HYRJE

 

 

Falënderimi i takon Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqiave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu s'ka kush e lajthit dhe kë e largon nga rruga e vërtetë Ai, s'ka kush e udhëzon. Dëshmoj se s'ka hyjni tjetër përveç Allahut, i Cili është Një dhe dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i Dërguar i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit.

 

 

 

"Me të vërtetë, Allahu u ka bërë një favor të madh besimtarëve duke u dërguar nga mesi i tyre një Pejgamber që t'ua lexojë ajetet e Allahut, t'i pastrojë (nga të këqijat, besimet e gabuara dhe mosbesimi) dhe t'ua mësojë Librin dhe urtësinë ..."  (Al-i Imran, 164)

 

 

 

Nga Ebu Hurejra “radijall-llahu anhu” transmetohet se ka thënë: “I Dërguari i All-llahut “sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem” ka thënë: “Kush mëson diturinë me të cilën kërkohet kënaqësia e All-llahut të Madhëruar, por e mëson vetëm për shkak të synimeve të kësaj bote, ai nuk do të ndiejë aromë Xheneti Ditën e Gjykimit.”

 

 

(Hadithi 1399 Ebu Davudi, me sened sahih)

 

 

 

DIJA

 

DHE VLERA E SAJ

 

 

 

Parathënie

 

 

 

Falënderimet dhe Lavdërimet i takojnë vetëm Allahut. Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. Kërkojmë mbrojtjen e Allahut nga të këqijat tona. Atë që do Allahu ta udhëzojë, s'ka kush e humb; atë që Ai e humb, s'ka kush për ta udhëzuar.

 

 

 

Dëshmoj se nuk ka Zot tjetër që meriton të adhurohet pos Allahut të Vetëm dhe të Pashoq dhe dëshmoj se Muhamedi, alejhi selam, është rob dhe i Dërguar i Tij dhe i vetmi i cili meriton, dhe obligohemi të pasojmë.

 

 

 

Në vazhdim: Thënia më e vërtetë është thënia e Allahut, kurse udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Muhammedit, salAllahu alejhi ue sel-lem. Veprat më të këqija janë ato të shpikurat. Çdo shpikje është bid'at, çdo bid'at është lajthitje, e çdo lajthitje çon në zjarr.

 

 

 

Të flasësh për diturinë dhe vlerën e saj është nder dhe rrespekt i veçantë, mirëpo gjithashtu është edhe përgjegjësi e madhe kur dihet se je duke folur për një thesar të pashterrur e që me anë të tij Allahu ngriti popuj e uli shumë të tjerë që e lanë atë dhe nuk e përfillën.

 

 

 

Përmes saj e dalloj njeriun nga cdo krijesë tjetër, me të u veçuan të Dërguarit e Allahut nga njerëzit e rëndomtë, e sikur mos të ketë dituria vlerë tjetër përveç asaj se Allahu subhanehu ve teale e ka quajtur veten në Kur'an "Alim - i Gjithëditur", kjo do të mjaftonte!

 

 

 

Me dituri njeriu din ta adhurojë Zotin e vet ashtu siç Ai kërkon, din si të hajë, si të pijë, si të ecë, din si të sillet me të tjerët, si të sillet me prindërit e tij, me shokët, me hoxhën, nxënësin …etj. Pra me një fjalë të shkurtër, dija është çelës i çdo të mire dhe mbyllëse e çdo të keqe, ajo është plan afatgjatë i jetes ku ai i cili e zgjedh këtë plan nuk do të humbet kurrë dhe nuk do të brengoset.

 

 

 

Gjithashtu dija është mur mbrojtës dhe shumë i fortifikuar nga të këqijat e shejtanit, epsheve, njerëzve, e deri tek e keqja edhe e vetvetes, sepse epshi me të vërtetë është shumë nxitës në të këqija kurse shumë neglizhent në të mira. Pra dituria e kalit njeriun dalëngadalë që të jetojë një jetë ashtu siç don Krijuesi i tij dhe siç thërrasin vlerat e larta morale e njerëzore.

 

 

 

Duke e ditur këtë vlerë të madhe dhe duke e pasur parasysh largimin e njerëzve nga ky burim i pashterrur dhe mashtrimi i shumicës së tyre me të mirat e kësaj bote të përkohshme, e pamë të arsyeshme t'u përkujtojmë vëllezërve tanë rrugën e Pejgamberëve dhe dijetarëve të Ummetit, si dhe vlerën e dijes dhe çka përmban ajo nga virtytet e larta, e gjithë kjo bazuar në Librin e Shenjtë, Sunnetin e pastër si dhe në fjalët e dijetarëve të Islamit.

 

 

 

Pra, kemi bërë një grumbullim të temave të ndryshme në libra të ndryshëm, duke u munduar t'i rradhitim ato në atë metodë që të jenë sa më të lehta në shprehje në mënyrë që ti kuptojë fillestari e po ashtu edhe i përparuari, e gjithashtu mos të jenë të gjata monotone, e as të shkurtra të pakuptimta. Pra jemi munduar të jemi mesatarë, e në të mesmen është suksesi dhe bereqeti!

 

 

 

E lusim Allahun subhanehu ve teala të na dhurojë dije të dobishme dhe të na mundësojë të punojmë me të në formën më të mirë, e të na e rezervojë këtë për ditën kur nuk të ndihmon pasuria e as fëmijët përveç atij i cili shkon tek Allahu me zemër të pastër dhe vepra të qëlluara!

 

 

 

Fjala "Dije"

 

 

 

Për të qenë sa më e qartë ajo që do të paraqesim në vijim rreth dijes, patjetër duhet të kalojmë nëpër disa shkallë, duke filluar nga kuptimi i fjalës dije, rregullat e saj, si dhe disa themele për nxënien e saj.

 

 

 

Dije, në kuptimin etimologjik do të thotë: ngritje e injorancës.

 

 

 

Ndërsa, në kuptimin terminologjik: njohje apo e kundërta e injorancës.

 

 

 

Disa dijetarë tjerë thonë: Dija është aq shumë e njohur sa që nuk ka nevojë për përkufizim!

 

 

 

Mirëpo, ajo që na intereson neve është dija e pastër Islame, e që kjo është fjala e Allahut, Muhamedit, alejhi selam, dhe ajo në çka kanë qenë gjenerata e parë (e muslimanëve) sahabet, Allahu qoftë i kënaqur me ta!

 

 

 

 

 

 

 

Dispozita e kërkimit të dijes

 

 

 

 

 

Kërkimi i dijes është detyrim, duke u bazuar në fjalën e Allahut në Kuran, edhe atë me fjalën që Allahu filloi zbritjen e Kur’anit: " (El Alak, 1-5).

 

 

 

Kurse në hadithin që e transmeton Enesi, se Muhamedi, alejhi selam, ka thënë: "Kërkimi i diturisë është detyrim për çdo musliman." Fjala "musliman" ka për qëllim të dy gjinitë, mashkullore dhe femërore.

 

 

 

Muhamedi, alejhi selam, ka thënë: "Kush merr rrugë për të kërkuar dije, Allahu do t’ia lehtësojë rrugën për në Xhennet. Vërtet, edhe Melekët shtrijnë krahët e tyre për kërkuesin e diturisë nga kënaqësia me veprën e tij. Për dijetarin kërkojnë falje çdo gjë në qiej e në tokë, madje edhe balena në ujë. Vlera e dijetarit ndaj robit të devotshëm është sikurse vlera e hënës ndaj yjeve tjera. Vërtet, dijetarët janë trashëgimtarë të Pejgamberëve. Pejgamberët nuk kanë lënë në trashëgim dinarë as dirhemë, por ata kanë lënë në trashëgim dituri, e kush e merr pre saj, le të marrë në përmasën më të madhe." (Transmeton Ebu Davudi dhe Tirmidhiu)

 

Lexo! Me emrin e Zotit tënd, i Cili krijoi (çdo gjë). Ka krijuar njeriun nga Alak (copë gjaku e mpiksur në mitrën e nënës). Lexo! Dhe Zoti yt është më i Begati Dhurues. Ai që e mësoi (njeriun) të shkruajë me pendë. Ai i mësoi njeriut atë që nuk e dinte."

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rëndësia e Kohës

 

 

 

 

 

 

 

Kohës nuk ia di rëndësinë askush përveç atyre që e kuptojnë Kuranin dhe Hadithin e Pejgamberit, alejhi selam, me të kuptuarit të Sahabëve.

 

 

 

Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: "Dy gjërave njerëzit nuk ua dinë vlerën, apo i kanë të humbura shumica e njerëzve: Shëndetin dhe kohën e lirë."

 

 

 

Pejgamberi, alejhi selam, gjithashtu ka thënë: "Shfrytëzoji pesë gjëra para se të zëvendësohen me pesë tjera… shëndetin para sëmundjes, kohën e lirë para se të angazhohesh..."

 

 

 

Thotë Allahu, subhanehu ue teala: "Allahu ju nxorri nga barqet e nënave tuaja (si foshnje) duke mos ditur ju asgjë, ju pajisi me (shqisa për) të dëgjuar, me të parë dhe me zemra, që të jeni falënderues." (En Nahl, 78).

 

 

 

Lusim Allahun që të jemi nga ata të cilët punojnë me fjalën e parë që Allahu ia zbriti Muhamedit, alejhi selam: " (El Alak, 1-5).

 

 

 

Ndërsa Muhamedi, alejhi selam, ka thënë: "Dunjaja (kjo botë) është e mallkuar dhe çdo send që gjindet në të është i mallkuar, përveç përmendjes së Allahut dhe asaj që përmban ajo, si dhe dijetarit dhe kërkuesit të dijes."

 

 

 

Ka përjashtuar Allahu nga ky mallkim tri grupe të njerëzve, ndër ta dijetarin dhe kërkuesin e dijes. Andaj, për të shpëtuar nga ky mallkim i Allahut, patjetër duhet të jemi ose dijetar, ose kërkues të dijes.

 

 

 

E, a janë të barabartë ata që dinë dhe ata që nuk dinë, këtë më së miri na tregon Allahu, subhanehu ue teala, në Kur’an, ku thotë: "Thuaj: A janë të barabartë ata që dinë dhe ata që nuk dinë?"(Ez Zumer, 9).

 

 

 

Dijetarëve, Allahu ua ka dhënë meritën më të mirë edhe më të dashur dhe i ka cilësuar me cilësinë më të mirë, duke thënë: "Nga robërit e Tij, Allahut ia kanë frikën vetëm dijetarët…" (Fatir, 28).

 

 

 

 

 

Lexo! Me emrin e Zotit tënd, i Cili krijoi (çdo gjë). Ka krijuar njeriun nga Alak (copë gjaku e mpiksur në mitrën e nënës). Lexo! Dhe Zoti yt është më i Begati Dhurues. Ai që e mësoi (njeriun) të shkruajë me pendë. Ai i mësoi njeriut atë që nuk e dinte."

 

 

 

Pozita e Dijetarit

 

 

 

 

 

 

 

Allahu i ka ngritur kërkuesit e dijes në këtë dunja dhe do t’i ngrejë edhe në Ditën e Gjykimit. Thotë Allahu në Kuran: "… Allahu i lartëson ata që besuan prej jush dhe i lartëson në shkallë të lartë ata të cilëve u është dhënë dituri. Allahu është i njohur mirë me atë që punoni..." (El Muxhadele, 11)

 

 

 

Ndërsa Muhamedi, alejhi selam, ka thënë: "Vërtet, edhe Melekët shtrijnë krahët e tyre për kërkuesin e diturisë nga kënaqësia me veprën e tij."

 

 

 

Dituria është rrugë që të shpie në xhennet. Ka thënë Muhamedi, alejhi selam: "Kush merr rrugë për të kërkuar dije, Allahu do t'ia lehtësojë rrugën për në Xhennet."

 

 

 

Vashdueshmëria në dituri deri në vdekje dhe praktikimi i asaj që e mëson.

 

 

 

Hasan el Basri ka thënë: "Të gjithë njerëzit janë në humbje, përveç atyre që kanë besuar. Të gjithë njerëzit janë në humbje, e edhe ata që kanë besuar, përveç atyre që kanë besuar dhe kanë mësuar dhe kanë kërkuar dituri. Prapë, të gjithë janë në humbje: ata që kanë besuar dhe ata që kanë mësuar, përveç atyre që kanë besuar, kanë mësuar dhe kanë praktikuar atë që e kanë mësuar. Prapë, edhe këta janë në humbje, përveç atyre që kanë besuar, kanë mësuar, kanë praktikuar dhe besimi i tyre, mësimi i tyre dhe praktikimi i tyre ka qenë sipas Sunnetit të Muhamedit, alejhi selam."

 

 

 

Ka thënë Abdullah bin el Mutez: "Dituria pa vepër është si pema pa fryte."

 

 

 

Ndërsa Muhamedi, alejhi selam, ka thënë: "Shembulli i atij që ua meson njerëzve të mirën dhe e harron vetveten, është sikur fitili që ndriçon njerëzit ndërsa e djeg dhe e shkatërron vetveten."

 

 

 

Shejh Uthejmini, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: "Të mësojmë, të praktikojmë, të thërasim dhe të durojmë."

 

 

 

Një shembull praktik për edukatën dhe sjelljen e kërkuesit të dijes:

 

 

 

Një kërkues i dijes (një nxënës) ka udhëtuar në një vend të huaj për të prezentuar në ligjëratë, në njërën prej xhamive, në të cilën ligjëronte një hoxhë dhe xhamia ishte përplot njerëz, të cilët rregullisht merrnin pjesë në të. Ka ardhur ky kërkuesi i diturisë dhe është ulur në mexhlis (tubim) për të marrë dituri. Ibnul Arabi el Maliki e ka përmendur në librin e tij, "Ahkamul Kuran", se Muhammed bin Kasim el Uthamni i ka treguar duke thënë:

 

 

 

"Kam prezentuar në ligjëratën e shejhut (hoxhës) Ebi el Fadl el Xhevherij dhe ia kam paraqitur fjalët para njerëzve. Nga thëniet e tija të para ishin se Pejgamberi, alejhis-selam, Talaka (ka shkurorëzuar gruan), Dhahere (i ka thënë gruas së tij se ti je si nëna ime) dhe A'la (është betuar se nuk do të kryejë marrëdhënie me gruan e tij për një kohë të caktuar).

 

 

 

Ky kërkuesi i diturisë e ka dëgjuar një gjë të tillë, nuk është pajtuar me të, por nga edukata e tij nuk e ka ndërprerë fjalën e hoxhës, mirëpo ka duruar për këtë dhe kur hoxha e ka kryer ligjëratën, ka dalë kërkuesi i diturisë dhe njerëzit e tjerë dhe e kanë përcjellur hoxhën e tyre nga xhamia deri në shtëpinë e tij. Pasi që janë ulur, hoxha e ka kuptuar gjendjen e djaloshit. Kur shumica kanë filluar të largohen, hoxha iu drejtua djaloshit: "Po të shoh si të huaj. Ke diçka për të shtuar?" Iu përgjigj: "Po!" Hoxha u tha të pranishmëve që t'i lënë vetëm këta të dy. Mbetën vetëm hoxha dhe kërkuesi i diturisë.

 

 

 

Fillon djaloshi:

 

 

 

"Prezentova në ligjëratën tënde sot. Ligjëratë plot me mirësi nga ti, kuptohet, mirësitë e Islamit në dituri dhe ligjërata të diturisë, dhe mirësitë janë nga Allahu. Nuk kërkove nga dikush tjetër pos Allahut dhe të dëgjova duke thënë se Pejgamberi alejhis-selam A'la, dhe e the të vërtetën. Të dëgjova duke thënë se Pejgamberi alejhis-selam Talaka, dhe prapë e fole të vërtetën. Mirëpo, gjithashtu ju thatë se Pejgamberi, alejhis-selam, ka bërë Dhihar (i ka thënë gruas së tij se ti je si nëna apo motra ime), dhe kjo nuk ka mundësi të ndodhë, sepse Dhihari është nga gjërat e urrejtura prej fjalëve dhe shpifjeve, dhe nuk është e mundur që këtë ta ketë bërë Pejgamberi, alejhis-selam."

 

 

 

-Shiko, vëlla, në moralin e këshilluesit; ia përmend të mirat gabimtarit dhe pastaj e këshillon.

 

 

 

"Më ka përqafuar dhe më ka puthur në kokë duke më thënë: "Unë pendohem nga kjo. Allahu i dhashtë të mira atij që më mëson diçka të mirë!"

 

 

 

-Allahu ekber!! Ku jemi ne në krahasim me këtë edukatë dhe këtë moral? Çka na pengon ne që ta pranojmë këshillën? Shiko në kërkuesin e diturisë: në atë se si ka duruar dhe nuk ia ka përmirësuar gabimin hoxhës kur ai gaboi, por ka pritur derisa e ka përcjellur deri në shtëpi dhe derisa të gjithë janë larguar, dhe kjo vazhdoi deri në orët e vona të natës. Ai e përcjelli emanetin - e këshilloi gabuesin në mënyrën që Islami e ka mësuar atë.

 

 

 

Dhe vazhdon nxënësi rrëfimin e ngjarjes:

 

 

 

"Pastaj jam ndarë nga ai (hoxha) dhe të nesërmen prapë shpejtova në ligjëratën e tij, mirëpo kuptova që ai kishte qenë aty para se unë të shkoja dhe ishte ulur mbi minber (vendi ku hoxha mban ligjëratë). Kur hyra në derën e xhamisë dhe kur ai më vërejti, thirri me zë shumë të lartë: 'Mirë se vjen, o mësuesi im! Lirojani rrugën mësuesit tim!' Dhe fytyrat e të pranishmëve u drejtuan kah unë dhe shkëlqenin sytë e tyre ndaj meje. Më morën nëpër duart e tyre duke më përcjellur, derisa arrita në minber."

 

 

 

-Kjo është modesti dhe ky është moral!

 

 

 

"Dhe nga turpi i madh që kisha, nuk e dija se në cilën pjesë të Tokës gjindesha dhe më mbuluan djersët." U drejtua hoxha nga xhemati (populli, në këtë rast: të pranishmit në xhami) duke u thënë: "Unë jam hoxha, mësuesi juaj, ndërsa ky është mësuesi im, për arsye se në ligjëratën e djeshme ju thashë se Pejgamberi alejhis-selam A'la, Talaka dhe Dhahere dhe asnjë nga ju nuk ishte më i ditur se unë dhe nuk më kundërshtuat. Kurse ky më përcolli mua deri në shtëpinë time dhe më tha mua kështu e kështu," dhe ia tregoi çdo gjë që ndodhi mes tij dhe nxënësit.

 

 

 

-Dhe vazhdon më tutje:

 

 

 

"Dhe unë pendohem nga fjala që kam thënë dhe kthehem në të vërtetën. Kush më ka dëgjuar mua dhe është prezent sot, mos të më keqkuptojë; kush mungon sot, të tjerët le t'ia përcjellin. Dhe Allahu ju shpërbleftë me të mira!

 

 

 

-Filloi të bëjë du’a për nxënësin dhe xhemati filluan të thonë Amin!"

 

 

 

U pendua tek Allahu në shtëpinë e Tij para kërkuesit të diturisë dhe gjithashtu para njerëzve për atë që ka thënë.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Disa themele për arritjen e diturisë

 

 

 

Këto janë disa fjalë të vogla dhe të lehta në qartësimin e gjërave kryesore, për të cilat ka nevojë ndjekësi i cili e ndjek kërkimin e dijes. Me këto e këshillojmë dhe e përkujtojmë veten dhe vëllezërit tanë, sepse kush ia mësyn kërkimit të diturisë dhe e do arritjen e saj, patjetër duhet t'i ketë këto dhjetë themele primare:

 

 

 

E para: Kërkimi i ndihmës nga Allahu

 

 

 

Njeriu është i dobët. S'ka ndryshim dhe as fuqi për të, përveç me ndihmën e Allahut, e nëse mbështetet në veten e tij vetëm se ka humbur dhe është shkatërruar; nëse e mbështet çështjen e tij tek Allahu i Lartësuar dhe kërkon mbrojtje nga Ai për kërkimin e diturisë, vërtet, Allahu i Lartësuar i ndihmon atij. Në librin e Tij Fisnik, i Lartësuari ka thënë: "Vetëm Ty të adhurojmë dhe vetëm prej teje ndihmë kërkojmë." (el Fatiha, 5).

 

 

 

Thotë i Lartësuari: "Kush i mbështetet Allahut, Ai i mjafton atij." (et Talak, 3).

 

 

 

Dhe thotë i Lartësuari: "Dhe vetëm Allahut mbështetjuni, nëse jeni besimtarë të sinqertë." (el Maide, 23).

 

 

 

Ka thënë i Dërguari, alejhi selam: "Sikur ju të mbështeteshit tek Allahu me një mbështetje të sinqertë, do t’ju furnizonte sikur që i furnizon zogjtë: dalin të uritur dhe kthehen të ngopur."

 

 

 

E furnizimi më i madh është dija. I Dërguari jonë, Muhamedi, alejhi selam, gjithmonë ka qenë i mbështetur dhe kërkues i ndihmës nga Zoti i tij në të gjitha çështjet. Du'aja e daljes nga shtëpia, e vërtetuar nga Pejgamberi, alejhi selam, është argument për këtë, siç ka thënë: "Me emrin e Allahut, në Allahun u mbështeta dhe s'ka lëvizje e as forcë përveç se me dëshirën e Allahut."

 

 

 

E dyta: Qëllimi i mirë

 

 

 

Njeriu duhet ta bëjë qëllimin për Allahun në kërkimin e diturisë dhe të jetë i sinqertë ndaj Allahut për këtë, dhe mos të dëshirojë famë as njohje, dhe as të mira nga të mirat e kësaj bote.

 

 

 

E kush e bën nijetin (qëllimin) vetëm për Allahun, e forcon Allahu i Lartësuar dhe e shpërblen atë në këtë, sepse dituria është adhurim, bile është ndër më të vlefshmit.

 

 

 

Vepra e robit nuk është e shpërblyer, përveç nëse është e sinqertë vetëm për Allahun dhe e bërë sipas Pejgamberit, alejhi selam. Allahu az-ze ue xhel-le thotë: "S'ka dyshim se Allahu është me ata që janë të devotshëm (që ruhen prej të këqijave) dhe me ata që janë bamirës." (en Nahl, 128)

 

 

 

Devotshmëria më e madhe është sinqeriteti i nijetit në Allahun kurse hipokriti, në kërkimin e diturisë përveç humbjes në këtë botë, ai do të ketë denim në botën tjetër, siç na ka ardhur për tre personat që do të zvarriten me fytyrat e tyre në zjarrë, e prej tyre edhe njeriu që ka kërkuar dituri vetëm që t’i thuhet: Dijetar. Dhe i është thënë.

 

 

 

E treta: Nënshtrimi tek Allahu i Lartësuar:

 

 

 

Lutja e tij ndaj Zotit për shtimin e kërkimit të diturisë, sepse robi është i varfër, nevojtar tek Allahu në synim të ndonjë çështjeje. Allahu i Lartësuar i ka nxitur robërit e Tij për lutje ndaj Tij dhe nështrim tek Ai, me ç'rast i Lartësuari ka thënë: "Më thirrni Mua, Unë ju përgjigjem." (Gafir, 60).

 

 

 

Dhe ka thënë Pejgamberi, alejhi selam: "Zbret Zoti ynë çdo natë në qiellin e kësaj bote dhe thotë: A ka ndonjë që më lutet Mua, që t'i përgjigjem atij; a ka ndonjë që kërkon prej Meje, që t'i japë; dhe a ka ndonjë që kërkon falje nga Unë, që ta fali atë."

 

 

 

 

 

Po ashtu Allahu, subhanehu ue teala, e ka urdhëruar të Dërguarin e tij që ta pyesë Atë dhe t'i kërkojë shtimin e diturisë. Thotë i Lartësuari: "…dhe thuaj: "Zoti im, më shto dituri!" (Ta Ha, 114)

 

 

 

Dhe thotë i Lartësuari në gjuhën e Ibrahimit, alejhi selam: "Zoti im, më dhuro mua urtësi dhe më bashko me të mirët!" (esh Shuara, 83)

 

 

 

El Hikemu (Urtësia) që është përdor në ajet ka për qëllim diturinë, siç thotë Pejgamberi, alejhi selam: "Nëse bën ixhtihad (pëpiqet për të vërtetën) Hakimi (dijetari, gjykatësi)…"

 

 

 

Gjithashtu Pejgamberi, alejhi selam, është lutur për Ebu Hurejren që ai të mësojë përmendesh, dhe është lutur për Ibni Abasin, radijallahu anhuma, që ai të jetë i ditur, duke thënë: "O Zot bëje që ta kuptojë fenë dhe mësoja komentimin."

 

 

 

Allahu, subhanehu ue teala, e pranoi du'anë e Pejgamberit, alejhi selam, e pastaj Ebu Hurejra, radijallahu anhu, nuk ka ndëgjuar gjë vetëm se e ka mësuar, ndërsa Ibën Abasi, radijallahu anhu, është bërë komentues i Umetit dhe përkthyes (i domethënies) i Kuranit.

 

 

 

Dijetarët vazhdojnë ende në këtë: nënshtrohen tek Allahu dhe kërkojnë dituri. Shiko, pra, shejhul Islam Ibn Tejmijen, rahimehullah, se si shkon në xhami, i bën sexhde Allahut dhe e lut Atë duke thënë: "O Mësues i Ibrahimit, më mëso mua. O Sqarues i Sulejmanit, më bën të kuptoj."

 

 

 

Allahu, subhanehu ue teala, ia pranoi atij du'anë, derisa Ibn Dekik el-Aid ka thënë: "Ia ka grumbulluar Allahu atij diturinë, sikur ta kishte para syve, merr sa të dojë dhe lenë sa të dojë."

 

 

 

E katërta: Pastrimi i zemrës

 

 

 

Zemra është enë e diturisë. Nëse ena është e mirë, atëherë e ruan ç'ka ka në të; nëse ena është e prishur, e humb ç'ka ka në të.

 

 

 

I Dërguari, alejhi selam, e ka konsideruar zemrën si gjënë kryesore të çdo sendi, dhe ka thënë: "Me të vërtetë në trupin e njeriut gjindet nje copë mishi, nëse ajo është e shëndoshë, i tërë trupi është i shëndoshë; nëse ajo është e sëmurë, i tërë trupi është i sëmurë. Kjo copë është zemra."

 

 

 

Përmirësimi i zemrës është njohja e Allahut me Emrat e Tij, Cilësitë e Tij, Veprat e Tij dhe meditimi në krijesat dhe argumentet e Tij. Po ashtu është me meditimin e Kuranit të madh, njashtu edhe me shumimin e sexhdeve dhe namazet natën.

 

 

 

Me këtë largohen gjërat prishëse të zemrës dhe sëmundjet e saj. Nëse këto gjinden në zemër, atëherë nuk ka mundësi të marrë dituri. Madje, edhe nëse e merr nuk e kupton, siç ka thënë Allahu për hipokritët me zemra të sëmuara: "Ata kanë zemra që nuk kuptojnë." (el-A’raf, 179)

 

 

 

Sëmundjet e zemrave -siq i ka ceke edhe Ibn Kajjimi- janë dy lloje: Epshet dhe Dyshimet:

 

 

 

Epshet: si të dhënit pas dunjasë dhe shijet e saj, preokupimi i tepërt me të, dashja e fotove të ndaluara, dëgjimi i të ndaluarave prej tingujve të fyejve apo muzikës, po ashtu edhe shikimi i ndaluar.

 

 

 

Dyshimet: si bindjet e prishura, veprat me bidate (risi), dhe identifikimi me drejtimet racionale, risimtare e kundërshtare të rrugës së selefëve të sinqertë.

 

 

 

E pesta: Zgjuarësia

 

 

 

Zgjuarësia është e natyrshme dhe është e arritshme. Nëse njeriu është i zgjuar, ai është i fortë, e nëse jo, atëherë e mundon veten derisa ta fitojë atë.

 

 

 

Zgjuarësia është prej shkaqeve forcuese për nxënien e diturisë, kuptimin e saj, mësimin përmendsh, krahasimin/dallimin në mes çështjeve, bashkimin në mes argumenteve, e të tjera.

 

 

 

E gjashta: Kujdesi për nxënien e diturisë, shkaqet e nxënies dhe kërkimi i ndihmës nga Allahu i Lartësuar

 

 

 

Thotë Allahu i Lartësuar: "S'ka dyshim se Allahu është me ata që janë të devotshëm (që ruhen prej të këqijave) dhe me ata që janë bamirës."(en Nahl, 128).

 

 

 

Njeriu, nëse e njeh rëndësinë e diçkaje, kujdeset për arritjen e saj, e dija është gjëja më e madhe që e arrin njeriu.

 

 

 

Për kërkuesin e dijes (të dobishme janë): kujdesi i madh për mësimin përmendësh të dijes dhe kuptimin e saj, bashkëbisedimi me dijetarë dhe takimi me ta, kujdesi për leximin e shumtë, shfrytëzimin e jetës dhe kohës së tij, si dhe të qenët shumë koprrac në kohën e tij.

 

 

 

E shtata: Serioziteti, ixhtihadi (mundi) dhe këmbëngulja në arritjen e diturisë

 

 

 

Thotë Jahja ibën ebi Kethir: "Nuk arrihet dituria me pushim të trupit."

 

 

 

Largimi nga përtacia dhe dobësia, e po ashtu luftimi i epsheve dhe shejtanit. Sepse, epshet dhe shejtani janë kundërshtarë të kërkimit të diturisë.

 

 

 

Prej shkaqeve specifike të ixhtihadit (përpjekjes) në kërkimin e diturisë është leximi mbi historinë e dijetarëve, duke e shikuar durimin dhe barrën e tyre, si dhe udhëtimet e tyre për arritjen e diturisë dhe hadithit.

 

 

 

E teta: El Bulgatu

 

 

 

E kjo është që kërkuesi i dijes ta veçojë gjithë mundin e tij derisa ta arrijë qëllimin e kërkimit të dijes dhe arritjen e vullnetit për të: duke i mësuar përmendësh, duke i kuptuar, dhe duke i lidhur ato (është për qëllim lidhja e çështjeve, njërën me tjetrën, derisa ta arrijë qëllimin e atij problemi apo ta zgjidhë atë).

 

 

 

E nënta: Shoqërimi me hoxhën/mësuesin

 

 

 

Dija mirret nga fjalët e dijetarëve, kështu që kërkuesi i dijes, në mënyrë që të ngritet në kërkimin e dijes me një ngritje të vërtetë, ai duhet të ulet me dijetarë (apo të prezentojë në ligjëratat e tyre) dhe të marrë nga ata dituri, që të jetë kërkimi i tij në baza të vërteta, që të shprehet me argumentim nga Kur’ani dhe Hadithi me një shprehje të vërtetë, të mos ketë gabime gramatikore apo keqkuptime në të, por ta kuptojë atë me kuptimin e vërtetë që i takon. Përveç kësaj, ai përfiton nga dijetari kulturë, moral, el ver’u (Devotshmëri. Fjala "el ver’u" do të thotë: Largimi nga dyshimet, nga frika se mos do të bjerë në të ndaluarat).

 

 

 

Njeriu duhet të kujdeset që mos të jetë mësuesi i tij vetëm libri, sepse te ai, mësuesi i vetëm i të cilit është libri, shumohen gabimet e i pakësohen të vërtetat.

 

 

 

Kjo çështje ka vazhduar në umetin tonë deri në këtë kohë, e nuk është shfaqur apo njohur ndonjë person me dituri (apo dijetar) përveç se si një i kulturuar, i mësuar në duart e ndonjë dijetari.

 

 

 

E dhjeta: Kohëzgjatja në kërkim të diturisë

 

 

 

Nuk llogaritet kërkues i dijes ai person, kërkimi i të cilit zgjat një apo dy ditë, një vit apo dy vite. Por, kërkuesi i dijes duhet të ketë durim me vite.

 

 

 

Është pyetur el Kadi Ijad, rahimehullah: "Deri kur njeriu duhet të kërkojë dituri?" Ka thënë: "Derisa të vdesë e t'i hidhen lapsat e tij mbi varrin e tij."

 

 

 

Ka thënë Imam Ahmedi: "Jam ulur për ta mësuar librin e Hajdit (menstruacioneve) nëntë vjet, derisa e kam kuptuar."

 

 

 

Po ashtu dikush e ka parë Imam Ahmedin në pleqëri ende me laps dhe fleta duke shkruar e i ka thënë: Deri kur kështu o Imam? Ka thëne: "Prej djepit e deri në varr."

 

 

 

Kështu, kërkuesit e dijes që janë të mençur, vazhdojnë të mësojnë tek dijetarët 10 vite apo 20 vite, madje disa prej tyre vazhdojnë të mësojnë tek dijetarët derisa të vdesin, sepse ai që mendon se e merr diturinë përnjëherë, ta dijë se do ti shkojë përnjëherë.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

E njëmbëdhjeta: Udhëtimi në kerkim të dijes nëse është nevoja

 

 

 

Udhëtimi në kërkim të dijes është traditë e dijetarëve të hershëm që nga sahabet, tabiinët dhe deri më sot.

 

 

 

Kjo ndodh kur në vendin në të cilin gjendet kerkuesi i dijes nuk ka dijetarë fare, ose ka dijetarë mirëpo në vendet tjera ka dijetarë më të mëdhenj. Në këtë rast detyrohet të udhëtojë që të takohet me dijetarët më të mëdhenj të kohës së tij.

 

 

 

Ka udhtuar Xhabiri radijAllahu anhu deri në Sham një muaj rresht për të dëgjuar një hadith të vetëm nga Abdullah ibn Unejs.

 

 

 

Gjithashtu Imam Ahmedi ka udhtuar prej Irakut e deri në Meke per ta takuar Sufjan ibn Ujejne, pastaj nga Mekeja deri në Jemen për ta takuar Abdurrezakun.

 

 

 

Nëse dëshirojmë ti përmendim udhëtimet e dijetarëve për kërkimin e dijes, aq shumë që janë ato, do të duheshin vëllime të librave, sa që ka libra te veçanta vetëm për këtë, mirëpo ne këtu përmendëm vetëm sa për ilustrim dhe përkujtim, e qëllimi ynë është përmendja e disa gjërave më kryesore e jo përmbledhja e tyre!

 

 

 

 

 

 

 

E dymbëdhjeta: T'ju tregoj shokëve të tij ate që e ka mësuar dhe të kujdeset ta përsëritë atë me ta

 

 

 

Kjo i ndihmon nxënësit ta mbajë mend atë që e ka mësuar, sepse ringjallja e asaj që e ka harruar është përkujtimi i saj.

 

 

 

Thotë Imam Maliku: Bereqeti i hadithit është përkujtimi i tij me njëri-tjetrin.

 

 

 

Dijetarët janë kujdesur shumë ta përkujtojnë mes veti atë që e kanë mësuar, dhe atë për disa shkaqe:

 

 

 

a)

 

 

 

b)

 

 

 

c)

 

 

 

Këto janë disa shtylla për të cilat duhet të ketë kujdes nxënësi, në mënyrë që të arrijë diturinë.

 

 

 

Së fundi, përmendim hadithin e Pejgamberit, alejhi selam, të cilin shejh Albani e ka emërtuar si hadith frikësues/tmerrues. Transmetohet nga Sufej Ibn Matin el Esbahij se ka udhëtuar nga Shami për në Medine dhe ka parë njerëz të mbledhur që po dëgjonin ligjëratë afër një njeriu. Pasi që janë shpërndarë njerëzit, ka kuptuar se ligjëruesi ishte shoku i Pejgamberit, alejhi selam, Ebu Hurejra. Nga ai kërkoi që t’ia tregojë një hadith nga Pejgamberi, alejhi selam. Ebu Hurejre i tha: "Po të tregoj një hadith të Pejgamberit, alejhi selam, që vetëm unë e kam dëgjuar.

 

 

 

Pasi filloi ta tregojë hadithin, i ra të fikët tri herë dhe mezi e përfundoi, nga pesha/kuptimi i madh që kishte hadithi. E dëgjoi këtë hadith nga Ebu Hurejre dhe mori rrugën për në Sham. Kur u kthye në Sham, ia tregoi këtë hadith Muaviut, udhëheqësit të Shamit. Dhe atë po ashtu e kaploi të qajturit derisa i është lagur mjekra, rrobet dhe vendi ku ka qenë ulur. Pasi u qetësua pak, lexoi fjalët e Allahut: "Kush ka për qëllim jetën e kësaj bote dhe të mirat e saj, Ne do t'ua plotësojmë atyre shpërblimin e veprave të tyre në të, dhe atyre nuk do t'u mungojë gjë. Të këtillëve në botën tjetër u përket vetëm Xhehennemi. Ajo që punuan dhe vepruan ata ka dështuar dhe është asgjësuar." (Hudë, 15-16).

 

 

 

Ai hadith është: "Do të ndizet zjarri i Xhehennemit në Ditën e Gjykimit me tre lloj personash: me kërkuesin dijes - kur i thuhet: 'Çfarë ke vepruar?' Ai do të thotë: 'Kam mësuar dhe i kam mësuar të tjerët'. Do t'i thuhet: 'Gënjeve. Ke mësuar për të të thënë njerëzit: i ditur; ke lexuar Kur’an që të të thonë njerëzit: lexues i mirë.' -Urdhërohen Melaiket që të mirret ky njeri dhe të hudhet me fytyrë në zjarr…" (Transmeton Muslimi).

 

Arritja e shpërblimit para se ta meritojë ti mëson të tjerët. Garimi me njëri-tjerin në arritjen e dijes, sepse garimi në vepra të mira është shkak i arritjes së kulminacionit. Përforcimin e asaj që e kanë mësuar përmendësh.

 

 

 

 

 

 

 

Lusim Allahun, subhanehu ue teala, që të na forcojë ne dhe ju në kërkimin e diturisë së dobishme dhe veprën e mirë me sinqeritet dhe nijet të pastër!

 

 

 

Dhe në mbyllje, përshëndetjet qofshin mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin, alejhi selam, familjen e tij dhe shokët e tij, duke mos i harruar edhe dijetarët, si dhe ata që i pasojnë ata dhe ndalen në gjurmët e tyre me të mirë, deri në Ditën e Gjykimit!

 

 

 

 

 

 

 

Prej sëmundjeve të zemrës në kundërshtim me dijen gjithashtu është zilia, armiqësia dhe mendjemadhësia.

 

 

 

Po ashtu prej gjërave që e prishin zemrën janë: gjumi i tepërt, të folurit e tepërt, dhe ushqimi i tepërt.

 

 

 

Largimi i këtyre sëmundjeve dhe shkatërrimeve është përmirësim i zemrës.

 

 

 

Kërkimi i dijes, vlera e saj, dispozita e saj, si dhe etika gjatë kërkimit të saj.

 

 

 

 

 

Kulmi i Diturisë është Frika ndaj Allahut

 

 

 

Autor: el-Imam, ‘Abdul-‘Azijz Ibn Baz (Allahu e mëshiroftë)

 

Të gjitha lavdërimet i takojnë Allahut. Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Tij, Pejgamberi ynë, Muhamedi, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij.

 

Nuk ka dyshim se kërkimi i diturisë është nga veprat më të virtytshme të ibadetit. Dhe kjo është një nga shkaqet që sjellin suksesin e Xhenetit dhe është nder për ata që veprojnë sipas saj. Prej çështjeve më të rëndësishme është që robi të ketë sinqeritet në kërkimin e dijes. Kjo arrihet duke studiuar vetëm për hir të Allahut dhe për asnjë qëllim tjetër, sepse kjo është rruga nëpërmjet së cilës mund të arrish përfitim dhe sukses duke u ngritur në pozitat më të larta në këtë botë dhe në Botën Tjetër.

 

Është transmetuar në hadith se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush mëson diçka prej diturisë me të cilën kërkohet Fytyra e Allahut, por ai nuk e mëson atë përveç se për të arritur disa qëllime të kësaj dynjaje, ai nuk ka për ta nuhatur aromën e Xhenetit në Ditën e Gjykimit.” Transmetuar nga Ebu Davudi me një zinxhir të mirë transmetimi.

 

Tirmidhiu transmeton një hadith me një zinxhir në të cilin ka pak dobësi, se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush kërkon dituri për të konkuruar me dijetarët, ose për të debatuar me injorantët, ose që fytyrat e njerëzve të kthehen nga ai, atëherë Allahu do ta fusë atë në Zjarr.”

 

Kështu që, unë e këshilloj çdo nxënës të dijes dhe çdo Musliman që të kenë sinqeritet për Allahun në të gjitha veprimet e tyre, duke vepruar në përputhje me fjalët e Allahut:

 

قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلا صَالِحًا وَلا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا (١١٠)

 

“Kështu, kush shpreson takimin me Zotin e vet, le të bëjë vepra të mira dhe të mos i shoqërojë askënd në adhurim Zotit të vet!” [el-Kehf, 110]

 

Në Sahihun e Muslimit është transmetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Allahu ka thënë: Unë jam më i panevojshmi për të gjithë ata që mi shoqërojnë në adhurimin Tim. Kush bën një vepër në të cilën ai përzien edhe dikë tjetër përkrah Meje (në adhurim), atëherë Unë e braktis atë dhe shirkun e tij.”

 

Gjithashtu, unë e këshilloj nxënësin e dijes dhe çdo Musliman që të kenë frikë Allahun dhe ta dijnë se Allahu i sheh ata në çdo çështje, si dhe të veprojnë me thënien e Tij:

 

إِنَّ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ (١٢)

 

“Vërtet, për ata që i frikësohen Zotit të tyre pa e parë Atë, do të ketë falje dhe shpërblim të madh!” [el-Mulk, 12]

 

Dhe thënia e Tij:

 

وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ (٤٦)

 

“Për ata që i frikësohen paraqitjes para Zotit të vet, do të ketë dy kopshte!” [er-Rrahman, 46]

 

Disa nga Selefët kanë thënë: “Kulmi i diturisë është frika ndaj Allahut.”

 

‘Abdullah Ibn Mes’udi (radij-Allahu ‘anhu) ka thënë: “Është e mjaftueshme si dije që robi të ketë frikë Allahun. Dhe është e mjaftueshme si injorancë që robi të jetë i mashtruar në këtë gjë (d.m.th. duke mos iu frikësuar Allahut).”

 

Dhe disa nga Selefët kanë thënë: “Kush është më i dituri për Allahun, ai është që i frikësohet më së shumti Atij.”

 

Ajo që tregon saktësinë e këtij kuptimi është thënia e Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Ndërsa unë - betohem në Alla - unë jam që i frikësohem Allahut më shumë nga ju dhe jam më i binduri (duke patur takua) ndaj Tij mes jush.” Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi.

 

Kështu që, sa herë që dituria e robit për Allahut përforcohet, kjo është një mjet që përforcon takuan (devotshmërinë) dhe ikhlasin (sinqeritetin) e tij dhe e përmban atë që të mos i kalojë kufijtë (që ka vendosur Allahu) dhe nga gjynahet. Prandaj Allahu ka thënë:

 

وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالأنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ كَذَلِكَ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ (٢٨)

 

“Në të vërtetë, nga robërit e Tij, Allahut i frikësohen vetëm dijetarët.” [el-Fatir, 28]

 

Pra, ata që janë më të diturit për Allahun dhe Fenë e Tij, ata janë që i frikësohen më shumë Atij dhe janë më të bindurit ndaj Tij mes të gjithë robërve. Në krye të tyre janë të Dërguarit dhe Pejgamberët (‘alejhimus-selam) dhe ata që shkuan pas tyre në mirësi.

 

Prandaj, Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) na ka njoftuar se nga shenjat e suksesit është që robi i Allahut të arrijë kuptimin e Fesë, siç ka thënë ai: “Atij që Allahu ia do të mirën, Ai i jep kuptimin e Fesë.” Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi nga hadithi i Mu’auijes (radij-Allahu ‘anhu). Kjo nuk është për ndonjë arsye tjetër, por vetëm nga fakti që kuptimi i fesë do ta shtyjë robin që të zbatojë Urdhërat e Allahut, që t’i frikësohet Atij, t’i kryejë detyrat që i ka caktuar Ai dhe të qëndrojë larg atyre gjërave që i sjellin Zemërimin e Tij. Dhe kjo do ta shpjerë atë drejt sjelljeve të mira, veprave të drejta dhe do ta bëjë që të jetë i sinqertë me Allahun dhe me robërit e Tij.

 

Kështu që, unë i lutem Allahut që të na japë ne dhe të gjithë nxënësave të dijes, si dhe të gjithë Muslimanëve kuptimin e Fesë së Tij dhe kapjen fort pas saj. Dhe unë i lutem Allahut që të na ruajë nga të këqiat e veteve dhe veprave tona. Me të vërtetë Ai është i Plotëfuqishën për ta bërë këtë.

 

 

 

 

 

"Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini."

 

 

 

Cila ështa ndarja dhe kuptimi i saktë i Fjalës së Allahut të Lartësuar:

 

"Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini."?

 

Autor: Shejkh Muhammed Ibën 'Umer Bazmul

 

 

 

Lavdet i takojnë Allahut, Zotit të Gjithësisë. Lavdërimet dhe bekimet qofshin mbi më fisnikun e Pejgamberëve dhe të Dërguarve, zotëria jonë Muhamed, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij.

 

E më pas:

 

Me të vërtetë Fjala e Allahut të Lartësuar:

 

فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ

 

"Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini." [en-Nahl, 43]

 

tregon disa çështje.

 

 

 

Çështja e parë: se Muslimanët ndahen në dy grupe. Grupi i parë janë njerëzit e dijes, kurse grupi tjetër janë ata që nuk bëjnë pjesë tek njerëzit e dijes, pra janë ata që quhen auamë (njerëzit e thjeshtë).

 

 

 

 

 

Çështja e dytë: prej domethënieve të këtij ajeti është se detyra e njerëzve të dijes është sqarimi dhe qartësimi, kurse detyra e auamëve është që ta kthejnë atë që e kanë të paqartë tek njerëzit e dijes.

 

 

 

 

 

Çështja e tretë: prej domethënieve të këtij ajeti është se njerëzit e dijes janë njerëzit e dijes së Dhikrit. Dhe me "dhikër" është për qëllim Kur'ani dhe Suneti, me dritën e kuptimit të Selefëve të Devotshëm. Andaj kush është prej njerëzve të dijes që cilësohet me dijen e Kur'anit, Hadithit dhe pasimit të gjurmëve të Selefëve të Devotshëm, atëherë ai është prej njerëzve të dijes që ka për qëllim Allahu – SubhaneHu ue Te'ala – në ajet.

 

 

 

Çështja e katërt: ajeti tregon se nuk kanë të drejtë auamët që të dalin para ulemave, përkundrazi, detyra e tyre është që të pasojnë ulematë. Kështu që, kur ulematë e sqarojnë një çështje, atëherë njerëzit e thjeshtë e kanë detyrë që t'i pasojnë ata dhe të punojnë me fjalën e tyre, dhe nuk i lejohet njeriut të thjeshtë kur kërkon fetva nga një dijetar, që ta kundërshtojë fetvanë që dëgjoi nga dijetari, për të drejtën e tij, përveç atëherë kur fetvaja kundërshton ajetin apo hadithin apo ixhmanë e saktë.

 

 

 

Çështja e pestë: prej domethënieve të këtij ajeti: "Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini.", është se ata që nuk kthehen tek njerëzit e Dhikrit dhe pasojnë epshet dhe tekat e tyre apo pasojnë njerëz që tek dijetarët nuk konsiderohen prej njerëzve të Dhikrit, atëherë në të vërtetë ata nuk po e zbatojnë urdhërin e Allahut. Ka thënë i Lartësuari:

 

فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

 

"Andaj le të ruhen ata që kundërshtojnë udhërin e tij se mos u bie ndonjë fitne apo mos i zë ndonjë dënim i dhimbshëm." [en-Nuur, 63]

 

 

 

Dhe Allahu e di më së miri.

 

 

 

 

 

Thënie të Selefëve rreth kërkimit të Dijes

 

 

 

Se'id Ibn el-Musejjib -- Allahu e mëshiroftë -- ka thënë: "Personi vazhdon të jetë i ditur për sa kohë vazhdon të kërkojë dituri. Por kur ai ndalon së kërkuari dituri dhe mendon se i mjafton ajo që ka mësuar, atëherë ai është në kulmin e injorancës së tij..." [1]

 

Mesruk -- Allahu e mëshiroftë -- ka thënë: "Dituri e mjaftueshme për robin është se ai i frikësohet Allahut, ndërsa injorancë e mjaftueshme për robin është se ai është i mahnitur me diturinë që ka." [2]

 

Imam Sha'bi -- Allahu e mëshiroftë -- ka thënë: "Nuk do të vijë Ora e Fundit derisa dituria të kthehet në injorancë dhe injoranca të kthehet në dituri." [3]

 

 

 

Fundnota:

 

[1] Mexhmu' Sherh Muhedheb (1/56)

 

[2] Akhlalul-'Ulema (n. 40)

 

[3] Xhami'ul-'Ulum uel-Hikem, 1/140

 

 

 

Ethere nga Selefët rreth Dijes

 

 

 

Autor: el-Khatib el-Bagdadi

 

 

 

Abdullah Ibn Mes’udi ka thënë: “Mësoni! Dhe kur të keni mësuar, atëherë punoni.”

 

Ez-Zuhri ka thënë: “Puna e atij që punon dhe nuk ka dije nuk ka për t’u besuar nga njerëzit dhe ata nuk kanë për të qenë të kënaqur me fjalën e një alimi (dijetari) i cili nuk punon (me atë që thotë).

 

Sehl Ibn Abdullah el-Fustani ka thënë: “Të gjithë njerëzit janë të dehur me përjashtim të dijetarëve; dhe të gjithë dijetarët janë të hutuar me përjashtim të atij që punon sipas dijes së tij.”

 

Sehl Ibn Abdullah el-Fustani ka thënë gjithashtu: “Dynjaja është e marrë dhe e pavlerë me përjashtim të dijes; dhe e gjithë dija është argument kundër atij (që e posedon atë) me përjashtim të asaj e cila vihet në zbatim; dhe të gjitha veprat janë të pavlera përveç atyre që janë me sinqeritet; dhe sinqeriteti është një rrezik i madh derisa të vuloset nga ajo (vepra).

 

Jusuf Ibnul-Hunejn ka thënë: “Me sjelljet e mira ju kuptoni dijen, me dijen korrigjohen veprat tuaja, me veprat arrihet urtësia, me urtësinë ju kuptoni zuhdin dhe përfitoni prej tij, me zuhdin vjen braktisja e dynjasë, me braktisjen e dynjasë vjen përmallimi për Ahiretin dhe me përmallimin për Ahiretin fitohet Kënaqësia e Allahut Azze ue Xhel.”

 

Malik Ibn Dinar ka thënë: “Kur një rob kërkon dije për ta praktikuar atë, dija e bën atë modest (të përulur) dhe kur e kërkon atë për diçka tjetër, ajo do t’i shtojë moralin e poshtër dhe fodullëkun.”

 

Ebu Hurejra ka thënë: “Shembulli i dijes e cila nuk vihet në zbatim është si puna e pasurisë e cila nuk shpenzohet në rrugën e AllahutAzze ue Xhel.”

 

Ebu Derda ka thënë: Unë nuk kam frikë se do më thonë: O Amir çfarë ke mësuar? Por më tepër merakosem se do më thuhet: O Amir, çfarë ke bërë me atë atë që ke mësuar!”

 

Umer Ibn Abdul-Azijz ka thënë: “Kushdo që nuk e konsideron fjalën si pjesë të punës së tij do të bëjë gjynahe tej mase; dhe kushdo që punon pa dije do të bëjë më shumë keq sesa mirë.”

 

Malik Ibn Dinar ka thënë: “Vërtet kam gjetur mes fjalëve të urta: Nuk ka mirësi për ju që të dini atë që nuk e dini ndërkohë që nuk punoni me atë që e dini, ngase shembulli i këtillë është si shembulli i një burri që mbledh dru për zjarr dhe i lidh ato në një vandak dhe përpiqet që t’i mbajë por e ka të pamundur, kështu, ai shton edhe një vandak tjetër mbi të.”

 

Atta el-Khurasani ka kumtuar: “Ishte një djalosh që shkonte tek Nëna e Besimtarëve herë pas here dhe e pyeste atë e ajo i tregonte. Kështu një ditë, ai shkoi tek ajo dhe e pyeti e ajo ia ktheu: “O biri im, a ke punuar me atë që ke dëgjuar nga unë?” Ai tha: “Jo uallahi, oj nëna ime.” Kështu ajo i tha: “O biri im, atëherë përse kërkon ta shtosh argumentin e Allahut kundër nesh dhe vetes tënde.”

 

Fudejl Ibn Ijjad ka thënë: “Sa i përket hadithit, është më mirë që njeriu të mos e dëgjojë atë sesa ta dëgjojë dhe pastaj të mos punojë sipas tij.”

 

Sufjan eth-Theuri ka thënë: “Ah sikur të mos e kisha shkruajtur dijen dhe të isha i shpëtuar nga dija ime në mënyrë që ajo të mos ishte as kundër meje dhe as për mua.”

 

Esh-Sha’bi ka thënë: Në të vërtetë nuk jemi ne dijetarët por ne veç kemi dëgjuar hadithe dhe i kemi përcjellë ato, ngase dijetarë janë ata të cilët kur kanë dije punojnë.”

 

 

 

Metodologjia e Sahabëve në lavdërimin e njerëzve të dijes që ishin mes tyre

 

 

 

Autor: Inbul-Kajjim el-Xheuzijje

Shkëputur nga: I'lamul-Muwaki'in ‘an Rabbil-A'lemin

 

 

 

 

 

‘Abdullahu ka thënë: “Ka tre Ulema në të gjithë tokën. Njëri është në Sham, njëri është në Kufa kurse njëri është në Medine. Ai që është në Sham dhe ai që është në Kufa kanë nevojë për atë të Medines, ndërsa ai i Medines nuk pyet asnjërin prej tyre.”

 

Nga Shab’bij (radij-Allahu ‘anhu): Shejbani (radij-Allahu ‘anhu) pyeti: “A ishte Ebu Musa (radij-Allahu ‘anhu) në një gradë aq të lartë (në dije)?” Atëherë ai u përgjigj: “Ai ishte Alim i një grade shumë të lartë.”

 

‘Aliu (radij-Allahu ‘anhu) u pyet për ‘Abdullah Ibn Mes’udin (radij-Allahu ‘anhu) dhe ai u përgjigj: “Ai është recitues i Kur'anit dhe Dijetar i Hadithit dhe kjo është e mjaftueshme për të.”

 

Zejd Ibn Uehb thotë: Isha ulur me ‘Umerin (radij-Allahu ‘anhu) dhe erdhi ‘Abdullah Ibn Mes’udi (radij-Allahu ‘anhu). Ai (‘Umeri) shkoi pranë tij dhe i foli disa fjalë duke ulur kokën dhe pastaj u kthye sërish dhe tha: “Ky është një anije e mbushur me dituri.”

 

Ibn ‘Abbasi (radij-Allahu ‘anhu) qëndroi pranë varrit të Zejd Ibn Thabit (radij-Allahu ‘anhu) dhe tha: “Kështu humbet dituria.”

 

Ibn Mes’udi (radij-Allahu ‘anhu) ka thënë: “Sikur Ibn ‘Abbasi të kishte mbërritur kohët tona, askush nuk do të kishte patur mospajtim me të.”

 

Njëherë, Se’id Ibnul-Musejjib (rahimehullah) kaloi dhe i dha selam ‘Abdullah Ibn ‘Umerit (radij-Allahu ‘anhuma). Pasta ‘Abdullah Ibn ‘Umeri (radij-Allahu ‘anhuma) u kthye kah studentët e tij dhe tha: “Sikur ta kishte parë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) do të ishte shumë i kënaqur prej tij...”

 

Sa herë që shikonte Se’id Ibnul-Musejjibin (rahimehullah), Ebu Hurejra (radij-Allahu ‘anhu) thoshte: “Allahu të tuboftë ty dhe mua në tregjet e Xhenetit.”

 

 

Në kohën e vdekjes së Mu’adh Ibn Xhebelit (radij-Allahu ‘anhu) ai u pyet: “Na jepni disa këshilla.” Ai tha: “Ulmëni.” Pastaj tha tre herë: “Dija dhe imani janë në vendin e tyre, kush i kërkon ka për t’i gjetur.” Pastaj tha: “Kërkojeni dijen tek katër njerëz: Uvejmir Ibn Ebu Derda, Selman el-Farisi, ‘Abdullah Ibn Mes’ud dhe ‘Abdullah Ibn Selam.”

 

 

 

Shenjat e Dijes së Dobishme dhe Dijes së Padobishme

 

 

 

Autor: el-Hafidh Ibn Rexheb el-Hanbeli

Burimi: Fadlu ‘Ilmi es-Selef ‘ala ‘Ilm el-Khalef (fq, 39-43, Darul-Imam Ahmed)

 

 

 

Shenjat e Dijes së Padobishme:

 

 

 

Një shenjë treguese e kësaj diturie të padobishme është se ajo shton mendjemadhësi, fodullëk dhe arrogancë tek poseduesi i saj. Dhe ajo e shtyn atë që të kërkojë madhështinë dhe lartësinë në jetën e kësaj dynjaje dhe të garojë për të. Ajo e shtyn atë që të dalë mbi dijetarët, të debatojë me injorantët dhe të tërheqë nga vetja vëmendjen e njerëzve. Është transmetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë se kushdo që kërkon dije për këto arsye, atëherë: “Zjarri, Zjarri!” [1]

 

 

 

Mund të ndodhë që disa njerëz të cilët posedojnë këto lloj diturish të pretendojnë se e njohin Allahun, i luten Atij dhe largohen nga çdo gjë tjetër përveç saj, por megjithatë, qëllimi që ata fshehin pas atij pretendimi është vetëm e vetëm që të arrijnë një gradë të lartë në zemrat e disa njerëzve, siç janë për shembull prijësat dhe ata si puna e tyre. Ndoshta qëllimi i tyre është që t’i bëjnë këta njerëz që të kenë mendime të mira për ta ose që të arrijnë të mbledhin një numër të madh pasuesish ose që njerëzit t’i nderojnë dhe t’i respektojnë për hir të dijes së tyre.

 

 

 

Një tjetër shenjë e kësaj (diturie të padobishme) është kur dikush pretendon se ka lidhje shumë të afërt me Allahun, domethënë pretendon se është ueli, ashtu sikurse pretendojnë për vetet e tyre Njerëzit e Librave të Mëparshëm, Karamitët, [2] Batinijët [3] dhe ata si puna e tyre.

 

 

 

Kjo bie në kundërshtim me rrugën e Selefëve ngase ata vazhdimisht i përçmonin dhe i nënvlerësonin vetet e tyre qoftë haptazi apo fshehurazi. ‘Umeri thoshte: “Kushdo që thotë se është i ditur, ai me të vërtetë është injorant. Dhe kushdo që thotë se është besimtar, ai me të vërtetë është mosbesimtar. Dhe kushdo që thotë se është në Xhenet, ai është në Xhehenem.”

 

 

 

Gjithashtu, nga shenjat e saj është se ai (që posedon këtë dije të padobishme) dështon në pranimin e të vërtetës dhe sillet arrogant para atyre që flasin të vërtetën, veçanërisht nëse ai person konsiderohet para syve të njerëzve se qëndron poshtë atij. Gjithashtu, nga shenjat e saj është se ai (që posedon dije të padobishme) vazhdon të këmbëngulë në të pavërtetën nga frika se mos zemrat e njerëzve do të largohen nga ai nëse ai thotë haptazi se po kthehet tek e vërteta.

 

 

 

Ndoshta këta individë mund të bëjnë autokritikë apo mund t’i nënvlerësojnë vetet e tyre me gjuhët e tyre mu para syve të njerëzve në mënyrë që ata të besojnë se këta janë modest, kokëulur, duke tërhequr kështu lavdërimet e tyre për këtë gjë. Dhe kjo është një nga format më të ndërlikuara dhe më të pakapshme të syfaqësisë (er-rija), sikurse kanë treguar Tabi’inët dhe dijetarët që erdhën pas tyre. Për më tepër, mënyra se si ata i pranojnë me kaq bujë të tilla lavdërime është e tillë që mohon çdo ndjenjë ndershmërie apo sinqeriteti nga ana e tyre. Kjo për shkak se një person me ndershmëri të vërtetë i frikësohet hipokrizisë për veten e tij dhe i druhet mendimit se mund të ketë një përfundim të keq, kurse këta individë janë të preokupuar me pranimin dhe lejimin e lavdërimeve.

 

 

 

Dhe në bazë të kësaj, një nga shenjat që tregon se njerëzit kanë dije të dobishme është se ata nuk mendojnë se kanë ndonjë pozitë apo status të veçantë dhe ata urrejnë me zemrat e tyre çdo lavdërim apo mburrje dhe ata nuk i ngrejnë vetet e tyre me arrogancë mbi asnjë njeri.

 

 

 

El-Hasen (el-Basri) ka thënë: “Fekih (ai që zotëron kuptimin e Fesë) është vetëm ai që tërhiqet larg jetës së kësaj dynjaje, dëshiron jetën e botës tjetër, ka një kuptim të thellë në fenë e tij dhe është vazhdimisht i paepur në adhurimin e Zotit të tij.” [4]

 

 

 

Në një transmetim tjetër ai ka thënë: “Fekih është ai që nuk i armiqëson ata që janë më të lartë se ai, as nuk i nënçmon ata që janë më poshtë tij dhe as nuk kërkon ndonjë çmim për diturinë që ia ka dhënë Allahu.”

 

 

 

Një thënie e ngjashme me këtë të fundit është transmetuar si një nga thëniet e Ibn ‘Umerit (radij-Allahu ‘anhu). [5]

 

 

 

Njëri prej Selefëve ka thënë: “Njeriu që ka dije duhet të hedhë baltë mbi kokën e tij nga përulësia para Zotit të tij.” [6]

 

 

 

Dhe vërtet, sa herë që atij i shtohet dija dhe njohja e Zotit të tij, atij i shtohet frika ndaj Zotit të tij si dhe nënshtrimi dhe përulja para Tij.

 

 

 

Shenjat e Dijes së Dobishme:

 

 

 

Nga shenjat që tregojnë se robi ka dije të dobishme është se ajo e drejton atë kah braktisja e jetës së kësaj dynjaje dhe bukuritë e saj, si dhe largimi nga udhëheqja, fama dhe lavdërimi. Largimi prej tyre, mundimi dhe përpjekja që shpenzon robi për të qëndruar larg prej tyre tregojnë se ai ka dije të dobishme. Dhe nëse ai do të kishte bërë ndonjë nga këto gjëra në mënyrë të paqëllimtë dhe pa dëshirë, atëherë ai do të ndiente një frikë të pamasë se mund të dënohet për këtë gjë ngaqë ai frikësohet se mos ajo (dashuria për të qenë në krye, lavdërimi apo fama) ndoshta është një kurth apo një mashtrim i ngadaltë (që të shpie patjetër në dënimin nga Allahu). Kështu ndodhte me Imam Ahmedin sepse ai frikësohej për veten e tij kur emri i tij bëhej i famshëm dhe i përhapej reputacioni.

 

 

 

Gjithashtu, nga shenjat e dijes së dobishme është se robi nuk pretendon se ka dije, as nuk e përdor atë me mendjemadhësi para dikujt tjetër, as nuk i cilëson të tjerët si injorantë – me përjashtim të atyre që kundërshtojnë Sunetin dhe pasuesit e tij, ngaqë në këtë rast ai mund të flasë kundër tyre nga zemërimi për hir të Allahut e jo për hir të vetes së vet dhe as me qëllim që të ngrejë veten e tij mbi të tjerët.

 

 

 

Kurse ai i cili nuk ka dije të dobishme, interesi i tij i vetëm është që ta përdorë dijen që posedon për të ngritur lart veten e tij tërë mendjemadhësi para njerëzve dhe t’u tregojë atyre vlerën e dijes që ka, ndërkohë që i quan ata injorantë. Qëllimi i tij i vetëm është që t’i nënçmojë ata duke dashur të ngrejë veten e tij para tyre. Kjo është një nga veprat më të ulta dhe më të neveritshme. Ndoshta ai mundet të quajë edhe dijetarët që erdhën para tij si injorantë, neglizhentë dhe harraqë. Dhe kështu, dashuria për veten dhe dashuria për t’u dukur e bën atë që të mendojë me një konsideratë majft të lartë për veten e tij ndërsa mendon me një konsideratë mjaft të ulët për ata që erdhën para tij!

 

 

 

Tek ata që posedojnë dije të dobishme ndodh e kundërta, ngaqë ata mendojnë me një konsideratë të ulët për vetet e tyre ndërsa për dijetarët që erdhën para tyre mendojnë me një konsideratë të lartë. Ata e pranojnë me zemrat dhe shpirtrat e tyre vlerën dhe superioritetin që kanë paraardhësit e tyre mbi ta dhe paaftësinë që kanë ata për të arritur gradën e tyre, e lëre më pastaj të jenë afër tyre.

 

 

 

Sa e bukur ishte përgjigja e Imam Ebu Hanifes [7] kur ai u pyet për Alkamen [8] dhe Esuedin [9] se kush prej tyre ishte më i mirë. Ai u përgjigj duke thënë: “Pasha Allahun, ne nuk mundemi as t’i përmendim emrat e tyre, e si mund të zgjedhim midis tyre?”

 

 

 

Kur përmendeshin vlerat morale të Selefëve, Ibnul-Mubaraku thoshte vargjet e mëposhtme poetike:

 

 

 

“Mos na përmendni përkrah atyre që kanë kaluar,

 

ngase ai që ecën drejt nuk është njësoj me një të gjymtuar.”

 

 

 

Dhe nëse ky individ me dije të padobishme e ndien se është superior në të folur dhe oratori në krahasim me ata që erdhën para tij, atëherë ai do të mendojë se është gjithashtu superior para tyre në dije dhe në gradë tek Allahu, për shkak se ai paska një vlerë më të madhe se ata që erdhën para tij. Kjo pastaj do ta bëjë atë që t’i përbuzë Selefët dhe t’i akuzojë ata pa i bërë fare përshtypje se ata paskan dituri të vogël. Sidoqoftë, ky injorant nuk arrin ta kuptojë se arsyeja përse Selefët kanë thënë kaq fjalë të pakta ishte për shkak të devotshmërisë dhe frikës që kishin ata nga Allahu. Ata edhe sikur të kishin dashur të flisnin pa pushim dhe të thonin fjalë nga vetja e tyre, ata nuk do të kishin qenë të aftë.”

 

 

 

Fundota:

 

[1] Sahih: transmetuar nga Ibn Maxheh (n. 254) nga transmetimi i Xhabir bin ‘Abdilah dhe është saktësuar nga Shejkhul-Albani në Sahijhul-Xhami’ (n. 7370).

 

[2] Keramitët: janë një sekt i devijuar që kanë dalë nga Rafidat, të cilët ndjekin Ebu Se’id Behram el-Henabi që ishte themeluesi i besimit të Karamitëve. Ata besonin se Abdullah bin el-Harith el-Kendi ishte profet dhe e adhuronin atë. Përveç këtij besimi ata kishin edhe besime të tjera të prishura.

 

[3] Batinijet: Ky është emri që u është dhënë grupit që u ndanë nga Shijat Ismaili. Ata besojnë se i tërë Libri i Allahut është i hapur për ri-intepretim dhe pretendojnë se ai nuk mund të kuptohet nga ana e jashtme dhe prandaj devijuan. Besimet e tyre patën ndikim në lëvizjen Sufiste që pretendonte se Kur'ani ka një kuptim të jshtëm dhe poashtu një kuptim të fshehtë.

 

[4] Transmetuar nga Ahmedi në ez-Zuhd (fq. 267), Darimi (1/89), Axhurri në Akhlakul-‘Ulema (fq. 74) dhe Ebu Nu’ajmi në Hiljetul-Eulija (2/147) dhe zinxhiri i transmetimit është i mirë (Hasen).

 

[5] Transmetuar nga Darimi (1/88) si një thënie e Ibn ‘Umerit (radij-Allahu anhu).

 

[6] Transmetuar nga Axhurri në Akhlakul-‘Ulema (fq. 71) dhe el-Khatib el-Bagdadi në el-Fekih uel-Mutefekkih (2/113) si një thënie e Ejubit dhe zinxhiri i transmetimit është i saktë (Sahih).

 

[7] Ai ishte Imami i madh, Ebu Hanife Nu’man bin Thabit, Fekihu, Gjykatësi nga Iraku. Ai pa Enes bin Malikun (radij-Allahu anhu) më tepër se një herë. Ai ishte i devotshëm, i ditur dhe i kujdesshëm në kryerjen e veprave të ibadetit. Imam Shafiu ka thënë për të: “Për sa i përket Fik’hut, njerëzit janë të varur nga Ebu Hanifja.” Ai vdiq në vitin 150H.

 

[8] Ai ishte Alkame bin Kajs bin ‘Abdilah bin Malik bin Alkame en-Nekha’i nga Kufa, Irak. Ai lindi në një kohë kur i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ishte ende gjallë por nuk mundi ta takonte. Ka qenë një nga Tabi’inët më të mëdhenj dhe ishte një nga Fekihët dhe Muhadithët më të rëndësishëm të Irakut. Ishte një nga studentët më të afërt të Ibn Mes’udit (radij-Allahu anhu) dhe pas vdekjes së tij ka përhapur dijen e tij duke dhënë fetva. Vdiq në vitin 72H dhe thuhet gjithashtu se ai ka vdekur në vitin 73H.

 

[9] Ai ishte el-Esued bin Jezid bin Kajs en-Nekha’i, një nga shokët e Ibn Mes’udit (radij-Allahu anhu). Nofka e tij ishte Ebu ‘Abdir-Rrahman. Ishte një nga Tabi’inët më të mëdhenj, i besueshëm dhe i ditur. Ai ka transmetuar një numër të madh hadithesh. Vdiq në vitin 74H ose 75H.

 

 

 

Vlera e Leximit të Librave

 

 

 

Autor: Ibn ‘Abdul-Berr (Allahu e mëshiroftë)

 

Burimi: “Xhami’ Bejan el-‘Ilm ue Fadlihi ”

 

 

 

2414: Ebu ‘Abdullah Muhamed bin Isma’il el-Bukhari është pyetur:

 

 

 

“Çfarë e forcon kujtesën?”

 

 

 

Ai u përgjigj: “Shikimi i shpeshtë mbi libra.”

 

 

 

2415: Ahmed bin Ebi ‘Imran ka thënë:

 

 

 

“Isha me Ebu Ejub Ahmed bin Muhamed bin Shuxhe’ i cili po rrinte në shtëpinë e tij. Ai dërgoi një nga djemtë e tij tek Ebu ‘Abdilah bin el-A’rabi për ta ftuar. Djali u kthye duke thënë: “I kërkova atij dhe ai ma ktheu: “Unë jam me një grup. Dhe kur të mbaroj së mësuari nga ata, do të jem aty.” Unë s’pashë as edhe një njeri të vetëm në shtëpinë e tij. Por, ai kishte para vetes libra të cilët po i shqyrtonte. Ai shikonte për njëfarë kohe tek ky libër dhe pastaj shikonte tek një libër tjetër.”

 

 

 

Pak kohë më vonë, ai erdhi. Kështu, Ebu Ejubi i tha: “O Ebu ‘Abdilah! I Lartësuar qoftë Allahu i Madhëruar! Ti ndenjte pas dhe na privove nga prania jote; biri im tha se ai nuk kishte parë asnjë njeri me ty dhe se ti the që ishe me një grup dhe se do të vije menjëherë sa të mbaroje së mësuari nga ata!”

 

 

 

Ibnul-A’rabi tha:

 

 

 

“Ne kemi shokë të cilët ulen me ne dhe nuk na shqetësojnë, besnikë që mund t’u zësh besë kur janë të pranishëm ose kur mungojnë. Ata na bëjnë dobi me dijen e tyre rreth ngjarjeve të shkuara; dhe mençuri, sjellje dhe mendime që janë të kulluara; Pa patur frikë për konflikte apo shoqëri të keqe, dhe nga gjuha dhe dora e tyre nuk ke asfarë frike; Kështu, nëse thua se ata janë të vdekur! Ti po rrenë, dhe nëse thua se ata janë të gjallë, të vërtetën e ke pranë...”1

 

 

 

2416: I thanë Ebil-‘Abbas Ahmed bin Jahja (Tha’leb):

 

 

 

“Njerëzit e ndiejnë shumë mungesën tënde. Sikur ta lije shtëpinë për pak dhe të dilje tek njerëzit që ata të mund të përfitojnë nga ty dhe t’i t’u bësh dobi atyre.” Ai ndenjti i heshtur gati një orë dhe tha: “Sikur të shoqëronim mbretërit, ata do të silleshin me ne plot mendjemadhësi, dhe do t’i shkelnin me këmbë të drejtat e atyre që po i mbajnë në shoqëri. Ose sikur tregëtarët t’i shoqëronim, ne do të ishim pikëlluar, dhe veç para do të numëronim. Kështu, qëndruam në shtëpitë tona duke nxjerrë dije, dhe duke mbushur me të stomaqet e këtyre faqeve.”

 

 

 

2419: Nga ajo çfarë është mbajtur mend në të kaluarën:

 

 

 

“Çfarë ligjëruesi dhe çfarë shoku i mirë që është libri! Mund ta izolosh veten me të nëse shokët të mbysin në mërzi; Ai nuk t’i nxjerr sekretet dhe nuk ka mendjemadhësi, dhe prej tij mund të fitosh urtësi dhe mirësi...”

 

 

 

2420: Ahmed bin Muhamed bin Ahmed recitoi:

 

 

 

“Gjëja më e ëmbël pas devotshmërisë që një i ri mund të dojë, është dija e zubukuruar për të që ai ta kërkojë. Dhe për çdo kërkues ka një kënaqësi të cilën ai e dëshiron, kurse kënaqësia e dijetarit tek librat e tij qëndron.”

 

 

 

2421: Ai më kërkoi që t’i bashkangjisja as që tha më parë këtë që vijon dhe e bëra menjëherë në praninë e tij: “Libri ia heq lexuesit merakun, dhe kur ai lexon, lodhja e tij sakaq shkon. Çfarë shoku i mirë është ai nëse me të izolohesh, E s’ke frikë nga ai mos në kurthe a probleme të biesh.”

 

 

 

2424: Ebu ‘Amr bin el-‘Ala’ ka thënë:

 

 

 

“Nuk ka ndodhur asnjëherë që të kem hyrë tek ndonjë njeri apo të kaloj pranë derës së tij – duke e parë atë me një libër në dorë ndërsa shoku i tij rri kot – përveç se kam gjykuar se ai është më i mençuri.”

 

 

 

2425: ‘Abdullah bin ‘Abdul-‘Aziz bin ‘Umer bin ‘Abdul-‘Aziz ka thënë:

 

 

 

“Kurrë nuk kam parë ndonjëherë këshillues më të mirë sesa varri, apo ndonjë gjë tjetër që të jep më shumë kënaqësi sesa libri, apo ndonjë gjë më të sigurtë sesa mospatja shoqëri.”

 

 

 

2426: el-Hasen el-Lu’lu’i ka thënë:

 

 

 

“Dyzetë vjet kanë kaluar nga jeta ime në të cilën kurrë nuk jam zgjuar apo të kem rënë në gjumë e të mos kem patur një libër që rrinte mbi kraharorin tim.”

 

 

 

1 Shp: Ai nuk gënjeu sepse e kishte fjalën për librat që ishin miqtë e tij dhe këto janë fjalë metaforike (me’arid) që nuk konsiderohen si gënjeshtër, sikurse është transmetuar saktësisht nga ‘Imran bin Husejni, ‘Umer bin el-Khattab dhe Ibn ‘Abbasi (radij-Allahu ‘anhum).

 

 

 

Rëndësia e të mësuarit përmendësh

 

 

 

Autor: Shejkh Salih ‘Abdul-‘Azijz Ali-Shejkh

Burimi: Pjesë e shkëputur nga transkipti i kasetës me titull, “Rëndësia që i kushtuan Selefët Kërkimit të Diturisë”.

 

 

 

Nxënësi i dijes duhet të mësojë përmendësh në mënyrë që të ketë kuptim të thellë. Në të shkuarën, disa dijetarë mësonin përmendësh fjalorin (el-Kamus). Nuk është e saktë që Mu’xhemin ta quash Kamus. Kjo për shkak se Mu’xhemi është një libër i zbrazët nga të gjitha ato gjëra me ndikim jo-Arab që kanë depërtuar në gjuhë. Domethënë, ai zëvendëson ato që ke harruar nga gjuha Arabe ose i heq ato fjalë të huaja jo-Arabe që kanë zënë vend në gjuhën tënde. Kurse fjala Kamus do të thotë oqean (d.m.th. ky term ilustron përmasat e librit). Prandaj është gabim që Mu’xhemi të quhet Kamus. Disa mendojnë se Mu’xhem nënkupton Kamus (por siç u shpjegua) kjo është gabim sepse Kamus do të thotë oqean.

 

Fejruz Abadi e quaji fjalorin e tij el-Kamus el-Muhijt dhe el-Kamus el-Uasijt për faktin se ai dallon dhe shpjegon gjuhën Arabe, ashtu siç është thënë (në mënyrë figurative se gjuha Arabe) është e hallakatur, kështu që Fejruzi (u përpoq) që ta mblidhte atë në fjalorin e tij.

 

Disa nga dijetarët i mësonin përmendësh ata fjalorë të mëdhenj. Kur disa dijetarë të asaj kohe u pyetën për një njeri të tillë (që kishte mësuar përmendësh krejt fjalorin) dhe i cili ishte i dashuruar pas shkencave moderrne - ndonëse ai ishte vetë dijetar - kur disa nga dijetarët u pyet për këtë rast dhe u thanë se filani kishte mësuar përmendësh fjalorin, ata u përgjigjën duke thënë:

 

“Masha`Allah, ne paskemi një kopje tjetër të fjalorit këtu në qytet.”

 

Sot, në kohën e sotme, nuk i kushtohet rëndësi (dhe po nënçmohet) mësimi përmendësh. Mësimi përmendësh është baza e diturisë që la trashëgimi Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Allahu i Lartësuar i ka thënë të Dërguarit të Tij:

 

فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ (١٨)ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ (١٩)

 

“Dhe kur ta lexojmë atë, ti përcille leximin e tij! Pastaj, e kemi Ne për detyrë që ta shpjegojmë ty.” [el-Kijame, 18-19]

 

Në fillim vjen mësimi përmendësh:

 

فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ (١٨)

 

“Dhe, kur ta lexojmë atë, ti përcille leximin e tij!” [el-Kijame, 18]

 

Pastaj Allahu thotë në një ajet tjetër:

 

كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ

 

“...për ta forcuar zemrën tënde...” [el-Furkan, 32]

 

Pastaj Allahu thotë në një ajet tjetër:

 

وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلا (١٠٦)

 

“Ky është një Kuran, të cilin Ne e kemi ndarë pjesë-pjesë, që ti t’ua mësosh njerëzve pak nga pak, duke e shpallur atë kohë pas kohe.” [el-Isra, 106]

 

ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ (١٩)

 

“Pastaj, e kemi Ne për detyrë që ta shpjegojmë ty.” [el-Kijame, 18-19]

 

Domethënë, shpjegimi, sqarimi dhe kuptimi do të vijnë pas mësimit përmendësh (të tekstit).

 

Po kështu edhe Suneti (tregon vlerën e madhe të mësimit përmendësh): Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) këshilloi dhe inkurajoi që Suneti i tij të vihet në zbatim me anë të kujtesës. Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë, “Allahu e ndriçoftë fytyrën...” që do të thotë: Allahu e ndriçoftë fytyrën e tyre në këtë dynja dhe në ahiret.

 

Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë:

 

“Allahu e ndiçoftë fytyrën e atij që dëgjon fjalët e mia, i mëson ato përmendësh ashtu si i dëgjoi dhe pastaj ua transmeton të tjerëve; ndoshta ai që po i transmetohet mund të ketë kuptim më të thellë sesa ai që e dëgjoi atë.”

 

A nuk e ruajtën Sahabët Sunetin duke e mësuar atë përmendësh? Po! A nuk ishin të gjithë Sahabët dijetarë të Fik’hut Islamik? Jo, jo të gjithë ishin, por (ata që nuk ishin dijetarë) e zbatonin Sunetin me anë të kujtesës së tyre dhe e tansmetuan atë (tek Sahabët e tjerë që ishin dijetarë të Fik’hut Islamik). Pra, dolën ata që (mësuan përmendësh), kuptuan, e ruajtën dhe e shpjeguan Sunetin në mënyrë që të mbronin dhe të ruanin Fenë tek ky Umet.

 

Ebu Hurejra (radij-Allahu ‘anhu) i përsëriste vazhdimisht thëniet e Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) në mënyrë që t’i mbante mend. Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e dinte se sa të vështirë e kishte ai, kështu që i tha, “Eba Hir, zgjidhe gunën tënde”. Pastaj, ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i tha, “Shtrëngoje tani.” Dhe Ebu Hurejra (radij-Allahu ‘anhu) e shtrëngoi. Më pas ai (radij-Allahu ‘anhu) tha: “Mbas kësaj nuk kam harruar asgjë nga dija që kam dëgjuar.”

 

Ebu Hurejra mësoi përmendësh pjesën më të madhe të Sunetit në krahasim me të gjithë Sahabët e tjerë. Ai shkonte pas Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) duke marrë prej tij gjithçka që mundej. Kjo ishte grada e rëndësisë (që i kushtonin diturisë) dhe pasioni i atyre që i kishin ngritur bazat e tyre nëpërmjet mësimit përmendësh, domethënë ai që përpiqej dhe punonte shumë për të mësuar përmendësh. Kjo për shkak se kuptimi vjen dhe ikën, (për shembull) një pjesë (e dijes që kuptove) kur u diplomove në gjimnaz deri kur u diplomove në kolegj. Sa dije të ka mbetur akoma nga shkencat që mezi sa i kuptove (dhe nuk i mësove dot përmendësh)? Sidoqoftë, sikur t’i kishe mësuar përmendësh (dhe Allahu e di më së miri), ato do të kishin mbetur akoma. (Dhe nëse ke harruar një pjesë prej tyre), sikur të shkoje tani e t’i shihje edhe një herë, ato do të ktheheshin sërish në kujtesën tënde (fare kollaj), dhe sikur ta rishikoje edhe njëherë shpjegimin e tyre, ai do të kthehej sërish në mëndjen tënde, nëse Allahu të jep sukses.

 

Prandaj, nxënësi i dijes duhet të përpiqet tej mase dhe duhet t’i kushtojë rëndësi të madhe mësimit përmendësh, njësoj si rëndësia që i kushtuan Selefët mësimit përmendësh. Ka shumë transmetime për sa i përket rëndësisë që i kushtuan Selefët mësimit përmendësh. Kushdo që lexon librat e biografive (të Selefëve) do të gjejë shumë informacion rreth kësaj teme. Ne po përmendim një transmetim për këtë çështje në mënyrë që ta bëjmë paksa më të qartë; rëndësia që i kushtuan ata mësimit përmendësh.

 

Esh-Sha’bi (rahimehullah) ka thënë: “Amir bin Sherahil (rahimehullah) ishte një nga dijetarët më të mëdhenj të tabi’inëve.” Ai përmendi disa nga shkencat që Amiri i zotëronte me mjeshtëri dhe pastaj tha: “Ai (rahimehullah) thoshte: Nëse doni, unë mund t’ju recitoj poezi për një muaj të tërë pa i përsëritur ato.”

 

Megjithatë, nuk është mirë që dijetari të përqëndrojë të gjithë vëmendjen e tij dhe fëmijërinë e tij në mësimin e poezive, por ai duhet të përfitojë dhe të përvetësojë (nga poezitë) aq sa i nevojitet.

 

 

 

Vezullim nga Perlat e Diturisë

 

 

 

Autor: Shejkhul-Islam Ibn Kajim el-Xheuzije

 

Burimi: “Miftah Darus-Se’ade”Nuk është e barabartë Dituria me Injorancën

 

 

 

Për sa i përket vlerës së diturisë dhe njerëzve të dijes,

 

Allahu Subhanehu ue Te’ala e ka mohuar barazinë midis njerëzve të dijes dhe njerëzve të tjerë, ashtu sikurse Ai e mohoi barazinë midis njerëzve të Xhenetit dhe njerëzve të Xhehenemit.

 

Allahu i Lartësuar ka thënë:

 

“Thuaj: A janë të barabartë ata që dinë me ata që nuk dinë?” [Zumer :9 ]

 

Ai ka thënë gjithashtu:

 

“Nuk janë të barabartë banorët e Zjarrit me banorët e Xhenetit.” [Hashr :20]

 

Kjo tregon vlerën e lartë të njerëzve të dijes dhe fisnikërinë e dalluar që kanë ata.

 

Urtësia është Dituri

 

Allahu i Lartësuar dëshmon për atë të cilit i është dhënë dija se Ai i ka dhënë atij një mirësi shumë të madhe:

 

Allahu i Lartësuar thotë:

 

“Ai i dhuron Hikmen (urtësinë) atij që Ai dëshiron; dhe atij të cilit i është dhënë Hikmeti, vërtet që i është dhuruar mirësi e bollshme.” [Bekare, 269]

 

Ibn Kutejbe dhe shumica e dijetarëve kanë thënë: “Urtësia është të qënurit tek e Vërteta dhe të vepruarit duke qenë në përputhje me të. Dhe ajo është dija e dobishme dhe veprat e mira.”

 

Dituria është Mirësia më e Madhe

 

Allahu i Lartësuar i ka dhënë shumë të mira dhe virtyte të Dërguarit të Tij. Allahu i Lartësuar ka bërë mirësinë më të madhe që ia ka dhënë atij Librin dhe Hikmen (Urtësinë, e cila është Suneti i tij, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Allahu i mësoi atij atë që ai nuk e dinte.

 

Allahu i Lartësuar ka thënë:

 

“Allahu të ka zbritur ty Librin (Kur’anin) dhe Hikmen (Urtësinë) dhe të mësoi ty atë çfarë ti nuk e dije. Dhe gjithnjë e më e madhe është Mirësia e Allahut mbi ty (O Muhammed).” [Nisa, 113]

 

Mirësia e Diturisë të detyron që ta falenderosh Allahun

 

Allahu i Lartësuar u kujtoi robërve të Tij besimtarë këtë mirësi dhe Ai i urdhëroi ata që të jenë falenderues dhe që ta përkujtojnë Atë për mirësitë që u ka dhënë. Allahu i Lartësuar ka thënë:

 

“Po kështu, Ne ju kemi sjellë në mesin tuaj një të Dërguar nga vetë ju duke ju shpallur Vargjet Tona, duke ju pastruar ju, duke ju mësuar ju Librin (Kur’anin) dhe Hikmen (Sunnetin, rrugën e Pejgamberit), duke ju mësuar juve atë që nuk e dinit. Kështu pra, më kujtoni Mua (me falje, lavdërime etj), (që) Unë t’ju kujtoj ju dhe jini falënderues ndaj Meje (për Mirësitë e Mia të panumërta mbi ju) dhe kurrë mos u bëni mosmirënjohës ndaj Meje e të më mohoni.” [Bekare, 151-152]

 

Dituria është Mirësi në këtë Botë

 

El-Hasen [el-Basri] ka thënë për thënien e Allahut të Lartësuar: “Zoti ynë! Na jep në këtë botë atë që është e mirë…” [Bekare, 201]

 

“Ajo është dija dhe ibadeti.”

 

Dhe për sa i përket thënies së Allahut: “...të mira edhe në botën tjetër…!” [Bekare, 201]

 

“... ai është Xheneti.” Ky është një nga shpjegimet më të mira për këtë ajet.

 

Vërtet, mirësia më e madhe në këtë botë është dija dhe veprat e mira.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Një fjalë e vlefshme rreth ihlasit (sinqeritetit).

 

 

 

Ibën Kajjimil Xheuzijje

 

 

 

Ihlasi: Pastrimi i veprës nga çdo njollë

 

 

 

Ihlasi është pastrimi i veprës nga çdo njollë, në mënyrë që të mos përzihet me veprën asgjë që e njollos atë. Ndër ato që e njollosin veprën janë dëshirat personale; duke u munduar të zbukurohet në shikimet e njerëzve, duke kërkuar që t’i arrijë lëvdatat dhe të mbrohet nga qortimet e tyre, duke kërkuar të arrijë madhërim prej tyre, duke kërkuar pasurinë dhe shërbimin e tyre, si dhe përmbushjen e nevojave të tij, duke kërkuar që ata ta duan, ose gjëra të tjera që janë sëmundje dhe njolla në veprën e tij. Ato mund të përmblidhen në fjalët: Dëshira e njeriut për të arritur diçka tjetër përveç kënaqësisë së All-llahut me veprën e tij, sido që të jetë.

 

 

 

Ihlasi ka tri shkallë:

 

Shkalla e parë: Nxjerrja e shikimit të njerëzve nga vepra, pastrimi i veprës nga kërkimi i kompensimit për të dhe shmangia nga mburrja me veprën.

 

Vepra i ekspozohet tre rreziqeve që e shkatërrojnë atë: vepruesi të dëshirojë që njerëzit ta shohin dhe ta vërejnë veprën e tij; të kërkojë kompensim ose shpërblim për veprën e tij; dhe të mburret, të mjaftohet dhe të ndihet i kënaqur se sa mirë e ka bërë veprën.

 

Në këtë shkallë pastrohet nga këto fatkeqësi. Ai i cili e pastron veprën e tij nga shikimi i njerëzve, duke qenë i bindur se atë e ka bërë nga mirësia dhe dhuntia e All-llahut dhe me suksesin që ia ka dhënë All-llahu, e jo nga vetvetja e tij, si dhe se veprën e ka bërë në saje të dëshirës së All-llahut dhe jo nga dëshira e vet, siç ka thënë All-llahu:

 

 

 

“وَمَا تَشَاءُونَ إِلا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ”

 

“Ju nuk mund të bëni diçka pa dëshirën e All-llahut.”

 

 

 

Në këtë rast atij i bën dobi dituria se All-llahu është i Gjithëfuqishëm dhe e sundon atë, se ai është thjesht një vegël, se veprat e tij janë sikur lëvizjet e drunjte kur fryn era, kurse lëvizësi nuk është vetë ai, se është i vdekur, kurse i vdekuri nuk bën asgjë dhe sikur t’i lihet atij ndonjë gjë në dorë, ai nuk do të kishte bërë asnjëherë vepër të mirë. Nefsi është injorant, i padrejtë dhe me natyrë të përtacisë dhe dhënies përparësi epsheve, shoqëria është burimi i çdo të keqe dhe streha e çdo sherri. Përderisa njeriu është kështu, atëherë prej tij nuk del mirësi dhe mirësia nuk është nga meritat e tij.

 

E mira që del prej tij është nga All-llahu dhe me ndihmën e All-llahut, e jo nga robi ose përmes tij. All-llahu thotë:

 

 

 

“وَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ”

 

“Sikur të mos ishte mirësia dhe mëshira e All-llahut, askush prej jush nuk do të pastrohej(shpirtërisht, me vepra të mira), asnjëherë, por All-llahu e pastron kë të dojë.”

 

 

 

Banorët e Xhennetit thonë:

 

 

 

“الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ”

 

“Lavdi All-llahut, i Cili na udhëzoi në këtë rrugë, sepse ne nuk do të mund të udhëzoheshim po të mos na udhëzonte All-llahu.”

 

 

 

All-llahu i Madhëruar dhe i Lartësuar, të Dërguarit të Tij, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, i thotë:

 

 

 

“وَلَوْلا أَنْ ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلا”

 

“Sikur mos të të kishim forcuar, ti do të anoje pak kah ata.”

 

 

 

I Lartësuari, gjithashtu, thotë:

 

 

 

“وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الإيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ”

 

“Mirëpo, All-llahu jua bëri të dashur imanin dhe e zbukuroi atë në zemrat e juaja, dhe jua bërë të urryera kufrin, mëkatet dhe kundërshtimin.”

 

 

 

Pra, çdo e mirë te robi është vetëm nga mirësia, dhuntia, bamirësia dhe dhurata e All-llahut. Prandaj, Vetëm Ai duhet të lavdërohet për këtë. Kështu, robi duhet t’i shikojë veprat e veta ashtu siç i shikon vetitë e krijesës së tij, siç janë dëgjimi, shikimi, kuptimi ose moskuptimi. Madje, siç e shikon shëndetin dhe mungesën e të metave në gjymtyrë e tij dhe të ngjashme. Të gjitha këto janë vetëm dhuratë nga All-llahu dhe dhunti dhe mirësi prej Tij.

 

Ajo që e shpëton robin nga këto rreziqe janë njohja e Zotit të tij dhe njohja e vetes së vet. Ajo që e shpëton nga kërkimi i kompensimit për veprën e vet është dituria se ai është vetëm rob, kurse robi nuk merr kompensim ose rrogë për shërbimin që ia bën zotërisë së tij. Ai e shërben zotërinë ngase është rob, kurse shpërblimet që ia jep zotëria janë vetëm dhunti dhe bamirësi nga ana e tij, e jo kompensim, ngase kompensimin e meriton i liri, ose robi i tjetërkujt, por jo robi i tij.

 

Ajo që e shpëton nga kënaqja me vetveten dhe të mjaftuarit me veprën e tij janë dy gjëra:

 

 

 

E para: T’i vërejë të metat dhe mangësinë e tij në ibadet, duke i shikuar se sa ka bërë për vete, sa i ka vjedhur shejtani, sepse pak ka vepra nga të cilat nuk ka vjedhur një hise shejtani dhe pak janë veprat që nuk i ka bërë për nefsin e tij.

 

Profeti, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, u pyet për rrotullimin e shikimit në namaz dhe tha:

 

 

 

“هو اختلاس يختلسه الشيطان من صلاة العبد”

 

“Ajo është vjedhje që e vjedh shejtani nga namazi i robit.”

 

 

 

Meqë ky rrotullim i shikimit është vetëm një çast, atëherë ç’të thuhet për largimin e zemrës dhe kthimin e saj kah gjërat e tjera përveç All-llahut. Kjo është hise më e madhe për shejtanin nga ibadeti i robit.

 

Ibën Mes’udi, radijAll-llahu anhu, ka thënë: “Të mos i japë dikush hise shejtanit nga namazi i tij, për të cilën mendon se është hisja e tij.”

 

Kthimin e kaq të vockël të syve ose të kokës nga ana e djathtë ose e majtë, e ka llogaritur hise të shejtanit nga namazi i robit, atëherë ç’të mendohet për më tepër se kjo?!

 

Kurse, hisen e nefsit në vepër, nuk e di askush përveç njerëzve të mençur dhe të sinqertë.

 

 

 

E dyta: Të dijë se ç’meriton Zoti i Lartësuar, nga haku i robërisë së njeriut, etika e saj e dukshme dhe e brendshme dhe kushtet e saj. Ta dijë se robi është më i dobët, më i pamundshëm dhe në gjendje më të ulët sesa të mundë t’i plotësojë ato me të vërtetë, në mënyrë që ta kënaqë me to Zotin e tij.

 

I dituri nuk kënaqet me ndonjë vepër të tij që e ka bërë për Zotin e vet dhe nuk kënaqet me veten e tij para All-llahut, as edhe një çast. I tilli turpërohet t’i dalë All-llahut përpara me veprat e tij.

 

Mendimi i tillë për vete dhe për veprën e vet, urrejtja e dobësisë së veprave dhe urrejtja e frymëmarrjeve të veta, si dhe frika që ato shkojnë tek All-llahu, e pengon robin që të jetë i kënaqur me veprën e vet dhe me veten e vet.

 

Njëri nga selefët, gjatë ditës dhe natës, falte katërqind rekate, pastaj e kapte mjekrën e vet, e shkundte dhe i thoshte vetes: Oj strehë e çdo të keqeje! A mos jam unë i kënaqur me ty para All-llahut edhe një çast?!

 

Një tjetër thoshte: E keqja e robit është që të jetë i kënaqur me veten. Kush e shikon veten me pëlqim për diçka prej saj, ai e ka shkatërruar veten. Kush nuk e akuzon veten pandërprerë, ai është i mashtruar me veten e tij.

 

 

 

Me kaq mbarojnë fjalët e Ibnul Kajjimit, All-llahu e mëshiroftë dhe dhe na bashkoftë ne dhe familjet tona me të dhe me njerëzit e mirë në Xhennetet e Tij të gjera.

 

 

 

 

 

Ajo çfarë e përmban mesazhi i Pejgamberit, Alejhi selam

 

 

 

 

 

‘Ajo çfarë e përmban mesazhi i Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem duke filluar nga sqarimi i të vërtetës, bazave dhe degëve të fesë’

 

Mesazhi i të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem përmban dy gjëra, ato janë: dituria e dobishme dhe puna e mirë, siç thotë All-llahu i lartësuar:

 

“Ai (All-llahu) është që e dërgoi të dërguarin e Vet me udhëzim të qartë e fé të vërtetë, për ta bërë mbizotërues mbi të gjitha fetë, edhe pse idhujtarët e urrejnë” (Saf 9).

 

Pra, udhëzimi është dituria e dobishme, kurse feja e vërtetë është vepra e mirë e cila e përfshin sinqeritetin ndaj All-llahut të lartësuar si dhe vepra të jetë në përputhshmëri me sunetin e të Dërguarit të Tij salAll-llahu alejhi ue sel-lem.

 

Dituria e dobishme përfshin çdo dituri që në vetën e saj përmban mirësi dhe dobi për umetin qoftë në jetën e tyre apo në organizimin e tyre, dituria e parë që e përfshin kjo është dituria e emrave të All-llahut, cilësive dhe veprave të Tij.

 

Ngase, dituria në lidhje me këtë është prej diturive me të dobishme, njëherit është dituria me e çmuar e mesazhit hyjnorë si dhe është përfundimi i thirrjes pejgamberike, përmes të cilës forcohet feja në fjalë, vepra dhe bindje.

 

Për shkak të kësaj është e pa mundshme që Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ta neglizhoj këtë çështje e mos ta sqaroj me sqarim të hollësishëm, kështu që ta mohojë dyshimin dhe ta shmangë, kurse sqarimi i kësaj pamundësie është në disa aspekte:

 

1- Mesazhi i Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem përfshin nurin (dritën) dhe udhëzimin, ngase All-llahu e dërgoi si përgëzues dhe qortues, thirrës për tek All-llahu me lejen e Tij, pishtar ndriçues sa që e la umetin e vet në rrugën e pastër, nata e së cilës është sikur dita e saj, nuk largohet prej saj veç ai që është i shkatërruar.

 

Nuri me i madh dhe me i përkryer është ai që i arrin zëmrës nga njohja e All-llahut, emrave, cilësive dhe veprave të Tij, kurse këtë pa dyshim, së Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem veç së e ka sqaruar në formën me të përkryer.

 

2- I Dërguari i All-llahut salAll-llahu alejhi ue sel-lem ia mësoi umetit të vet gjithë gjërat që i nevojiten nga çështjet e fesë dhe dynjasë, aq shumë, sa që i mësoi edhe normat e ushqimit, pijes, ndejës, fjetjes e shumë të tjera.

 

Ka thënë Ebu Dherri radijAll-llahu anhu: “Ka vdekur Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem, dhe aq shumë na ka mësuar sa që nëse një zog fluturonte në qiell, na mësonte ndonjë dobi”.

 

S’ka dyshim së dituria e All-llahut, emrave, cilësive dhe veprave të Tij hynë nën këtë fjalë të përgjithshme, përkundrazi është prej çështjeve të para që hynë në këtë si shkak e nevojshmeris së madhe për të.

 

3- Besimi në All-llahun e lartësuar, emrat, cilësitë dhe veprat e Tij, këto janë bazat e fesë dhe njëherit është synimi i thirrjes së pejgamberëve.

 

Kjo është gjëja me e obliguar dhe me më vlerë e arritur me zemra dhe e kuptuar me mëndje, e si ka mundësi që Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ta neglizhon, mos t’ua mësoi dhe mos t’ua sqaroi umetit, kurse dihet fare mirë së ai, Muhamedi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ua mësonte çështjet që janë për nga vlera edhe me të vogla.

 

4- I Dërguari i All-llahut salAll-llahu alejhi ue sel-lem ishte me i dituri ndaj Zotit të tij, dhe me këshilluesi ndaj krijesave, i përkryer në elekoencë, andaj, nuk ka mundësi pas gjithë kësaj mundësie të plotë që ta anashkalojë kapitullin e besimit në All-llahun, emrat dhe cilësitë e Tij, duke e lënë të pështjelluar, pa sqarim.

 

5- Sahabët radijAll-llahu anhum, patjetër që e pohojnë të vërtetën në lidhje me këtë çështje, ngase e kundërta e saj është heshtja apo pohimi me fjalë të kota, gjë që të dyja janë të ndaluara ndaj tyre.

 

Sa i përket mos mundësisë së heshtjes, heshtja ose është si shkak i injorancës së tyre sa i i përket detyrimit ndaj All-llahut të lartësuar, emrave dhe cilësive të Tij, çfarë lejohet dhe çfarë ndalohet, ose është si shkak i diturisë së tyre në lidhje me këtë, mirëpo e kanë fshehur! Kurse, në realitet që të dyja janë të ndaluara ndaj tyre.

 

Sa i përket mos mundësisë së injorancës, sepse nuk ka mundësi çfarëdo zemre që është e gjallë, e mbushur me devotshmëri dhe kërkim të dijës, e pangopur në adhurim, përveç së i gjithë mundi i tij të jetë në studim për besimin në All-llahun e lartësuar, njohjen, emrat dhe cilësitë e Tij, duke e vërtetuar këtë me dituri dhe bindje.

 

Pa dyshim, së brezat e artë, e në mesin e tyre me të mirët, sahabët kishin zemrat më të përkryera në gjallëri, dashuri ndaj të mirës si dhe në marrjen e diturisë së dobishme, siç thotë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Brezi me i mirë është brezi im, pastaj brezi që vinë pas tyre, pastaj ata që vinë pas tyre”, kjo mirësi përfshin vlerën e tyre në çdo gjë që ata i afrohen All-llahut qoftë fjalë, vepër apo bindje.

 

Kushtimisht, nëse ne themi së ata ishin injorant ndaj të vërtetës në lidhje me këtë çështje, atëherë injoranca të brezat pas tyre është me së e udhës të jetë prezentë, ngase njohja e asaj që pohohet për All-llahun e lartësuar, nga emrat dhe cilësitë e Tij, apo mohimi i saj, është ardhur përmes mesazhit (shpalljes), ata janë mes të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe umetit, bazuar në këtë kushtëzim del në pah së ata nuk posedojnë dituri në këtë kapitull, gjë që dukshëm s’ka mundësi.

 

Po ashtu, fshehja e të vërtetës, çdo njeri i shëndosh mendërisht që gjykon me drejtësi, që e njeh gjendjen e sahabëve radijAll-llahu anhum si dhe zellin e tyre për përhapjen e diturisë së dobishme dhe interpretimin e saj tek umeti, e di së me të vërtetë nuk ka mundësi t’i referohet fshehja e të vërtetës atyre, posaçërisht në çështjet e obliguara, siç është njohja e All-llahut, emrave dhe cilësive të Tij.

 

Pastaj, nga ata janë transmetuar fjalë që dëshmojnë të vërtetën në këtë çështje dhe ato janë të shumta, i di ai që e kërkon dhe e hulumton një gjë të tillë, pra, mos mundësia e pohimit të kotës nga sahabët është në dy aspekte:

 

E para: pohimi i fjalës së kotë nuk mund të argumentohet me argument të vërtetë, kurse dihet fare mirë së sahabët radijAll-llahu anhum janë me së largu nga pohimi i fjalëve që nuk kanë mbështetje në argumente të vërteta, posaçërisht në çështjen e besimit në All-llahun e lartësuar, çështjen e gaj’bit.

 

Është me primare që ata t’i përmbahen fjalës së All-llahut të lartësuar:

 

“Mos iu qas asaj për të cilën nuk ke njohuri…” (Isra 36),

 

si dhe ajeti tjetër

 

“Thuaj: “Zoti im i ndaloi vetëm të këqijat e turpshme, le të jenë të hapta ose të fshehta, ndaloi mëkatin, ndaloi shtypjen e tjetrit pa të drejtë, ndaloi t’i vishni All-llahut shok pa patur për të kurrfarë argumenti, dhe ndaloi të thoni për All-llahun atë që nuk e dini se është e vërtetë” (‘Araf 33).

 

E dyta: pohimi i fjalës së vërtetë, ose behët si shkak i injorancës ose si shkak i ambicieve për t’i devijuar të tjerët, që të dyja janë të ndaluara ndaj sahabëve radijAll-llahu anhum.

 

Ambiciet për t’i devijuar të tjerët, është synim i keq, nuk ka mundësi të burojë nga sahabët të cilët njihen si të përkryer në këshillim dhe dashamirësi ndaj umetit.

 

Pastaj, sikur të ishte i lejuar për ta qëllimi i keq në atë që e thonë në këtë çështje, atëherë do të lejohej qëllimi i keq në gjitha çështjet e diturisë dhe fesë, kështu që humbët besueshmëria në thëniet dhe lajmet e tyre në këtë çështje dhe në çështjet tjera, kjo pa dyshim, së është prej fjalëve me të kota, ngase si rrjedhojë e kësaj duhet akuzuar për mangësi gjithë sheriatin.

 

Pasi të behët e qartë së sahabët radijAll-llahu anhum patjetër që e thonë të vërtetën në këtë çështje, atëherë sahabët, ose e thonë këtë nga mendjet e tyre apo përmes shpalljes?

 

E para: nuk ka mundësi, sepse mëndja nuk mund të arrijë t’i perceptojë hollësitë e asaj që është obligim ndaj All-llahut të lartësuar nga cilësitë e përkryera të Tij.

 

E dyta: ata këto mësime i kanë marr përmes rrugës së mesazhit të Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem, dhe si rrjedhojë e kësaj del në pah së Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem e ka sqaruar të vërtetën e emrave dhe cilësive të All-llahut gjë që është e kërkuar.

 

 

 

‘Tel’his el-Hamevije’ (f.50-52)

 

 

 

Rreth Diturisë

 

 

 

Kethir ibën Murreh, Allahu e mëshiroftë ka thënë:

 

 

 

“Me të vërtetë ti (o njeri) në diturinë tënde ke obligim ashtu siç ke në pasuri. Andaj, mos ia mëso diturinë atyre që s’janë adekuat për të, sepse, e injorojnë, mos i pengo nga dituria ata që e meritojnë, sepse, t’i ke mëkat për këtë. Mos ia trego urtësinë mendjelehtëve, sepse, të përgënjeshtrojnë, mos fol me të kotën tek pushtetarët, sepse, të hakmerren”

 

 

 

(Xhamiul-Bejan 1/452)

 

 

 

Këshilla për nxënësin e diturisë

 

 

 

Këshilla e parë: Sinqeriteti

 

E kjo duke patur shpresë të sinqetë tek Zoti i tij Bujar, dhe duke ia hapur zemrën diturisë dhe përfitimit.

 

Zemrës i shfaqen angazhimet dhe gjërat hutuese.

 

Gjatë kohës që (nxënësi) është i heshtur, atij i shfaqet një gjë hutuese e cila ia ndërpret përfitimin. Ai dëshiron ta mledhë veten, mirëpo e ka të vështirë; dobitë i përzihen dhe gjërat hutuese e largojnë nga përqëndrimi.

 

Pra, medoemos duhet të drejtohemi nga All-llahu xhel-le ue ala’, dhe ta lusim që të na japë dituri në Fe, dobi dhe durim në kërkimin e dijes; sepse dituria ka nevojë për durim. Të gjitha çfarë thamë, kanë nevojë për sinqeritet ndaj All-llahut xhel-le ua ala’, dhe drejtim nga Ai; sepse kërkimi i diturisë është adhurim.

 

وإنَّ الملائكةَ لَتَضَعُ أجنحَتَها لطالبِ العلمِ رِضىً بما يَصْنَعُ ، وإنَّ العالمَ لَيَسْتَغْفِرُ له مَنْ في السماوات ومَنْ في الأرضِ حتى الحيتانُ في الماءِ

 

“Vërtetë melaiket i shtrijnë krahët e tyre për nxënësin e diturisë, ngase janë të kënaqur me atë që bën. Vërtetë për dijetarin bëjnë istighfaar çfarë ka në Qiell dhe në Tokë; edhe peshqit që janë në ujë”.

 

[pjesë nga hadithi i transmetuar nga Ebu Daudi 3641, Tirmidhiu 2683 dhe Ibën Maxheh 223 nga Ebud-Derda’ radijAll-llahu anhu)]

 

Ki mendim të mirë për All-llahun xhel-le ue ala’ – o kërkues i diturisë – dhe drejtohu nga Ai, që ta hapë All-llahu xhel-le ue ala’ zemrën tënde për diturinë dhe ta ngulisë atë në zemër.

 

 

 

Këshilla e dytë: përgatitja e mjeteve

 

Lapsin e bën gati përpara mësimit.

 

Këtë çështje e ka theksuar Khatibi në librin ‘Xhamiu el xhamia’ dhe Ibën AbdilBerr në librin ‘el Xhamiu li bejanil ilmi ue fadlihi’, e të tjerë dijetarë. Është neglizhencë dhe pakujdesi që nxënësi të prezantojë ndërsa ka harruar lapsin, apo t’i ketë mbaruar boja.

 

Sa i përket fletëve, ai duhet të veçojë për çdo lëmi një apo më shumë fletore të sistemuara dhe të radhitura; nga gjithë kjo do të vijë edhe kthjelltësia në mendjen e tij.

 

Nëse nxënësi nuk është i kthjellët në mendime, atëherë pakujdesia do të vërehet tek dituria dhe fletoret e tij.

 

Ai nuk duhet të shkruajë shumë lëmi në një fletore, dhe gjithashtu duhet të largohet nga shkrimi përreth librit, sepse libri do të ‘rëndohet’ dhe më pas nuk do të dijë të orientohet në të. Është pyetur Imam Ahmedi rreth të shkruarit me shkrim të vogël, e ai ka thënë: “E urrej këtë gjë”.

 

Kjo sepse nuk mund të dihet se kur ke nevojë për atë dobi. Atij ndoshta i duhet ajo dobi, mirëpo nuk është në gjëndje ta gjejë atë. E kjo gjë është e saktë, sepse shkrimet përreth librit bëhen pa një renditje, dhe të ngatërruara me shkrimin e shtypur; e ndoshta shkrimi i shtypur nuk është i qartë. Sot elhamdil-lah fletët nuk mungojnë, dhe gjithashtu janë të lira.

 

E sa i përket shkrimit në fletore, kjo gjë kërkon një lloj rregulli: Librit që e studion t’i vendosë numra nga njëshi e me radhë. Për çdo mesele që mësuesi jep një dobi, le ta shkruajë në një fletë të veçuar, e më pas të shkruajë dobinë tjetër në fletën pasardhëse.

 

Le ta bëjë këtë gjë edhe nëse dobia (e dhënë nga mësuesi) është një rresht, e mos të thotë me vete: mirëpo fleta ngelet bosh; sepse një ditë mund t’i duhet (ajo hapsirë boshe).

 

Ditën kur të dëshirojë të zgjerohet në atë mesele dhe shejhu nuk është zgjeruar, ai shkruan origjinën e meselesë, e më pas shton (dhe shkruan) njohuritë e tija. Këto komentime, do të jenë themeli i një komentimi të madh në të ardhmen për nxënësin, inshaAlla-llah!

 

 

 

Këshilla e tretë:

 

Nxënësi që nuk ka mundësi të prezantojë të gjitha mësimet, mirëpo dëshiron të zgjedhë (mësimet) në varësi të kohës që ka, atëherë ai duhet të zgjedhë lëmitë që i nevojiten për Fenë e tij; në mënyrë që të plotësojë aftësitë e tija akademike.

 

Psh, nëse ky nxënës nuk e ka studiuar teuhidin, ose e ka studiuar për njëfarë kohe dhe dëshiron të rikthehet (dhe të përsërisë). Lëmia e teuhidit, është themelore për zgjedhjen e tij, ndërsa kohën që i mbetet, ia kushton temave dhe diturive të tjera.

 

Pra, nxënësi duhet të zgjedhë kohën dhe lëmitë e përshtatshmepër të.

 

 

 

Këshilla e katërt: përgatitja e mirë e mësimit

 

Si mundet që nxënësi t’i përgatisë mësimet, kur ato janë të një pas njëshme? Kjo bëhet duke mësuar përmendësh tekstin (metn-in) përpara se të dëgjojë komentimin e shjehut; e kështu nxënësi arrin një formim akademik të saktë.

 

Poashtu përgatitja bëhet duke shikuar meseletë që i nevojiten atij; e kjo duke e lexuar tekstin dhe duke vënë shenja tek meseletë e pakuptueshme, e kështu përgatitet që t’i kuptojë ato nga mësuesi.

 

Nuk është kusht që përgatitja e nxënësit të jetë sikurse ajo e mësuesit. Me këtë përgatitje nuk është për qëllim vetëm mësimi, por gjithashtu është për qëllim krahasimi i aftësisë së nxënësit me atë çfarë i jep mësuesi. Me këtë metodë, aftësitë akedemike të nxënësit rriten me kalimin e kohës.

 

Nxënësi përgatitet dhe e shikon mënyrën sesi mësuesi e trajton librin, dhe gjithashtu si e trajton ai vetë.

 

Psh librin ‘Bulughul meram’ tek tema e namazit, nxënësi e ka përgatitur hadithin duke u rikthyer tek librat ‘Subulus-selam’ dhe ‘Fet’hul Bari’ apo të tjerë. Nxënësi e shikon se çfarë ka përfituar (nga leximi i tij) dhe më pas bën krahasimin sesi shejhu e ka trajtuar hadithin; padyshim që nxënësi do të arrijë dobi që nuk i ka ditur.

 

Poashtu mësuesi duhet të zgjedhë nga mesi i nxënësve të tij atë që din të japë mësim, dhe ta shtojë përkushtimin ndaj tij; t’i sqarojë sesi jepet mësimi dhe si radhiten meseletë.

 

Një nxënës mund të vijë tek mësuesi dhe t’i thotë: unë kam prezantuar në seminarin e vitit të kaluar, dhe kam dëgjuar komentimin tënd që i ke bërë librit ‘Bulughul meram’ apo ‘el Erba’ij en-Neueuejjeh’… mirëpo mësuesi mund të harrojë për shkak të nxënësve të shumtë, e ndoshta kujtohet.

 

Por, mësuesi nuk e harron nxënësin e zellshëm; sepse ai krijon një mendim të mirë për mënyrën e bukur sesi nxënësi e ka trajtuar komentin e librit, kuptimin e hadithit dhe edukaten karshi vetë mësuesit.

 

 

 

Këshilla e pestë: shkrimi i dobive që jepen nga mësuesi

 

Nxënësi nuk mbështetet vetëm tek dobitë që ka marrë nga seminaret e mëparshme. Ai nuk duhet të thotë: nuk kam nevojë që të shkruaj, sepse mesimi inçizohet.

 

Ky është një gabim i madh në të cilin bien disa nxënës. Shkrimi (i dobive) nga ana e nxënësit në prezencë të shejhut, ka ndikim në përgatitjen dhe sjelljen akedamike.

 

Dituria ka mund dhe përpjekje. Me anë të shkrimit, krijohet një aftësi në përmbledhjen e diturisë tek nxënësi; sepse ai nuk është në gjëndje të shkruajë me përpikmëri çfarë thotë mësuesi.

 

Për këtë arsye, duhet të bëjmë dallim mes asaj që nxënësi e përcjell me përpikmëri, dhe çfarë e përcjellë nga dëgjimi i tij.

 

Ka mundësi që përmbledhja që ka bërë nxënësi, ka mundësi të jetë shumë e mangët nga ajo që ka thënë mësuesi. Pra, çfarë është për qëllim me shkrimin (e dobive)? Është për qëllim stërvitja e nxënësit në aftësinë e përmbledhjes; ai dëgjon dhe e përmbledh. Nxënësi vëren se në fillim shejhu flet shpejt, dhe nuk mund të shkruajë.

 

Ndërsa herën e dytë ai e ka të mundur të shkruajë; mirëpo disa gjëra i kanë ikur.

 

Në këtë mënyrë do të vijë koha që nxënësi të shkruajë me përmbledhje shembullore; sepse tek ai është formuar një aftësi e tillë, dhe e gjithë kjo arrihet me stërvitje. Dhe si bëhet stërvitja? Ajo bëhet me çfarë përmendëm më lart dhe duke mos u mbështetur tek inçizimet.

 

 

 

Këshilla e gjashtë: mëshira mes nxënësve

 

Mundet që pjesmarrësit e këtyre seminareve të kenë nivele të ndryshme:

 

1- Ka prej tyre që prezantojnë për të nxënë dije.

 

2- Prej tyre që janë fillestarë.

 

3- Ka prej tyre që prezanton për shkak se është tubim diturie dhe dëgjon (sidomos nëse mësimi është pas namazit të sabahut, apo në kohë kur përgjigjen duatë).

 

4- Dhe ka prej atyre që prezantojnë thjeshtë për dobi, dhe mjaftohen me çfarëdo dobie që e arrijnë.

 

Në realitet nxënësit duhet t’i përkushtohen njëri-tjetrit; dhe nxënësi duhet ta mësojë vëllaun e tij fillestar, poashtu ta këshillojë atë. Për këtë arsye duhet që neve ta mëshirojmë njëri-tjetrin gjatë mësimeve akademike, dhe në çdo gjë që lidhet me diturinë.

 

Nganjëherë dijetarët i kanë filluar librat e tyre(mutuun-et) duke e porositur nxënësin që të jetë i mëshirshëm.

 

Do të vëreni se gjatë ixhazeteve të hadithit, i pari hadith që përcillet është:

 

الراحمونَ يرحمُهم الرحمنُ، ارحموا من في الارض يَرْحَمْكُمْ مَنْ في السماء

 

“Të mëshirshmit i mëshiron Mëshiruesi; mëshironi ata që janë në tokë, dhe do t’ju mëshirojë Ai që është në qiell”.

 

Pyetje:

 

përse e mësojnë hadithin: “Të mëshirshmit i mëshiron Mëshiruesi…”?

 

 

 

Përgjigja:

 

Dije – All-llahu të mëshiroftë – se prej karakteristikave të nxënësit, është edhe mëshira, udhëzimi, mësimi dhe ndihma e atyre që janë përreth tij; dhe përmes këtyre karakteristikave All-llahu e begaton dhe mëshiron nxënësin.

 

Nëse gjatë kërkimit tënd të diturisë je i mëshirshëm ndaj njerëzve, shokëve, miqve dhe nëse bashkëpunon me ta në mirësi, atëherë përgëzohu me mëshirë prej All-llahut xhel-le ue ala’, dhe përgëzohu me premtimin e Pejgamberit të Tij alejhis-salatu ues-selam: “Të mëshirshmit i mëshiron Mëshiruesi…”.

 

 

 

Fundi i materialit

 

Shënim i përkthyesit: tek këshilla e gjashtë nuk kam përkthyer dy rreshta e gjysmë ku shejhu (All-llahu e ruajtë) bën një shpjegim terminologjik.

 

Nga Salih Aali Shejh 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Këshilla dhe udhëzime që ndihmojnë në përqendrimin në fe

 

 

 

Falënderim i takon Allahut ndërsa, paqja dhe bekimi i Tij qoftë mbi të Dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem.

 

I uroj mirseardhje vëllezërve të nderuar në këtë tubim të mirë. E lus Allahun e Lartësuar që ta bëj këtë tubim, me qëllim të kërkimit të kënaqësisë së Allahut të Lartësuar. Me të vërtetë Allahu e nderon kërkuesin e diturisë, kur ai kërkimin e tij të diturisë e bën të sinqertë për Allahun e Lartësuar, si dhe me të dëshiron Fytyrën e Allahut të Lartësuar.

 

Melaiket i shtrijnë krahët e tyre për kërkuesin e diturisë si shkak i kënaqësisë së tyre për të, për shkak të punës së tij. Përkujtoni këto çështje dhe kine parasysh sinqeritetin, dhe këtë nderim prej Allahut të Lartësuar; i ka bërë melaiket t’i shtrijnë krahët e tyre për kërkuesin e dijës, si shkak i kënaqësisë së tyre për të, për shkak të punës së tij.

 

Kërkimi i diturisë dhe dija kanë pozitë të lartë tek Allahu i Lartësuar: “Thuaj: “A janë të barabartë ata që dinë dhe ata që nuk dinë?!” [Zumer: 9], si dhe: “Në të vërtetë, nga robërit e Tij, Allahut i frikësohen vetëm dijetarët” [Fatir 28].

 

Ky është lavdërim për dijetarët, që dituria e saktë sjell devotshmërinë ndaj Allahut të Lartësuar, frikën dhe mbikëqyrjen e Tij subhanehu ue teala.

 

Allahu i ka nderuar dijetarët dhe ka thënë në lidhje për ta: “Allahu dëshmon, e po ashtu melaiket dhe njerëzit e dijës, se nuk ka të adhuruar me të drejtë pos Tij, duke mbajtur drejtësinë. Nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë pos Tij, të Plotfuqishmit, të Urtit” [Ali Imran: 18].

 

Dituria nuk e ka këtë pozitë tek Allahu, përveç nëse bartësit e tij veprojnë me të dhe përqendrohen në rrugën e drejtë. Allahu i Lartësuar na ka mësuar në Librin e Tij, në suren elFatiha, të cilën e lexojmë çdo ditë, në çdo rekat prej rekateve, duke thënë: “Udhëzona në rrugën e drejtë!” [elFatiha: 6], rruga e çmuar e cila na dërgon tek Allahu i Lartësuar.

 

Allahu i Lartësuar ka urdhëruar në ajetet e Tij për përqendrim në fenë dhe Urdhërin e Tij subhanehu ue teala, ka thënë: “Me të vërtetë, atyre që thonë: “Zoti ynë është Allahu, e pastaj vazhdojnë të vendosur në rrugën e drejtë…” [Fusilet: 30], ky është lajmërim, kurse në ajetin para tij është: “Prandaj qëndro i patundur në udhën e drejtë, ashtu siç je i urdhëruar. Ashtu le të veprojnë edhe besimtarët që janë me ty, e mos i kaloni kufijtë, së Ai me të vërtetë, i sheh mirë ato që punoni ju” [Hud: 112].

 

Allahu e urdhëroi të Dërguarin e Tij, alejhi salatu ue selam, si dhe besimtarët që e pasojnë atë, që të përqendrohen ashtu siç i ka urdhëruar Allahu i Lartësuar: “Prandaj qëndro i patundur në udhën e drejtë, ashtu siç je i urdhëruar. Ashtu le të veprojnë edhe besimtarët që janë me ty…” (Hud: 112), do të thotë edhe besimtarët.

 

U përqendrua Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem, po ashtu u përqendruan sahabët, radijAllahu anhum në Urdhërin e Allahut dhe fenë e Tij. U ngritën me këtë fe, e ngritën bajrakun e saj, luftuan në rrugën e Tij, e përhapen në çdo horizont në botë. Përmes duarve të tyre, e pranuan Islamin shumë popuj, e gjithë kjo si shkak i përqendrimit të tyre të plotë dhe përmbajtjes për të, ashtu siç i kishte urdhëruar Allahu i Lartësuar.

 

“…e mos i kaloni kufijtë…” (Hud: 112). etTughjaan është tejkalimi i kufijve, kurse Pejgamberi ynë dhe shokët e tij të nderuar, nuk i kanë tejkaluar kufijtë e Allahut të Lartësuar. Këtë brez e ka lavdëruar Allahu, po ashtu i ka lavdëruar Pejgamberi ynë, dhe ka thënë: “Vërtetë brezi më i mirë është brezi im, pastaj ata që vijnë pas tyre, pastaj ata që vijnë pas tyre, pastaj do vijë një popull pas tyre, të cilët betohen pa e kërkuar prej tyre, premtojnë dhe nuk e realizojnë premtimin, si dhe shtohet dashuria për gjërat e kësaj bote”.

 

Në këto ambiente të shëmtuara janë shtuar grupe që kanë arritur shtatë dhjetë e tre grupe, që të gjitha janë në zjarr, përveç atyre që qëndruan në Librin e Allahut dhe në Sunetin e Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem.

 

Le të kthehemi tek ajeti: “…e mos i kaloni kufijtë, së Ai me të vërtetë, i sheh mirë ato që punoni ju” (Hud: 112), Allahu është Mbikëqyrës, Shikues, i din lëvizjet tona dhe heshtjet tona, si dhe din atë që mbajmë në zemra.

 

Andaj, lë ta kemi parasysh vazhdimisht mbikëqyrjen e Allahut të Lartësuar dhe t’i përkujtojmë vazhdimit këto çështje, sepse, këto na mundësojnë që mos të biem në kundërshtime ndaj Urdhrit të Allahut të Lartësuar. Këto (gjëra) bëhen pengesë mes neve dhe tejkalimeve të kufijve, pra, përkujtoni këto çështje vazhdimisht mes jush dhe Allahut subhanehu ue teala. Llogariteni veten para së të llogariteni! Sepse, “…së Ai me të vërtetë, i sheh mirë ato që punoni ju” (Hud: 112).

 

“Dhe mos anoni nga ata që bëjnë të këqija, përndryshe do t’ju përcëllojë Zjarri” (Hud: 113), mos anoni nga ata që bëjnë të këqija dhe ai që bën të këqija. Kjo përfshin pa besimtarët nga çifutët dhe krishterët, si dhe gjithë idhujtarët.

 

Poashtu përfshin edhe zullumqarët të cilët i bëjnë padrejtësi njerëzve në fenë e tyre dhe në nderin e tyre; gjithashtu i përfshin bidatçitë dhe njerëzit e lajthitur.

 

Amini nga ata do të thotë të drejtohesh nga ata. Mos u drejto kah ta! Sepse nqs ti anon nga ata, do të thotë që je pjesëmarrës në padrejtësinë që janë ata. Pa drejtësi e cila është hedhur mbi robërit e Allahut të lartësuar, në nderin e tyre, pasurinë e tyre, si dhe janë vërsulur mbi Fenë e Allahut me mosbesim, tejkalimi të kufijve dhe arrogancë. Të gjitha këto hyjnë në fjalën e Tij: “Dhe mos anoni nga ata që bëjnë të këqija, përndryshe do t’ju përcëllojë Zjarri” (Hud: 113), animi kah zullumqarët nënkupton mundësinë që të hysh në zjarr!

 

“…Ju nuk do të keni mbrojtës tjetër përveç Allahut dhe nuk do të ndihmoheni” (Hud: 113), kush të shpëton nga Allahu i Lartësuar, nëse dëshiron të edukojë me ndëshkim?

 

As të afërmit, as mbretërit, as ata që ti anoje kah ta në këtë dynja nga zullumqarët apo kriminelët [nuk të shpëtojnë], Allahu ju begatoftë!

 

Shiko tani, shumë nga qeveritë anojnë kah jo besimtarët, i marrin idetë e tyre, i marrin parimet e tyre demokratike dhe votimet, si dhe fjalët boshe, Allahu ju begatoftë. Krejt kjo është anim kah armiqtë e Allahut subhanehu ue teala, ndërsa ky është kërcenim i ashpër.

 

Sikur mos të ishte asnjë ajet përveç këtij ajeti kërcënues, do të mjaftonte pasha Allahun! Kurse, Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Me bëri të thinjur surja Hud”

 

E pyetën Pejgamberin salAllahu alejhi ue selem, dhe ai lexoi: “Prandaj qëndro i patundur në udhën e drejtë, ashtu siç je i urdhëruar. Ashtu le të veprojnë edhe besimtarët që janë me ty, e mos i kaloni kufijtë…” [Hud: 112].

 

Kështu ishte Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem, e kishte në konsideratë këtë ajet njëmijë herë; le ta kemi në konsideratë këtë ajet tej mase, dhe le të kemi kujdes tej mase nga kundërshtimi i saj.

 

Allahu i Lartësuar i ka lavdëruar ata që qëndrojnë në fe, të cilët thanë Zoti ynë është Allahu dhe pastaj u përqendruan në të; qëndruan palëkundur në të, të cilët thanë ‘Zoti ynë është Allahu’ duke e veçuar me adhurim, qëndruan të palëkundur në Teuhid, sepse Teuhidi ka rrjedhojat e tij, [Teuhidi] e kushtëzon punën, e kushtëzon frikën ndaj Allahut të Lartësuar, dashurinë e Tij, kërkimin e strehimit tek Ai në kohë të vështira, frikën prej Tij, madhërimin dhe lartësimin e Tij.

 

“Me të vërtetë, atyre që thonë: “Zoti ynë është Allahu, e pastaj vazhdojnë të vendosur në rrugën e drejtë…” [Fusilet: 30], dmth largohen nga ndalesat, Allahu ju begatoftë! Ata e vendosin Librin e Allahut dhe Sunetin e Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem mes dy syve!

 

Çdo gjë që transmetohet se është e ndaluar, ata i largohen, qoftë e vogël apo e madhe. Çfarëdo urdhërese të transmetohet, ata e zbatojnë, me shpresë për të arritur atë që posedon Allahu, me nënshtrim dhe besnikëri për Allahun e Lartësuar. Silluni me Allahun, me Kuranin dhe Sunetin me këtë shpirt të mirë, i cili buron nga përqendrueshmëria në fe.

 

E çfarë shpërblimi i pret [të tillë njerëz]?

 

I zbresin melaiket në agoninë e vdekjes, i vijnë dhe e përgëzojnë! Allahu Ekber! Melaiket e përgëzojnë! “Mos u frikësoni dhe mos u pikëlloni” [Fusilet: 30], mos u frikësoni për ndonjë gjë në të ardhmen, përpara jush keni vetëm Kënaqësinë e Allahut, duke përjetuar mirësi në varr, e më pas në Xhenet; sepse besimtarët përjetojnë kënaqësi në varret e tyre, shpirtrat e tyre janë në brendësinë e zogjve të gjelbër, të cilët fluturojnë ku të donë në Xhenet! Allahu Ekber! Dikujt prej tyre i zgjerohet në varr sa largësia e shikimit, trupi i tij është i qetë, shpirti i tij është tek të lartët (ilij-jinë)!

 

Përpiquni në këto gjëra, largohuni nga mëkatet, largohuni nga çdo gjë që nuk e do Allahu, bëni përpjekje për të bërë të kënaqur Allahun, në fjalët tuaja, veprat dhe në gjitha çështjet tuaja. Me këtë arrihet pozitë tek Allahu. Allahu i do të devotshmit, Allahu i do të mirët, e nëse Allahu të do, nuk ka diçka me të mirë pas kësaj! Allahu ju begatoftë!

 

Nuk të do Allahu përveç nëse je i përqendruar në Urdhërin dhe në fenë e Tij. Allahu nuk i do mëkatarët, nuk i do kriminelet, nuk i do të padrejtët. E lus Allahun të na forcoj neve dhe ju në të vërtetë (hak), dhe të na jep sukses në Islam! Vërtetë Zoti ynë i dëgjon lutjet! salAllahu ala nebij-jina Muhamed ue ala elihi ue sah’bihi ue selem. Haj-jakumUllah.

 

Shejh Rebi’ elMed’halij, Allahu e ruajttë

 

 

 

Përqendrimi në fenë e All-llahut!

 

 

 

Gjitha falënderimet i takojnë All-llahut, Zotit të botëve, ndërsa paqja dhe mëshira e All-llahut qoftë mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin salAll-llahu alejhi ue sel-lem, familjen dhe shokët e tij.

 

 

 

Me të vërtetë përqendrimi në dinin e All-llahut do të thotë drejtësi dhe mesatare mes teprimit dhe neglizhencës, mes ashpërsisë dhe butësisë, kjo bëhet duke ecur në përputhshmëri me porosit e librit të All-llahut dhe sunetit te të Dërguarit të Tij salAll-llahu alejhi ue sel-lem, si dhe në përputhshmëri me atë që ishin muslimanët e parë nga ky ymet.

 

 

 

Thotë All-llahu i lartësuar:

 

 

 

“Dhe se kjo është rruga (feja) Ime e drejtë (që e caktova për ju), pra përmbajuni kësaj, e mos ndiqni rrugë të tjera e t’ju ndajnë nga rruga e Tij. Këto janë porositë e Tij për ju, ashtu që të ruheni” (En’am 153).

 

 

 

“Dhe se kjo është rruga (feja) Ime e drejtë (që e caktova për ju)…” do të thotë: mesatare.

 

 

 

“pra përmbajuni kësaj…” ecni në të.

 

 

 

“e mos ndiqni rrugë të tjera…” çdo gjë që e kundërshton këtë rrugë nga mendimet, idetë, fjalët si dhe bindjet që janë në kundërshtim me Kur’an-in dhe Sunetin.

 

 

 

“…kjo…” tregon atë që e ka sjell i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem nga Kur’an-i dhe Syneti.

 

 

 

“…rruga (feja) Ime e drejtë…” e ka ndërlidh All-llahu me veten e Tij gjë që nënkupton nder dhe vlerë, ngase All-llahu është Ai që e bëri legjitime këtë rrugë, si dhe urdhëroi për ta pasuar.

 

 

 

Për këtë thotë: “…pra përmbajuni kësaj…” ecni në të deri sa të arrini tek All-llahu dhe tek xheneti i Tij.

 

“…e mos ndiqni rrugë të tjera…” shiko së si All-llahu e bëri të veçuar këtë rrugë, ngase kjo rrugë është e vetme, kurse rrugët e tjera i ka cekur si të shumta ngase ato janë shumë.

 

 

 

Çdo kush që del nga kjo rrugë, me të vërtetë ai zgjedh për vetën e tij rrugën, metodologjinë dhe mënyrën që atij i përshtatet, tjetri zgjedh për veti, e tjetri për veti, kështu që çdo njeri zgjedh rrugën e vet.

 

 

 

Këta pasues të rrugëve të ndryshme nuk bashkohen në një rrugë, por janë në mospajtim ashtu siç janë në mospajtim me atë që e pason rrugën e drejtë të All-llahut.

 

 

 

Kurse pasuesit e rrugës së All-llahut janë në pajtueshmëri, të dakorduar, të dashur dhe të bashkuar mes veti, ashtu siç bashkohen në këtë botë në këtë rrugë dhe u deshën mes veti po ashtu do të jenë të bashkuar në xhenet të ulur në kolltuçe “…e ata në mbështetëse qëndrojnë ballë për ballë njëri-tjetrit duke qenë të vëllazëruar” (Hixhr 47), kështu është gjendja e tyre në këtë botë dhe botën tjetër.

 

 

 

Kurse pasuesit e rrugëve të ndryshme, që janë në kundërshtim me rrugën e drejtë, ata jetojnë në mospajtim, armiqësi dhe urrejtje mes veti, në këtë botë, kurse ditën e kijametit e mallkojnë dhe ofendojnë njeri-tjetrin, çdo njeri prej tyre e akuzon tjetrin, ti me devijove, ti u bërë shkak për këtë e atë…kjo është gjendja e tyre në botën tjetër.

 

 

 

All-llahu i lartësuar thotë: “E, s’ka dyshim se ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë”, dhe ishin të paluhatshëm…” (Fussilet 30), ata thanë: All-llahu është Zoti ynë, do të thotë e publikuan njeshmerin e All-llahut, Zotit të botëve, Ai është Zoti, Ai është i Adhuruari, i Adhuruari i Vetëm i Lartësuar, s’ka të adhuruar tjetër pos Tij, Zoti ynë është All-llahu!

 

 

 

E publikuan këtë haptas, ngase nuk mjafton vetëm besim me zemër pa e shqiptuar me gojë, edhe idhujtarët me zemër e besonin që All-llahu është Zoti i tyre, ai i cili meriton të adhurohet është All-llahu, e besonin këtë zëmrat e tyre, mirëpo veprat e tyre janë në të kundërtën me këtë, kjo për shumë arsye, për shkak të hamendjeve, ambicieve, kërkesave, metodologjive dhe grupeve të tyre që ata i pasojnë, kështu që ata vazhdimisht kanë konflikt të brendshëm.

 

 

 

Pasuesit e rrugës së vërtetë janë të dakorduar mes veti gjithnjë, për këtë ka thënë All-llahu i lartësuar: “…dhe ishin të paluhatshëm…”

 

Fjala: “All-llahu është Zoti ynë…” me këtë e publikuan qëndrimin e tyre, pastaj e pasuan fjalën më vepër, pastaj u përqendruan në fenë e All-llahut dhe thanë: “All-llahu është Zoti ynë…” që do të thotë e besuan me zemrat e tyre, dhe nuk ishte vetëm dëshmi me gjuhë, por e besuan bindshëm edhe me zemër dhe i kryen veprat.

 

Iu nënshtruan urdhrave të All-llahut dhe u përmbajtën ndalesave të Tij, ecën sipas ligjit dhe fes së Tij, njehërit kjo është përqendrim në të vërtetën.

 

 

 

U përqendruan në të, ngase nuk mjafton fjala pa veprim, ka disa që thonë Zoti ynë është All-llahu pastaj lajthit nga kjo, siç thotë All-llahu i lartësuar: “Ka disa njerëz që thonë:

 

 

 

“Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë. Ata përpiqen ta mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, po në të vërtetë ata nuk mashtrojnë tjetër, pos vetvetes, por ata nuk e hetojnë” (Bekare 8-9).

 

 

 

Të tillët janë dyfytyrësh të cilët thonë Zoti ynë është All-llahu haptas, mirëpo nuk përqendrohen në të vërtetën me besim dhe me vepra, “…e kur goditet me ndonjë të keqe për shkak të (rrugës së) All-llahut, ai sprovimin prej njerëzve e trajton si dënimin e All-llahut..” (Ankebut 10), devijon nga e vërteta si shkak i frikës nga njerëzit, nuk e paramendon së ndëshkimi i All-llahut është me i rënd së sa demi i njerëzve, ik nga tigani dhe bjen në zjarr, All-llahu na ruajt!

 

 

 

“Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë” është thjesht një pretendim e asgjë me shumë, nuk është përqendrim në të vërtetën, por thjesht një pretendim, të tillët janë dyfytyrësh, këta janë: “S’ka dyshim, munafikët do të jenë në shtresën më të ulët (në fund) të zjarrit…” (Nisa 145).

 

 

 

“E, s’ka dyshim se ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë”, dhe ishin të paluhatshëm, atyre u vijnë engjëjt (në prag të vdekjes dhe u thonë)…” do të thotë kjo ndodh në prag të vdekjes, zbresin melajket për ta marrë shpirtin, iu shfaqen dhe i përgëzojnë me shpërblime të mira, i qetësojnë nga brengat që i kanë për pasardhësit e tyre si dhe për gjitha gjërat që i kanë lan pas tyre në këtë botë.

 

 

 

“…atyre u vijnë engjëjt (në prag të vdekjes dhe u thonë)…”, iu thonë atyre mos u frikësoni për atë që iu pretë, ngase ju jeni duke vazhduar drejt xheneteve dhe drejt kënaqësisë së All-llahut të lartësuar, drejt kënaqësisë së përhershme, kështu që mos u frikësoni ngase ju e siguruat të ardhmen tuaj sa ishit gjallë, punuat atë që ju bëri të sigurt ditën e kijametit, mos u pikëlloni për atë që e keni len në dynja, siç është pasuria dhe fëmijët, sepse ajo që gjendët tek All-llahu është me e mirë dhe me e përhershme.

 

 

 

“…keni myzhde xhennetin…”, pasi që i qetësuan, atëherë i përgëzuan

 

 

 

“…keni myzhde xhennetin që u premtohej”.

 

“(u thonë) Ne kujdesemi për ju, si në jetën e kësaj bote, ashtu edhe në botën tjetër, kudo të keni atë që dëshironi dhe gjithçka kërkoni” (Fusilet 31), atë që ju e kërkoni.

 

 

 

“Pritje e nderuar prej Atij që falë mëkatet dhe që është mëshirues!” (Fusilet 32),

 

 

 

ky është vendi i tyre në ditën e kijametit, në të kundërtën me vendin e pa besimtarëve dhe përgenjeshtruesëve, vendi i tyre është xhehenemi, All-llahu na ruajt!

 

 

 

“…keni myzhde xhennetin që u premtohej. (u thonë) Ne kujdesemi për ju, si në jetën e kësaj bote…” (Fusilet 30-31), kjo është në Kur’an dhe në Sunet, ka thënë i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Përqendrohuni në të vërtetën dhe mos llogaritni”, mos llogaritni që çdo gjë që e ka urdhëruar që ju ta veproni, ndonjëherë njeriu ka mangësi, në disa aspekte njeriu ka mangësi, mirëpo kjo mangësi iu falet juve.

 

 

 

“Përqendrohuni në të vërtetën dhe mos llogaritni”, nuk mundet njeriu që t’i kryej gjitha obligimet, s’ka mundësi që mos t’i mbet diçka pa e kryer, kjo është e pamundshme, mirëpo përqendrohet aq sa ka mundësi.

 

 

 

“All-llahu nuk e obligon asnjë njeri përtej mundësisë së tij…” (Bekare 286),

 

 

 

ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Qëllojeni të drejtën dhe mundohuni” që do të thotë qëllojeni të drejtën e nëse nuk mundeni atëherë mundohuni.

 

 

 

“Përqendrohuni në të vërtetën dhe mos llogaritni, qëllojeni të drejtën dhe mundohuni, dijeni që puna me e mirë e juaj është namazi”, po ashtu All-llahu i plotfuqishëm i ka thënë të Dërguarit të Tij:

 

 

 

” Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar…” (Hud 112),

 

 

 

do të thotë përqendrimi duhet të jetë varësisht prej urdhrit apo ndalesës së ligjit të All-llahut, njeriu nuk sjell adhurime apo gjëra prej vetvetes duke menduar së i afrohet All-llahut.

 

 

 

“Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë)…” (Hud 112),

 

 

 

edhe ata të përqendrohen gjithashtu siç janë urdhëruar.

 

 

 

“Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar)…” (Hud 112),

 

 

 

ndalohet teprimi, mos të thotë unë jam përqendruar pastaj ta teproj sa që të dal nga përqendrimi dhe të kaloi në teprim.

 

 

 

“Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar), se më të vërtetë Ai është shikues i asaj që veproni” (Hud 112).

 

All-llahu i lartësuar në një ajet tjetër thotë: “…pra drejtojuni Atij dhe kërkoni falje prej Tij…” (Fusilet 6), drejtojuni Atij duke e pasuar dhe ndjekur rrugën e Tij, kërkoni falje për mangësitë tuaja, ngase njeriu ka mangësi, mirëpo këtë e mënjanon duke kërkuar falje.

 

Pra “…pra drejtojuni Atij dhe kërkoni falje prej Tij…” (Fusilet 6).

 

 

 

“Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar)…” (Hud 112), kjo nënkupton që shtimi në fe është i ndaluar si dhe teprimi në të.

 

 

 

“…pra drejtojuni Atij dhe kërkoni falje prej Tij…” (Fusilet 6), ky është një urdhër që t’i kërkojmë falje për mangësitë në përqendrim, ngase njeriu i ekspozohet mangësive pa marr parasysh sa mundohet, për këtë ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “…dhe mos llogaritni…”, kërkimi i faljes i largon mangësitë.

 

 

 

All-llahu i plotfuqishëm na ka urdhëruar që t’i lutemi në çdo rekat të namazit tonë kur ne e këndojmë suren el-Fatiha, ku në fund të saj thuhet:

 

 

 

“Udhëzona në rrugën e drejtë” (Fatiha 6),

 

 

 

ti pra kërkon prej All-llahut që te të udhëzoi, udhëzim dhe përforcim në rrugën e drejtë, për cilën rrugë? All-llahu i lartësuar ka thënë: “Dhe se kjo është rruga (feja) Ime e drejtë (që e caktova për ju), pra përmbajuni kësaj…(En’am 153), i kërkon All-llahut që ta qartësoi të vërtetën, te të udhëzoi në të, si dhe të përforcoi në rrugën e drejtë,

 

 

 

“Në rrugën e atyre, të cilët i begatove me të mira…” (Fatiha 7).

 

 

 

Na e bëri të qartë All-llahu i plotfuqishëm së cilët janë ata që All-llahu i begatoj me mirësitë e Tij në ajetin e Tij:

 

 

 

“E kush do që i bindet All-llahut dhe të dërguarit, të tillët do të jenë së bashku me ata që All-llahu i shpërbleu: (me) pejgamberët, besnikët e dalluar, dëshmorët dhe me të mirët. Sa shokë të mirë janë ata!” (Nisa 69),

 

 

 

Nëse ti i nënshtrohesh All-llahut dhe të Dërguarit të Tij do të jesh me këta njerëz, nuk do të turpërohesh as në dynja e as në ahiret, këta janë shoqëruesit e mirë, “…Sa shokë të mirë janë ata!”, shoqërues në këtë rrugë, ngase ai i cili ec në rrugë ka nevojë për shoqërues që i ndihmon dhe e afron, e shoku yt i tillë konsiderohet prej me të zgjedhurve nga mesi i robërve të All-llahut.

 

 

 

“…jo në të atyre që kundër veti tërhoqën hidhërimin, e as në të atyre që e humbën veten!” (Fatiha 7), kërkon prej All-llahut që të ruaj nga rruga e çifutëve si dhe gjithë atyre që ecin hapave të tyre, që bëjnë tolerime dhe lëshime nga rruga e All-llahut.

 

 

 

“…e as në të atyre që e humbën veten!” (Fatiha 7), ata janë që e tepruan, siç janë të krishterët dhe gjithë ata që ecin rrugës së tyre, ti pra kërko nga All-llahu që te të udhëzoi në rrugën e drejtë, te të ruaj nga rruga e atyre që është i Hidhëruar ndaj tyre, nga rruga e çifutëve dhe atyre që ecin hapave të tyre, të cilët mësuan dhe nuk vepruan, bënë tolerime në vepër, si dhe të ruaj nga rruga e atyre që humbën, të cilët nuk mësuan dhe vazhduan duke e tepruar, të tillët janë të krishterët që e shpiken murgërinë, kjo është një çështje shumë e rëndësishme që duhet të kemi kujdes shumë!

 

 

 

Këtë nuk mund ta dimë përveç nëse e mësojmë diturin e sheriatit, duke i mësuar çështjet në detaje, të bazuar në Kur’an dhe Sunet te të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem.

 

 

 

Patjetër duhet mësuar së pari, pastaj duhet punuar dhe duhet përqendruar në të.

 

 

 

Disa thërrasin në lehtësime, disa në ekstremizëm, disa nga grupacionet thërrasin në ekstremizëm dhe teprim, përball këtyre disa thërrasin në lehtësime dhe neglizhime etj.

 

 

 

Të jemi të kujdesshëm nga këta e nga ata, të ruhemi nga ata që e tepruan dhe thërrasin në ekstremizëm, po ashtu të ruhemi nga ata që bëjnë lehtësime dhe neglizhime, të jemi mesatar dhe të drejtë, të jemi me ata të cilët ndjekin rrugën që All-llahu i begatoi, prej pejgamberëve, besnikët, dëshmorëve dhe të drejtëve, sa shoqëri e mirë është kjo!

 

 

 

All-llahu i madhërishëm thotë: “All-llahu është i kënaqur me të hershmit e parë prej muhaxhirëve (migruesve) dhe prej ensarëve (vendasve-ndihmëtarë) dhe prej atyre që i pasuan ata me punë të mira, e edhe ata janë të kënaqur ndaj Tij. Atyre u ka përgatitur xhennete, në të cilët rrjedhin lumenj, ku do të jenë përjetë të pasosur. E ky është fitim i madh” (Teube 100).

 

 

 

“All-llahu është i kënaqur me të hershmit e parë prej muhaxhirëve (migruesve) dhe prej ensarëve (vendasve-ndihmëtarë)…”, këta janë sahabët e të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem.

 

 

 

“…dhe prej atyre që i pasuan ata me punë të mira…” i pasuan me përpikëri, duke mos e tepruar dhe duke mos dalë nga rruga e muhaxhirëve dhe ensarëve, nuk bënë lehtësime dhe kështu me dalë nga rruga e tyre, kjo është puna e mirë, veprim me përpikëri.

 

Praktikimi i rrugës së tyre nuk bëhet ndryshe përveç së me mësimin e rrugës dhe gjendjes së tyre, duke e mësuar këtë hollësisht, përndryshe ‘të gjithë pretendojnë së kanë lidhje më Lejlen mirëpo Lejla nuk e pohon një gjë të tillë’.

 

 

 

Të gjithë pretendojnë që janë në rrugën e muhaxhirëve dhe ensarëve, mirëpo realitet i tyre, sjellja e tyre e kundërshton këtë pretendim, personi i tillë ose është injorant ndaj rrugës së tyre dhe mendon së ajo rrugë është rrugë ekstreme apo e butë, ose ky person e pason epshin e tij në realitet, edhe pse pretendon që i pason muhaxhirët dhe ensarët, ky më të vërtetë e pason epshin e tij, ose ka mundësi që ecë në atë projekt që armiqtë e tij që shfaqën si musliman dhe thirrës islam e kanë projektuar jo sipas rrugës së muhaxhirëve dhe ensarëve.

 

 

 

Ai i cili largohet nga rruga e muhaxhirëve dhe ensarëve, ai ose është injorant ndaj rrugës së tyre, ose pasues i epshit të tij ose hamendjes së të tjerëve që i pason verbërisht dhe ec hapave të tyre.

 

 

 

Nga kjo çështje duhet patjetër të ruhemi, aktualisht të gjithë e dini së ka njerëz që kanë bindje ekstreme, bartin ide ekstreme, të tepërta, kryejnë veprime tmerruese në emër të xhihadit sipas mendimit të tyre!

 

 

 

I vrasin muslimanët dhe jomuslimanët që kanë hyrë brenda shtetit islam me leje, gjakun e të cilëve e ka bërë haram All-llahu, i marrin jetën njeriut të cilin jetë e ka ndaluar All-llahu marrjen e saj, në emër të xhihadit, krejt kjo si shkak i rezultatit të ekstremizmit dhe mos kuptimit të mirëfilltë të fes së All-llahut të plotfuqishëm.

 

 

 

Në anën tjetër disa janë shumë tolerant, sa që dëshirojnë që njerëzit të dalin nga feja, të mbesin musliman vetëm me emër, të mbesin musliman sipas hamendjeve të tyre, dëshirave të tyre apo sipas dëshirave të prijësve të tyre, hoxhallarëve, grupeve të cilave ju takojnë, sipas tyre mjafton të quhet vetëm në emër të fesë edhe nëse ec në kundërshtim me parimet e fesë!

 

 

 

Ky është një rrezik i madh që i ka kapluar rinin tonë, disa janë tolerant e disa janë ekstrem, kurse ajo që kërkohet është mesatarja dhe drejtësia, kjo është rruga e shpëtimit, rruga e mesatares dhe drejtësisë, kjo nuk arrihet ndryshe përveç se duke mësuar, arrihet duke mësuar diturin e dobishme e cila udhëzon për rrugën e pastër, rrugën e drejtë e cila është e bazuar nga libri i All-llahut dhe suneti i të Dërguarit të Tij, jo nga fjalët e filanit e filanit, mirëpo bazohet në Kur’an dhe Sunet.

 

 

 

Largohu nga fjalët ekstreme dhe boshe, largohu prej tyre dhe mos u mashtro pas tyre, ju jeni në këtë universitet të begatshëm, në vëndin ku mund ta mësoni rrugën e selefit, rruga e cila është rruga e drejtë, ju me lejen e Zotit jeni në këtë menhexh.

 

 

 

Andaj, mësoni, mësoni dituri të dobishme përmes së cilës ju ecni në këtë rrugë të drejtë dhe e dine së çfarë e kundërshton këtë rrugë nga pretendimet e rrejshme, këto pretendime të rrejshme janë veshur me petkun e islamit, fjalë të zbukuruara mashtruese, bëhuni të kujdesshëm!

 

 

 

Ju po dëgjoni, po ashtu po lexoni së çfarë po shkruhet nëpër gazeta nga gjërat e turpshmë, janë asket ndaj diturisë së dobishme, e cilësojnë si ekstremizëm, thërrasin në tolerancë dhe në gjitha ato gjëra që ata quajnë pjesë e tolerancës, thërrasin në lirin e grupeve, në shprehjen e mendimit të lirë, thërrasin e thërrasin, dëshirojnë t’i nxjerrin njerëzit nga rruga e drejtë.

 

 

 

Çështja nuk ka të bëjë më shprehje apo mëndime, çështja ka të bëjë me Kur’an dhe Sunet, po, ka mundësi të ndodhin mospajtime, ndodh me pas mëndime dhe shprehje të ndryshme, ndonjëherë me qellim të mirë e ndonjëherë me qellim të keq, kjo ndodh, mirëpo kjo na ndihmon neve që ta dallojmë të vërtetën nga e keqja, të dëmshmen nga e dobishmja, të vërtetën nga e keqja, e ky është Kur’an-i dhe Suneti, All-llahu i lartësuar thotë:

 

 

 

“O ju që besuat, binduni All-llahut, respektoni të dërguarin dhe përgjegjësit nga ju. Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje, atëherë parashtrojeni atë te All-llahu (te libri i Tij) dhe te i dërguari…” (Nisa 59),

 

 

 

parashtrimi tek All-llahu do të thotë kthimi tek libri i Tij, kurse tek Pejgamberi është për qellim kthimi tek ai sa ka qenë gjallë, kurse pas vdekjes kthimi tek suneti i tij salAll-llahu alejhi ue sel-lem.

 

 

 

“…atëherë parashtrojeni atë te All-llahu (te libri i Tij) dhe te i dërguari, po qe se i besoni All-llahut dhe ditës së fundit.Kjo është me e dobishmja dhe përfundimi me i mirë” (Nisa 59), do të thotë përfundimi në të ardhmen është me i mirë.

 

 

 

Ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Ai i cili do të jetoj do të shoh mospajtime të shumta, andaj përmbajuni sunetit tim dhe sunetit të prijësve të drejtë që vinë pas meje, kapuni për këtë fuqishëm, ruajuni nga risit, ngase çdo risi është bidat dhe çdo bidat është lajthitje”

 

 

 

Kjo është porosia e të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem në rastin e mospajtimeve, po ashtu na ka treguar së do të ndodhin mospajtime, mirëpo peshorja e kësaj ekziston, falënderimi i takon All-llahut për këtë mirësi, peshore përmes së cilës e njohim të vërtetën nga e kota, gabimin nga e sakta!

 

 

 

Që do të thotë gjitha i ekspozojmë kah libri i All-llahut dhe Suneti i të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe veprojmë me dituri dhe çiltërsi.

 

 

 

Mësojmë nga libri i All-llahut dhe nga Suneti i të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem atë që përmes saj e dallojmë të vërtetën dhe jo të vërtetën, patjetër që duhet ta kemi parasysh këtë çështje.

 

 

 

Tanimë ju po dëgjoni së disa kanë ndërhyrë në çështje të akides (besimit) dhe filluan t’i mohojnë disa çështje të saj, që janë pjesë e akides së selefit, emrat dhe cilësitë e All-llahut, ndalimin e adhurimit të varrezave, apo çështjeve tjera që konsiderohen si shirk, e quajnë ekstremizëm dhe shtrembërim të së vërtetës!!! E shumë e shumë gjëra tjera.

 

 

 

Ndërhynë në çështjet e grave për të drejtat e të cilave ka folur Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem në haxhin e lamtumirës.

 

 

 

I Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka porositur: “Silluni mirë më gratë”, “Nuk kam lënë sprovë pas meje me të dëmshme për burrat së sa sprova e grave”, “Ruajuni nga sprova e grave, ngase sprova e parë që është shfaqur tek Beni Israilet ishte sprova e grave”.

 

 

 

Thërrasin që gruaja ta hekë mbulesën e saj, të zhvishet, të udhëtoi vetëm pa të afërmit e saj, të marr pozitën e burrave, e konsiderojnë ekstremizëm, e urrejnë ndalesën e përzierjes së burrave dhe grave, e konsiderojnë ekstremizëm, teprim, nënçmim dhe padrejtësi ndaj gruas!

 

 

 

Nuk e dinë që padrejtësi ndaj gruas është kur ajo vendoset aty ku së ka vendin, t’i obligosh diçka që s’mund ta kryej, ta ekspozosh ndaj fitnes (sprovave), ta nxjerrësh nga shtëpia pa kurrfarë arsye dhe pa kurrfarë parimi sheriatik, kjo është padrejtësi!

 

 

 

Ndërhynë në çështjet e nikahut, mohuan martesën e të moshuarëve dhe te të rinjve duke thënë së kjo është padrejtësi!

 

Harruan së i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem është shëmbëlltyrë, dhe interpretues nga All-llahu i lartësuar, e martoi Aishen radijAll-llahu anha, nënën e besimtarëve, e fejoi kur ishte 6 vjeçare, kurse e martoi kur ishte 9 vjeçare, ky është shembull i martesës mes të moshuarit dhe të një vajze të re, ky është suneti i të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem.

 

 

 

Çështja ka të bëjë më dobinë e gruas, nëse burri është i përshtatshëm dhe i mirë për të, nuk duhet të privohet prej tij, kjo është e drejtë e saj, ata dëshirojnë të vendosin pengesa në martesë si dhe ta bëjnë gruan të lirë që ajo të shkon ku të do!

 

 

 

Ngase martesa e pengon, e izolon në shtëpi dhe e bënë të nënshtruar ndaj burrit të saj, ata dëshirojnë ta lirojnë nga kjo, thonë duhet të përcaktohet mosha e martesës së gruas, të jetë tetëmbëdhjetë vjeçare, tetëmbëdhjetë vjeçare!

 

 

 

Tetëmbëdhjetë vjeçare femra vetëm së e ka kaluar moshën e pjekurisë dhe e pengojnë nga martesa! E pengojnë nga martesa, këta këtë e dëshirojnë, kush është ai që e përcakton moshën tetëmbëdhjetë vjeçare?!

 

 

 

I Dërguari i All-llahut u fejua më Aishen në moshën gjashtë vjeçare, kurse u martua me të në moshën nëntë vjeçare, ai është zotëria i njerëzimit salAll-llahu alejhi ue sel-lem.

 

 

 

All-llahu i lartësuar në Kur’an kur përmend kohën e pritjes së grave (idetit), e bëri të njëjtë kohen e atyre që nuk kanë ende cikël mujorë më ato që iu ka kaluar periudha e tyre, duke pritur tre muaj:

 

 

 

“E ato nga gratë tuaja të cilave u është ndërprerë cikli mujor (menstruacioni) nëse nuk e keni ditur, koha e pritjes së tyre është tre muaj, e ashtu edhe ato që ende nuk kanë pasur menstruacion…” (Talak 4).

 

 

 

Koha e pritjes së vajzave të reja është tre muaj nëse shkurorëzohen para paraqitjes së ciklit mujorë, kjo tregon së lejohet martesa me te reja, kjo është e vërtetë, kjo është e pohuar në librin e All-llahut të lartësuar.

 

 

 

Kurse këta njerëz e mohojnë atë që është pohuar në sunetin e të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem, po ashtu e mohojnë edhe atë që është pohuar në librin e All-llahut ashtu siç është dielli i dukshëm në mesin e qiellit.

 

 

 

Qëllimi i tyre me këtë qëndrim është dhënia e lirisë ndaj gruas, liri e falsifikuar e cila konsiderohet padrejtësi në realitet dhe humbje ndaj saj!

 

Kujdes ndaj ndërhyrjeve të tyre, fjalëve të tyre dhe dëshirave, ju paralajmëroi nga ndërhyrjet e këtyre ideve në këtë universitet.

 

 

 

Përkundrazi është obligim për mësimdhënësit, studentët dhe punëtoret tjerë që t’i kundërshtojnë këto ide, haptas të flasin kundër tyre, ngase ky universitet është fortifikata mbrojtëse me lejen e All-llahut kundër këtyre ideve dhe ideve të tjera të ngjashme.

 

 

 

Ky universitet trashëgon dituri, besim të mirëfilltë, bazat e të cilës i ka vendosur prijësi i muslimanëve, mbreti Abdul-Aziz, All-llahu e mëshiroftë, në bashkëpunim më hirësin, shejhun Muhamed ibën Ibrahim, All-llahu e mëshiroftë.

 

 

 

I vunë planë programe të thella të forta të cilat i ruajnë bijtë e tyre dhe i nxjerrin kuadrot që janë të përshtatshëm për shoqërinë, kuadro që bartin dituri dhe veprojnë, janë adekuat në aspektin administrativ, me të vërtetë kjo është kalaja mbrojtëse!

 

 

 

Duhet t’i sfidojmë këto ide, mësimdhënësit duhet t’i sfidojnë këto ide në sallat e mësimit, t’i demantojnë para studentëve, po ashtu studentët duhet të kthehen tek mësimdhënësit e tyre të pyesin për to derisa të kuptojnë së kush qëndron pas këtyre ideve që mundohen t’i fusin në mesin e tyre dhe t’i humbin ose ata janë duke jetuar në një botë të humbur, kështu që t’i ruan All-llahu nga sherri dhe kurthet e tyre dhe t’i kthej këto në supet e tyre.

 

 

 

Obligimi jonë është shumë i madh o ju vëllezër, All-llahu i lartësuar thotë:

 

 

 

“E, s’ka dyshim se ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë”, dhe ishin të paluhatshëm…” (Fusilet 30).

 

 

 

Patjetër duhet t’i kemi parasysh dy çështje:

 

 

 

1- të publikojmë së Zoti ynë është All-llahu, të themi së nuk ka të adhuruar më të drejtë përveç All-llahut;

 

 

 

2- të besojmë bindshëm me zemër, ta praktikojmë në vepër, mos të bëhemi sikur ata që thanë Zoti ynë është All-llahu kurse veprat i kishin në të kundërtën e asaj që e pretendonin.

 

 

 

All-llahu i lartësuar thotë:

 

 

 

“Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë. Ata përpiqen ta mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, po në të vërtetë ata nuk mashtrojnë tjetër, pos vetvetes, por ata nuk e hetojnë” (Bekare 8-9).

 

 

 

Kjo ishte e gjitha, e lus All-llahun e plotfuqishëm që të na jep sukses për dituri të dobishme dhe punë të mirë neve dhe juve! Paqja dhe mëshira e All-llahut qoftë mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin, salAll-llahu alejhi ue sel-lem, familjen dhe shokët e tij në përgjithësi!

 

 

 

Pyetjet:

 

 

 

1- Pyetje:

 

 

 

All-llahu ju dhashtë sukses, si t’i kundërpërgjigjemi atyre që thonë: si na ka lënë i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem në rrugë të pastër, kurse mospajtimet në çështje sheriatike janë prezentë akoma?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Po, na ka lënë në rrugën e pastër përmes së cilës e mësojmë së çfarë është mospajtim, cila është e vërtetë e cila e kotë, pastaj e pasojmë të vërtetën dhe largohemi nga e kota, Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “I kam lënë dy gjëra, nëse kapeni pas tyre, kurrë s’do të humbni, ato janë libri i All-llahut, Kur’an-i dhe Suneti im” po.

 

 

 

2- Pyetje:

 

 

 

I nderuari shejh: a lejohet për kërkuesin e dijes i cili i ka mësuar çështjet e tekfirit, që ta bëjë pa besimtar ndonjë person konkret pa i pyetur dijetarët, vetëm duke u bazuar në diturin që ai e posedon në lidhje më çështjet e tekfirit?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Çështjet e tekfirit janë shumë të rrezikshme, janë rrëshqitje e këmbeve dhe lajthitje e mendjeve, duhet që të pyeten dijetarët për to, assesi nuk bënë t’i thuhet pa besimtar dikujt përveç nëse sjellët para gjykatës sheriatike, pastaj aty analizohet çështja e tij, qofshin fjalët apo punët e tij dhe tek pastaj bëhet pa besimtar.

 

 

 

Kurse çdokush të bëjë tekfir?! Kjo nuk lejohet. Po. Mirëpo në mënyrë të përgjithshme mund të thuash kush e bënë këtë është pa besimtar, apo kush thotë kështu është pa besimtar, apo kush beson kështu është pa besimtar, kurse të bëhet tekfir personi i caktuar apo disa persona, patjetër që duhet kthyer tek gjykatat sheriatike dhe njëkohësisht duhet vërtetuar një gjë të tillë kundër tyre, po.

 

 

 

3- Pyejte:

 

 

 

A lejohet për studentin e këtij universiteti të marr dituri përmes internetit, dhe thotë: e kemi këshilluar mirëpo ai e arsyeton këtë me pretekst së disa dijetar e kanë lejuar?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Nuk merret dituri nga interneti, as nga kasetat, e as nga librat, dituria merret nga dijetarët, dituria merret duke e transmetuar nga të tjerët, patjetër që duhet interpretuar nga dijetarët.

 

 

 

Sikur të kishte qenë së dituria merret nga librat apo nga diçka të ngjashme më to, nuk do të udhëtonin dijetarët në të kaluarën tek dijetarët tjerë për të mësuar dhe për të transmetuar prej tyre diturinë.

 

 

 

All-llahu i lartësuar thotë: “Nuk është e nevojshme të dalin në luftë të gjithë besimtarët. E përse nga çdo grumbull i tyre të mos shkojë një grup për t’u aftësuar në diturinë fetare, për ta mësuar popullin e vet kur të kthehet te ata, në mënyrë që ata të kuptojnë (e të ruhen)” (Teube 122).

 

Patjetër që duhet udhëtuar për tek dijetarët, për tek universitetet dhe fakultet sheriatike, për të mësuar diturin sheriatike ku do që gjendët, nuk mjafton vetëm të shikoi, apo të dëgjoi disa kaseta apo diç tjetër, në këtë mënyrë ai përfiton vetëm disa dobi, kurse të mendoi që mund të bazohet dhe ta konsideroi vetën dijetarë, ky është gabim i madh, po.

 

 

 

4- Pyetje:

 

 

 

Shumë pyetje kanë të bëjnë me fotografimin, cili është gjykimi në lidhje me fotografimin me video dhe celular?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

I Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem e ka ndaluar fotografin në përgjithësi, nuk ka përcaktuar aparatin përmes së cilit bëhet fotografimi, nuk ka përcaktuar ndonjë mjet, qoftë me dorë, skulpturë apo fotografi, gjitha këto i përfshin fotografia, po ashtu edhe njerëzit e quajnë fotografi, gjithë njerëzit e quajnë kështu, çdo gjë që është fotografi konsiderohet haram, përveç nëse është e domosdoshme atëherë lejohet aq sa është e domosdoshme, po.

 

 

 

5- Pyetje:

 

 

 

Në shumë pyetje pyesin në lidhje me çështjen e ilahive?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Falënderimi i takon All-llahut, kasidet islame nuk kanë qenë të njohura në të kaluarën në këtë formë, duke organizuar grupe njerëzish, me zëra melodik, duke i thyer fjalët për shkak të joshjes, duke i joshur dëgjuesit, kjo nuk ishte e njohur asnjëherë, përveç tek sufit, të cilët kasidet i konsiderojnë pjesë e adhurimit, apo tek hizbit dhe pasuesit e grupacioneve të cilët thërrasin për tek grupacionet e tyre përmes këtyre kasideve, po.

 

 

 

6- Pyetje

 

 

 

A lejohet dhurimi i shpërblimit dikujt tjetër, duke thënë: unë falna, agjëroi, lexoj Kur’an pastaj them: O All-llahu im! Shpërblimin e kësaj ia dërgoi filanit?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Dhurimi i shpërblimit lejohet aty ku ka argumente për të, në esencë shpërblimi i takon atij që punon: “Dhe se njeriut nuk i takon tjetër vetëm se ajo që ka punuar” (Nexhm 39), lejohet dhurimi i shpërblimit të disa veprave për vëllain që është gjallë apo i vdekur, varësisht prej argumentit, lëmosha për tjetrin, duaja, kërkimi i faljes për muslimanin, haxhi apo umreja, kurbani për të vdekurin, për këto gjëra ka argumente, kurse për diçka tjetër nuk ka, çdo kujt i takon puna e vet, po.

 

 

 

7- Pyetje:

 

 

 

A është besmelja pjesë e el-Fatihas? Nëse është prej saj, kur njeriu falet dhe nuk e këndon a prishet namazi sepse kjo konsiderohet mos lexim i

 

el-Fatihas?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Mendimi me i saktë është së besmelja është ajet prej ajeteve të Kur’an-it, ajet i pavarur, nuk është prej el-Fatihas dhe as prej sureve tjera, mirëpo lexohet në fillim të sureve, në fillim të sureve, me përjashtim disa raste ku përmendet gjatë ndonjë sure, si p.sh.: “(e lexova) Kjo është prej Sulejmanit (mandej e hapi, kur qe, në të) “Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!” (Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim!)” (Neml 30).

 

Përndryshe ajo është hyrje e sureve, me përjashtim në suren Teube, kjo sure nuk e ka në fillim, pra nuk është prej el-Fatihas dhe as prej sureve tjera.

 

 

 

Leximi i saj në namaz është sunet, lexohet në heshtje pastaj lexohet el-Fatiha.

 

Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem dihet që nuk e ka lexuar me zë, ky është suneti i tij, me zë e ka lexuar el-Fatihan.

 

 

 

Ka thënë njeri nga sahabët: “Jam falur pas të Dërguarit, pas Ebu Bekrit dhe Umerit namazin e fillonin me el-Fatiha”, kjo tregon së ata nuk e kanë lexuar me zë besmelën, sikur të ishte pjesë e el-Fatihas do ta lexonin me zë, pra kush nuk e lexon fare namazi i tij është i plotë, mirëpo e ka lënë një sunet prej suneteve, prej suneteve të namazit, po.

 

 

 

8- Pyetje:

 

 

 

Shumë pyetje kërkojnë këshill prej teje në lidhje me disa të rinj që nuk janë martuar dhe kanë vështirësi, kërkojnë këshillë për këtë?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Ata duhet të martohen sa me parë nëse i kanë mundësit, ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “O ju të rinj kush ka mundësi prej juve që të martohet, le të martohet, ngase kjo e ruan shikimin dhe nderin, kush nuk mundet atëherë lë të agjëron, ngase agjërimi është mburojë për të”, agjërimi e zvogëlon epshin apo e dobëson, All-llahu i madhërishëm thotë: “E ata që nuk kanë mundësi martese, le të përmbahen derisa All-llahu t’i begatojë me të mirat e veta…” (Nur 33), po.

 

 

 

9- Pyetje:

 

 

 

Cili është kuptimi i fjalës së Ibën Sirinit: “Më të vërtetë kjo dituri është fe, andaj shikoni nga kush e merrni fenë tuaj”? Sipas kësaj a duhet që ta dimë gjendjen e njeriut dhe pastaj të marrim dituri prej tij?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Po, kjo është ashtu siç ju kemi thënë, dituria nuk merret nga letrat, nga kasetat apo nga faqet elektronike, mirëpo merret nga dijetaret duke e mësuar prej tyre, po ashtu jo prej çdo dijetari, përkundrazi kërkuesi i dijës duhet t’i zgjedh mësimdhënësit e tij, ata që janë besnik në fe dhe dituri, pastaj merr dituri prej tyre, po.

 

 

 

10- Pyetje:

 

 

 

Hyra në xhami dhe imami sapo kishte filluar namazin, safin e tretë e kishin radhitur nga ana e majtë, në mes të xhamisë nuk kishte asnjë njeri në saf, a duhet të radhitna pas tyre apo pas imamit në safin e tretë?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Nëse e gjen xhematin duke u falur, falu me ta, qofshin ata pas imamit, në të majtë apo në të djathtë, radhitu me ta, ngase ata janë radhitur në saf dhe ti bashkohu me ta, po.

 

 

 

11- Pyetje:

 

 

 

A lejohet për gruan të del për davet pa mahrem?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Së parit të këshillon vetën, ta këshillon vetën, si të dal për davet pa mahrem?! I Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk lejohet për një grua që beson All-llahun dhe ditën e fundit që të udhëtoi pa mahrem”, në një transmetim tjetër thuhet: “Në distancë dy ditore”, në një transmetim tjetër: “Në distancë tre ditë” që do të thotë: udhëtim me kafshë, kurse në një transmetim tjetër: “Në distancë një ditë dhe një natë”, në një transmetim tjetër të përgjithshëm: “Të udhëtoi përveç së më mahrem”.

 

Në qoftë së dëshiron të bëjë davet, së parit le të vepron sipas fjalëve te të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem, po.

 

 

 

12- Pyetje:

 

 

 

Cila është këshilla juaj për atë që shoqërohet me njerëz të pamoralshëm, përgojuës, bartës të fjalëve, disa here e kemi këshilluar, mirëpo nuk është përmirësuar, a lejohet të shoqërohet me të apo jo?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Nuk bënë të shoqërohet me të, përderisa bartë fjalë, përgojon dhe i nënvlerëson njerëzit nuk duhet shoqëruar, ngase mund të ndikohet prej tij, ngase shoqëruesi i keq ndikon tek shoku i tij, ashtu sikur shoqëruesi i mirë që ndikon tek shoku i tij.

 

Ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Shembulli i shoqëruesit të mirë dhe të keq është sikur ai që punon me misk…”.

 

 

 

Pra, shembulli i të mirit është sikur ai që punon me misk, prej tij ose blen, apo të jep misk, apo e shijon aromën e miskut gjatë kohës sa qëndron me të, pra ti nuk e humb aromën e mirë përderisa qëndron me të mirin, shembulli i shoqëruesit të keq është sikur aroma e farkëtarit, ose ti djeg rrobat, ose ndien kundërmimin e aromës së keqe prej tij, po.

 

 

 

13- Pyetje:

 

 

 

Ngritja e rrobave deri në sa’ak (pak përfund gjurit apo përafërsisht një pëllemb), a konsiderohet si veçim nga të tjerët?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Në vendin ku nuk praktikohet kjo, mirëpo rrobat i mbajnë deri përmbi nyje të këmbës, po, konsiderohet veçim, ngase edhe ata të cilët i mbajnë deri përmbi nyje janë sipas sunetit, përderisa është sunet bashkoju atyre edhe ti, mos i kundërshto, ngase ata me këtë e praktikojnë sunetin, elhamdu lil-lah!

 

 

 

Mirëpo nëse ata i lëshojnë poshtë nyejve, ti mos vepro ashtu, kjo nuk lejohet edhe nëse shumica veprojnë ashtu, ngase kjo është në kundërshtim me sunetin, po.

 

 

 

14- Pyetje:

 

 

 

Një njëri i ka thënë një personi, nëse me mund, t’i jap njëqind rijal, kurse tjetri nuk ka kushtëzuar asgjë, do të thotë kushti ka qenë vetëm nga njëra palë, a lejohet kjo i nderuari shejh?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Për çfarë arsye ta mund? Kushti nuk lejohet, marrja e pasurisë nuk lejohet përveç aty ku e ka përjashtuar i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Nuk ka shpërblim”, që do të thotë s’ka shpërblim përveç në tre gjëra: në gara me shtiza, gara me kuaj kur ushtrojnë për xhihad apo me deve, lejohet marrja e shpërblimeve për këto, disa i kanë lejuar shpërblimet në gara të diturisë apo fik’hut dhe mëmorizimit të Kur’an-it, më arsye së kjo bënë pjesë në kategorinë në rrugën e All-llahut.

 

 

 

Ngase kërkimi i diturisë është xhihad në rrugën e All-llahut, përveç këtyre tre gjërave nuk lejohet marrja e shpërblimeve sepse konsiderohet ngrënie e pasurisë pa të drejtë, lloj bixhozi, që do të thotë përfitim përmes garës, me përjashtim të asaj që e ka lejuar i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem.

 

 

 

All-llahu i lartësuar thotë: “O ju që besuat, mos e hani mallin e njëri-tjetrit në mënyrë të palejuar, përpos tregtisë në të cilën keni pajtueshmëri mes vete…” (Nisa 29), po.

 

 

 

15- Pyetje:

 

 

 

Një imam ka falur namazin me xhemat, pak para selamit i është kujtuar së është falur pa abdes, si duhet të veproj, a duhet ta zëvendësoi dikush tjetër, a duhet të largohet?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Nëse nuk i kujtohet përveç së pas selamit, namazi i tyre është i vlefshëm, kurse ai duhet ta përsëris, merr abdes dhe e përsërit namazin, nëse i përkujtohet gjatë namazit, e ka obligimi të largohet, duhet të largohet, duhet të largohet, mos të vazhdon në namaz, merr abdes dhe ja rifillon namazit më xhemat, po.

 

 

 

Po ashtu e vendos dikën tjetër në vend të vetin, dike që ua plotëson namazin, pastaj shkon dhe merr abdes, nuk e vazhdon namazin ashtu, pa abdes, ngase namazi i tillë është i zhvleftësuar si dhe i atyre që falen pas tij, nëse vazhdon të falet pa abdes, namaz i të gjithëve është i zhvleftësuar.

 

 

 

16- Pyetje:

 

 

 

Transmetohet në një hadith ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Melajket nuk i shoqërojnë ata që kanë qen dhe zile” ai i cili dëgjon muzikë gjatë udhëtimit a hyn në këtë hadith, bazuar në fjalën “Zile”?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Sa i përket dëgjimit të muzikës është shumë me e rënd, dëgjimi i muzikës, muzika është haram, nuk lejohet, posaçërisht nëse është e shoqëruar me tinguj apo instrumente argëtimi kjo është shumë me e rënd, muslimani nuk duhet t’i dëgjoi, po.

 

 

 

17- Pyetje:

 

 

 

Shumë prej pyetjeve janë të një tematike, në lidhje me ata që flasin kundër dijetarëve kërkojnë nga ti udhëzim në lidhje me këtë?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

I këshilloj me frikë ndaj All-llahut të plotfuqishëm, mos t’i nënçmojnë askënd nga muslimanët në përgjithësi, muslimani e ka nderin e tij edhe në qoftë së është nga shtresa e ultë e muslimanëve, e si nëse nënçmohen dijetarët? Ata duhet t’i frikësohen All-llahut, edhe nëse dikush prej dijetarëve gabon, prapë nuk lejohet me fol kundër tyre apo me i përgojuar, përkundrazi duhet informuar që kanë gabuar dhe duhet sqaruar gabimin e tyre, kështu që njeriu e hekë përgjegjësin prej vetes dhe nuk i përgojon, po.

 

 

 

18 – Pyetje:

 

 

 

A lejohet për ata që jetojnë në Europ që t’i shkurtojnë mjekrat, ngase shkaku i mjekrës kanë problem të punësohen?

 

 

 

Përgjigjja:

 

 

 

Përmbaju sunetit në çdo vend, mos shiko së si t’i kënaqësh njerëzit apo së çfarë thonë ata, përmbaju sunetit në çështje të mjekrës si dhe në çështje tjera, mos lësho pe në asgjë nga feja jote për shkak të dëshirave të njerëzve, kjo është prej lajkave të ndaluara, po.

 

 

 

Shejh Salih el-Fewzan, All-llahu e ruajttë

 

 

 

DITURIA MË ME VLERË!

 

 

 

 

 

 

 

Nuk ka dyshim se studimi i besimit është lloji më i mirë i diturisë si dhe ka vlerë e rëndësi më të madhe se studimet tjera. Kjo qëndron kështu sepse ky studim i besimit ka të bëjë me njohjen e Allahut dhe njohjen e emrave dhe cilësive të Tij, të drejtat e Tj ndaj robërve të Tij.

 

 

 

Gjithashtu, studimi i besimit është çelësi i rrugës për te Allahu,- xhele veala!,- si dhe është baza e ligjeve të Tij.

 

 

 

Dhe mu për këtë arsye të gjithë pejgamberët e Allahut,- xhele veala!,- kanë thirrur njerëzit drejt pranimit dhe studimit të besimit.

 

 

 

Allahu,- xhele veala!,- thotë në Kur’an:

 

 

 

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ ﴿٢٥﴾

 

 

 

“ Nuk kemi dërguar para teje asnjë të dërguar, vetëm se i kemi shpallur atij se nuk ka Zot tjetër veç Meje, prandaj më adhuroni!”. 1

 

 

 

Allahu,- xhele veala!,- ka dësmuar për njësimin e vetes së tij.

 

 

 

Njashtu kanë dëshmuar engjëjt e Tij, si dhe njerëzit me dije të cilës e njohin madhërinë e Allahut,- xhele veala!.

 

 

 

Allahu,- xhele veala!,- thotë në Kur’an:

 

 

 

شَهِدَ اللَّـهُ أَنَّهُ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ ۚ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿١٨﴾

 

 

 

“ Ka dëshmuar Allahu se nuk ka Zot tjetër veç Tij, poashtu kanë dëshmuar edhe melaiket dhe njerëzit e mençur, dëshmi me drejtësi se s’ka Zot tjetër veç Tij. Ai është i Plotfuqishëm dhe i Urtë”. 2

 

 

 

Përderisa vlera e besimit është shumë e madhe, duhet patjetër që çdo musliman të interesohet për të, duke e mësuar së pari për veten e tij e pastaj edhe të tjerëve.

 

 

 

Pasi të mësoj besimin, muslimani duhet të meditoj dhe të jetë plotësishtë i bindur në besimin e tij e më pastaj duhet të përpiqet që fenë e tij ta ndërtojë baza të forta, të sakta dhe të sigurta , në mënyrë që në fund të gëzohet me frytet dhe rezultatet e besimit të tij.

 

 

 

Allahu është më i Dituri!

 

 

 

Shejh Muhamed bin Salih el Uthejmini,- Allahu e mëshiroftë!

 

 

 

 1.   Kur’an: Enbija, 25.

 

 2.   Kur’an: Al Imran, 18.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KUR FYHEN DIJETARËT KËSHILLA NGA IBËN UTHEJMINI-ALLAHU E MËSHIROFTË

 

 

 

Fjalinë e njohur “Mishi i dijetarëve është i helmuar” e ka përmendur Ibën Asakiri në librin e tij “Tebjinu Kedhibil Mufteri” fq. 29. Këtë fjali dukush e ka kuptuar gabimisht dhe për shkak të gabimit në kuptim e ka përqeshur atë si dhe e ka refuzuar.

 

 

 

Gabimi i parë në kuptim të kësaj fjalie është të besosh se dijetarët janë të mbrojtur nga gabimi dhe se nuk lejohet tu tregohet ose korrigjohet gabimi i bërë. Kështu nuk mendon ai që dallohet me arsye, ai që e di se dijetarët janë njerëz si të tjerët dhe vlera e tyre është se ata mbi supet e tyre bartin trashëgiminë e të Dërguarve të Allahut, alejhimu selam. Sidoqoftë duhet të dihet se këshillimi dhe korrigjimi i tyre duhet të bëhet me dituri dhe edukatë.

 

 

 

Gabimi i dytë në kuptimin e kësaj fjalie është se dikush e merr si arsyetim për të përgojuar dikë që nuk është në shkallën e dijetarëve. Edhe kjo është një gabim, prandaj thënësi i kësaj fjalie duhet që ti merr parasysh këto gabime të mundshme në kuptim dhe t’ua qartësojë atyre të cilëve ua tregon.

 

 

 

Në vijim desha të përmendi disa citate të Shejhut Ibën Uthejmin, Allahu e mëshiroftë, që janë përmendur në komentimin e librit “Rijadu Salihin”.

 

 

 

Në komentin e hadithit “o robërit e Mi, Unë vetes ia kam ndaluar padrejtësinë” ai thotë: Përgojimi i dijetarëve e zvogëlon peshën e diturisë që e mbajnë në kraharorët e tyre, dhe të cilën ua mësojnë njerëzve. Si pasojë të kësaj njerëzit nuk do ta pranojnë prej tyre diturinë e tyre dhe kjo është në dëm të fesë.

 

 

 

Ai gjithashtu thotë: të flasësh për kërkuesit e dijës është kritikë për dijetarët dhe për sheriatin që ata e bartin. Njerëzit nuk do tu besojnë e as do të pranojnë prej tyre nëse shtohet biseda rreth tyre. Prandaj detyra e njeriut është që kur të shtohet ky lloj i bisedave ta ruaj gjuhën e tij dhe të mos flasë përveç atëherë kur dobia është e dukshme. Edhe atëherë kur pyetet le të thotë Allahun e lus për udhëzim, Allahu na udhëzoftë të gjithë. (7/118-119)

 

 

 

Në komentin e tij të kaptinës Respekti i dijetarëve, të moshuarve dhe njerëzve me merita ai shkruan:

 

 

 

Me termin dijetarët autori ka për qëllim dijetarët e sheriatit që janë trashëgimtarë të Muhammedit, sal-lallahu alejhi ve selem. Pasi të Dërguarit e meritojnë respektin dhe nderimin edhe për trashëguesit e tyre duhet të ketë një hise. Nderimi i dijetarëve është nderim i sheriatit që ata e bartin. Me nënçmimin e dijetarëve nënçmohet sheriati. Atëherë ku përbuzet dijetari përbuzet edhe dija e fesë që e mbajnë dhe humbet vlera e

 

 

 

tyre në sytë e njerëzve. Çdokush i nënvlerëson dhe nënçmon. Pas kësaj çdokush e merr guximin të thotë unë jam dijetari unë jam njohësi i hollësive, unë kuptoj unë jam mrekullia e kësaj kohe, unë jam deti i gjerë pa brigje. Kur nuk ka dijetarë çdokush flet si ja merr mendja dhe copëtohet sheriati për shkak të veprave që i bëjnë disa mendjelehtë. (3/230-232)

 

 

 

I Dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ve selem, thotë: Allahu e mëshiroftë Musain, është sprovuar më shumë se kaq dhe ka duruar. Mësimi që nxjerrim nga këto fjalë është se dijetarët sprovohen, ngacmohen dhe durojnë. Këtë fjalë i Dërguari i Allahut e ka thënë tetë vite pas hixhretit e jo në fillim të shpalljes por pasi që filluan të vërtetohen shenjat e vërtetësisë së tij. E tha kur u akuzua se nuk është i drejtë në ndarje. Nëse kjo fjalë i është thënë të Dërguarit atëherë nuk është larg mendjes se do ti thuhet edhe ndonjë dijetarit. Shejtani i nxit këta që të flasin për dijetarët. Nëse nëpërkëmbet dijetari nga këta atëherë nuk mbet kush ti udhëzojë njerëzit drejtë Librit të Allahut dhe udhëheqësi i tyre bëhet shejtani dha paria e tij. Për këtë shkak përgojimi i dijetarëve është mëkat më i rëndë se sa përgojimi i tjerre. Përgojimi i dijetarëve nuk e dëmton vetëm përgojuesit dhe të përgojuarin ai e dëmton Islamin sepse dijetarët janë bartësit e flamurit të Islamit. Nëse njerëzit e humbin besimin në fjalët e tyre, bie flamuri i Islamit dhe kështu dëmtohet Umeti i muslimanëve.

 

 

 

Tham mos u habit nëse dëgjon dikë duke i fyer dijetarët, fjalë të tilla janë thënë për të Dërguarin e Allahut, sal-lallahu alejhi ve selem dhe ka duruar. Shpreso në shpërblim tek Allahu dhe dije se përfundimi i mirë është për të devotshmit. (1/255-256)

 

 

 

FJALË TË ARTA NGA GJENERATAT E ARTA

 

 

 

Pejgamberi, – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem !-, ka thënë: “Allahu e ndriçoftë fytyrën e atij që dëgjon një hadith nga ne, e mëson përmendsh dhe e përcjell ashtu siç e dëgjon.” [1]

 

El-Hasen (el-Basri),Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Fekih (ai që zotëron kuptimin e Fesë) është vetëm ai që tërhiqet larg jetës së kësaj dynjaje, dëshiron jetën e botës tjetër, ka një kuptim të thellë në fenë e tij dhe është vazhdimisht i paepur në adhurimin e Zotit të tij.”[2]

 

Pejgamberi, -sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem !-, thoshte pas namazit të sabahut, pasi jepte selam (në të djathtë dhe në të majtë) këtë dua:

 

“Allahumme inni es’eluke ‘ilmen nafi’an, ue rrizkan tajiban ue ‘amelen mutekabelen.”

 

“O Allah, unë të kërkoj dije të dobishme, furnizim të mirë dhe vepra të pranuara.”[3]

 

Prej Ebu Dherrit Allahu qoftë i kënaqur me të, transmetohet se ka thënë:

 

“Miku im (Pejgamberi alejhi selam) më ka porositur të mos i shikoj ata që janë më lartë se unë (me pasuri, pozitë, shëndet etj.), por t’i shikoj ata që janë më poshtë se unë.

 

Më ka porositur t’i dua të ngratët dhe të rrij me ta.

 

Më ka porositur të sillem mirë me të afërmit dhe t’i vizitoj ata, edhe nëse ata më kthejnë shpinën.

 

Më ka porositur që të them të vërtetën, po edhe nëse ajo është e hidhur.

 

Po ashtu më ka porositur që sa më shumë të them:

 

LA HAULE VE LA KUVVETE IL-LA BIL-LAH, sepse ajo është një arkë me gjëra të çmuara nga arkat e Xhennetit”.[4]

 

Nga kjo porosi mësojmë se besimtari duhet të jetë mirënjohës ndaj të mirave të All-llahut dhe të sillet mirë ndaj njerëzve.

 

Hamad el-Ensari, -Allahu e mëshiroftë!-, ka thënë: “Është obligim për studentin e dijes që të njohë biografitë e Selefëve dhe t’i pasojë ata sepse koha në të cilën jetojmë është sprovuar nga mungesa e studimit të biografive të Selefëve”.

 

Abdullah Ibn Mes’udi , -Allahu e mëshiroftë!-, ka thënë: “Mësoni! Dhe kur të keni mësuar, atëherë punoni.”

 

Jusuf Ibnul-Hunejn , -Allahu e mëshiroftë!-, ka thënë: “Me sjelljet e mira ju kuptoni dijen, me dijen korrigjohen veprat tuaja, me veprat arrihet urtësia, me urtësinë ju kuptoni zuhdin dhe përfitoni prej tij, me zuhdin vjen braktisja e dynjasë, me braktisjen e dynjasë vjen përmallimi për Ahiretin dhe me përmallimin për Ahiretin fitohet Kënaqësia e Allahut Azze ue Xhel.”

 

Malik Ibn Dinar , -Allahu e mëshiroftë!-, ka thënë: “Kur një rob kërkon dije për ta praktikuar atë, dija e bën atë modest (të përulur) dhe kur e kërkon atë për diçka tjetër, ajo do t’i shtojë moralin e poshtër dhe mendjemadhësinë.”

 

Ebu Hurejra, -Allahu qoftë i kënaqur me të !-,  ka thënë: “Shembulli i dijes e cila nuk vihet në zbatim është si puna e pasurisë e cila nuk shpenzohet në rrugën e AllahutAzze ue Xhel.”

 

Ebu Derda, -Allahu e mëshiroftë!-,  ka thënë: “Unë nuk kam frikë se do më thonë: O Amir çfarë ke mësuar? Por më tepër merakosem se do më thuhet: O Amir, çfarë ke bërë me atë atë që ke mësuar!”

 

Omer Ibn Abdul-Aziz, -Allahu e mëshiroftë!-, ka thënë: “Kushdo që nuk e konsideron fjalën si pjesë të punës së tij do të bëjë gjynahe tej mase; dhe kushdo që punon pa dije do të bëjë më shumë keq sesa mirë.”

 

Pejgamberi, -sal-lAllahu alejhi ue sel-lem !-, ka thënë: “Kush mëson diçka prej diturisë me të cilën kërkohet Fytyra e Allahut, por ai nuk e mëson atë përveç se për të arritur disa qëllime të kësaj dynjaje, ai nuk ka për ta nuhatur aromën e Xhenetit në Ditën e Gjykimit.” [5]

 

Imam Shafiu,- Allahu e mëshiroftë !-, thotë: “Nëse je nisur rrugës kah Allahu atëherë vrapo, nëse të vjen rëndë atëherë nxito, nëse lodhesh atëherë ec dhe nëse nuk mundesh atëherë shko zvarrë. Mjerë për ty nëse kthehesh mbrapa”.

 

Kur përmendeshin vlerat morale të Selefëve, Ibnul-Mubaraku, – Allahu e mëshiroftë!-, thoshte vargjet e mëposhtme poetike:

 

“Mos na përmendni përkrah atyre që kanë kaluar, ngase ai që ecën drejt nuk është njësoj me një të gjymtuar.”

 

Ebu Sulejman ed-Daranij, -Allahu e mëshiroftë !-, ka thënë: “Kush merret me vetveten e tij nuk ka kohë të merret me të tjerët.”

 

Ibn Kajimi Allahu e mëshiroftë !-, ka thënë: “Kush e nënçmon dikë për mëkatin që ka, nuk do të vdesë pa rënë vetë në atë mëkat”.

 

”Po ta dëgjoje gërvishtjen e lapsit të melaqeve duke ta shënuar emrin në regjistrin e personave që përmendin Allahun do të vdisje nga gëzimi dhe qejfi ”.

 

Njëri prej Selefëve ka thënë: “Njeriu që ka dije duhet të hedhë baltë mbi kokën e tij nga përulësia para Zotit të tij.”[6]

 

Fjalë e urtë Arabe:

 

“Çdo gjë që shtohet me bollëk (mallra apo diçka tjetër) i ulet çmimi i saj, përpos edukatës(moralit). Ajo aq më shumë kur shtohet e ngrit vlerën dhe çmimin e besimtarit”.

 

Ebu Hatim el Ahmesh, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Ngutia është prej shejtanit, përveç në pesë raste:

 

1.       Pritja dhe gostia e mysafirit me ushqim.

 

2.       Përgatitja dhe larja e xhenazes e atij që vdes, duke mos e vanuar atë.

 

3.       Shpejtimi i martesës kur hyn në moshën madhore.

 

4.       Obligimet Fetare të kryhen në kohën e caktuar, e jo të vonohen.

 

5.       Shpejtimi i pendimit nëse vepron një mëkat.

 

Është e pëlqyer për personin  i cili dëshiron të studion shkencën e hadithit që të jetë beqar(nëse ka mundësi), në mënyrë që gjatë kërkimit të hadithit mos të ketë preokupime dhe angazhime ndaj gruas së tij, e kjo pastaj të ia dobësoj dhe marrë kohën gjatë asaj periudhe.

 

Imam Maliku, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Nëse e sheh kërkuesi i diturisë që ka mundësi të bëjë sabër që të mos martohet gjatë kërkimit të diturisë dhe ka mundësi të ruaj shikimin nga harami le ta bëj. Mirëpo nëse  e sheh që nuk mund të bëj sabër dhe nuk mund të ruaj shikimin nga harami, atëherë e ka vaxhib(obligim) që të shpejtojë martesën”.

 

Një ditë Rebi ibën Hejthem, i tha shokëve të tij: “A e dini se çka është sëmundja,ilaçi dhe shërimi? Ata(shokët) thanë jo. Ai u tha:Sëmundja është të bërit gjynahe,ilaç është pendimi, dhe shërimi është të pendohesh prej një mëkati dhe të mos kthehesh më në te.

 

Sufjan eth Theuriu,-Allahu e mëshiroftë,- ka thënë: “Patjetër duhet të pajiset me  këto tre cilësi,ai i cili dëshiron të ndalojë të tjerët nga punët e këqija:  Të pajiset me; dituri, butësi dhe me sabër”.

 

 [1] Transmetuar nga Ahmedi (5/183), Darimi (1/75), Ebu Davud (3/438), Ibn Maxheh (1/84), Tirmidhi (10/124) dhe Ibn Hibban (1/225) etj.

 

[2] Transmetuar nga Ahmedi në ez-Zuhd (fq. 267), Darimi (1/89), Axhurri në Ahlakul-‘Ulema (fq. 74) dhe Ebu Nu’ajmi në Hiljetul-Eulija (2/147) dhe zinxhiri i transmetimit është i mirë (Hasen).

 

[3] Ky hadith është mbledhur nga Ahmedi në ‘Musned Bakil-Ensar’ (n. 25982), Ibn Maxheh në Sunenin e tij në Librin e Faljes së Namazit dhe Sunetet e tij, kapitulli: “Çfarë duhet të thuhet pas Selamit”. E ka transmetuar edhe Bejhakiu në ‘ed-Da’uetul-Kebir’. Ka thënë el-Albani (rahimehullah): “Taberani e ka mbledhur atë në ‘el-Mu’xhemus-Sagir’ me një zinxhir të saktë.” Shiko ‘el-Mishkat’ (n. 2498).

 

[4] Transmetojnë Taberaniu dhe Ibni Hibbani në Sahihun e tij.

 

[5] Transmetuar nga Ebu Davudi me një zinxhir të mirë transmetimi.

 

[6] Transmetuar nga Axhurri në Ahlakul-‘Ulema (fq. 71) dhe el-hatib el-Bagdadi në el-Fekih uel-Mutefekkih (2/113) si një thënie e Ejubit dhe zinxhiri i transmetimit është i saktë (Sahih).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Libri i Dijes – Ibën Uthejmin

 

 

 

Autor: Dijetari i madh Muhamed ibën Salih el Uthejmin

 

(Allahu e mëshiroftë!)

 

 

 

Parathënie

 

 

 

Falënderimi i takon vetëm Allahut. Vetëm Atë falënderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë dhe falje të gjynaheve tona. I kërkojmë mbrojtje Allahut prej të keqes së veteve (shpirtrave) dhe punëve tona. Atë të cilin e udhëzon Allahu, nuk ka kush e humb dhe atë të cilin humb Allahu, nuk ka kush e udhëzon.

 

 

 

Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, Një e i Pashoq dhe se Muhamedi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) është rob dhe i Dërguari i Tij.

 

 

 

Libri qe keni në duar është një version i shkurtuar i librit të dijetarit të madh Muhamed ibën Salih el Uthejmin (Allahu e mëshiroftë!), me titull “Libri i dijes”. Shkurtimi që kemi bërë në libër është mospërmendja e disa fetvave rreth dijes të dhëna nga shejhu, të cilat i kanë mbledhur botuesit e librit, Shtëpia Botuese “Darul Minhaxh”, në Kajro. Po kështu, nuk kemi përmendur disa letra dhe porosi të shejhut, në mesin e të cilave ka përsëritje të shumë fjalëve të përmendura më parë. Pra, mund të themi se kemi përkthyer gjërat e papërsëritura dhe kemi lënë pa përkthyer shtojcat që i janë bërë subjektit kryesor të librit.

 

 

 

Libri përmban këshilla dhe udhëzime për nxënësin e dijes, për të cilat ai ka shumë nevojë dhe nuk mund të bëjë pa to, nëse dëshiron të ndjekë rrugën e dijes dhe t’ja arrijë synimit në rrugën sa më të shkurtër dhe të saktë.

 

 

 

Lusim Allahun të na japë dije të dobishme dhe të na bëjë dobi me dijen që na jep! Ai është Zot i kësaj dhe Plotfuqishëm për gjithçka.

 

 

 

Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të dërguarin tonë Muhamedin, familjen dhe shokët e tij!

 

 

 

 

 

KAPITULLI I PARË

 

 

 

PËRKUFIZIMI I DIJES, VLERA E SAJ

 

DHE GJYKIMI PËR KËRKIMIN E SAJ

 

 

 

 

 

1. Përkufizimi i dijes

 

 

 

Në kuptimin gjuhësor, dija është e kundërta e injorancës. Përkufizimi i saj mund të ishte kështu: “Perceptimi i diçkaje ashtu si është në realitet me një perceptim të sigurtë.”

 

Ndërsa në kuptimin terminologjik, disa dijetarë kanë thënë se dija është të njohurit, e cila është e kundërta e injorancës. Ndërsa disa të tjerë thonë: Dija është më e qartë se sa të pasurit nevojë për përkufizim.

 

Por ajo që na intereson neve është dija fetare, d.m.th: “Dija të cilën Allahu ia zbritur të Dërguarit të Tij prej provave dhe udhëzimeve.”

 

Pra, dija e lavdëruar dhe pozitive është dija e Shpalljes, dija të cilën e ka zbritur Allahu. I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Atij të cilit Allahut i do të mirën, Ai i jep atij kuptim (dije) në Fe.”[1]

 

Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) gjithashtu thotë: “Pejgamberët nuk kanë lënë trashëgimi ar e argjend, por kanë lënë dijen dhe kushdo që e merr atë, ai ka trashëguar një pasuri të madhe.”[2]

 

Dhe siç dihet, ajo që kanë lënë trashëgimi Pejgamberët është dija rreth Sheriatit të Allahut të Madhëruar dhe jo ndonjë dije tjetër. Pejgamberët (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi ta!) nuk u kanë lënë trashëgim njerëzve shkencat e industrisë e çfarë lidhet me të. Madje kur i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) emigroi në Medine dhe i gjeti njerëzit që t’i pllenonin palmat, kur pa lodhjen e tyre për kryerjen e kësaj gjëje, ai u tha atyre një fjalë nga e cila kuptohet se nuk ishte nevoja për atë që bënin ata me palmat, kështu që ata e lanë plenimin e tyre, por më pas palmat filluan të prishen, atëherë ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) u tha atyre: “Ju jeni më të ditur për çështjet e dynjasë tuaj.”[3]

 

E sikur kjo lloj njohurie të ishte nga lloji i dijes së lavdëruar, atëherë i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) do të ishte më i dituri i njerëzve në të, pasi që më i shumti njeri i cili lavdërohet për dijen dhe punën është i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).

 

 

 

Kështu që, dija fetare është ajo dije e cila është e lavdëruar dhe poseduesi is ë cilës gjithashtu lavdërohet.

 

Mëgjithatë, unë nuk e mohoj faktin se edhe njohuritë e tjera kanë vlerë dhe dobi, por dobia e tyre është me dy prerësa: nëse ajo ndihmon në arritjen e bindjeve ndaj Allahut, në ndihmën e Fesë së Tij dhe u bën dobi robëve të Allahut, atëherë kjo është diçka e mirë dhe e dobishme për njerëzit. Të mësuarit e kësaj dijeje, në disa raste mund të jetë i obligueshëm, nëse ajo përfshihet në Fjalën e Allahut të Madhëruar: “Dhe përgatisni kundër tyre gjithë fuqitë që keni, bashkë me kalorinë…” [El Enfal: 60].

 

Shumë dijetarë kanë thënë se të mësuarit e shkencave të ndryshme të industrisë e të tjera, është detyrë e përgjithshme (farz kifaje – detyrim mbi një pjesë të mjaftueshme individësh të një shoqërie të caktuar). Kjo sepse njerëzit kanë nevojë patjetër për enë gatimi dhe pirjeje, si dhe shumë gjëra të tjera të nevojshme për jetën e tyre të përditshme, e nëse nuk gjenden njerëz të aftë për ngritjen e atyre industrive, atëherë të mësuarit e kësaj dijeje është farz kifaje.

 

Kjo në fakt është pikë në të cilën dijetarët kanë kundërshtime, por megjithatë unë desha të them se dija e lavdëruar është dija fetare, e cila është të kuptuarit dhe të mësuarit e Librit të Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). ndërsa fushat e tjera të dijes mund të jetë mjet për arritjen e të mirës ose të keqes, kështu që gjykimi për të është në varësi të përdorimit të asaj dijeje të caktuar.

 

 

 

 

 

2. Vlera e dijes

 

 

 

Allahu i Madhëruar e ka lavdëruar dijen dhe poseduesit e saj, dhe i ka nxitur robët e Tij që të mësojnë dijen dhe të shtojnë sa më shumë nga ajo. Po kështu edhe në Sunetin e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) gjejmë nxitje dhe lavdërim për këtë.

 

Dija është prej veprave më të mira dhe më i miri e më madhështori adhurim, nga adhurimet vullnetare, pasi që ajo është një lloj xhihadi në Rrugë të Allahut, sepse Feja e Allahut është ngritur mbi dy gjëra:

 

Dija dhe prova.

Lufta dhe shtiza.

Këto dy gjëra janë të domosdoshme dhe pa to, Feja nuk mund të ngrihet e të triumfojë, veçse më të dyja ato së bashku.

 

E para prej tyre është paraprirëse e të dytës, për këtë shkak i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) nuk e sulmonte ndonjë popull (vendbanim) veçse pasi t’u komunikonte atyre thirrjen për tek Allahu dhe Feja e Tij. Pra dija i paraprin luftës.

 

Allahu i Madhëruar thotë: “A është ai i cili është i nënshtruari i Allahut, i cili bie në sexhde e qëndron në falje gjatë orëve të natës duke pasur frikë botën tjetër dhe duke shpresuar për Mëshirën e Zotit të tij?!” [Ez Zumer: 9].

 

Pyetja e bërë në këtë ajet duhet patjetër që të ketë plotësuesin e saj, atë me të cilin bëhet krahasimi: “A është ai i cili është i nënshtruari i Allahut, i cili bie në sexhde e qëndron në falje gjatë orëve të natës?” d.m.th: A është ky i njëjtë me atë i cili nuk është i atillë, por pjesa e dytë e fjalisë nuk është përmendur, për arsye se ajo është i ditur, nënkuptohet. Pra, a është i njëjtë ai i cili i nënshtrohet Allahut dhe falet për të gjatë natës duke pasur frikë botën tjetër dhe duke shpresuar Mëshirën e Allahut, a është ky njësoj me atë i cili është kryeneç në bindjen ndaj Allahut?!

 

Përgjigja për këtë është: “Jo, nuk janë njësoj.”

 

Po vepra e këtij i cili i është nënshtruar Allahut, shpreson shpërblimin e Tij dhe ka frikë botën tjetër, a është vepra e tij rezultat i dijes apo rezultat i injorancës?

 

Përgjigja për këtë është: Sigurisht që rezultat i dijes, pasi që në vazhdim të ajetit, Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj: “A janë ata që dinë njësoj me ata që nuk dinë?” (Jo) Por janë vetëm njerëzit me arsye të shëndoshë ata të cilët me të vërtetë përkujtojnë.” [Ez Zumer: 9].

 

Ai që di nuk është njësoj me atë që nuk di, ashtu si nuk është njësoj i gjalli me të vdekurin, ai që dëgjon me të shurdhërin, ai që sheh me të verbërin.

 

Dija është dritë me të cilën Allahu e udhëzon njeriun dhe e nxjer atë nga errësira në dritë.

 

Me dijen, Allahu ngre atë që Ai do nga krijesat e Tij: “…që Allahu t’i lartësojë ata të cilët besojnë dhe ata të cilëve u është dhënë dija në grada të larta.” [el Muaxhadele: 11].

 

Ndaj i gjejmë dijetarët objekt lavdërimi. Sa herë që ata përmenden, njerëzit i lavdërojnë ata, gjë e cila është ngritje për ta në këtë botë. Ndërsa në botën tjetër, ata do të ngrihen në grada në varësi të mundit që kanë dhënë në thirrjen për tek Allahu i Madhëruar dhe të vepruarit me dijen e tyre.

 

Robi i vërtetë i Allahut është ai i cili e adhuron Atë me dije të sigurtë dhe me njohje të qartë të së vërtetës. Kjo është rruga e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Thuaj: “Kjo është udha ime. Unë thërras për tek Allahu me dije të sigurt, unë dhe kushdo që më ndjek mua. Lavdi i qoftë Allahut dhe unë nuk jam prej idhujtarëve.” [Jusuf: 108].

 

Njeriu i cili pastrohet duke e ditur se kjo është udhëzim i Sheriatit, a është ky njësoj si ai i cili pastrohet sepse ka parë babanë apo nënën e tij të pastrohen?

 

Cili prej këtyre të dyve e vërteton më shumë adhurimin: një njeri i cili pastrohet ngaqë e di se Allahu ka urdhëruar për t’u pastruar dhe se ajo është vepër e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), kështu që pastrohet në zbatim të urdhërit të Allahut dhe në pasim të të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), apo dikush tjetër i cili pastrohet meqë kjo i është bërë zakon?

 

Përgjigja është: Sigurisht që i pari është ai i cili e adhuron Allahun me dije të sigurt. E si mund të krahason këta dy me njëri-tjetrin?! Megjithëse vepra e secilit prej tyre është e njëjtë, por ky e bën me dije e njohuri të plotë, duke shpresuar tek Allahu dhe me frikë për jetën e botës tjetër, si dhe duke e ndjerë se ai po ndjek shembullin dhe rrugën e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).

 

Doja të qëndroja pak në këtë pikë dhe të drejtoja një pyetje: A e ndjejmë dhe e çojmë në mendje kur marrim avdes, se ne jemi duke zbatuar Urdhërin e Allahut, i Cili thotë: “O ju që keni besuar! Kur doni të kryeni faljen, lani fytyrat tuaja dhe duart tuaja (parakrahët) deri në bërryl, kaloni duart e lagura mbi kokat tuaja, lani edhe këmbët deri në nyje (kyçe).” [El Maide: 6].

 

A e kujton njeriu këtë ajet kur ai merr avdes dhe se ai merr avdes për të zbatuar Urdhërin e Allahut? A e përmend ai se kjo është edhe mënyra e avdesit të të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe se ai po pason të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!)?

 

Përgjigja është: “Po”. Në fakt disa nga ne e përmend këtë. Kjo është edhe arsyeja për të cilën ne e kemi të detyrueshme që kur kryejmë adhurimet, t’i kryejmë ato me qëllim që të zbatojmë Urdhërin e Allahut, që të realizojmë me këtë sinqeritetin dhe që të jemi pasues të të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).

 

Ne e dimë se nga kushtet e avdesit është edhe nijeti (qëllimi), por me të mund të jetë për qëllim vepra, dispozitat e së cilës studiohen në fushën e Fikhut (jurisprudencës), por mund të jetë për qëllim edhe ai për të cilin e kryen atë vepër, kështu që ne duhet të jemi të vëmendshëm për këtë çështje të madhe; d.m.th: kur të kryejmë ndonjë adhurim, të çojmë në mendje se ne jemi duke zbatuar Urdhërin e Allahut , me të cilën gjë vërtetohet sinqeriteti, dhe të çojmë në mendje gjithashtu se këtë vepër e ka kryer edhe i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe ne jemi ndjekës të tij, duke vërtetuar kështu pasimin e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe të sheriatit të tij.

 

Kjo, sepse prej kushteve të vlefshmërisë së punëve është: “Sinqeriteti” dhe “Pasimi”. Me këto të dyja vërtetohet dëshmija se nuk të adhuruar tjetër përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut.

 

 

 

Tani të kthehemi te ajo që përmendëm në fillim për vlerat e dijes, pasi që me dijen, njeriu adhuron Zotin e tij me dije të sigurt. Zemra e tij lidhet me adhurimin dhe ndriçohet me të, kur ai i vepron ato me idenë se ato janë adhurim dhe jo zakon. Vetëm kështu, nëse njeriu e kryen faljen në këtë mënyrë, atëherë ai e ka të siguruar atë për të cilën ka njoftuar Allahu, se namazi të ndalon nga e vepra e ulët dhe e keqe.

 

 

 

Nga vlerat dhe dobitë më të rëndësishme të dijes përmendim:

 

 

 

1. Dija është trashëgimia e lënë nga Pejgamberët, të cilët nuk kanë lënë trashëgimi ar apo argjend, por kanë lënë dijen. Ndaj kush merr nga ajo, ai ka fituar pasuri të madhe nga trashëgimia e Pejgamberëve. Ti që jeton sot në shekullin e pesëmbëdhjetë të hixhretit, nëse merr nga dituria, ti ke trashëguar Muhamedin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe kjo është nga vlerat më të mëdha të dijes.

 

 

 

2. Dija mbetet ndërsa pasuria zhduket. Ja Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!), ka qenë prej sahabëve të varfër, aq sa rrëzohej nga uria si atij që i bien të fikët. Ju pyes për Allahun, a përmendet kujtimi i Ebu Hurejrës në mësin e njerëzve, në kohën tonë, apo jo? Sigurisht që po, shumë. Dhe Ebu Hurejra ka sevape njësoj si ai i cili përfiton nga hadithet e transmetuara nga ai, pasi që dija mbetet, ndërsa pasuria zhduket. Kështu që, o ti kërkues i dijes, kapu fort në dije, sepse në një hadith nga i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) është transmetuar se ai ka thënë: “Kur njeriu vdes, atij i ndërpriten të gjitha punët, përveç tre gjërave: lëmosha e vazhdueshme (vakefi), dija me të cilën njerëzit përfitojnë dhe fëmija i mirë që bën lutje për të.”[4]

 

 

 

3. Poseduesi i dijes nuk mundohet për ta ruajtur atë, pasi që kur Allahu të furnizon me dije, vendi i saj është zemra dhe nuk ka nevojë për kasafortë e çelës. Ajo ruhet në zemër dhe në shpirt, dhe në të njëjtën kohë ajo është vetë ruajtësja jote, sepse ajo (dija) të ruan nga rreziku, me Lejen e Allahut të Madhëruar. Pra, dija të ruan ty, ndërsa pasurinë duhet ta ruash ti duke e futur në kasaforta të mbyllura me çelësa dhe megjithatë, përsëri nuk je i qetë për sigurinë e saj.

 

 

 

4. Me dije, njeriu arrin të jetë prej dëshmuesve me të vërtetën. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Lartësuar: “Allahu dëshmon se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Atij, edhe engjëjt, edhe ata të cilët posedojnë dije (dëshmojnë gjithashtu). Ai e mban krijimin e Tij në drejtësi të plotë.” [Al Imran: 18].

 

A mos ka thënë gjë: “Ata që posedojnë pasuri?” –“Jo”, por tha: “dhe ata të cilët posedojnë dije”.

 

Ndaj të mjafton ty, o kërkues i dijes, që të jesh prej atyre që dëshmuan për Allahun se nuk ka të adhuruar tjetër përveç Tij, bashkë me engjëjt të cilët dëshmojnë për Njësimin e Allahut të Lartëmadhëruar.

 

 

 

5. Dijetarët janë njëri prej dy llojeve të përgjegjësve të çështjeve të muslimanëve, për të cilët Allahu ka urdhëruar që t’u bindesh atyre, në Fjalën e Tij: “O ju që keni besuar! Bindjuni Allahut, bindjuni të Dërguarit të Tij dhe atyre të cilët janë përgjegjës të çështjeve tuaja!” [En Nisa: 59]. Fjala “përgjegjës” në këtë ajet, përfshin përgjegjësit e muslimanëve prej prijësave e pushtetarëve dhe dijetarëve e nxënësve të dijes. Përgjegjësia e dijetarëve është në sqarimin e Sheriatit të Allahut dhe në thirrjen e njerëzve tek Ai, ndërsa përgjegjësia e pushtetarëve është në zbatimin e Sheriatit të Allahut dhe detyrimin e njerëzve për këtë.

 

 

 

6. Poseduesit e dijes janë ata të cilët ngrihen me Çështjen e Allahut të Madhëruar deri sa të bëhet Kijameti. Për këtë argumentohemi me hadithin e transmetuar nga Muavija (Allahu qoftë i kënaqur me të!) i cili ka thënë: Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) të thotë: “Atij të cilit Allahu i do të mirën, Ai i jep atij kuptim në Fe. Në të vërtetë, unë jam ndarës, ndërsa Allahu është Ai që jep. Dhe ky popull do të vazhdojë të qëndrojë i ngritur me Çështjen e Allahut, dhe nuk do të mund t’i dëmtojnë ata kundërshtarët e tyre, deri sa të vijë Urdhëri i Allahut (Kijameti).”[5]

 

Ndërsa imam Ahmedi, për këtë grup ka thënë: “Nëse ata nuk janë dijetarët e hadithit, atëherë nuk e di se kush janë.”

 

Ndërsa Gjykatësi El Ijad (Allahu e mëshiroftë!), ka thënë: “Ahmedi ka pasur për qëllim pasuesit e Sunetit dhe ata që besojnë ashtu si medhhebi (besimi) i dijetarëve të hadithit.”

 

 

 

7. I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) nuk ka nxitur ndokënd për të pasur zili ndokënd tjetër për ndonjë mirësi që i ka dhuruar Allahu, veçse për dy mirësi: 1. Kërkimi i dijes dhe të punuarit me të. 2. Tregtari i cili e jep pasurinë e tij në shërbim të Islamit.

 

Transmetohet nga Abdullah ibën Mesudi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se ka thënë: i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Nuk ka zili (të lejuar) veçse në dy gjëra: një burrë të cilit Allahu i ka dhënë pasuri dhe ai e shpezon atë në hak, dhe një burrë të cilit Allahu i ka dhënë urtësi (dije) dhe ai gjykon me të dhe ua mëson atë të tjerëve.”[6]

 

 

 

8. Ajo që ka ardhur në hadithin e transmetuar nga Ebu Musa el Eshari (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Shembulli i asaj me të cilën më ka dërguar Allahu prej udhëzimit dhe dijes është si shembulli i shiut të begatë i cili bie në tokë, një pjesë e së cilës është e mirë, e pranon ujin dhe në të mbin kullota dhe bar i shumtë. Në të ka edhe pellgje të cilat e mbajnë ujin dhe ajo u bën dobi njerëzve të cilët pijnë nga ajo, u japin të pinë kafshëve dhe vadisin të mbjellat. Ndërsa një pjesë tjetër toke është e shterpë, as nuk e mban ujin dhe as nuk mbin bar në të. Kështu është edhe shembulli i atij që e ka kaptuar dhe ka dije në Fenë e Allahut dhe të cilit i ka bërë dobi ajo me të cilën më ka dërguar Allahu mua, ai mësoi dhe ua mësoi të tjerëve, dhe shembulli i atij i cili nuk ka ngritur kokë me këtë dhe nuk e ka pranuar udhëzimin e Allahut me të cilin unë jam dërguar.”[7]

 

 

 

9. Dija është rruga për në xhenet, siç argumenton për këtë hadithi i transmetuar nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Kushdo që ndjek një rrugë për të kërkuar dijen, Allahu i lehtëson me këtë gjë një rrugë për në xhenet.”[8]

 

 

 

10. Ajo që transmetohet në hadithin e Muavijes (Allahu qoftë i kënaqur me të!) i cili thotë: I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Atij të cilit Allahu i do të mirën, Ai i jep atij kuptim në Fe.” D.m.th: e bën atë të ditur në Fenë e Allahut dhe perceptues të saj. Të kuptuarit e Fesë nuk është thjesht të njohurit e dispozitave të fikhut, të cilat janë të posaçme vetëm me shkencën e Fikhut, por me këtë është për qëllim dija e Teuhidit, bazave të Fesë dhe gjithçkaje që lidhet me Sheriatin e Allahut të Madhëruar. Dhe sikur të mos kishte tekste të tjera nga Kurani dhe Suneti përveç këtij hadithi për vlerën e dijes, ai do të ishte mëse i plotë për nxitjen për kërkimin e dijes së Sheriatit dhe Fikhut.

 

 

 

11. Dija është dritë me të cilën robi ndriçohet dhe mëson si të adhurojë Zotin e tij dhe si të sillet me robët e Zotit të tij. Kështu që, rruga e tij me këtë është mbi dije dhe siguri.

 

 

 

12. Dijetari është dritë me të cilën ndriçohen njerëzit në çështjet e fesë dhe të dynjasë së tyre. Që të gjithë ne e njohim historinë e atij burrit nga Beni Israilët, i cili vrau nëntëdhjetë vetë, pastaj pyeti për njeriun më të ditur në tokë dhe e adresuan te një burrë adhurues. Ky e pyeti nëse kishte pendim për të apo jo, ndërsa ai e zmadhoi shumë këtë çështje dhe i tha: “Jo”. Ky e vrau dhe i plotësoi me të njëqind të vrarë. Pastaj shkoi te një dijetar dhe e pyeti për çështjen e tij, ndërsa ai i tregoi se për të kishte pendim dhe se asgjë nuk mund të ndante mes tij dhe pendimit. Pastaj e adresoi atë për në një vend, banorët e të cilit ishin vepërmirë. Ky u nis për atje, por në rrugë i erdhi vdekja…” Historia e tij është e njohur[9], por qëllimi është që të vërehet dallimi mes dijetarit dhe injorantit.

 

 

 

13. Allahu i ngre dijetarët në botën tjetër dhe në këtë botë. Në botën tjetër, Allahu i ngre ata në grada sipas punës që kanë bërë prej thirrjes në Fenë e Allahut dhe të punuarit me atë që mësuan, ndërsa në dynja, Allahu i ngre ata në mesin e robëve të Tij sipas punës së tyre. Allahu i Madhëruar thotë: “…që Allahu t’i lartësojë ata të cilët besojnë dhe ata të cilëve u është dhënë dija në grada të larta.” [el Muaxhadele: 11].

 

 

 

3. Gjykimi për kërkimin e dijes

 

 

 

Kërkimi i dijes fetare është Farz Kifaje – obligim i përgjithshëm; nëse ngrihet me të një numër i mjaftueshëm njerëzish, atëherë për të tjerët ai është sunet. Kërkimi i dijes mund të jetë edhe Farz Ajn – obligim i posaçëm për një person të caktuar, dhe kjo dallohet nëse kryerja e një adhurimi apo vepre të caktuar të cilën dikush kërkon ta kryejë, qëndron në të mësuarit e saj, në këtë rast ai e ka obligim që të mësojë se si ta adhurojë Allahun e Madhëruar me atë adhurim apo me atë vepër.

 

Ndërsa përveç këtij rasti, dija është Farz Kifaje dhe kërkuesi i dijes duhet ta ndjejë se ai po ngrihet me kryerjen e një Farzi Kifai, me qëllim që ai të arrijë njësoj si shpërblimi i vepruesit të asaj dijeje pas njohjes respective të saj.

 

Nuk ka dyshim se kërkimi i dijes është prej punëve më të mira, madje ai është prej Xhihadit në Rrugën e Allahut, sidomos në kohën tonë, në kohën kur ka filluar të shfaqen bidatet në shoqërinë muslimane, dhe të shtohen e të përhapen. Po kështu është shfaqur injorancë e madhe tek ata të cilët ndërmarrin dhënien e opinioneve (fetvave) pa dije dhe në mesin e njerëzve ka filluar polemikë e madhe.

 

Këto tre çështje e bëjnë mëse prerë që të rinjtë të kujdesen për kërkimin e dijes:

 

E para: Sherri i bidateve që ka filluar të shfaqet.

 

E dyta: Njerëz të cilët ndërmarrin dhënien e fetvave pa pasur dije.

 

E treta: Polemika e shumë njerëzve në çështje të cilat janë të qarta për dijetarët, por për to polemizojnë ata të cilët nuk kanë dije.

 

 

 

Për këtë shkak, ne kemi nevojë të domosdoshme për posedues të dijes të cilët kanë dije të sigurt dhe horizont të gjerë, të cilët kanë dije dhe perceptim në Fenë e Allahut dhe të cilët kanë urtësi në udhëzimin e robëve të Allahut, pasi që shumë njerëz sot, arrijnë të përvetësojnë dije nga ana teorike për ndonjë çështje të caktuar, por atyre nuk u intereson të vështruarit në rregullimin e njerëzve dhe në edukimin e tyre. Madje nëse ata japin fetva, kështu e ashtu, kjo do të ishte rrugë e një të keqeje të madhe, përmasat e së cilës nuk i di veçse Allahu i Madhëruar.

 

 

 

[1] E transmeton Buhariu.

 

[2] E transmeton Ebu Daudi dhe Tirmidhiu.

 

[3] E transmeton Muslimi.

 

[4] E transmeton Muslimi.

 

[5] E transmeton Buhariu.

 

[6] E transmeton Buhariu.

 

[7] E transmeton Buhariu dhe Muslimi.

 

[8] E transmeton Muslimi.

 

[9] E transmeton Buhariu.

 

 

 

Kapitulli i dytë

 

 

 

EDUKATA E NXENESIT TE DIJES

 

DHE SHKAQET NDIHMUESE PER MARRJEN E DIJES

 

 

 

1. Edukata e nxënësit të dijes

 

Nxënësi i dijes duhet patjetër që të mvishet me disa morale dhe edukata, prej të cilave po përmendim:

 

 

 

1. Pastrimi i qëllimit vetëm për Hir të Allahut të Madhëruar:

 

D.m.th. qëllimi i tij me kërkimin e dijes të jetë për Hir të Allahut dhe për të fituar botën tjetër, sepse Allahu i Madhëruar ka nxitur për këtë dhe ka përgëzuar për të, siç ka thënë Allahut i Madhëruar: “Dije se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Allahut dhe kërko falje për gjynahet e tua!” [Muhamed, 19].

 

Po kështu lavdërimi i dijetarëve në Kuran është mëse i njohur, dhe kur Allahu lavdëron diçka apo urdhëron për të, ajo gjë bëhet adhurim.

 

Kështu që është i domosdoshëm pastrimi i qëllimit vetëm për Hir të Allahut në këtë adhurim (në kërkimin e dijes), d.m.th. që njeriu të ketë për qëllim Fytyrën e Allahut të Madhëruar me kërkimin e dijes.

 

Dhe nëse dikush bën nijet që me kërkimin e dijes fetare të arrijë marrjen e diplomës apo të ndonjë grade apo pozite, ta dijë se i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Kushdo që kërkon një dije me të cilën duhet pasur për qëllim Fytyra e Allahut të Madhëruar, dhe ky nuk e mëson veçse për të fituar diçka prej dynjasë, nuk ka për ta ndjerë aromën e xhenetit në ditën e kiametit.”[1]

 

Pra, ky është një kërcënim i ashpër…

 

Por nëse nxënësi i dijes thotë: “Unë kërkoj të marr dipllomë jo për ndonjë fitim nga dynjaja, por sepse peshorja matëse e dijetarit sot është bërë diplloma e tij.”

 

Atëherë themi: Në qoftë se me marrjen e dipllomës është për qëllim bërja dobi njerëzve, për t’i mësuar apo drejtuar ata, e gjëra të ngjashme, ky është nijet i pastër dhe nuk e dëmton gjë, pasi që është nijet i drejtë.

 

Por ne e përmendëm qëllimin e pastër në krye të edukatave të nxënësit të dijes, pasi që ai është baza. Nxënësi i dijes duhet që me kërkimin e dijes të ketë për qëllim zbatimin e urdhrit të Allahut të Madhëruar, sepse Allahu ka urdhëruar për kërkimin e dijes dhe ka thënë: “Dije se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Allahut dhe kërko falje për gjynahet e tua!” [Muhamed, 19].

 

Pra, ka urdhëruar për kërkimin e dijes, dhe nëse ti mëson dhe kërkon dije, ke zbatuar Urdhrin e Allahut të Madhëruar.

 

 

 

2. Ngritja e injorancës nga vetja dhe nga të tjerët:

 

D.m.th. që me kërkimin e dijes duhet të kesh për qëllim ngritjen e injorancës nga vetja dhe nga të tjerët, pasi që origjina tek njeriu është injoranca dhe padituria, argument për të cilën është Fjala e Allahut: “Dhe Allahu ju ka nxjerrë nga mitrat e nënave tuaja duke mos ditur (ju) asgjë. Ai ju dha edhe dëgjimin, shikimin dhe zemrën që të mund të falënderoni (Atë).” [En Nahl, 78].

 

Aktualiteti dëshmon gjithashtu për këtë gjë, pasi që ti me kërkimin e dijes synon ngritjen e injorancës nga vetja dhe kështu arrin frikërespektin ndaj Allahut: “Vërtet ata që i frikësohen më shumë Allahut nga robët e Tij, janë dijetarët.” [Fatir, 28].

 

Pra, ti duhet të synosh ngritjen e injorancës nga vetja jote, pasi që origjina tek ti është mosdija. E nëse mëson dhe bëhesh prej dijetarëve, atëherë injoranca ngrihet nga ti.

 

Po kështu duhet të kesh qëllim edhe ngritjen e injorancës nga ymeti musliman, gjë e cila bëhet duke dhënë mësime me mënyrat nga më të ndryshmet, me qëllim që t’u bësh dobi njerëzve me dijen tënde.

 

A është kusht për bërjen dobi me dijen, që të ulesh nëpër tubime në xhami, apo mund t’i bësh dobi njerëzve në çdo rast dhe vend?

 

Përgjigja: E sakta është e dyta, sepse Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Publikoni prej meje qoftë edhe një ajet.”[2]

 

Sikur ti të mësosh një njeri dhe ai të mësojë një tjetër, ty të shkruhet shpërblimi i dy njerëzve. Nëse ky mëson një të tretë, ty të shkruhet shpërblimi i tre njerëzve, e kështu. Por është prej bidatit që kur një njeri bën një adhurim të thotë: “O Zot! Sevapin e këtij adhurimi bëje për të Dërguarin e Allahut!”, sepse Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) është ai që ta ka mësuar dhe të ka drejtuar tek ajo, kështu që atij i shkruhet njësoj si shpërblimi yt.

 

Imam Ahmedi (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Asgjë nuk mund të barazohet me dijen, tek ai njeri që ka nijetin e pastër.” –Thanë: E si kështu? -Ai tha: “Duke bërë nijet ngritjen e injorancës nga vetja dhe nga të tjerët”; sepse origjina tek njerëzit është injoranca ashtu si edhe tek ti, dhe nëse mëson me qëllim që të ngresh injorancën nga ky popull, ti je prej muxhahidëve në Rrugën e Allahut të Madhëruar, të cilët përhapin Fenë e Allahut.

 

 

 

3. Mbrojtja e sheriatit:

 

D.m.th. të bësh nijet që me kërkimin e dijes të mbrosh sheriatin, sepse librat nuk mund t’a mbrojnë sheriatin, por ata që e mbrojnë atë janë mbartësit e sheriatit.

 

Sikur dikush prej bidatçinjve të hynte në një librari të mbushur plot me libra të sheriatit, dhe ky fillon të flasë me ndonjë bidat të cilin e pohon, nuk besoj se qoftë edhe një libër i vetëm t’ja kthejë atij dhe ta kundërshtojë atë. Por sikur të fliste me bidatin e tij para ndonjë njeriu të ditur me qëllim që ta pohojë dhe vërtetojë atë, atëherë ky kërkues i dijes ia kthen atij dhe e rrëzon fjalën e tij me Kuran dhe Sunet.

 

Pra, nxënësi i dijes duhet që me kërkimin e dijes të synojë edhe mbrojtjen e sheriatit, pasi që mbrojtja e sheriatit nuk mund të bëhet veçse me burrat e tij, tamam si arma; sikur ne të kishim depot ë mbushura plot me armë, a ndodh që këto armë të ngrihen vetë dhe të hedhin predha mbi armikun? A nuk bëhet kjo veçse me burra?

 

Përgjigja është se kjo nuk bëhet veçse me burra. Po kështu është edhe dija.

 

Përveç kësaj, bidatet përtërihen. Mund të ekzistojnë bidate që nuk kanë pas ekzistuar në kohët e para dhe nuk gjenden nëpër libra, kështu që sheriatin në këtë rast nuk mund ta mbrojë veçse nxënësi i dijes.

 

Ndaj them: Ajo që nxënësi i dijes duhet të ketë parasysh është mbrojtja e sheriatit, pasi që njerëzit kanë shumë nevojë për dijetarët, me qëllim që t’i kthejnë mbrapsht intrigat e bidatçinjve dhe të gjithë armiqve të Allahut. Por kjo nuk mund të bëhet veçse me dije fetare të përfituar nga Libri i Allahut dhe nga Suneti i Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem).

 

 

 

4. Zemërgjerësia në çështjet ku nuk ka pajtim:

 

D.m.th. që nxënësi i dijes duhet ta ketë zemrën të gjerë në lidhje me çështjet ku ka mospajtim dhe shkak i të cilave është ixhtihadi (përpjekja me argumente); pasi që çështjet ku ka mospajtim mes dijetarëve janë dy llojesh: ose çështje të cilat nuk pranojnë përpjekje argumentuese por janë të qarta dhe të prera, në këto çështje nuk ka justifikim për kundërshtuesin e tyre, ose çështje të cilat pranojnë përpjekje argumentuese dhe në këto çështje justifikohet kundërshtuesi i tyre, dhe fjala jote nuk mund të jetë argument kundër kundërshtuesit tënd në to, pasi që sikur të ishte ashtu, atëherë mund të thuhej edhe e kundërta: që fjala e tij është argument kundër teje.

 

Ndërsa unë kam për qëllim këtu ato çështje të cilat pranojnë arsyetim dhe argumentim me logjikë dhe argumente, dhe në të cilat njeriut i lejohet të diskutojë, por ama kush kundërshton rrugën e selefëve siç janë çështjet e akides, çështje të cilat nuk pranohet nga askush që të kundërshtojë kuptimin e selefëve në to.

 

Pra, është qëllimi për çështjet e tjera në të cilat ka vend për ixhtihad; nuk duhet që nga ky mospajtim në këto çështje të merret shkas për sharjen e të tjerëve dhe as shkas për armiqësi e urrejtje.

 

Sahabet –Allahu qoftë i kënaqur me ta!- janë kundërshtuar në çështje të shumta, dhe kush dëshiron të njohë mospajtimet mes tyre, të kthehet tek gjurmët e përcjella prej tyre dhe ka për të gjetur mospajtim në shumë çështje, të cilat kanë qenë shumë më të mëdha se ato çështje të cilat njerëzit sot i marrin shkas për mosmarrëveshje, sa që janë ndarë në parti dhe thonë: “Unë jam me filanin dhe unë me alanin”, sikur të ishte çështje partishë. Kjo padyshim që është gabim.

 

Për shembull, sikur dikush t’i thotë shokut: “Kur të ngrihesh nga rukuja mos e vendos dorën e djathtë mbi të majtën (mbi gjoks) por lëshoi duart anash kofshëve. Nëse nuk vepron kështu, ti je bidatçi.”

 

Fjala “bidtaçi” nuk është e lehtë për shpirtin, dhe nëse dikush ma thotë mua këtë, në zemrën time do të lindë diçka prej urrejtjes; sepse kështu është njeriu.

 

Në këtë çështjen e duarve ne themi se ka vend për mospajtim, kështu që ose vendosi duart mbi njëra tjetrën ose lëshoi (pas rukusë).

 

Për këtë, Imam Ahmedi ka thënë se njeriu ka të drejtë të zgjedhë vendosjen e dorës së djathtë mbi të majtën ose t’i lëshojë; sepse çështja këtu është e gjerë dhe e hapur.

 

Por cili është suneti në analizimin e kësaj çështje?

 

Përgjigja: Suneti në këtë çështje është që të vendosësh dorën e djathtë mbi të majtën kur të ngrihesh nga rukuja, njësoj si i vendos kur qëndron në këmbë. Argument për këtë është hadithi i nxjerrë nga Buhariu, ku thuhet se Sehl ibën Sead ka thënë: “Njerëzit urdhëroheshin që burri të vendoste dorën e tij të djathtë mbi parakrahun e të majtës, në namaz.”[3]

 

Të shohim; A është për qëllim këtu kur ishin në sexhde? Apo kur ishin në ruku apo kur uleshin?

 

Jo, por ka qëllim kur ishin në këmbë, dhe kjo përfshin qëndrimin në këmbë para rënies në ruku dhe pas ngritjes nga rukuja.

 

Por nga mospajtim mes dijetarëve ne nuk duhet të marrim shkas për grindje dhe përçarje, sepse që të gjithë ne kërkojmë hakun dhe secili ka vepruar atë përfundim që ka arritur me ixhtihadin e tij. Përderisa është kështu, atëherë nuk lejohet që prej kësaj të marrim shkas për armiqësi dhe përçarje mes dijetarëve, sepse dijetarët do të vazhdojnë të kenë mendime të ndryshme nga njëri-tjetri, madje që në kohën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem).

 

Pra, obligimi i nxënësve të dijes është që të jenë një dorë e vetme dhe nga ky mospajtim të mos marrin shkas për largim nga njëri-tjetri dhe urrejtje të njëri-tjetrit, por obligimi në rastin kur e kundërshton shokun tënd bazuar në argumentin që ked he ai të kundërshton ty me argumentin e tij, obligimi në këtë rast është që ta vendosni veten tuaj në të njëjtën rrugë dhe dashuria mes jush të shtohet.

 

Ndaj ne i duam dhe i përgëzojmë të rinjtë tanë të cilët tashmë kanë drejtim të fortë në vendosjen e çështjeve përballë argumenteve dhe në ndërtimin e dijes së tyre sipas Librit të Allahut dhe sunetit të Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem). Mendojmë se kjo është diçka e hajrit dhe se kjo na përgëzon me hapjen e dyerve të dijes nga rrugët e sakta të saj, dhe nuk duam që ata ta marrin këtë gjë shkas për ndarje në parti dhe urrejtje mes tyre, ndërsa Allahu i ka thënë Pejgamberit të Tij (salallahu alejhi ue selem): “Vërtet ata që e ndajnë fenë e tyre dhe shpërndahen në sekte e grupe ti (O Muhammed) nuk ke aspak të bësh me ta. Puna e tyre është vetëm me Allahun i Cili paskësaj do t’u tregojë atyre çfarë ata vepronin.” [El Enam, 159].

 

Ata të cilët e fusin veten e tyre në parti dhe bëhen partiakë (të njëanshëm), ne nuk i aprovojmë ata në këtë gjë sepse partia e Allahut është vetëm një parti, dhe mendojmë se mospajtimi në kuptim nuk duhet të ketë rezultat largimin e njerëzve nga njëri-tjetri dhe as shkeljen e të drejtave të vëllait tënd.

 

Prandaj, është detyrë e nxënësve të dijes që të jenë vëllezër, edhe nëse nuk pajtohen në disa çështje dytësore, dhe secili prej tyre ta thërrasë tjetrin me qetësi dhe dialog nga i cili kërkohet Fytyra e Allahut dhe arritja tek dija. Kështu arrihet harmonia dhe hiqet ky ankth dhe dhunë që ekziston tek disa njerëz, të cilët arrijnë deri atje sa që grinden dhe bëhen armiq të njëri-tjetrit, gjë e cila padyshim që i gëzon armiqtë e muslimanëve.

 

Grindja mes ymetit musliman padyshim që është e keqja më e madhe që ekziston në dëm të tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Bindjuni edhe Allahut edhe të Dërguarit të Tij, mos u kundërshtoni (me njëri-tjetrin) që të mos humbni kurajon dhe të mos ju lënë fuqitë dhe jini të duruar e të qetë. Vërtet që Allahu është me të duruarit.”[El Enfal, 46].

 

Edhe sahabet (radiallahu anhum) kishin mospajtim për çështje të tilla, por megjithatë ata ishin në një zemër, në dashuri dhe harmoni me njëri-tjetrin.

 

Madje unë iu them qartë se në të vërtetë ai i cili të kundërshton ty i bazuar në argumentin që ka, ai në fakt është pajtuar me ty; pasi që secili nga ju dy kërkon të vërtetën dhe si rrjedhojë qëllimi është një: njohja e të vërtetës me argument. Pra ai nuk të ka kundërshtuar ty përderisa ti e pohon se ai të kundërshtuar për shkak të argumentit që ka. Atëherë ku është kundërshtimi këtu?

 

Nëse ecet sipas kësaj rruge, ymeti musliman mbet një ymet i vetëm, edhe pse nuk pajtohen në disa çështje për shkak të argumentit që ka secili.

 

Por, ai që bën kokëfortësi dhe mendjemadhësi pas shfaqjes dhe qartësimit të së vërtetës, padyshim se me të duhet sjellë ashtu si e meriton, pas kokëfortësisë dhe kundërshtimit të tij. Pra, sipas vendit (rastit dhe personit) thuhet fjala (jepet gjykimi).

 

 

 

5. Të punuarit me dijen:

 

D.m.th. që nxënësi i dijes duhet të punojë me dijen e tij në akide dhe në adhurime, në morale, sjellje dhe marrëdhënie me njerëzit, sepse këto janë frytet e dijes dhe rezultatet e saj. Mbartësi i dijes është si mbartësi i armës; ose me të ose kundër tij. Ndaj ka ardhur në hadith se Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Kurani është argument për ty ose kundër teje.”[4]

 

D.m.th. Kurani është argument për ty nëse punon me të, dhe kundër teje nëse nuk punon me të.

 

Po kështu duhet punuar sipas asaj që është përcjellë nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem); që t’i besosh njoftimet e tij dhe të zbatosh dispozitat.

 

Kur të vjen një lajm nga Allahu dhe i Dërguari i Tij, besoje atë dhe pranoje me dëshirë dhe dorëzim, dhe mos thuaj: Përse? Si? Sepse kjo është rruga e mosbesimtarëve. Allahu i Madhëruar thotë: “Kur Allahu dhe i Dërguari i Tij kanë vendosur për një çështje, nuk i takon asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në vendimin e tyre të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetër. Dhe kushdo që nuk i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, padyshim që ka humbur në gabim të qartë.” [El ahzab, 36].

 

Edhe sahabëve ndodhte që Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) t’u thoshte gjëra të cilat ishin të panjohura dhe larg perceptimit të tyre, por megjithatë ata i prisnin ato me pranim dhe nuk thoshin: Përse? Si?

 

Ndryshe nga këta njerëzit e fundit të këtij ymeti, ku gjejmë që kur dikujt prej tyre i tregohet një hadith nga hadithet e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), për të cilin mendja e tij bëhet konfuze (dyshon), e gjejmë atë të sjellë komentime e gjëra të paqëna, të cilat zbulojnë se ai kërkon të kundërshtojë dhe jo të udhëzohet, ndaj edhe vendoset pritë mes tij dhe suksesit, deri sa ta kundërshtojë atë që ka ardhur nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem), sepse ai nuk e priti atë me pranim dhe dorëzim.

 

Për këtë po sjell një shembull: Është përcjellë nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) se ai ka thënë: “Zoti ynë zbret në qiellin e kësaj dynjaje kur ka mbetur edhe një e treta e fundit e natës, dhe thotë: Kush është ai që më lutet Mua, që t’i përgjigjem lutjes së tij? Kush është ai që më kërkon Mua, që t’i jap atij? Kush është ai që më kërkon falje Mua, që Unë t’ja fal atij?”[5]

 

Këtë hadith e ka thënë Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) dhe ai është hadith “Meshhur” (i njohur, i përhapur) madje është hadith “Mutevatir” (i përcjellë nga grup i madh transmetuesish), dhe askush nga sahabet nuk e ka ngritur gjuhën e tij dhe të thotë: “O i Dërguari i Allahut! Si zbret?” “A mbet Arshi bosh kur Ai zbret apo jo?” Si dhe pyetje të ngjashme me këto.

 

Ndërsa sot gjejmë njerëz të thonë gjëra të tilla: Si mund të vazhdojë të jetë mbi Arsh kur zbret në qiellin e dynjasë? Si dhe fjalë të tjera kundërshtuese që sjellin.

 

Por nëse ata do ta pritnin me pranim këtë hadith dhe të thoshin se Allahu i Madhëruar qëndron mbi Arshin e Tij dhe lartësia është prej domosdoshmërisë së Vetes së Tij, dhe se Ai zbret ashtu si dëshiron –i Madhëruari-, atëherë do t’i hiqeshin këto dyshime dhe nuk do të bëheshin konfuzë në lajmin e sjellë nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem), nga Zoti i tij.

 

Pra, detyra jonë është që ta presim me pranim dhe dorëzim atë që ka njoftuar Allahu dhe i Dërguari i Tij nga çështjet e fshehta, dhe të mos e kundërshtojmë atë me mendjet tona dhe perceptimet që kemi në lidhje me gjërat materiale dhe të dukshme, sepse e fshehta është diçka mbi këtë, dhe shembujt për këtë gjë janë të shumta, nuk desha t’a zgjas me përmendjen e tyre.

 

Por qëndrimi i muslimanit në lidhje me hadithe të tilla është që t’i pranojë dhe të dorëzohet para tyre; të thotë se Allahu dhe Pejgamberi i Tij kanë thënë të vërtetën, ashtu si ka njoftuar Allahu në Fjalën e Tij: “I Dërguari (Muhammedi) beson në çfarë i është zbritur atij nga Zoti i tij dhe po kështu edhe besimtarët (besojnë bashkë me të).” [El Bekare, 285].

 

Akidja (bindja) duhet të jetë e ndërtuar sipas Librit të Allahut dhe sunetit të Pejgamberit të Tij (salallahu alejhi ue selem), dhe njeriu duhet ta dijë se logjika e tij nuk ka vend në të (që ta kundërshtojë apo të shtojë).

 

Them se për logjikën nuk ka vend në të, për shkak se për tekstet qiellore të ardhura për përsosmërinë e Allahut logjika është dëshmuese edhe pse nuk i percepton në detaje ato që i përkasin Allahut në përsosmërinë e Tij, por ajo (logjika njerëzore) e percepton se Allahu ka të gjitha cilësitë e përsosura.

 

Pra, duhet që nxënësi i dijes të punojë me këtë dije të cilën Allahu ia ka dhuruar atij me Mirësinë e Tij, në çështjen e akides.

 

Po kështu edhe në çështjen e adhurimit të Allahut të Madhëruar, siç e dinë shumë prej nesh, adhurimi ndërtohet mbi dy çështje kryesore:

 

Sinqeriteti për Hir të Allahut të Madhëruar.

Pasimi i Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem).

Njeriu duhet ta ndërtojë adhurimin e tij sipas asaj që ka ardhur nga Allahu dhe i Dërguari i Tij (salallahu alejhi ue selem), dhe të mos shpikë në fenë e Allahut diçka që nuk është prej saj; as në origjinën e adhurimit dhe as në cilësitë e tij, andaj ne themi: Adhurimi duhet të jetë i vërtetuar me sheriat në formën e tij, vendin e tij, kohën e tij dhe shkakun e tij. Pra, adhurimi duhet të jetë i vërtetuar me sheriat në të gjitha këto.

 

Sikur dikush të sjellë diçka prej shkaqeve të një lloj adhurimi të caktuar për të adhuruar Allahun me të, pa pasur argument, atëherë ia kthejmë mbrapsht atij këtë gjë dhe i themi: Kjo është e papranueshme, sepse duhet patjetër që të vërtetohet se ky shkak është për këtë adhurim, përndryshe nuk pranohet.

 

Sikur dikush të bëjë të lejuar një lloj adhurimi i cili nuk ka ardhur në sheriat, ose sjell diçka e cila ka ardhur në sheriat por në një formë të shpikur nga ai, apo në një kohë të shpikur nga ai, këtij i themi se kjo gjë të kthehet mbrapsht, pasi që adhurimi duhet të jetë i ndërtuar sipas asaj që ka ardhur në sheriat, sepse kjo është domethënia e asaj që Allahu të ka mësuar ty prej dijes, që të mos e adhurosh Allahun veçse me atë që Ai ka bërë të ligjshme.

 

Prandaj dijetarët thonë se origjina në adhurime është ndalimi deri sa të vijë argument për lejueshmërinë e tij, duke u argumentuar me Fjalën e Allahut: “Apo kanë ata shokë e të barabartë me Allahun (zota të rremë të tyre) të cilët kanë themeluar e përcaktuar për ta ndonjë fe të cilën nuk e ka urdhëruar e përcaktuar Allahu?” [Esh Shura, 21].

 

Si dhe me fjalën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), të ardhur në hadith të saktë nga Aisha (radiallahu anha): “Kushdo që vepron diçka e cila nuk është sipas rrugës sonë, ajo është e refuzuar.”[6]

 

Edhe sikur të jesh i sinqertë dhe të kesh për qëllim afrimin tek Allahu dhe tek shpërblimi i Tij, por e bën këtë me rrugë jo të ligjëruar, kjo të kthehet mbrapsht. Edhe sikur ti të duash të arrishë tek Allahu me anë të një rruge të cilën Allahu nuk e ka bërë rrugë për të arritur tek Ai, kjo gjë të kthehet mbrapsht.

 

Kështu që obligimi i nxënësit të dijes është që t’a adhurojë Allahun e Madhëruar me atë që ka mësuar nga sheriati, pa shtuar dhe pa hequr gjë prej ti. Të mos thotë se kjo gjë me të cilën desha të adhuroj Allahun është diçka me të cilën më qetësohet zemra dhe më hapet gjoksi. Këtë gjë nuk duhet ta thuash kurrë, edhe sikur të ndodhë vërtetë ajo gjë, por ta peshojë atë me peshoren e sheriatit; nëse për atë vepër dëshmon Kurani dhe Suneti, e mirëpresim, përndryshe njeriut mund t’i zbukurohet vepra e tij e keqe: “A është ai pra, të cilit e keqja e veprave të veta i duket sikur është e mirë, saqë ai e quan atë të mirë (njësoj me atë që është i udhëzuar drejt)? Vërtet që Allahu humb atë që Ai do dhe udhëzon atë që Ai do …” [Fatir, 8].

 

Po kështu, duhet që nxënësi i dijes të punojë me dijen e tij në sjelljet dhe marrëdhëniet me njerëzit. Dija fetare fton në të gjitha moralet e larta të sinqeritetit, mbajtjes së fjalës, dëshirimit të së mirës për besimtarët, sa që Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Askush prej jush nuk beson deri sa të dojë për vëllanë e tij atë që dëshiron për vete.”[7]

 

Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) gjithashtu ka thënë: “Kush dëshiron që të largohet prej zjarrit (të xhehenemit) dhe të hyjë në xhenet, le t’i vijë vdekja duke qenë se ai beson në Allahun dhe në botën tjetër, dhe të sillet me njerëzit ashtu si dëshiron të sillen me të.”[8]

 

Shumë prej njerëzve kanë xhelozi dhe dashuri për të mirën, por nuk sillen mirë me njerëzit. I gjejmë ata të jenë të ashpër dhe të dhunshëm edhe në thirrjen në fenë e Allahut, gjë e cila është në kundërshtim me moralet që ka urdhëruar Allahu i Madhëruar.

 

Dije se morali i mirë është prej gjëravë që të afrojnë tek Allahu i Madhëruar dhe se njerëzit më të afërm tek Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) dhe më pranë tij në gradë janë ata që e kanë moralin më të mirë, siç ka thënë Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem): “Me të vërtetë, nga më të dashurit prej jush tek unë dhe më pranë meje në ditën e kiametit janë ata që kanë moralin më të mirë nga ju. Dhe me të vërtetë se më të urryerit prej jush tek unë dhe më larg meje në ditën e kiametit janë llafazanët, dënglamëshenjtë dhe mutefejkahunët.” –Thanë: O i Dërguari i Allahut! E dimë se cilëtr janë llafazanët dhe dënglamëdhenjtë, po mutefejkahunët cilët janë? –”Mendjemëdhenjtë” –tha ai (salallahu alejhi ue selem).[9]

 

 

 

6. Thirrja në fenë e Allahut:

 

Nxënësi i dijes duhet të ftojë në fenë e Allahut me dijen e tij, në çdo rast të volitshëm, në xhami e në tubime, në tregje etj. Kur të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i erdhi shpallja nga Allahu, ai nuk ndenji ulur në shtëpinë e tij, por ftonte njerëzit dhe lëvizte.

 

Unë nuk dua që nxënësi i dijes të jetë si një kopje libri, por dua që ai të jetë dijetar që vepron me dijen e tij.

 

 

 

7. Urtësia

 

Nxënësi i dijes duhet të zbukurohet me urtësi, për të cilën Allahu i Madhëruar thotë: “Ai ia jep urtësinë kujt të dojë. Cilitdo që i është dhënë urtësia, vërtet që i është dhënë një mirësi e madhe.” [El Bekare, 269].

 

Urtësia është që nxënësi i dijes të jetë edukues i të tjerëve, në moralet që ai mvishet dhe në thirrjen e tij për tek Allahu duke i folur çdo njeriu sipas gjendjes së tij. N.q.s. ndjekim këtë rrugë, kemi për të arritur hajër të madh, ashtu si thotë Zoti ynë: “Cilitdo që i është dhënë urtësia, vërtet që i është dhënë një mirësi e madhe.”

 

I urti është ai i cili i vendos gjërat në vendin e tyre, pasi që fjala “i urtë” rrjedh nga “urtësia”, e cila është ekzaktësia, që d.m.th. vendosja e çdo gjëje në vendin e vet me përpikmëri. Kështu që duhet, madje është detyrim që nxënësi i dijes të jetë i urtë në thirrjen e tij.

 

Ndërsa shkallët i thirrjes i ka përmendur Allahu në Fjalën e Tij: “Thirr në rrugën e Zotit tënd me mençuri dhe këshillë të bukur dhe diskuto me ata në mënyrën më të mirë! Me të vërtetë, Zoti yt i di më së miri ata që janë shmangur nga rruga e Tij, e di më së miri ata, që janë në rrugë të drejtë.” [En Nahl, 125].

 

Allahu ka përmendur edhe një shkallë të katërt të dijes në polemikën me ithtarët e Librave të mëparshëm, ku thotë: “Diskutoni me ithtarët e Librit vetëm me mënyrën më të mirë, por jo me keqbërësit e tjerë.” [El Ankebut, 46].

 

Pra, nxënësi i dijes duhet të zgjedhë mënyrën më të përshtatshme dhe më të pranuar të thirrjes, sipas rastit.

 

Si Shembull për këtë nga thirrja e Pejgamberit tonë (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) përmendim: “Një beduin erdhi dhe urinoi në një cep brenda xhamisë. Sahabet u ngritën me nxitim që ta ndalonin, por Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) i ndaloi ata. Kur përfundoi së urinuari, Pejgamberi i thirri dhe i tha: “Në këto xhami nuk lejohen gjera të tilla si urina dhe ndytësirat, por ato janë për përmendjen e Allahut, për falje dhe leximin e Kuranit.”[10]

 

A keni parë urtësi më të madhe se kjo?

 

Ai beduini u bind dhe u kënaq saqë tha: “O Zot! Më mëshiro vetëm mua dhe Muhamedin, dhe mos mëshiro askënd tjetër me ne!”

 

Ja edhe një histori tjetër e transmetuar nga Muavije ibën el Hakem es Sulemi, i cili thotë: “Ndërsa isha duke u falur me të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), një burrë teshtiu dhe unë i thashë: “Jarhamukallah!” (Allahu të mëshiroftë!). Të gjithë njerëzit hodhen sytë nga unë, ndërsa unë thashë: “O nëne! Ç’keni që shikoni nga unë?” Atëherë filluan të përplasin duart mbi kofshët e tyre dhe kur pashë që donin të heshtja, heshta. Kur i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) e kreu faljen, për Zotin, nuk kam parë mësues më të mirë se ai. Pasha Allahun! As nuk më urrejti, as nuk më goditi dhe as nuk më shau, por tha: “Në namaz nul lejohet asgjë nga fjalët e njerëzve, por vetëm tesbih (lavdërim i Allahut), tekbir (madhërim i Allahut) dhe lexim i Kuranit.”[11]

 

Prej këtu shohim se thirrja tek Allahu duhet të jetë me urtësi, ashtu si ka urdhëruar Allahu i Madhëruar.

 

Një shembull tjetër: I dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) pa një burrë i cili kishte vendosur një unazë prej ari –e cila është e ndaluar për burrat- dhe ia hoqi nga dora pastaj e flaku dhe tha: “A guxon ndokush prej jush që të marrë një copë thëngjill dhe ta vendosë në dorën e tij?”[12] Kur Pejgamberi u largua, dikush i tha atij burrit: “Merre unazën tënde dhe përfito prej saj.” Ai tha: “Pasha Allahun! Nuk e marr më atë unazë të cilën e flaku i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet i Allahut qofshin mbi të!).”

 

Shohim që mënyra e këshillës këtu është më e ashpër, pasi që sipas vendit bëhet kuvendi. Kështu duhet të veprojë çdokush që thërret në fenë e Allahut: t’i vendosë gjërat në vendin e tyre dhe të mos i fusë njerëzit të gjithë në një thes. Qëllimi është që të arrihet përfitimi dhe dobia.

 

Nëse do të hidhnim një sy në gjendjen e shumë prej thirrësve sot, do të gjenim që disa prej tyre rrëmbehen nga xhelozia për fenë dhe i largojnë njerëzit nga thirrja e tyre. Nëse gjen dikë që vepron ndonjë vepër të ndaluar, ai e bën publike me të madhe dhe i thotë: “A nuk e ke frikë Allahun!” e shprehje të ngjashme me këtë, gjë e cila nuk është e mirë, sepse kjo do të pritet me të kundërtën e saj.

 

Shehu i Islamit, Ibën Tejmije ka përcjellë nga Imam Shafiu mendimin e tij në lidhje me Ehlul Kelam, ku thotë: “Është thënë gjithashtu se Ehlul Kelam duhet të goditen me lëkurë palme dhe me këpucë, dhe të sillen rrotull nëpër rrugët e fiseve të ndryshme. Dhe të thuhet: Ky është dënimi i atyre që lënë Kuranin dhe Sunetin, dhe shkojnë te filozofia.”

 

Shejhu i Islamit thotë: “Kur dikush vështron tek këta, sheh se e meritojnë atë që ka thënë Shafiu, por kur vështron me syrin e caktimit dhe të mëdyshjes që i ka zotëruar ata, si dhe faktin se shejtani i ka mundur ata, atëherë bëhesh i butë dhe i mëshiron ata, dhe falënderon Allahun që e ka shpëtuar nga ajo me të cilën i ka sprovuar ata. Atyre u është dhënë mençuri, por në fakt nuk është dhënë, u është dhënë të kuptuar por nuk u është dhënë dije, apo u është dhënë të dëgjuar, të shikuar dhe zemra, por atyre nuk u ka bërë dobi dëgjimi, shikimi dhe as zemrat e tyre.”

 

Kështu duhet të veprojmë, o vëllezër; të vështrojmë tek njerëzit që bëjnë gjynahe me dy vështrime: vështrimin e sheriatit dhe vështrimin e caktimit të Allahut.

 

Vështrimi i sheriatit: d.m.th. të mos na pengojë asgjë në zbatimin e ligjit të Allahut, siç ka thënë Allahu në lidhje me të pandershmen dhe të pandershmin: “Laviren dhe lavirin – ta rrihni çdonjërin prej tyre me nga njëqind goditje. Të mos ju pengojë kurrfarë mëshire për të kryer detyrën e fesë së Allahut…” [En Nur, 2].

 

Gjithashtu shohim tek ata me syrin e caktimit të Allahut dhe i mëshirojmë ata, bëhemi të butë me ta dhe sillemi me ta në mënyrën që e shohim më të mirë për arritjen e qëllimit dhe heqjen e së keqes.

 

Kjo është nga gjurmët e nxënësit të dijes, ndryshe nga i padituri, i cili ka xhelozi për fenë por nuk ka dije.

 

Pra, nxënësi i dijes, thirrësi në fenë e Allahut duhet të përdorë urtësinë.

 

 

 

8. Nxënësi i dijes duhet të jetë i duruar në mësime

 

D.m.th. të vazhdojë me vendosmëri dhe pa ndërprerje në kërkimin e dijes aq sa të mundet. Të durojë me dijen dhe të mos mërzitet me të, sepse kështu ai arrin shpërblimin e durimtarëve nga njëra anë, dhe përfundim të mirë nga ana tjetër. Dëgjo Fjalën e Allahut drejtuar Pejgamberit të Tij (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!): “Këto janë (disa) nga lajmet e fshehta që Ne t’i shpallim ty. Këto nuk i ke ditur as ti, as populli yt para kësaj (shpalljes së Kuranit). Andaj, duro! Se, vërtet, në fund, fitorja është e të devotshmëve.” [Hud, 49].

 

 

 

9. Nderimi i dijetarëve dhe vlerësimi i tyre

 

Nxënësit e dijes e kanë detyrim që t’i nderojnë dijetarët dhe t’i vlerësojnë ata. Ata duhet të zgjerojnë gjoksin në lidhje me kundërshtimet që ndodhin mes dijetarëve, dhe ta justifikojnë atë që ndjek mendimin e gabuar sipas tyre. Kjo është një pikë shumë e rëndësishme, pasi që disa njerëz ndjekin gabimet e të tjerëve me qëllim që të kapin prej tyre diçka që nuk u përshtatet dhe pastaj t’u prishin imazhin në mesin e njerëzve.

 

Kjo gjë është nga gabimet më të mëdha, dhe nëse përgojimi i njerëzve të thjeshtë njëri-tjetrin është prej gjynaheve të mëdha, atëherë përgojimi i dijetarëve është gjynah shumë e shumë më i madh, sepse dëmi i përgojimit të dijetarit nuk kufizohet te dijetari, por mbi të dhe mbi dijen fetare që ai mbart.

 

E nëse njerëzit do e braktisnin dijetarin, ose nëse ai do të binte nga syri i tyre (do t’i binte vlera tek ata), atëherë do të binte edhe fjala e tij, edhe nëse ai thotë të vërtetën dhe udhëzon për tek ajo. Padyshim se përgojimi i këtij dijetari do të bëhet pengesë mes njerëzve dhe dijes së tij fetare, gjë e cila është rrezik shumë i madh.

 

Them: Të rinjtë duhet t’a konsiderojnë kundërshtimin e ndodhur mes dijetarëve se të gjithë kanë pasur qëllim të mirë dhe janë përpjekur për njohjen e të saktës, dhe t’i justifikojnë aty ku kanë gabuar disa prej tyre. Nuk ka ndonjë ndalim që ata të flasin me dijetarët për ato gjëra që mendojnë se ata kanë gabuar, me qëllim që të bëhet e qartë nëse gabimi qëndron tek dijetart apo tek ata që thonë se ata kanë gabuar.

 

Kjo sepse ndonjëherë njeriu kujton se fjala e dijetarit është gabim dhe pas diskutimit me të, del që fjala e dijetarit është e saktë. Por njeriu është njeriu dhe: “Të gjithë bijtë e Ademit gabojnë, por gabuesit më të mirë janë ata të cilët pendohen.”[13]

 

Por që të gëzohesh me një rrëshqitje të vogël të dijetarit dhe me gabimin e tij, pastaj ta përhapësh atë në mesin e njerëzve dhe të ndodhë përçarje, kjo nuk është nga rruga e selefëve.

 

Po kështu edhe në lidhje me gabimet që ndodhin nga pushtetarët, nuk na lejohet që gabimet e tyre t’i marrim si shkallë për t’i sharë në çdo gjë dhe t’i mbyllim sytë para të mirave që ata kanë, sepse Allahu thotë në librin e Tij: “O besimtarë! Bëhuni të qëndrueshëm në urdhrat e Allahut dhe bëhuni dëshmues me drejtësi! Le të mos ju nxisë urrejtja ndaj njerëzve për të bërë padrejtësi.” [El Maide, 8]. D.m.th. të mos ju shtyjë urrejtja për dikë që të mos mbash drejtësi, sepse mbajtja e drejtësisë është obligim dhe nuk i lejohet askujt që t’i marrë gabimet dhe rrëshqitjet e një dijetari apo pushtetari, apo edhe njerëzve të tjerë, e t’i përhapë ato në mesin e njerëzve, pastaj të heshtë nga të mirat e tyre[14]. Kjo nuk është drejtësi.

 

Krahasoje këtë gjë tek vetja jote; sikur dikush të të bjerë më qafë, të përhapë rrëshqitjet dhe të këqiat e tua dhe të mos i përmendë të mirat dhe çështjet ku ja ke qëlluar të vërtetës, ti do ta konsiderojë këtë një krim të tij ndaj teje.

 

N.q.s. e sheh kështu te vetja jote, atëherë kështu duhet ta shohësh edhe tek të tjerët. Dhe siç e përmenda më sipër, ilaçi për atë që mendon se është e gabuar, është që të lidhesh me atë që mendon se ka gabuar, të diskutosh me të dhe pas diskutimit qartësohen gjërat.

 

Sa njerëz ka që pas diskutimit janë kthyer nga fjala e tyre te ajo që është e vërtetë dhe sa njerëz ka që pas diskutimit ka dalë që fjala e tyre të jetë e vërtetë?!

 

Pra, “Besimtari për besimtarin është si ndërtesa, elementet përbërëse të së cilës mbajnë njëra-tjetrën.”[15]

 

I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Kush dëshiron që të largohet prej zjarrit (të xhehenemit) dhe të hyjë në xhenet, le t’i vijë vdekja duke qenë se ai beson në Allahun dhe në botën tjetër, dhe të sillet me njerëzit ashtu si dëshiron të sillen me të.”[16]

 

Kjo është drejtësia dhe qëndrueshmëria në të drejtën.

 

10. Të kapurit për Kuranin dhe Sunetin

 

Nxënësi i dijes e ka obligim që të kujdeset për kërkimin e dijes dhe marrjen e saj nga burimet e saj, dhe nëse nuk fillon me këto burime, ai nuk ka shpëtim dhe sukses. Ato burime janë:

 

a) Kurani i ndershëm; nxënësi i dijes e ka obligim që të t’i përkushtojë kujdes leximit të Kuranit, mësimit të tij përmendësh, kuptimit të tij dhe të vepruarit me të, sepse Kurani është Litari i fortë i Allahut dhe baza e dijeve.

 

Selefët i përkushtonin kujdes të veçantë Kuranit, sa që janë përcjellë lajme të habitshme për ta në lidhje me këtë. Është përcjellë për shembull, se dikush prej tyre e mësoi të gjithë Kuranin kur ishte ende shtatë vjeç, dikush tjetër e mësoi atë për më pak se një muaj. Kjo tregon se selefët i përkushtonin kujdes të veçantë Kuranit.

 

Pra, nxënësi i dijes e ka obligim që të tregojë kujdes për Kuranin dhe ta mësojë atë tek ndonjë mësues, pasi që Kurani merret nëpërmjet mësimit të drejtpërdrejtë nga mësuesi. Por për të ardhur keq, gjen disa prej nxënësve të dijes që të mos e kenë mësuar Kuranin përmendësh, madje as të mos e lexojnë mirë atë, gjë e cila është mangësi e madhe në kërkimin e dijes.

 

Ndaj e përsëris se nxënësit e dijes e kanë vaxhib që të kujdesen për mësimin përmendësh të Kuranit, të punojnë me të, ftojnë tek ai dhe ta kuptojnë atë në përputhje me kuptimin e selefëve tanë të mirë.

 

b) Suneti i saktë; burimi i dytë i sheriatit Islam, i cili është sqarues i Kuranit. Nxënësi i dijes e ka vaxhib që t’i bashkojë të dyja: Kuranin dhe Sunetin, dhe të përkujdeset për to.

 

Nxënësi i dijes duhet që ta mësojë Sunetin; ose duke mësuar tekstet e haditheve, ose duke mësuar zinxhirët e transmetimit të tyre bashkë me tekstet dhe dallimin e hadithit të saktë nga i dobti. Po ashtu, ruajtja e sunetit bëhet edhe me mbrojtjen e tij dhe kundërpërgjigjen ndaj dyshimeve që hedhin ndjekësit e bidatit për Sunetin.

 

Nxënësi i dijes duhet të kapet për Kuranin dhe Sunetin e saktë, të cilat janë për të si krahët për zogun, të cilit nëse i thyhet njëri krah, nuk mund të fluturojë. Ndaj nuk duhet që të kujdesesh për Sunetin dhe të lësh Kuranin në harresë dhe as të kujdesesh vetëm për Kuranin dhe të lësh Sunetin në harresë.

 

Shumë prej nxënësve të dijes angazhohen me Sunetin, librat e sqarimit të tij, të transmetuesve të tij dhe terminologjisë së tij, në mënyrë të plotë, por nëse i pyet për një ajet nga Libri i Allahut, i gjen të mos dinë asgjë për të. Ky është një gabim i madh. Kurani dhe Suneti duhet të jenë si dy krahë për ty, o nxënës i dijes!

 

Por ekziston edhe një gjë e tretë e rëndësishme:

 

c) Fjala e dijetarëve; mos e neglizho fjalën e dijetarëve dhe mos e lër në harresë, pasi që dijetarët janë më të zhytur në dije se sa ti dhe ata dinë rregulla dhe fshehtësi të sheriatit që ti nuk i di. Ndaj edhe dijetarët e mëdhenj analistë e verifikues, kur arrinin në një përfundim, ata thonin: “N.q.s. ndokush prej dijetarëve e ka thënë këtë fjalë, e mbështes dhe e publikoj, e nëse jo, atëherë nuk e them atë dhe tërhiqem nga ajo.”

 

P.sh. dijetari i madh i Islamit, Ibën Tejmije, me gjithë dijen dhe kulturën e tij të gjerë, kur thoshte ndonjë fjalë të cilën nuk dinte ta kishte thënë ndokush tjetër para tij, ai thoshte: “E them këtë fjalë nëse ndokush më parë e ka thënë atë.”

 

Kështu që është detyrë për nxënësin e dijes që të kthehet te Libri i Allahut dhe Suneti i të Dërguarit të Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), si dhe të ndihmohet me fjalët e dijetarëve.

 

Kthimi tek Libri i Allahut bëhet duke e mësuar atë përmendësh, duke medituar në të dhe duke vepruar sipas asaj që thuhet në të, sepse Allahu thotë: “Ky (Kuran) është një libër i bekuar, që Ne ta kemi zbritur ty (Muhamed), për të përsiatur thellë vargjet e tij dhe për t’u këshilluar me të njerëzit e mençur.” [Sad, 29].

 

Përsiatja e ajeteve shpie në perceptimin e domethënies, ndërsa këshillimi në këtë rast është të vepruarit me këtë Kuran. Për këtë urtësi është zbritur Kurani, e përderisa është kështu, atëherë le të kthehemi tek ai duke medituar në të, duke mësuar domethëniet e tij dhe pastaj të praktikojmë atë që thuhet ne të.

 

Betohem në Allahun, se në Kuran gjendet lumturia e kësaj bote dhe e botës tjetër! Allahu i Madhëruar thotë: “… kush do ta pasojë udhëzimin Tim, as nuk do të humbë, as nuk do të bjerë në mjerim. Kushdo që i kthen shpinën Këshillës Sime, do të ketë jetë të mjeruar dhe Ne, në Ditën e Kiametit, do ta ringjallim të verbër.” [Ta Ha, 123-124].

 

Ndaj nuk gjen asnjë më të qetë, më të sigurtë dhe më rehat se besimtari, edhe nëse është i varfër. Besimtari është nga njerëzit më të sigurtë, më të qetë dhe më pa strese. Lexoni po të doni Fjalën e Allahut të Lartësuar: “Cilindo mashkull apo femër që kryen vepra të mira, duke qenë besimtar, Ne do ta bëjmë që të kalojë jetë të bukur dhe do ta shpërblejmë sipas veprave më të mira, që ka bërë.” [En Nahl, 97].

 

Cila është jeta e bukur?

 

Përgjigja: Jeta e bukur dhe e mirë është çlirimi i gjoksit dhe qetësia e zemrës, edhe nëse njeriu është në skamje. I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Çudi me çështjen e besimtarit! Çështja e besimtari është e gjitha hajër, dhe kjo nuk është veçse për besimtarin; nëse e kap ndonjë e keqe, ai duron dhe kjo është hajër për të, dhe nëse i vjen ndonjë e mirë, ai falënderon dhe kjo është hajër për të.”[17]

 

A duron kafiri kur e kap ndonjë e keqe?

 

Përgjigja: Jo, nuk duron, por mërzitet dhe i ngushtohet dynjaja, madje mund të varet e të vrasë veten, ndërsa besimtari duron dhe gjen që shija e durimit të jetë qetësi dhe siguri, ndaj jeta e tij është e bukur.

 

Prej këtu, domethënia e Fjalës së Allahut: “Ne do ta bëjmë që të kalojë jetë të bukur”, d.m.th. jetë të bukur e të mirë në zemrën dhe shpirtin e tij.

 

Disa historinë të cilët kanë shkruar për jetën e Ibën Haxherit (Allahu e mëshiroftë!), i cili ka qenë kryegjykatës i Egjiptit në kohën e vet, dhe kur shkonte në vendin e punës, shkonte me karrocë që tërhiqej nga kuajt. Një ditë kaloi pranë një burri jehudi shitës vaji, -dhe zakonisht ata që shesin vaj i kanë teshat të ndotura-. Ky jehudiu erdhi dhe e ndali karrocën, pastaj i tha Ibën Haxherit: “Pejgamberi juaj thotë: “Kjo botë është burg për besimtarin dhe xhenet për kafirin.”[18] Ndërsa ti je kryegjykatës i Egjiptit, shkon e vjen me këtë karrocë dhe i ke të gjitha të mirat. Ndërsa unë –thotë jehudiu, jetoj në këtë vuajtje e mjerim që sheh!”

 

Ibën Haxheri i tha: “Në krahasim me të mirat e xhenetit, këto të mira në të cilat jetoj unë konsiderohen burg. Ndërsa vuajtja dhe mjerimi në të cilin jeton ti, konsiderohet xhenet në krahasim me dënimin e zjarrit.”

 

-Atëherë jehudiu tha: “Dëshmoj se nuk ka zot tjetër përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është i Dërguari i Allahut.” Dhe u bë musliman.

 

Pra, besimtari është në mirësi në çdo rast dhe ai e ka fituar këtë botë dhe botën tjetër, ndërsa mosbesimtari është në mjerim dhe ai e ka humbur këtë botë dhe botën tjetër.

 

Allahu i Lartësuar thotë: “Për kohën! Me të vërtetë, njeriu është në humbje,përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira, i këshillojnë njëri-tjetrit të vërtetën e i këshillojnë njëri-tjetrit durimin.” [El Asr, 1-3].

 

Kafirat dhe ata të cilët e kanë humbur fenë e Allahut dhe janë zhytur në dëshirat dhe kënaqësitë e tyre, edhe nëse ata ndërtojnë kështjella të larta e të forta, edhe nëse u buzëqesh dynjaja, por në realitet ata jetojnë në ferr, ndaj dikush prej selefëve ka thënë: “Sikur ta dinin mbretërit dhe bijtë e tyre se në çfarë mirësie jemi, do të na fshikullonin me shpata.”

 

Ndërsa besimtarët janë në mirësi me lutjen që i bëjnë Allahut dhe me përmendjen e Tij, me besimin në paracaktimin e Allahut dhe përmbushjen e tij; nëse i kap ndonjë e keqe, ata durojnë dhe nëse u vjen ndonjë e mirë, falënderojnë Allahun, kështu që janë si s’ka më mirë , ndryshe nga njerëzit e dynjasë, të cilët janë ashtu si i ka përshkruar Allahu në Fjalën e Tij: “Nëse u jepet diçka prej saj (lëmoshës), ata kënaqen, e nëse nuk u jepet gjë prej saj, ata menjëherë zemërohen.” [Et Teube, 58].

 

 

 

Po kështu kthimi tek Suneti i Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), të cilin e kemi para duarve dhe të ruajtur mirë, uel hamdu lilah. Madje edhe ato fjalë që i janë mveshur Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i kemi të gjitha. Dijetarët i kanë ndarë dhe i kanë sqaruar ato që i janë mveshur Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe nuk janë fjalë të tij dhe kështu, suneti ka mbetur i pastër dhe i ruajtur. Çdokush mund të arrijë tek ai duke iu kthyer librave të sunetit nëse mundet, ose duke pyetur dijetarët.

 

Por, nëse dikush thotë: Si bashkon ti mes fjalës që the më parë për t’u kthyer te Libri i Allahut dhe Suneti i Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), kur ne shohim se shumë njerëz ndjekin librat e shkruara në medhhebet e ndryshme? Dhe thonë: “Unë kam këtë medhheb, ndërsa unë këtë medhheb”. Madje kur i jep përgjigje dikujt që pyet dhe i thua se kështu ka thënë Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), ai të thotë: “Unë jam Hanefi, ose Malikij, ose Shafii, Hanbelij, e kështu.

 

Përgjigja është që t’u themi atyre: Që të gjithë ne themi: “Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është i Dërguari i Allahut.”

 

Çdo të thotë të dëshmosh se Muhamedi është i Dërguari i Allahut?

 

Dijetarët kanë thënë: “Domethënia e saj është: “T’i bindesh Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) në ato që urdhëron, t’i besosh në ato që njofton, të largohesh nga ato që ndalon dhe të mos e adhurosh Allahun veçse me atë që ligjëruar ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).”

 

N.q.s. dikush thotë: “Unë kam këtë medhheb”, dhe dikush tjetër: “Unë kam këtë medhheb”!

 

I themi atij: Kur flitet për fjalën e Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), mos e kundërshto atë me fjalën e askujt tjetër. Vetë imamët e medhhebeve kanë ndaluar nga imitimi i verbër i tyre dhe kanë thënë: “Kur të bëhet e qartë e vërteta, është vaxhib që të kthehesh tek ajo.”

 

I themi atij që na kundërvihet me medhhebin e filanit apo të filanit: “Që të dy ne dëshmojmë se Muhamedi është i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), dhe domethënia e kësaj është që të mos ndjekim askënd tjetër përveç Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), rruga (suneti) e të cilit gjendet para durave tona i qartë dhe i sqaruar.

 

Por nuk kam për qëllim me këtë fjalë që të ul rëndësinë e kthimit tek librat e fukahave dhe dijetarëve. Përkundrazi, ne duhet të kthehemi tek librat e tyre për të përfituar prej tyre dhe për të njohur rrugët e nxjerrjes së ligjeve nga burimet e tyre, pa kthimin tek të cilat nuk vërtetohet kërkimi i dijes.

 

Ndaj gjejmë shumë rrëshqitje te ata njerëz të cilët nuk e marrin dijen në duart e dijetarëve, për shkak se ata  vështrojnë me vështrim më të pakët se ç’duhet të shihnin. Marrin për shembull, Sahihun e Buhariut dhe argumentojnë me hadithet që gjenden në të, pa marrë parasysh se në të ka hadithe të përgjithshme dhe të veçanta, të pakufizuara dhe të kufizuara, si dhe hadithe të abroguara gjithashtu, por ata nuk i kuptojnë këto dhe kështu ndodh humbje e madhe.

 

 

 

11. Verifikimi dhe vendosmëria

 

Nga moralet më të rëndësishme me të cilat duhet të mvishet nxënësi i dijes është: verifikimi. Verifikimi i lajmeve që përcjell dhe verifikimi i gjykimeve që jep. Kur del një lajm, pikë së pari ai duhet verifikuar nëse është i vërtetë deri tek ai të cilit i mvishet. Pastaj, nëse vërtetohet, duhet të sigurohesh për dhënien e gjykimit, sepse mundet që lajmi i përcjellë të jetë ndërtuar mbi një bazë të cilën ti nuk e njeh dhe kështu gjykon se është i gabuar, ndërkohë që ai nuk është i gabuar. Cili është ilaçi në këtë rast?

 

Ilaçi është që të lidhesh me atë person të cilit i mvishet lajmi dhe t’i thuash: “Për ty është përcjellë kështu e kështu”, a është e vërtetë kjo?” Pastaj diskuto me të, edhe pse mohimi dhe kundërshtimi yt ndaj tij është gjëja e parë që sa e dëgjon lajmin e tij, pasi që ti nuk e di shkakun e atij lajmi. Ndaj edhe thuhet: “Kur mësohet shkaku, ikën çudia!”

 

Pra, së pari duhet të sigurohesh, pastaj të lidhesh me personin nga i cili ka dalë ajo fjalë dhe ta pyesësh nëse është e vërtetë apo jo, pastaj të diskutosh me të; dhe nga diskutimi do të dalë nëse është ai në të vërtetë dhe të saktë, kështu që ti do të kthehesh te fjala e tij, ose do të jetë e sakta me ty, dhe ai duhet të kthehet te fjala jote.

 

Ka dallim ndërmjet vendosmërisë dhe verifikimit:

 

Vendosmëria është: “Durim dhe këmbëngulje, moslodhje dhe mosmërzitje. Të mos marrësh nga çdo libër një pikë dhe nga çdo degë një copë, pastaj t’i lësh të gjitha, sepse kjo gjë e dëmton rëndë nxënësin dhe i merr ditë e ditë pa përfituar në to.

 

Disa nxënës për shembull, lexojnë në gramatikë herë nga libri “El Axhrumije” p.sh, herë nga libri “Katru en Nida”, dhe herë nga “Elfijetu Ibni Malik”. Po kështu edhe në Terminologjinë e Hadithit; herë lexojnë nga libri “En Nuhbe”, herë nga “El Elfije” e El Irakit. Po kështu në Fikh, herë lexojnë nga “Zadul Mustekni”, herë nga “Umdetul Ahkam”,  herë nga “El Mugni” dhe herë nga “Sherhul Muhedheb”. E kështu me çdo libër të çdo fushe, por në shumicën e rasteve diçka e tillë nuk sjell përfitim në dije. Edhe nëse arrin ndopak dije, ajo dije lidhet me degët dhe jo me bazat, dhe mësimi i degëve një nga një është si ai që kap karkaleca një nga një.

 

Por e rëndësishme është marrja e bazave, vënia rrënjë dhe vendosmëria. Kjo është e rëndësishmja. Bëhu i qëndrueshëm në librat që lexon dhe u kthehesh, dhe bëhu i qëndrueshëm tek mësuesit gjithashtu. Mos u bëj provues; duke ndërruar çdo javë apo çdo muaj nga një mësues. Në fillim vendos se nga cili shejh do e marrësh dijen, pastaj qëndro me vendosmëri tek ai.

 

Por nuk ka problem nëse zgjedh një mësues për marrjen e fikhut nga ai, një tjetër për marrjen e gramatikës, një tjetër për teuhidin dhe akiden. E rëndësishme është që të vazhdosh me këmbëngulje deri në fund dhe jo të provosh e të bëhesh si ai burri që sa herë martohet me një grua dhe qëndron me të shtatë ditë, e divorcon dhe shkon e kërkon grua tjetër!

 

Po kështu edhe verifikimi është shumë i rëndësishëm, sepse transportuesit e lajmeve ndonjë herë kanë referime të këqia dhe përcjellin gjëra që prishin imazhin e personit në fjalë me qëllim dhe vetëdije, ndërsa ndonjë herë tjetër nuk kanë referime të këqia por i kuptojnë gjërat ndryshe nga qëllimi që kanë pasur. Ndaj verifikimi është i detyrueshëm.

 

Pastaj, nëse vërtetohet me anë të përcjellësve një lajm i caktuar, vjen radha e diskutimit me personin për të cilin bëhet fjalë para se të gjykosh për gabimin apo mosgabimin e tij. Kjo sepse nga diskutimi mund të të bëhet e qartë se e vërteta është me personin për të cilin u hapën fjalë.

 

 

 

12. Përkujdesja për kuptimin e qëllimit të Allahut të Madhëruar dhe qëllimit të Pejgamberit të Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!):

 

Nga çështjet e rëndësishme në kërkimim e dijes është çështja e kuptimit, d.m.th. të kuptuarit e qëllimit të Allahut dhe qëllimit të të Dërguarit të Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), pasi që shumë prej njerëzve u është dhënë dije, por nuk u është dhënë kuptim. Nuk mjafton të mësosh Kuranin dhe hadithet përmendësh pa i kuptuar ato. Duhet patjetër të kuptosh nga fjalët e Allahut dhe të Dërguarit të Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) atë që kanë për qëllim. Shumë gabime shkaktohen nga ata njerëz të cilët argumentojnë me tekstet e sheriatit ndryshe nga ajo që ka pasur për qëllim Allahu ose i Dërguari i Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), dhe kështu ndodh humbje e madhe.

 

Tërheq vërejtjen këtu në një pikë të rëndësishme: Gabimi në kuptim mund të jetë më i rrezikshëm se gabimi për shkak të mosdijes, sepse ai i cili nuk ka dije dhe gabon, e di që është i paditur dhe mëson, ndërsa ai i cili i ka kuptuar tekstet gabim, kujton në vetvete se është i ditur dhe e ka mirë, duke besuar se kjo është ajo që ka pasur për qëllim Allahu dhe i Dërguari i Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).

 

Të marrim disa shembuj me qëllim që të na bëhet më e qartë rëndësia e të kuptuarit:

 

Shembulli i parë: Allahu i Lartësuar thotë: “(Kujtoje) edhe Dautin dhe Sulejmanin, kur gjykuan mbi të lashtat në të cilat kishin kullotur natën bagëtitë e disa njerëzve. Ne ishim dëshmitarë të gjykimit të tyre. Ne e bëmë Sulejmanin ta kuptonte drejtë çështjen dhe, që të dyve u dhamë pushtet e dituri. Ne i nënshtruam malet dhe shpendët që, bashkë me Daudin, të thurnin lavde (për Allahun). Ishim Ne që i bënim këto.” [El Enbija, 78-79].

 

Allahu e previligjoi Sulejmanin mbi Daudin (alejhima selam) me të kuptuarin në këtë çështje, ndaj tha: “Ne e bëmë Sulejmanin ta kuptonte drejtë çështjen”, por pa ulur nga vlera e Daudit (alejhi selam), sepse “që të dyve u dhamë mençuri e dituri.”

 

Vëre në këtë ajet, kur Allahu përmend dallimin e Sulejmanit me të kuptuar, menjëherë pas kësaj përmend edhe atë me të cilën dallohej Daudi (alejhi selam), ndaj tha: “Ne i nënshtruam malet dhe shpendët që, bashkë me Daudin, të thurnin lavde (për Allahun).” Dhe kështu barazohen që të dy.

 

Pra, Allahu ka përmendur cilësitë e përbashkëta tek të dy: pushtetin dhe diturinë, pastaj ka përmendur cilësinë e veçantë tek secili prej tyre, gjë e cila na tregon rëndësinë e të kuptuarit dhe se dija nuk është gjithçka.

 

Shembulli i dytë: N.q.s. ke dy enë; në njërën prej tyre ka ujë të nxehtë dhe në tjetrën ujë të ftohtë brisk, duke qenë se jemi në dimër. Vjen një burr i cili kërkon të lahet nga xhenabeti dhe dikush i thotë: “Më mirë është që të përdorësh ujin e ftohtë, sepse në larjen me ujë të ftohtë ka më shumë mundim dhe Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “A t’ju tregoj një vepër me të cilën Allahu ju fshin gjynahet dhe ju ngre gradët?” Thanë: “Po, o i Dërguari i Allahut.” Tha: “Marrja mirë abdes kur mundoheni për këtë…”[19]

 

D.m.th. të lash mirë gjymtyrët gjatë abdesit në ditët e ftohta, dhe që ta bësh këtë me ujë të ftohtë është më mirë se me ujë të ngrohtë për t’ju përshtatur motit, sipas tij.

 

Pra, ky njeri jep fetva se përdorimi i ujit të ftohtë është më mirë dhe solli argument hadithin e mësipërm. A është gabimi këtu në dije apo në të kuptuar?

 

Përgjigja: Sigurisht që gabimi këtu është në të kuptuar, sepse Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Marrja mirë abdes kur ka mundim” dhe nuk ka thënë që të zgjedhësh ujin e ftohtë për të marrë abdes. Kuptimi i hadithit është: “Nuk duhet që njeriun ta ndalojë fakti se uji është i ftohtë nga të marrët mirë abdes.”

 

Përveç kësaj themi: A do Allahu lehtësim për robët e Tij, apo vështirësim?

 

Përgjigja është në Fjalën e Allahut: “Allahu do lehtësim për ju dhe nuk do vështirësim.” [El Bekare, 185].

 

Si dhe në fjalën e Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Feja është lehtësim.”[20]

 

U them nxënësve të dijes: Çështja e të kuptuarit është shumë e rëndësishme, ndaj ne duhet të kuptojmë se çfarë kërkon Allahu nga robët e Tij? A ka për qëllim që t’ua vështirësojë atyre kryerjen e adhurimeve, apo do që t’ua lehtësojë atyre? Padyshim se Allahu do lehtësim për ne dhe jo vështirësim.

 

 

 

Këto ishin disa morale dhe edukata me të cilat duhet të mvishet nxënësi i dijes dhe t’i praktikojë në dijen e tij, me qëllim që të jetë shembull i mirë, thirrës në të mirë dhe prijës në fenë e Allahut. Me durim dhe bindje të fortë arrin të bëhesh prijës në fe (dijetar), siç ka thënë Allahu i Madhëruar: “Ne zgjodhëm prej tyre prijës, të cilët udhëzonin me urdhrat Tanë, për sa kohë që ishin të durueshëm dhe besonin bindshëm.” [Es Sexhde, 24].

 

 

 

 

 

2. Shkaqet ndihmuese për marrjen e dijes

 

 

 

Shkaqet ndihmuese për marrjen e dijes janë të shumta, por ne po përmendim:

 

Së pari: Devotshmëria

 

Devotshmëria është porosia e Allahut për njerëzit e mëparshëm dhe të mëvonshëm prej robërve të Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Ne i kemi porositur ata që u është shpallur Libri para jush dhe juve: “Frikësojuni Allahut! Nëse mohoni, dijeni se Allahut i përket gjithçka që gjendet në qiej dhe në Tokë. Allahu është i Vetëmjaftueshëm dhe i Denjë për çdo lavdërim.” [En Nisa, 131].

 

Devotshmëria është gjithashtu porosi e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) për ymetin e tij. Ebu Umame Sadij ibën Axhlan el Bahili (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se ka thënë: “Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), në Haxhin e Lamtumirës, të thotë: “Ruajuni me devotshmëri Zotit tuaj, falni pesë namazet tuaja, agjëroni muajin tuaj (Ramazanin), jepni zekatin e pasurisë suaj, bindjuni prijësve tuaj, që të hyni në xhenetin e Zotit tuaj.”[21]

 

Kur Pejgamberi dërgonte ndonjë komandant me grup zbulimi, e porosiste në veçanti për devotshmëri ndaj Allahut në veten e tij dhe që të kishte kujdes muslimanët që kishte me vete.

 

Po kështu edhe të parët e sinqertë porositnin gjithnjë për devotshmëri në hytbet, në shkrimet dhe në amanetet e tyre të vdekjes.

 

Umer ibën el Hatab i shkroi birit të tij, Abdullahit: “Unë të porosis për devotshmëri ndaj Allahut të Madhëruar, sepse kush i ruhet Allahut, Allahu e ruan atë, kush i jep borxh Atij (duke i dhënë sadaka të varfërve), Ai e shpërblen atë dhe kush e falënderon Atë, Ai ia shton atij.”

 

Po kështu Aliu (Allahu qoftë i kënaqur me të!) porositi një burrë me fjalët: “Të porosis për devotshmëri ndaj Allahut, të Cilin ke për ta takuar patjetër, nuk ke për të përfunduar veçse tek Ai, dhe Ai e sundon dynjanë dhe ahiretin.”

 

Dikush prej njerëzve të mirë i shkroi një vëllai të tij në fe: “Të porosis për devotshmëri ndaj Allahut i Cili të përgjigjet kur e lut në veten tënde dhe të mbikqyr në publik, ndaj mbaje Allahun në mendje, në çdo gjendje që të jesh, natë e ditë. Kije frikë Allahun aq sa afër teje është Ai dhe sa fuqi ka Ai mbi ty. Dhe dije se ti je në Syrin e Tij dhe nuk del nga pushteti i Tij në pushtetin e dikujt tjetër (kudo që të shkosh), as nga zotërimi i Tij në zotërimin e dikujt tjetër. Le të jetë sa më i madh ruajtja jote nga Ai dhe sa më e madhe frika jote ndaj Tij. Ues selam!”

 

Domethënia e devotshmërisë (et takva) është: “të vendosësh pritë mrojtëse mes teje dhe asaj që i frikësohesh.”

 

Ndërsa domethënia e devotshmërisë ndaj Allahut është: “të vendosësh mes teje dhe asaj që ke frikë prej zemërimit dhe pakënaqësisë së Allahut mburojë mbrojtëse, me kryerjen e urdhrave të Tij dhe largimin nga ndalesat e Tij.”

 

Dije se ndonjëherë devotshmëria përmendet e shoqëruar nga vepra e mirë, ndaj thuhet: “vepër e mirë dhe devotshmëri”, si në Fjalën e Allahut: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në vepra të mira dhe devotshmëri…” [El Maide, 2]. Dhe përmendet gjithashtu e vetme. Kur përmendet bashkë me veprën e mirë, atëherë vepra e mirë është kryerja e të urdhëruarave ndërsa devotshmëria është lënia e të ndaluarave. Ndërsa kur përmendet e vetme, atëherë përfshin kryerjen e të urdhëruarave dhe largimin nga të ndaluarat.

 

Allahu ka përmendur në Kuran se xheneti është përgatitur për të devotshmit; njerëzit e devotshëm janë banorët e xhenetit, Allahu na bëftë prej tyre! Ndaj njeriu duhet të ketë devotshmëri ndaj Allahut, në bindje të Urdhrit të Tij, në kërkim të shpërblimit të Tij dhe për të shpëtuar nga dënimi i Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “O besimtarë! Nëse i frikësoheni Allahut, Ai do t’ju japë aftësinë e të gjykuarit drejt, do t’ju fshijë gjynahet tuaja dhe do t’ju falë. Allahu zotëron mirësi të madhe.” [El Enfal, 29].

 

Ky ajet përmban tre dobi të rëndësishme:

 

Dobia e parë: “do t’ju japë aftësinë e të gjykuarit drejt” d.m.th. ju jep aftësinë që të dalloni mes të vërtetës dhe të pavërtetës dhe mes të dobishmes dhe të dëmshmes. Këtu hyn edhe dija, duke i hapur Allahu njeriut dije të cilën nuk ja ka hapur njeriu tjetër. Me devotshmëri arrihet shtim i udhëzimit, shtim i dijes dhe shtim i mbatjes përmendësh, ndaj përcillet se imam Shafiu ka thënë:

 

Iu ankova Vekijut për dobësinë e mësimit përmendësh

 

Ai më këshilloi të largohem nga gjynahet

 

Dhe tha: dije se dija është dritë

 

Dhe drita e Allahut nuk i jipet gjynahqarit

 

 Pa dyshim se sa më shumë që të shtohet dija e njeriut, aq më shumë i shtohet njohuria dhe aftësia e të dalluarit mes të vërtetës dhe të kotës dhe mes të dobishmes dhe të dëmshmes. Këtu hyn edhe të kuptuarit që Allahu i jep dikujt, sepse devotshmëria është shkak për kuptimin e fortë dhe nga kuptimi i fortë rrjedh shtim i dijes. Sheh p.sh. dy njerëz të kenë mësuar të njëjtin ajet nga Libri i Allahut; njëri prej tyre nxjerr prej tij tre rregulla sheriati ndërsa tjetri mundet që të nxjerrë më shumë se kaq, në varësi të të kuptuarit që i ka dhënë Allahu. Pra devotshmëria është shkak për shtimin e dijes.

 

Këtu hyn gjithashtu edhe mprehtësia, d.m.th. që Allahu i jep të devotshmit mprehtësi me të cilën ai dallon edhe njerëzit. Mjafton që ta shohë dikënd, dhe e di nëse ai është gënjeshtar apo i sinqertë, vepërmirë apo vepërkeq. Madje mund të gjykojë mbi një person pa jetuar me të dhe pa ditur asgjë për të, bazuar në mprehtësinë që i ka dhënë Allahu.

 

Dobia e dytë: “do t’ju fshijë gjynahet tuaja”; fshirja e gjynaheve bëhet me kryerjen e punëve të mira, sepse punët e mira i fshijnë ato të këqiat, ashtu si ka thënë Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!): “Pesë namazet, nga e xhumaja në të xhumanë tjetër dhe nga Ramazani në Ramazanin tjetër, të gjitha këto janë fshirje të gjynaheve që bëhen mes tyre, përderisa mënjanohen gjynahet e mëdha.”[22]

 

Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) gjithashtu ka thënë: “Nga Umra në Umra të fshihen gjynahet e bëra mes tyre.”[23]

 

Pra, fshirja e gjynaheve bëhet me kryerjen e veprave të mira, gjë e cila do të thotë se nëse njeriu i frikësohet Allahut, atëherë i bëhet e lehtë kryerja e veprave të mira me të cilat Allahu i fshin atij gjynahet.

 

Dobia e tretë: “dhe do t’ju falë”, duke ua bërë të mundur kërkimin e faljes dhe pendimin, gjë e cila është mirësi nga Allahu për robin e Tij.

 

Së dyti: Këmbëngulja dhe vazhdimësia në kërkimin e dijes

 

Nxënësi i dijes e ka detyrim që të japë të gjithë mundin e tij në kërkim të dijes, të jetë i durueshëm në kërkimin e saj dhe pasi ta marrë atë, ta ruajë mirë, sepse dija nuk arrihet me rehati të trupit. Nxënësi i dijes duhet të ndjekë të gjitha rrugët e mundshme për të arritur dijen dhe ai ka shpërblim tek Allahu për këtë, siç përmendet në Sahihun e Muslimit se Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Kushdo që ndjek një rrugë për të kërkuar dije, Allahu i lehtëson atij një rrugë për në xhenet.”[24]

 

Pra, nxënësi i dijes duhet të jetë këmbëngulës dhe të përpiqet me të gjitha forcat, të kalojë netët pa gjumë dhe të lerë gjithçka që e largon dhe e preokupon nga të kërkuarit e dijes.

 

Neve na janë përcjellë tegime të shquara nga selefët në lidhje me këmbënguljen në kërkimin e dijes, sa që transmetohet se Ibën Abasi u pyet  një herë: “Si e arrite dijen që ke?” Ai tha: “Me gjuhë që pyet shumë, me zemër që kupton (me përkushtim të vëmendjes) dhe me trup të palodhur.”

 

është përcjellë gjithashtu nga Ibën Abasi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se ai ka thënë: “… Kur mësoja se dikush dinte një hadith, shkoja te dera e shtëpisë së tij, dhe ndërsa ai pushonte në kohën e drekës, unë shtroja rrobën time dhe mbështetesha para derës së tij dhe era më hidhte pluhurin në fytyrë. Kur ai dilte, më thoshte: “O biri i xhaxhait të Pejgamberit, çfarë të ka sjellë këtu? Përse nuk dërgove dikënd të më kërkove që të vija?” Ndërsa unë i thosha: “Unë e kam për detyrë që të vij tek ti. Pastaj e pyesja për hadithin…” Pra, Ibën Abasi ishte i thjeshtë në kërkimin e dijes, ndaj Allahu e ngriti atë me dijen.

 

Kështu duhet të jetë nxënësi i dijes, të këmbëngulë shumë në kërkimin e dijes.

 

Është përcjellë gjithashtu nga Imam Shafiu (Allahu e mëshiroftë!) se atë e ftoi Imam Ahmedi (Allahu e mëshirfotë!) një natë dhe pasi hëngrën darkë, u ndanë dhe secili shkoi të flerë në shtratinn e tij. Imam Shafiu mendohej për nxjerrjen e gjykimeve nga një hadith, pikërisht nga fjala e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!): “O Eba Umejri, çfarë bëri Nugajri?!”[25] Ebu Umejri, një fëmijë i vogël kishte në dorë një zog të vogël të cilit i thoshin Nugajr. Ky zogu ngordhi dhe Ebu Umejri u mërzit për të, ndërsa Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), i cili luante edhe me fëmijët e vegjël dhe i fliste çdo njeriu ashtu si i përshtatej, i tha këto fjalë. Imam Shafiu ndenji duke medituar në këtë hadith dhe thuhet se nxorri prej tij më shumë se njëqind dobi. Ndoshta kur nxirrte një dobi, atij i vinte ndërmend një hadith tjetër dhe kështu. Kur u thirr ezani i sabahut, Shafiu u ngrit të shkojë të falej dhe nuk mori abdes, pastaj shkoi në shtëpinë e vet.

 

Imam Ahmedi fliste mirë për imam Shafiun te njerëzit e shtëpisë së tij, ndërsa ata i thanë: “O Ebu Abdullah! Si e lavdëron një njeri i cili hëngri e piu, pastaj fjeti dhe nuk u ngrit natën (që të falej) dhe e fali namazin e sabahut pa abdes?!”

 

Këto pyetje i shkuan Imam Shafiut dhe ai tha: “Fakti që hëngra sa e zbraza sahanin, kjo sepse unë nuk kisha provuar ushqim më të shijshëm se ai i imam Ahmedit, kështu që doja të mbushja barkun me të. Fakti që nuk u ngrita të falem natën, kjo për shkak se dija është më e mirë se namazi i natës, ndërsa unë meditoja rreth këtij hadithi. Ndërsa fakti që unë nuk mora abdes për namazin e sabahut, kjo sepse kisha abdes që nga namazi i jacisë, dhe nuk doja t’i mundoja të më sillnin ujin e abdesit.”

 

Them: Në çdo rast, këmbëngulja në kërkimin e dijes është gjë shumë e rëndësishme. Nëse do të vështronin në aktualitetin tonë sot, a jemi ne këmbëngulës ashtu si duhet?

 

Përgjigja është “Jo!”

 

Edhe ata të cilët mësojnë në mënyrë akademike, pas mësimit ata ndoshta merren me gjëra të cilat nuk i ndihmojnë ata në mësimet e tyre.

 

Po marr një shembull, por duke dashur që si ky shembull të mos ketë njeri: Njëri prej nxënësve përgjigjet keq në pyetjet e një lënde dhe mësuesi i thotë: “Përse kështu?” Ky i përgjigjet: “Sepse i kam humbur shpresat nga të kuptuarit e kësaj lënde, kështu që nuk mësoj fare për të, por vetëm sa desha ta mbart atë (pa e kuptuar).”

 

E shihni si është humbja e shpresës?! Sigurisht që ky është një gabim shumë i madh. Ne duhet të këmbëngulim deri sat ë arrijmë qëllimin.

 

Më ka treguar shejhu ynë këmbëngulës, Abdurrahman es Seadi (Allahu e mëshiroftë!); se është përcjellë nga El Kesai, imami i banorëve të Kufës në sintaksën e gjuhës arabe, se ky iu fut kërkimit të kësaj shkence por nuk mundi të vazhdonte. Më pas, një ditë prej ditësh, ai pa një milingonë që mbarte ushqim për vete dhe ngjitej me të në shpinë mbi një mur. Sa herë që ngjitej deri diku, ajo rrëzohej dhe përsëri ngjitej, e kështu deri sa me këmbëngulje e kapërceu atë pengesë dhe e ngjiti murin. Atëherë El Kesai tha: “Kjo milingonë këmbënguli deri sa ia arriti qëllimit.” Atëherë edhe ai këmbënguli deri sa u bë prijës në sintaksë.

 

Ndaj, o nxënës të dijes, ne duhet të këmbëngulim dhe të mos dorëzohemi, sepse dorëzimi është mbyllje e derës së hajrit, dhe të mos jemi pesimistë por optimistë.

 

 

 

Së treti: Mësimi përmendësh

 

Nxënësi i dijes duhet të kujdeset për përsëritjen e mësimeve dhe ruajtjen e asaj që mëson duke i mësuar përmendësh në gjoksin e tij ose duke i shkruar, sepse njeriu harron dhe nëse i kujdeset për përsëritjen e atyre që mëson, atëherë ato humbin dhe harrohen. Ndaj thuhet në poezi:

 

Dija është gjah dhe shkruajtja është litari i tij

 

Ndaj lidhe gjahun tënd me litarë të fortë

 

Sepse është budallallëk që të gjuash një kaproll

 

Pastaj ta lësh atë të lëshuar në mes të pyllit

 

Prej rrugëve që të ndihmojnë në ruajtjen e dijes dhe përforcimin e saj është që njeriu të udhëzohet me dijen e tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Ata të cilët janë udhëzuar, Ai (Allahu) ua shton edhe më shumë udhëzimin dhe u jep atyre devotshmëri.” [Muhamed, 17].

 

Dhe thotë: “Allahu ua shton edhe më shumë udhëzimin atyre të cilët janë udhëzuar.” [Merjem, 76].

 

Sa më shumë që njeriu të punojë me dijen e tij, aq më shumë i shtohet mbajtja përmendësh dhe kuptimi i saj, sipas kuptimit të përgjithshëm të Fjalës së Allahut: “us shton edhe më shumë udhëzimin.”

 

 

 

Së katërti: Qëndrimi pranë dijetarëve

 

Nxënësi e dijes e ka obligim që së pari të mbështetet për ndihmë tek Allahu i Madhëruar pastaj t’u kërkojë ndihmë dijetarëve si dhe të ndihmohet me atë që kanë shkruar në librat e tyre; pasi që të përqendruarit vetëm në thjesht leximin e librave kërkon kohë të gjatë, ndryshe nga ai që ulet para një dijetari i cili i shpjegon atij, i sqaron dhe i ndriçon rrugën.

 

Megjithatë, unë nuk them se dija nuk merret veçse drejtpërdrejt nga dijetarët, sepse mundet që dikush të marrë dije edhe duke lexuar shumë, por në shumicën e rasteve, edhe nëse ka bërë përpjekje të plota natë e ditë, edhe nëse i është dhuruar kuptim, ai mund të gabojë shumë, sepse siç thuhet: “Kush ka librin drejtues të tij, gabimet e tij janë më shumë se të saktat e tij.”

 

Por në të vërtetë ky rregull nuk është i prerë, por rruga më e mirë është që dija të merret nga mësuesit (shejhat), dhe unë e këshilloj nxënësin e dijes gjithashtu që të mos marrë nga shumë shejha në të njëjtën fushë, si p.sh. të mësojë fikhun me më shumë se një shejh, sepse dijetarët ndryshojnë nga mënyra e të arguamentuarit me Kuranin dhe Sunetin, si dhe ndryshojnë në mendimet e tyre gjithashtu. Ti zgjidh një dijetar nga i cili merr fikhun, një tjetër nga i cili merr gjuhën, e kështu; d.m.th. çdo fushë të dijes ta mësosh në shujuh të ndryshëm. E nëse një shejh është i specializuar në më shumë se një fushë të dijes, nuk ka problem të qëndrosh me të në ato fusha. Por nëse e merr fikhun për shembull nga dy shejha të ndryshëm, dhe ata kanë mendime të ndryshme në disa çështje, atëherë cili do të jetë qëndrimi yt, ti që je nxënës? Qëndrimi yt do të jetë pështjellimi dhe dyshimi. Ndaj qëndro tek  një dijetar për mësimin e një fushe të caktuar të dijes, dhe kjo të bën të jesh rehat dhe i qetë.

 

 

 

[1] E ka nxjerrë Imam Ahmedi (2/338), Ebu Daudi, Ibën Maxheh, El Hakim në Mustedrak (1/160), Ibën Ebi Shejbeh në “El Musanef”. El Hakim ka thënë: “Ky hadith është i saktë dhe zinxhiri i transmetuesve të tij janë të besueshëm”.

 

[2] E ka nxjerrë Buhariu (Kitabul Enbija).

 

[3] E ka nxjerrë Buhariu (Kitabu Sifatu es salat).

 

[4] E ka nxjerrë Muslimi (Kapitulli i Abdesit).

 

[5] E ka nxjerrë Buhariu (Kitabu et Tehexhud) dhe Muslimi (Kitabu Salatu el Musafirin).

 

[6] E ka nxjerrë Muslimi (Kitabul Ekdije).

 

[7] E ka nxjerrë Buhariu (Kitabul Iman) dhe Muslimi (Kitabul Iman).

 

[8] E ka nxjerrë Muslimi (Kitabul Imara).

 

[9] E ka nxjerrë Tirmidhiu (Kitabu el Biru ues sileh), Imam Ahmedi me tekst të përafërt, Begaviu në “Sherhus Suneh” dhe Hejthemi në “Mexhma ez Zevaid”, dhe ka thënë (ky i fundit): “Këtë hadith e ka nxjerrë Ahmedi dhe Taberani, dhe transmetuesit e Ahmedit janë burra të hadithit të saktë.”

 

[10] Muslimi 285.

 

[11] Muslimi 537.

 

[12] Muslimi 2091.

 

[13] Hadith Hasen. E ka nxjerrë Ibën Maxheh 4251.

 

[14] Nga kjo fjalë e shejhut mund të kuptohet se ai mbështet “Menhexhel muvazanat” – metodën e barazpeshimit, por nuk është ashtu, pasi që shejhu flet për dijetarët dhe pushtetarët në veçanti, ndërsa metoda e barazpeshimit ka për qëllim mbrojtjen e bidatçinjve duke përmendur edhe të mirat e tyre përkrah të këqiave dhe bidateve. Pra, medito! Në lidhje me metodën e barazpeshimit lexo librin “Metodologjia e pasuesve të sunetit dhe xhematit në kritikën e individëve, librave dhe grupeve” të shejh Rabij ibën Hadi el Med-hali.

 

[15] Buhariu 481, Muslimi 2585.

 

[16] E ka nxjerrë Muslimi 1844.

 

[17] Muslimi 2999.

 

[18] Muslimi 2956.

 

[19] Muslimi 251.

 

[20] Buhariu 39.

 

[21] Tirmidhiu 616. Shejh Albani e ka konsideruar Sahih, në Es Silsiletu es Sahiha 867.

 

[22] Muslimi 233.

 

[23] Buhariu 1773, Muslimi 1349.

 

[24] Nxjerrja e tij është përmendur më parë.

 

[25] Buhariu 6129.

 

 

 

 

 

KAPITULLI I TRETE

 

 

 

 

 

RRUGET E MARRJES SË DIJES

 

DHE DISA GABIME NGA TË CILAT DUHET PASUR KUJDES

 

 

 

 

 

1. Rrugët e marrjes së dijes

 

 

 

Është mëse e ditur se kur njeriu synon të arrijë në një vend, duhet patjetër që njohë rrugën që të çon atje, e nëse ka më shumë se një rrugë për te ai vend, atëherë zgjedh më të shkurtrën dhe më të lehtën e tyre. Prej këtu, është shumë e rëndësishme që nxënësi i dijes ta ndërtojë kërkimin e dijes mbi baza dhe rregulla dhe të mos i ngatërrojë gjërat e t’i bëjë lëmsh, sepse “kush nuk i zotëron bazat, nuk mund të arrijë te synimi.”

 

Poeti thotë:

 

Dija është det i madh i mbushur plot

 

Fundin e të cilit nuk mund ta arrijë kushdo që të përpiqet

 

Por në bazat e saj gjen lehtësim për arritjen e saj

 

Ndaj kujdesu për to, dhe ke për të gjetur rrugë

 

Shfrytëzoi rregullat dhe bazat

 

Sepse kush i humb ato, nuk arrin

 

 

 

Bazat janë dija dhe çështjet e ndryshme janë degët. Njësoj si rrënjët e pemës dhe degët e saj; n.q.s degët nuk janë mbi rrënjë të mira e të forta, atëherë ato dobësohen dhe vdesin.

 

Por, çfarë janë bazat?

 

A mos janë argumentet e sakta?

 

Apo rregullat dhe disiplinat?

 

Apo që të dyja këto së bashku?

 

Përgjigja: Bazat janë argumentet e Kuranit dhe të Sunetit, rregullat dhe disiplinat e përfituara nga vrojtimi dhe vëzhgimi i kujdesshëm dhe i studiuar nga Kurani dhe Suneti. Këto janë gjërat më të rëndësishme për të cilat ka nevojë nxënësi i dijes.

 

Për shembull, rregulli: “Mundimi dhe vështirësia tërheq lehtësimin”, është marrë nga Kurani dhe Suneti. Nga Kurani është marrë nga Fjala e Allahut të Madhëruar: “Ai (Allahu) nuk u ka ngarkuar me ndonjë vështirësi në fe.” [El Haxh, 78].

 

Ndërsa nga Suneti, nga fjala e Pejgamberit  (salallahu alejhi ue selem) ku i thotë Imran ibën Husajnit: “Falu duke qëndruar në këmbë, e nëse nuk mundesh, atëherë falu i ulur, e nëse përsëri nuk mundesh, atëherë falu i mbështetur.”[1]

 

Si dhe nga fjala e Pejgamberit  (salallahu alejhi ue selem): “Kur iu urdhëroj për diçka, bëni prej saj sa të mundeni.”[2]

 

Duke ditur këtë rregull, sikur të të vijnë një mij çështje të formave të ndryshme, ti do të keshë mundësi të gjykosh për secilën prej tyre duke u bazuar mbi këtë rregull. Por sikur të mos e dish këtë rregull, ka për t’u pështjelluar çështja qoftë edhe nëse të vijnë vetëm dy çështje apo pyetje.

 

Për marrjen e dijes ka dy rrugë:

 

Rruga e parë: Marrja e saj nga librat e besueshëm dhe të saktë të cilët i kanë shkruar dijetarët e njohur për dijen e tyre, besnikërinë dhe akiden e tyre të pastër prej bidateve dhe trillimeve.

 

Duke e marrë dijen nga librat mund të arrish në një synim të caktuar, por këtu has dy vështirësi:

 

E para: Koha e gjatë. Njeriut i duhet shumë kohë, përpjekje e stërmundim që të arrijë atë dije që synon, vështirësi të cilën ndoshta nuk e përballojnë shumë prej njerëzve, sidomos kur sheh të tjerët rreth përreth që të kenë humbur shumë kohë pa pasur dobi, dhe kështu të hyn dembelizmi, lodhja dhe neveritja, dhe nuk e arrin atë që synon.

 

Vështirësia e dytë: Në shumicën e rasteve, dija e atij i cili e merr dijen vetëm nga librat është e dobët dhe mbi të nuk ndërtohen rregulla e baza. Ndaj gjejmë shumë gabime tek ata të cilët e marrin dijen nga librat, pasi që nuk kanë baza dhe rregulla mbi të cilat mbështetet dhe mbi të cilat të ndërtojë degëzimet që gjenden në Kuran dhe në Sunet. Gjejmë disa njerëz që të mbështeten në një hadith i cili nuk ekziston në librat e konsideruara të hadithit prej “Sahihave”, apo “Mesanideve”, etj, rrugë e cila është në kundërshtim me bazat e konsideruara tek dijetarët, madje tek i gjithë ymeti musliman, pastaj i gjejmë ata të marrin këtë hadith dhe të ndërtojnë akiden e tyre mbi të, gjë e cila padyshim që është gabim, pasi që Kurani dhe Suneti kanë disa baza rreth të cilave sillen çështjet dhe degët e ndryshme. Dhe duhet patjetër që këto degëzime t’i ballafaqosh me bazat, në mënyrë që nëse në këto degëzime gjen diçka në kundërshtim me bazat dhe nuk mund të bashkosh mes tyre, atëherë i lëmë këto degëzime.

 

Rruga e dytë për kërkimin e dijes është: të kërkuarit e saj nga një mësues i besueshëm në dijen dhe fenë e tij. Kjo rrugë është më e shpejtë dhe më e sigurtë për kërkimin e dijes, pasi që në rrugën e parë mundet që kërkuesi të humbë rrugë pa e ditur për shkak të kuptimit të gabuar ose mosditurisë, apo për shkaqe të tjera. Ndërsa rruga e dytë përmban diskutim, marrje e dhënie me mësuesin, duke bërë që nxënësit ti happen dyer të shumta të kuptimit, verifikimit, mënyrës së mbrojtjes së fjalëve të vërteta dhe kundërpërgjigjes ndaj fjalëve të dobëta.

 

E nëse kërkuesi i dijes bashkon mes këtyre dy rrugëve, kjo është më e mira dhe më e plota.

 

Nxënësi i dijes duhet të fillojë me më të rëndësishmet dhe me versionet e shkurtuara në shkencat e ndryshme para atyre të zgjatura, në mënyrë që të ngjitet shkallë pas shkalle, dhe të mos ngjitet në një shkallë më lart pa e zotëruar mirë atë para saj, me qëllim që ngjitja e tij të jetë e saktë dhe e sigurtë.

 

 

 

 

 

2. Gabime prej të cilave duhet pasur kujdes

 

 

 

Disa prej nxënësve të dijes bienë në disa gabime, prej të cilave përmendim:

 

1. Zilia (El Hased)

 

Zilia është: urrejtja e asaj mirësie që Allahu i ka dhënë dikujt tjetër. Ajo nuk është dëshira për largimin e mirësisë së Allahut nga tjetri, por thjesht urrejtja e asaj mirësie që Allahu ia ka dhënë dikujt tjetër. Kjo është zilia, qoftë kur dëshiron heqjen e asaj mirësie nga tjetri apo vazhdimësinë e saj, por e urren atë.

 

Në këtë përfundim ka arritur shejhu i lslamit, Ibën Tejmije (Allahu e mëshiroftë!), i cili thotë: “Zilia është urrejtja e asaj mirësie të cilën Allahu ia ka dhënë dikujt tjetër.”

 

Zilia është diçka nga e cila thuajse nuk mund të shpëtojë shpirti, d.m.th. që ajo mund të jetë e domosdoshme për të, por në hadith ka ardhur kjo thënie: “Nëse të hyn zilia, mos bëj zullum, dhe nëse të hyn dyshimi, mos vepro (sikur të ishte i vërtetë).”[3] D.m.th: Kur njeriu sheh se ka zili në zemrën e tij për ndokënd, atëherë të mos i bëj zullum atij me fjalë apo vepër, sepse kjo është prej cilësive të çifutëve, për të cilët Allahu i Madhëruar thotë: “Apo mos kanë zili njerëzit për çfarë u ka dhuruar atyre Allahu nga Begatitë e Tij? Dhe Ne që më parë i kishim dhënë familjes së Ibrahimit Librin dhe urtësinë dhe u dhuruam atyre mbretërim madhështor.” [En Nisa, 54].

 

Përveç kësaj, ziliqari bie në shumë gjëra të ndaluara:

 

1. Urrejtja e asaj që ka caktuar Allahu, pasi që urrejtja e asaj mirësie të cilën Allahu ia ka dhënë atij personi është urrejtje e asaj që ka caktuar Allahu për të ndodhur si dhe kundërshtim i përmbushjes së paracaktimit të Allahut.

 

2. Zilia i ha veprat e mira ashtu si zjarri ha drutë, sepse në shumicën e rasteve ziliqari i bën zullum atij që ka zili duke përmendur ato që urren tek ai, duke larguar njerëzit prej tij, duke i ulur vlerën, e ngjashëm me këto, gjëra të cilat janë nga gjynahet e mëdha dhe që mund të fshijnë veprat e mira.

 

3. Ajo që ndodh në zemrën e ziliqarit prej hidhërimit, ferrit dhe zjarrit i cili e ha nga brenda. Sa herë që ky sheh një mirësi tek ai që ka zili, vreroset dhe i ngushtohet gjoksi. Gjithnjë e ruan dhe e studion atë person dhe sa herë që Allahu i jep mirësi atij, ky mërzitet, vreroset dhe i ngushtohet dynjaja.

 

4. Në të pasurit zili ka përngjasim me çifutët, dhe siç dihet: kush vepron një prej cilësive të mosbesimtarëve, ai është prej tyre në atë cilësi, bazuar në fjalën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem): “Kushdo që i përngjason një populli, ai është prej tyre.”[4]

 

5. Sado që zilia jote të rritet dhe të forcohet, nuk mundesh kurrë që ta heqësh mirësinë e Allahut nga ai person që ti ke zili. Dhe përderisa kjo është e pamundur, atëherë përse të kesh zili?!

 

6. Zilia e pengon plotësimin e besimit, sepse Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Askush nga ju nuk beson deri sa të dojë për vëllanë e tij atë që do për vete.”[5] Kjo do të thotë se ti duhet të urresh heqjen e mirësisë nga vëllai yt dhe nëse nuk e urren këtë gjë, atëherë ti nuk do për vëllanë tënd atë që do për vete, gjë e cila e pengon plotësimin e besimit.

 

7. Zilia bën që të mos i kërkosh Allahut nga mirësitë e Tij, por të preokupohesh me mirësinë që Allahu i ka dhënë dikujt tjetër, ndërsa Allahu thotë: “Dhe mos dëshironi ato gjëra me të cilat Allahu ka bërë që disa prej jush të dallohen nga të tjerët. Për burrat do të ketë shpërblim për çfarë ata kanë fituar dhe për gratë do të ketë shpërblim për çfarë ato kanë fituar dhe kërkoni Allahut nga Begatitë e Tij. Allahu është kurdoherë i Gjithëdituri për çdo gjë.” [En Nisa, 32].

 

8. Zilia bën që ziliqari t’i përbuzë mirësitë e Allahut mbi të, d.m.th. ziliqari sheh se nuk është në mirësi, ndërsa tjetri është në mirësi më të madhe se ky. Dhe kështu, ai i përbuz mirësitë e Allahut mbi të dhe si rrjedhojë nuk falënderon për to.

 

9. Zilia është moral i keq, pasi që ziliqari ndjek mirësitë e Allahut tek njerëzit e shoqërisë së tij dhe përpiqet me sa të mundet që të largojë njerëzit nga personi që ky ka zili, herë duke i ulur vlerën, herë me përçmimin e veprave të mira që ai bën, e herë me gjëra të tjera.

 

10. Kur ziliqari ka zili, në shumicën e rasteve ai i bën zullum tjetrit dhe kështu ai tjetri merr prej të mirave të këtij deri sa të mos mbesë gjë prej tyre, pastaj merren prej të këqia të këtij dhe i hidhen mbi shpinë ziliqarit, pastaj hidhet në zjarr.

 

Përfundimi është se zilia është moral negativ dhe për të ardhur keq, ajo ekziston më së shumti mes dijetarëve dhe nxënësve të dijes, mes tregtarëve, mes kolegëve dhe atyre që kanë të njëjtin profesion. Por për të ardhur keq, ajo ekziston më shumë mes dijetarëve dhe mes nxënësve të dijes, megjithëse më parësore dhe më e lartë do të ishte që poseduesit e dijes të ishin njerëzit më larg zilisë dhe më afër moraleve të përsosura.

 

Vëlla! Nëse sheh se Allahu i ka dhënë mirësi një robi të Tij, përpiqu të bëhesh si ai dhe mos e urre atë përson të cilit Allahu i ka dhënë mirësi, por thuaj: “O Zot! Shtoja atij mirësinë Tënde dhe më jep mua edhe më të mirë se atij!” Zilia nuk ndryshon asgjë nga gjendja aktuale, por siç e përmendëm më sipër, ajo përmban këto dhjetë negativitete dhe të ndaluara, dhe kush mediton më tepër mund të gjejë edhe më shumë se këto, e Allahu është Ndihmuesi më i mirë!

 

2. Dhënia fetva pa pasur dije

 

Të qenurit myfti është post i lartë, pasi që personi që ka këtë post përballet me sqarimin e gjërave që u ngatërrohen masës së gjerë të popullit në çështjet e fesë duke i drejtuar ata në rrugën e drejtë. Ndaj këtë post madhështor nuk mund ta marrë  veçse dikush që është kompetent, kështu që njerëzit duhet të kenë frikë Allahun e Madhëruar dhe të mos flasin veçse me dije dhe mendjehollësi. Duhet ta dinë se vetëm Allahut i takon krijimi dhe urdhri. Nuk ka krijues tjetër përveç Allahut, nuk ka rregullues e sistemues tjetër të krijesave përveç Allahut dhe nuk ka ligj tjetër për krijesat përveç ligjit të Allahut. Allahu është Ai i Cili e bën të detyrueshme diçka dhe të ndaluar një gjë tjetër. Ai bën të preferuar diçka dhe e bën të lejuar atë, ndërsa për ata të cilët bëjnë diçka të lejuar apo të ndaluar sipas dëshirës dhe pasionit të tyre, Allahu thotë: “Thuaju: “Më thoni, çfarë të mirash ju ka zbritur juve Allahu! Dhe ju vetë i keni bërë ato të ligjshme e të paligjshme.” Thuaju: “A ju ka lejuar Allahu (të bëni kështu), apo ju shpifni gënjeshtër ndaj Allahut?” Dhe çfarë mendojnë ata që trillojnë gënjeshtra kundër Allahut, për Ditën e Kijametit (a mendojnë se do të falen)?” [Junus, 59-60].

 

Allahu i Madhëruar gjithashtu thotë: “Por mos thoni në lidhje me atë që jua thotë goja duke gënjyer: “Kjo është e ligjshme dhe kjo është e ndaluar”, që të shpifni gënjeshtër ndaj Allahut, (pasi) me të vërtetë ata të cilët shpifin gënjeshtra ndaj Allahut kurrë nuk do të fitojnë.  (Veç) një kënaqësi të shpejtë e kalimtare do të shijojnë, por për ta do të jetë ndëshkim i dhimbshëm.” [En Nahl, 116-117].

 

Nga krimet më të mëdha është që dikush të thotë për diçka se ajo është hallall, duke qenë se nuk e di gjykimin e Allahut për të, ose që të thotë se ajo është haram, pa e ditur gjykimin e Allahut për të. Ose të thotë për diçka se ajo është vaxhib (obligim), duke mos e ditur nëse Allahu e ka bërë obligim apo jo, ose të thotë se nuk është obligim, pa e ditur se Allahu nuk e ka bërë obligim atë. Ky është krim dhe sjellje e paedukatë me Allahun e Madhëruar.

 

Si është me ty, o njeri, që e di se gjykimi i takon vetëm Allahut, pastaj i paraprin Atij duke folur në fenë dhe sheriatin e Tij pa pasur dije?! Allahu e ka shoqëruar të folurit për Të pa dije me shirkun (shokvënien), kur thotë: “Thuaj: “(Por në të vërtetë) gjërat që i ka ndaluar Zoti im janë mëkatet që kryhen hapur ose fshehur, gjynahet (e tjera të çdo lloji), shtypja pa të drejtë, vënia shok Allahut në adhurim, gjë për të cilën Ai nuk ka dhënë asnjë të drejtë e asnjë provë, si dhe përfolja për Allahun për gjëra për të cilat ju nuk keni dijeni.” [El Araf, 33].

 

Ka edhe shumë prej masës së gjerë të cilët i japin fetva njëri-tjetrit pa pasur dije. I gjen ata të thonë: “Kjo është hallall”, apo “haram”, apo “obligim”, apo “nuk është obligim”, duke qenë se nuk dinë asgjë për të. A nuk e dinë këta se Allahu ka për t’i pyetur ata në ditën e Kiametit për atë që thonë? A nuk e dinë këta se sikur të humbin një person duke i bërë të lejuar atij diçka që është e ndaluar, apo duke i bërë të ndaluar diçka që është e lejuar, se atyre u kthehet gjynahu i tij dhe ata kanë gjynah njësoj si ai që vepron për shkak të gjykimit që i kanë dhënë atij?

 

Disa njerëz nga masat e gjera bëjnë një krim tjetër: kur shohin dikë që kërkon të pyesë ndonjë dijetar, i thonë atij: “Nuk është nevoja që të pyesësh për këtë. Kjo është diçka e qartë. Kjo është haram.” Ndërkohë që në realitet ajo është hallall ndërsa ky bën haram atë që Allahu e ka lejuar. Ose thonë: “Ky është obligim”, duke i ngarkuar diçka me të cilën nuk e ka ngarkuar Allahu, e kështu. Kjo gjë është krim ndaj sheriatit të Allahut dhe tradhti ndaj vëllait tënd musliman, pasi që i ke dhënë fetva pa pasur dije. Sikur dikush të të pyeste për rrugën që të shpie në filan vend, dhe ti t’i thoshe se rruga është këtej, pa e ditur se nga ishte rruga, a nuk e konsiderojnë njerëzit këtë gjë si tradhti nga ana jote? Atëherë si mundesh të flasësh për rrugën e xhenetit, e cila është sheriati i zbritur nga Allahu, ndërkohë që ti nuk di gjë për të?!

 

O vëllezër! Prej logjikës, besimit dhe frikës ndaj Allahut dhe madhërimit të Tij është që kur njeriu nuk e di diçka, të thotë: “Nuk e di! Pyet dikë tjetër.” Kjo gjë është nga logjika e shëndoshë, sepse kur njerëzit shohin që ai sigurohet para se të flasë, besojnë tek ai, dhe sepse ai e di vlerën e vetes dhe në këtë rast i jep asaj vendin që i takon. Kjo gjë është gjithashtu nga plotësimi i besimit në Allah, i frikës ndaj tij, pasi që ky nuk i paraprin Zotit të tij në dhënien e vendimeve dhe nuk përflet në fenë e Tij atë që nuk e di. Edhe i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem), i cili është më i dituri prej krijesave të Allahut me fenë e Allahut, pyeste për ato gjëra për të cilat nuk kishte zbritur shpallje dhe priste t’i zbriste shpallja dhe Allahu t’i përgjigjej pyetjes së tij: “Të pyesin ty (O Muhammed) se ç’është e lejuar për ta. Thuaj: “Të lejuara për ju janë të gjitha ushqimet e mira.” [El Maide, 4]. “Të pyesin ty (O Muhammed) edhe për Dhulkarnejnin. Thuaju: “Unë do t’ju rrëfej diçka nga historia e tij.”[El Kehf, 83]. “Të pyesin ty (O Muhammed) për Orën (Çastin e Fundit, Kiametin): “Kur është përcaktuar koha e tij?” Thuaju: “Dija për të është Vetëm tek Zoti im. Askush nuk ta shpall kohën e tij përveç Atij.” [El Araf, 187].

 

Po kështu edhe shokët e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), kur u paraqitej një çështje për të cilën nuk e dinin gjykimin e Allahut, ata kishin frikë dhe heshtnin përballë saj.

 

Ebu Bekër es Sidiku (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thotë: “Ç’qell do të më mbulonte dhe ç’tokë do të më mbante sikur të flisja për librin e Allahut diçka pa pasur dije?!”

 

Kur Umer ibën el Hatabi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) përballej me një çështje të re, mblidhte sahabet dhe konsultohej me ta.

 

Ibën Sirin thotë: “Nuk ka pasur më të ruajtur se Ebu Bekri në lidhje me atë që nuk e dinte dhe nuk ka pasur më të ruajtur pas Ebu Bekrit se sa Umeri.”

 

Ibën Mesudi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thotë: “O njerëz! Kush pyetet për diçka që ai e di, le ta thotë atë, ndërsa kush nuk ka dije për atë që pyetet, të thotë: “Allahu e di”, pasi që prej dijes është që për atë që nuk e di, të thuash “Allahu e di”.

 

Sheabiu u pyet për një çështje dhe ai tha: “Nuk e di mirë atë”. Shokët i thanë: “U turpëruam me ty!” Ai tha: “Por engjëjt nuk u turpëruar kur thanë: “Ne nuk kemi dije përveç asaj që na ke mësuar Ti.” [El bekare, 32].

 

Shembujt ne lidhje me dhënien fetva pa pasur dije janë të shumtë. Prej tyre p.sh. kur të sëmurit i ndoten rrobat dhe ai nuk ka mundësi t’i pastrojë ato, dikush i thotë që të mos falet deri sa të pastrojë rrobat.  Kjo është një fetva e pavërtetë dhe e gënjeshtërt, pasi që i sëmuri duhet të falet qoftë edhe me rroba të ndotura, qoftë edhe me trup të papastër përderisa nuk ka mundësi të pastrohet, sepse Allahu thotë: “Kini frikë Allahun sa të mundeni…” ‘Et tegabun, 16]. Pra, të sëmurit i lejohet të falet sipas gjendjes së tij dhe sipas mundësisë që ka. Ai mund të falet në këmbë dhe nëse nuk mundet, atëherë mund të falet ulur, dhe nëse nuk mundet ulur, atëherë të falet i mbështetur dhe të bëjë me shenjë me kokën e tij nëse mundet, e nëse nuk mundet, atëherë bën me shenjë me sytë e tij, sipas mendimit të disa dijetarëve. Nëse as me sy nuk mundet dhe e ka mendjen në vend, atëherë bën nijet për kryerjen e veprave me zemrën e tij dhe fjalët i thotë me gojë. P.sh: Të thotë “Allahu Ekber”, pastaj të lexojë Fatihanë dhe një sure, pastaj të thotë: “Allahu Ekber” dhe të bëjë nijet për rënien në ruku, pastaj të thotë: “Semiallahu limen hamideh” dhe të bëjë nijet ngritjen nga rukuja. Po kështu të veprojë në sexhde dhe në veprat e tjera të namazit; të bëjë nijet me zemër veprën që nuk ka mundësi ta bëjë dhe të mos e vonojë namazin nga koha e tij.

 

Për shkak të kësaj fetvaje të gënjeshtërt mund të vdesin disa prej muslimanëve duke qenë lënës të namazit për shkak të saj, dhe sikur ata ta dinin se njeriu i sëmurë mund të falet në çdo gjendje që të jetë, do të vdisnin duke qenë që faleshin.

 

Çështjet si kjo dhe të ngjashme me të janë të  shumta, ndaj masat e gjera duhet t’i mësojnë rregullat e këtyre çështjeve nga dijetarët me qëllim që të mësojnë gjykimin e Allahut për to dhe me qëllim që të mos flasin pa dije në fenë e Allahut.

 

3. Mendjemadhësia

 

Mendjemadhësinë e ka sqaruar Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) me sqarimin më përmbledhës dhe më të qartë, kur thotë: “Mendjemadhësia është mohimi i të vërtetës dhe përçmimi i njerëzve.”[6]

 

Mohimi i të vërtetës është kthimi mbrapsht i saj, ndërsa përçmimi i njerëzve është përbuzja e tyre. Prej mendjemadhësisë është edhe që t’ja kthesh mësuesit tënd, t’i flasësh pa turp dhe të sillesh keq me të.

 

Po kështu edhe shpërfillja e atij që të sjell një dobi por i cili është më i vogël se ti, është mendjemadhësi. Kjo ndodh tek disa nxënës të cilët kur i tregon diçka dikush që është më poshtë gradës së tyre në dije, e shpërfill dhe nuk e pranon atë.

 

Neglizhimi yt në të punuarit me dijen tënde është shenjë humbjeje, Allahu na ruajtë!

 

Në lidhje me këtë, poeti thotë:

 

Dija është luftë për djaloshin kryelartë

 

Ashtu siç është rrëkeja luftë për vendin e lartë

 

Domethënia e këtyre vargjeve është: djaloshi kryelartë nuk mund ta arrijë dijen, pasi që dija është luftë për të ashtu si rrëkeja që është luftë për vendin e lartë, pasi që në vendin e lartë rrëkeja shkon majtas e djathtas dhe nuk qëndron mbi të. Po kështu edhe dija nuk qëndron me mendjemadhësinë dhe kryelartësinë, madje për shkak të këtyre dija mund të ikë nga njeriu.

 

4. Fanatizmi për një medhheb apo një mendim

 

Nxënësi i dijes duhet të zhvishet nga njëanshmëria dhe particizmi; që të mos e lidhë dashurinë dhe urrejtjen për hir të një grupi apo partie të caktuar, gjë e cila padyshim që është në kundërshtim me metodën e selefëve, të cilët nuk kanë qenë të ndarë në parti, por kanë qenë një parti e vetme, të përfshirë në Fjalën e Allahut: “Është Ai (Allahu) që ju ka emëruar ju Muslimanë edhe më pare…” [El Haxh, 78].

 

Pra nuk ka particizëm dhe as ndarje në grupe, as miqësim dhe as armiqësim veçse sipas asaj që ka ardhur në Kuran dhe Sunet.

 

Ka prej njerëzve për shembull, që anëtarësohen në një grup të caktuar, themelojnë rrugën e tij, argumentojnë për të me argumente që mund të jenë kundër tij dhe jo në favor të tij dhe e mbrojnë atë, duke i quajtur grupet e tjera si të humbur edhe pse mund të jenë më pranë të vërtetës se sa këta. Pastaj marrin edhe parimin: “Kush nuk është me mua është kundra meje”, i cili është një parim i keq, pasi që mund të ketë të mesëm për ty ose kundër teje, dhe nëse është kundër teje me të drejtë, atëherë le të jetë kundër teje, sepse në fakt ai është me ty në këtë rast. Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) thotë: “Ndihmoje vëllanë tënd qoftë ai i cili e bën padrejtësinë apo të cilit i bëhet padrejtësia.”[7] Ndihmesa e zullumqarit bëhet duke e ndaluar atë nga zullumi.

 

Në Islam nuk ka particizëm, andaj kur në mesin e muslimanëve u shfaqën partitë, u ndanë rrugët, u përça populli dhe njerëzit filluan të quajnë njëri-tjetrin të humbur, të hanë mishin e vëllait të tyre të vdekur, i ndoqi ata dështimi, siç ka thënë Allahu i Madhëruar: “mos u kundërshtoni me njëri-tjetrin që të mos humbni kurajon dhe të mos ju lënë fuqitë…” [El Enfal, 46].

 

Dhe kështu, i gjejmë disa nxënës të dijes të cilët shkojnë tek një prej shejhave (mësues, dijetar), që ta mbrojnë atë shejh me të drejtë dhe pa të drejtë, dhe lufton shejhat e tjerë, i quan të humbur dhe bidatçinj, dhe mendon se vetëm shejhu i tij është dijetar i vërtetë, ndërsa të tjerët janë injorantë ose prishës. Padyshim që ky është një gabim shumë i madh. Ajo që duhet të merret është fjala e atij e cila është në përputhje me Kuranin, Sunetin dhe me fjalën e sahabeve të Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem).

 

5. Dalja në krye para kualifikimit

 

Nga gjërat për të cilat duhet pasur kujdes është që nxënësi i dijes të dalë në krye para se të kualifikohet për të kryesuar dhe udhëhequr; e nëse ai e bën këtë, kjo argumenton për disa gjëra:

 

E para: Pëlqimi i vetvetes për shkak të daljes në krye, duke e parë veten më të diturin e të diturve.

 

E dyta: Kjo është argument për moskuptimin dhe mosnjohjen e tij të çështjeve, pasi që kur del në krye, ndodh që të has në një çështje nga e cila nuk mund të dalë, pasi që kur njerëzit e shohin atë të dalë në krye, i paraqisin atij çështje me të cilat zbulohet defekti dhe mangësia e tij.

 

E treta: Kur del në krye para se të kualifikohesh, kjo të çon në të folurit për Allahun pa pasur dije, pasi që në shumicën e rasteve, ata që kanë për qëllim të udhëheqin, janë mospërfillës dhe përgjigjen për çdo gjë që pyeten, duke vënë në rrezik fenë e vet dhe duke folur për Allahun e Madhëruar pa pasur dije.

 

E katërta: Kur njeriu del në krye, në shumicën e rasteve ai nuk e pranon të vërtetën, pasi që me mendjelehtësinë e tij ai kujton se sikur t’i nënshtrohet dikujt tjetër qoftë edhe nëse e vërteta është me të, kjo do të ishte argument se ai nuk është dijetar.

 

6. Të pasurit mendim të keq për tjetrin

 

Nxënësi i dijes duhet të ketë kujdes nga të pasurit mendim të keq për tjetrin, si p.sh. të thotë: “Ky nuk jep lëmoshë veçse për t’u dukur”, “ky nxënës nuk e ka bërë këtë pyetje veçse për t’u dukur dhe për t’u njohur se është nxënës që kupton”. Kështu bënin hipokritët në kohën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem); kur dikush prej besimtarëve sillte lëmoshë të madhe, ata thoshin: “E bën për sy të njerëzve”, ndërsa kur dikush sillte lëmoshë të pakët, ata thonin: “Allahu nuk ka nevojë për lëmoshën e këtij”. Allahu thotë për ta: “Ata të cilët marrin nëpër gojë dhe tallen me besimtarë të atillë që japin Sadaka me vullnetin e tyre dhe (me) ata të cilët nuk munden që të gjejnë për të dhënë Sadaka përveçse çfarë kanë në dorë, Allahu do t’ua përplasë vetë atyre përqeshjen dhe për ta do të ketë dënim të dhimbshëm.” [Et Teube, 79].

 

Ruaju mendimit të keq për atë që në pamje të jashtme është i drejtë. Nuk ka dallim mes mendimit të keq për mësuesin tënd apo për shokun tënd, pasi që obligimi është që të kesh mendim të mirë për atë që në pamje të jashtme shfaq drejtësi. Ndërsa për atë që shfaq gjë tjetër nga e drejta, nuk ka problem që të kesh mendim të keq për të, por megjithatë ti duhet të sigurohesh për këtë me qëllim që të heqësh nga vetja iluzionin, pasi që disa njerëz mund të mendojnë keq për dikë duke u bazuar në një iluzion të rrejshëm dhe të pavërtetë.

 

Pra, detyra jote kur ti e prish mendimin për një person, qoftë ai nga nxënësit e dijes apo të tjerë, detyra jote është që të shohësh nëse ka prova të qarta që të shtyjnë ty të kesh mendim të keq. Përndryshe, nëse janë thjesht iluzione të tuat, atëherë nuk të lejohet ty që të mendosh keq për muslimanin i cili në pamje të jashtme shfaq drejtësi. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që keni besuar! Largoni shumë prej dyshimeve.” [El Huxhurat, 12]. Pra nuk thotë: “Të gjitha dyshimet” , pasi që disa dyshime kanë bazë dhe arsye. “Vërtet disa nga dyshimet përbëjnë gjynah.” Dhe jo të gjitha dyshimet. Ai dyshim nga i cili rrjedh armiqësi ndaj tjetrit, padyshim që është gjynah. Po kështu edhe dyshimi i pabazë. Por nëse dyshimi ka baza, atëherë nuk ka problem të mendosh keq në bazë të provave dhe argumenteve.

 

Prandaj nxënësi i dijes duhet t’i japë vetes vendin që i takon dhe të mos e ndotë atë me gjëra të ndyta, si dhe të ketë kujdes nga këto gabime që përmendëm, pasi që atë e ka nderuar Allahu me dije dhe e ka bërë shembull për të tjerët, sa që Allahu i ka kthyer çështjet e njerëzve, në të cilat hasin problem, tek dijetarët, kur thotë: “Pyesni njerëzit e Mesazhit nëse nuk dini.” [El Enbija, 7] “Kur atyre u vjen rëndë ndonjë çështje që prek sigurinë e njerëzve apo frikë, ata e përhapin atë (ndër njerëz). Sikur t’ia kishin paraqitur atë (për shqyrtim) të Dërguarit apo njerëzve të tjerë drejtues të tyre, shqyrtuesit përkatës do ta kishin kuptuar atë prej tyre.” [En Nisa, 83].

 

Përfundimi është se ti, o nxënës dije, je i nderuar, ndaj mos e zbrit veten tënde në fushën e përçmimit dhe poshtërimit, por qëndro ashtu si duhet të jesh.

 

 

 

[1] Buhariu dhe Muslimi.

 

[2] Buhariu dhe Muslimi.

 

[3] E ka përmendur Ibën Haxheri në “Fet’hul Bari” me sened Mursel. Por hadithi ka dëshmues të tjerë të nxjerrë nga Bejhakiu në :Shuabul Iman” dhe Ibën Abdulberr në “Et Temhid”.

 

[4] E ka nxjerrë Ahmedi 5/5, Ebu Daudi, El Hejthemi 10/271. Ahmed Shakir e ka konsideruar të saktë në “El Musned” të imam Ahmedit, hadithi nr. 5114.

 

[5] Buhariu.

 

[6] Muslimi.

 

[7] Buhariu dhe Muslimi.

 

 

 

 

 

Kapitulli i katërt

 

 

 

LIBRAT E NXËNËSIT TË DIJES

 

 

 

Në fillim të këtij kapitulli duhet patjetër që të sqarojmë disa çështje të rëndësishme për nxënësin e dijes. Ato çështje janë:

 

1. Si të sillemi me librin?

 

Sjellja me librin bëhet me disa gjëra:

 

E para: Njohja e subjektit të librit me qëllim që të përfitosh prej tij në fushën që kërkon, pasi që mund të jetë libër magjie, fallesh apo me gjëra të pavërteta. Pra duhet patjetër që të njohësh subjektin e librit me qëllim që të arrish dobinë e kërkuar prej tij.

 

E dyta: Njohja e termave të përdorura në libër, gjë e cila zakonisht tregohet në parathënien e librit. Kjo është e rëndësishme pasi që kështu ti kursen shumë kohë, dhe prandaj dijetarët i vendosin parathënie librave.

 

P.sh: Ne e dimë se kur autori i librit “Bulugul Meram” thotë: “Ky hadith është Muttefekun Alejhi”, ka për qëllim Buhariun dhe Muslimin, ndërsa autori i librit “Munteka el Ahbar” ka për qëllim gjë tjetër. Kur thotë “Muttefekun alejhi” ai ka për qëllim se atë hadith e transmeton Ahmedi, Buhariu dhe Muslimi.

 

Po kështu në librat e Fikhut bëhet dallim mes termave “dy thënie”, “dy drejtime”, “dy transmetime”, “dy mundësi” e kështu. “Dy transmetimet” janë nga imami i medhhebit. “Dy drejtimet” janë nga shokët e tij, dijetarët e mëdhenj të medhhebit ata të cilët i japin drejtim gjërave në medhheb. “Dy mundësitë” përdoret kur ka lëkundje mes dy thënieve dhe “dy thëniet” janë më të përgjithshme se të gjitha këto.

 

Po kështu duhet të dish p.sh. se kur autori thotë “ixhmaan” – në unanim, apo “uifakan”-në përputhje, në këtë rast me fjalën “unanim” është për qëllim unanimi i metit dhe kur thotë “në përputhje” d.m.th. në përputhje me tre imamët, siç e përdor këtë shprehje autori i librit “El Furu”-Degëzimet, në fikun hanbeli. Po kështu edhe dijetarët e medhhebeve të tjerë, secili ka termat e veta, kështu që duhet të njohësh termat që përdor autori.

 

E treta: Njohja e stilit dhe shprehjeve të librit, ndaj kur lexon një libër, dhe veçanërisht kur është libër shkencor i mbushur me dije, ndesh me shprehje të cilat kërkojnë meditim dhe mendim të thellë që t’i kuptosh, për shkak se ende nuk je mësuar me stilin e tij, por kur e lexon përsëri, mësohesh me të.

 

Ekziston edhe diçka tjetër jashtë sjelljes me librin, dhe bëhet fjalë për shënimet poshtë apo anash faqes. Nxënësi i dijes duhet t’i shfrytëzojë këto vende bosh në faqen e librit për të shënuar sqarimin, argumentin apo analizimin e një çështje që ndesh në libër dhe ka frikë se mos e harron. Shpesh njeriut i shpëtojnë këto dobi të cilat sikur t’i shënonte, nuk do i merrnin veçse një apo dy minuta kohë, dhe kur i kthehet përsëri atij libri, harxhon kohë të gjatë deri sa të kujtojë ku e ka lexuar atë dobi të caktuar, madje ndoshta nuk e gjen më.

 

Pra, nxënësi i dijes duhet të kujdeset për këtë gjë, sidomos në librat e fikhut. Shpesh në librat e fikhut ndesh një çështje të caktuar bashkë me gjykimin e saj, për të cilën ti stepesh dhe ajo çështje të bëhet problematike. Kur kthehesh në librat e fikhut më të zgjeruara se libri që ke në dorë, dhe gjen atje një thënie e cila e sqaron plotësisht çështjen tënde, atëherë ti duhet ta shënosh këtë thënie me qëllim që të kthehesh tek ajo herë tjetër në rast nevoje, pa u kthyer përsëri tek libri i madh nga i cili e ke marrë atë. Kjo gjë të kursen shumë kohë.

 

2. Leximi i librave bëhet në dy mënyra:

 

E para: Lexim me vëmendje dhe përqendrim për të kuptuar. Në këtë mënyrë të të lexuarit, njeriu duhet të mendohet dhe të përqendrohet.

 

E dyta: Lexim dhe shfletim për të parë se për çfarë bën fjalë libri dhe çfarë kapitujsh përmban, duke e shfletuar shpejt atë, gjë në të cilët nuk përkushtohet vëmendje dhe përqendrim si në mënyrën e parë të leximit.

 

 

 

3. Grumbullimi i librave

 

Nxënësi i dijes duhet të kujdeset për grumbullimin e librave, por duhet të fillojë nga më të rëndësishmit në më pak të rëndësishmit. Nëse njeriu ka pak mundësi financiare, nuk është prej hajrit dhe as prej urtësisë që të blejë shumë libra dhe të fus veten në borxhe për çmimin e tyre. Kjo është prej menaxhimit të keq. N.q.s. nuk ke mundësi të blesh një libër, atëherë ti mund ta marrësh atë hua nga ndonjë bibliotekë.

 

 

 

4. Përkujdesja për përvetësimin e librave të rëndësishme

 

Nxënësi i dijes duhet të kujdeset për përvetësimin e librave nënë dhe bazë, dhe jo librat e shkruara së fundi, pasi që disa autorë të rinj nuk janë në dijen e thelluar dhe me baza, ndaj kur lexon atë që kanë shkruar këta, i gjen gjëra sipërfaqësore. Mund edhe të kenë përcjellë shprehje të librave të vjetër, por me ndryshim të shprehjes duke e zgjatur atë me fjalë të shumta të pavlera.

 

Ndaj, kujdesu për librat nënë të selefëve, sepse ato janë shumë më të mira dhe më të begata se librat e halefëve (të mëvonshmëve), dhe kjo sepse shumica e librave të këtyre të fundit janë kuptimpakë dhe shprehjeshumë, sa që lexon një faqe të tërë dhe mund ta përmbledhësh atë me një apo dy rreshta. Ndërsa librat e të parëve i gjen të lehta, të thjeshta, të arritshme dhe të matura. Madje nuk gjen një fjalë të vetme pa pasur kuptim.

 

Prej librave më madhështore për të cilat duhet të kujdeset nxënësi i dijes janë librat e shejhut të Islamit, Ibën Tejmijes (Allahu e mëshiroftë!) dhe librat e nxënësit të tij, Ibnul Kajjim (Allahu e mëshiroftë!). Siç është e njohur, librat e Ibnul Kajjim janë më të lehta dhe të thjeshta se ato të Ibën Tejmijes, sepse Ibën Tejmije përdor shprehje të forta për shkak të dijes së tij të gjerë dhe forcës së intelektit të tij. Ndërsa Ibnul Kajjim pa një shtëpi të ngritur dhe u preokupua me zbukurimin dhe renditjen e saj. Nuk kemi për qëllim këtu të themi se Ibnul Kajjim është kopje e Ibën Tejmijes. Përkundrazi, Ibnul Kajjim ka qenë i lirë në mendimet dhe zgjedhjet e tij, dhe kur shihte se shejhu i tij e kundërshtonte diçka që ky e shihte të saktë, atëherë ai fliste, siç ka bërë në lidhje me obligueshmërinë e shndërrimit të Haxhit në Umra për atë që nuk e sjell me vete kurbanin ndërkohë që ka bërë nijet për Haxh Mufrid apo Kiran, siç ishte edhe mendimi i Ibën Abasit (Allahu qoftë i kënaqur me ta!). Ndërsa Ibën Tejmije kishte mendimin se kjo gjë ishte e obliguar në këtë mënyrë posaçërisht për sahatet. Pasi përmend fjalën e Ibën Abasit, ibnul Kajjim thotë: “Unë më shumë anoj nga fjala e tij se sa nga fjala e shejhut tonë.” D.m.th. shprehu kundërshtimin e tij.

 

Pra Ibnul Kajjim (Allahu e mëshiroftë!) ka qenë i pavaruar dhe i lirë në mendimet e tij, por nuk ka çudi që ai të përputhet me shehun e tij në atë që mendon se është e saktë dhe e vërtetë, dhe nuk ka dyshim se nëse ti i mendon thellë shumicën e zgjedhjeve të Ibën Tejmijes, i gjen se ato janë të sakta, gjë të cilën e njohin mirë ata që lexojnë librat e atyre dyve (Ibën Tejmijes dhe Ibnul Kajjim).

 

 

 

5. Vlerësimi i librave

 

Librat ndahen në tre lloje:

 

Lloji i parë: Libra të hajrit

 

Lloji i dytë: Libra të sherrit

 

Lloji i tretë: Libra as të hajrit dhe as të sherrit

 

Ti kujdesu që libraria jote të mos përmbajë libra në të cilat nuk ka hajër, apo në të cilat ka sherr.

 

Ekzistojnë edhe disa libra të cilave u thuhet “Libra letërsie”, por në të vërtetë këto libra e therin kohën dhe e vrasin atë pa përfituar dobi. Si dhe ekzistojnë gjithashtu libra të dëmshme që përmbajnë ide të caktuara, as këto mos i fut në librarinë tënde, qofshin ato në menhexh apo në akide, siç janë librat e bidatçnjve të cilat dëmtojnë akiden dhe librat revolucionare të cilat dëmtojnë menhexhin.

 

Në përgjithësi, çdo libër të dëmshëm mos e fut në librarinë tënde, pasi që librat janë ushqim për shpirtin njësoj si ngrënia dhe pirja për trupin, dhe nëse e ushqen shpirtin me libra të tillë, ty të shkaktohet dëm i madh dhe merr drejtim të kundërt me rrugën e saktë të nxënësit të dijes.

 

 

 

Librat e nxënësit të dijes

 

 

 

Së pari: Në Akide

 

1. Libri “Tre parimet”

 

2. Libri “Katër bazat”

 

3. Libri “Largimi i dyshimeve”

 

4. Libri “Kitabu et Teuhid”

 

Të katërta këto libra janë të shejhut të Islamit, imam Muhamed ibën Abdulvehab (Allahu e mëshiroftë!).

 

5. Libri “Akidja el Vasitije” e cila përmban sqarim të Teuhidit El Esma ue Sifat dhe është nga librat më të mirë që janë shkruar në këtë temë dhe e meriton të lexohet dhe të referohesh tek ai.

 

6. Libri “El Hamavije”

 

7. Libri “Et Tedmurije”, që të dy këto libra janë më të zgjeruara se libri “El Vasitije”. Të tre këto libra janë të shejhut të Islamit Ibën Tejmijes (Allahu e mëshiroftë!).

 

8. Libri “Akidja Tahavije”, e shejh Ebu Xheafer Ahmed ibën Muhamed et Tahavi.

 

9. Libri “Sqarimi i Akides Tahavije”, i Ebu el Hasen Ali ibën Ebil Iz (Allahu e mëshiroftë!).

 

10. Libri “Margaritarët shkëlqyes në përgjigjet Nexhdije”, grumbullim i shejh Abdurrahman ibën Kasim (Allahu e mëshiroftë!).

 

11. Libri “Margaritarët ndriçues në akiden e grupit të pëlqyer”, i Muhamed ibën Ahmed es Sefarini el Hanbeli, por duhet pasur parasysh se në të përmenden disa shprehje të cilat e kundërshtojnë menhexhin e selefëve, siç është fjala e tij:

 

Zoti ynë nuk është as materie dhe as gjë aksidentale

 

As trup nuk është Ai, i Larti në lartësi

 

Prandaj nxënësi i dijes duhet ta mësojë akiden në duart e një shejhu i cili e njeh mirë akiden e selefëve, me qëllim që t’i sqarojë atij shprehjet dhe bindjet që janë në kundërshtim me akiden e selefëve.

 

 

 

Së dyti: Në Hadith

 

1. Libri “Fet’hul Bari, sqarim i Sahihut të Buhariut”, i Ibën Haxher el Askilani (Allahu e mëshiroftë!).

 

2. Libri “Subulu as selam, sqarim i Bulugu al meram”, i Saneanit, një libër i cili bashkon mes hadithit dhe fikhut.

 

3. Libri “Nejlu al eutar, sqarim i Munteka el Ahbar” i Sheukanit.

 

4. Libri “Umdetu al Ahkam” i El Makdesi, një libër i specializuar shumica e haditheve të të cilit janë në dy Sahihat dhe nuk është nevoja të kërkohet për saktësinë e tyre.

 

5. Libri “Dyzet hadithet e Neveviut”, i Ebu Zekerija en Nevevi Allahu e mëshiroftë! Ky libër është shumë i mirë sepse në të ka mësime të mira, stil të mirë dhe rregulla shumë të dobishme, siç është p.sh. hadithi: “Nga islami i mirë i njeriut është lënia e asaj që nuk i intereson.”[1] Ky hadith është një rregull, po të ecësh sipas të cilit, do të ishte i mjaftueshëm. Po kështu edhe rregulli në lidhje me të folurin: “Kush beson Allahun dhe botën tjetër, të flasë mirë ose të heshtë!”[2]

 

6. Libri “Bulugu al Meram”, i hafiz Ibën Haxher el Askilani, një libër shumë i dobishëm veçanërisht me faktin se ai përmend transmetuesit e haditheve dhe se kush e ka konsideruar të saktë apo të dobët një hadith të caktuar, si dhe bën shënimet e veta në hadithe.

 

7. Libri “Nuhbetu el fikr”, i Ibën Haxher el Askilani, i cili konsiderohet një libër përmbledhës. Sikur nxënësi i dijes ta kuptojë dhe ta përvetësojë këtë libër, ai i mjafton në vend të shumë librave në terminologjinë e hadithit. Në këtë libër, Ibën Haxheri ka edhe një stil shumë të dobishëm, i cili është: shqyrtimi dhe ndarja. Kur e lexon këtë libër, nxënësi i dijes është aktiv pasi që ai është i ndërtuar në atë mënyrë që të kërkon të vesh mendjen në punë. Madje unë them se nxënësi i dijes bën mirë ta mësojë përmendësh atë, sepse ai është një përmbledhje e dobishme në shkencën e hadithit.

 

8. Gjashtë Sunenet: Sahihu i Buhariut, Sahihu i Muslimit, Sunenu en Nesai, Sunenu Ebi Daud, Sunenu Ibën Maxheh dhe Xhamiu et Tirmidhi. E këshilloj nxënësin e dijes që të lexojë sa më shumë prej tyre, sepse në to ka dy dobi:

 

E para: Kthimi tek bazat e fesë.

 

E dyta: Përsëritja e emrave të transmetuesve në mendje, gjë e cila bën që kur të lexosh emrat e transmetuesve në çdo sened që të jenë, e dallon p.sh. se filani është nga transmetuesit e Buhariut, duke përfituar kështu këtë dobi në shkencën e hadithit.

 

 

 

Së treti: Në fikh

 

Libri “Edukata e të ecurit për në xhami”, i shejhut të Islamit Muhamed ibën Abdulvehab, Allahu e mëshiroftë.

Libri “Zadu el Nustekni, shkurtim i librit “El Mukni”, i El Haxhavi, një nga më të mirat libra të përmbledhura në fikh. Ky është një libër i shkurtuar dhe i përmbledhur, të cilin profesori ynë, dijetari i madh Abdurrahman es Seadi, Allahu e mëshiroftë, na këshilloi që ta mësonim përmendësh, ndërkohë që vetë ai kishte mësuar përmendësh tekstin e librit “Delijlu et Talib”.

Libri “Er raudul murabea, sqarim i “Zadul Mustekni”, i shejh Mensur el Behuti.

Libri “Umdetul Fikh”, i Ibën Kudames, Allahu e mëshiroftë!

 

 

Së katërti: Në ndarjen e trashëgimisë

 

Libri “Metnu er Rrahabije”, i Er Rahabi.

Libri “Metnul Burhanije”, i Muhamed el Burhani, një libër i shkurtuar, i dobishëm, përmbledhës për të gjitha trashëgimitë. Për mendimin tim, ky i dyti është më i mirë se libri Er Rrahabije, për shkak se ky është më përmbledhës dhe me njohuri më të zgjeruara.

 

 

Së pesti: Në Tefsir

 

1. Libri “Tefsiri i Kuranit të Madhërishëm”, i Ibën Kethirit, i cili është i mirë në tefsirin me gjurmët e të parëve, i dobishëm dhe i sigurtë (për nga akidja, etj). Por ai jep shumë pak në lidhje me anën gjuhësore dhe atë retorike.

 

2. Libri “Tejsijr el Kerijmi er Rrahman fi Tefsir Kelamil Menan”, i shejh Abdurrahman ibën Nasir es Seadi, Allahu e mëshiroftë! Ky është një libër i mirë, i lehtë për t’u përvetësuar dhe i sigurtë (për nga akidja, etj). Unë këshilloj për leximin e tij.

 

3. “El Mukadimetu fi et Tefsir”, e shejhut të Islamit Ibën Tejmije, i cili është hyrje e rëndësishme dhe e mirë në shkencën e Tefsirit.

 

4. Libri “Edvaul Bejan”, i dijetarit të madh Muhamed esh Shinkiti, Allahu e mëshiroftë! Ky është një libër përmbledhës i hadithit, fikhut, tefsirit dhe usuli fikhut.

 

 

 

Së gjashti: Libra të përgjithshme në disa shkenca të ndryshme

 

1. Në sintaksën arabe: “Metnul Axhrumije”, një libër i shkurtuar dhe i thjeshtë.

 

2. Gjithashtu në sintaksë: “Elfijtu Ibni el Malik”, i cili konsiderohet esenca e sintaksës.

 

3. Në Sira, libri më i mirë që kam parë është: “Zadul Miad”, i Ibnul Kajim, Allahu e mëshiroftë! Ky është një libër shumë i dobishëm i cili përmend historinë e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem) në të gjitha gjendjet e tij, pastaj nxjerr ligje dhe dobi të shumta.

 

4. Libri “Kopështi i njerëzve të zgjuar”, i Ibën Hiban el Busti, Allahu e mëshiroftë! Ky është një libër i dobishëm edhe pse është i vogël, dhe ka mbledhur një numër të madh dobishë dhe gjurmë dijetarësh të hadithit e të tjerë.

 

5. Libri “Sijeru ealami en Nubela”, i Dhehebiut, një libër me dobi shumë të mëdha, nga i cili nxënësi i dijes duhet të lexojë dhe të kthehet tek ai.

 

 

 

Lusim Allahun të na japë dije të dobishme dhe të na bëjë dobi me dijen që na jep! Ai është Zot i kësaj dhe Plotfuqishëm për gjithçka.

 

Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të dërguarin tonë Muhamed, familjen dhe shokët e tij!

 

 

 

 

[1] Hadith Sahih. E ka nxjerrë Tirmidhiu 2324, Ibën Maxheh 3976.

 

[2] Buhariu 6018, Muslimi 47.

 

 

 

Cilat janë Bazat e Besimit në Islam?

 

 

 

Në hadithin e mirënjohur të Xhibrilit, të cilin e transmeton Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!), thuhet: “Më pas vazhdoi: “Më trego çfarë është imani (besimi)?” Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha : “Të besosh Allahun, engjëjt e Tij, librat që Ai zbriti, profetët e dërguar, Ditën e fundit dhe të besosh kaderin, qoftë i mirë apo i keq.” (Trans. Buhariu, Muslimi, etj.)

 

Prej ketu, shtyllat bazë të besimit Islam janë gjashtë:

 

 

 

1. Besimi në një Zot të vetëm

 

Muslimani beson në Allahun e Madhëruar, d.m.th: ai beson në ekzistencën e Allahut të Lartëmadhëruar dhe se Ai është Krijuesi i qiejve e i tokës, Gjithënjohësi i të shfaqurës dhe i të fshehtës, Zoti i çdo gjëje dhe Zotëruesi i tyre. Nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) dhe as zot tjetër përveç Atij. Allahu i Madhëruar është i cilësuar me atributet absolute dhe i Pastër nga çdo mangësi.

 

Muslimani e beson këtë si rezultat i udhëzimit të Allahut drejt kësaj, së pari, dhe nga argumentet prej teksteve Hyjnore dhe atyre logjike, së dyti.

 

Argumentet nga tekstet Hyjnore:

 

1. Vetë Allahu i Madhëruar ka njoftuar për ekzistencën e Tij, për të qenurit e Tij Zot dhe Krijues i gjithçkaje që ekziston, për Emrat dhe Atributet e Tij absolute. Këtë gjë Ai e ka treguar në Librin e Tij të Fisnik, ku thotë: “Padyshim që Zoti juaj është Allahu i Cili krijoi qiejtë dhe tokën në gjashtë ditë, pastaj qëndroi mbi Arsh. Ai sjell natën si mbulesë të ditës dhe secila duke synuar tjetrën pandërprerë; dhe Ai krijoi edhe diellin, edhe hënën, edhe yjet të nënshtruar ndaj Urdhërit të Tij. Padyshim që i Tij është krijimi dhe komandimi. Lartësuar me madhështi qoftë Allahu, Zoti i të gjithë botëve.” [El Araf: 54]

 

Po kështu, Fjala e Tij kur Ai i thirri Musës (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) në anën e djathtë të luginës së bekuar, tek pema: “O Musa! Sigurisht që jam Unë, Allahu, Zoti i botëve.” [El Kasas: 30]

Allahu i Madhëruar gjithashtu thotë: “Sigurisht që Unë jam Allahu dhe nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Meje, ndaj më adhuro (vetëm Mua) dhe fale namazin për të më kujtuar Mua!” [Ta Ha: 14]

 

Ndërsa në përmendjen e madhështisë së Vetes së Tij dhe të Emrave e Atributeve të Tij, Allahu i Lartëmadhëruar thotë: “Ai është Allahu, përveç të Cilit nuk ka të adhuruar tjetër (të merituar). Ai është Gjithënjohësi i të fshehtës dhe i të shfaqurës. Ai është i Gjithëmëshirëshmi, Mëshirëploti. Ai është Allahu përveç të Cilit nuk ka të adhuruar tjetër (të merituar), por vetëm Ai, Mbizotëruesi, i Shenjti, i Gjithëpërsosuri pa asnjë të metë, Gjithëdhuruesi i sigurisë (besimit), Gjithëvëzhguesi mbi krijesat e Tij, i Gjithëfuqishmi, Urdhëruesi i Papërballueshëm, më i Larti Suprem. Lavdi i qoftë Atij! I Lartë është Ai nga gjithë çfarë i mveshin dhe i shoqërojnë Atij. Ai është Allahu, Gjithëkrijuesi, Shpikësi i Pashembullt i çdo gjëje, Formësuesi i gjithçkaje. Të Tij janë Emrat më të bukur e më të lartë. Gjithçka që ekziston në qiell e në tokë lavdërojnë Atë. E Ai është i Gjithëfuqishmi, më i Urti Gjithëgjykues.” [El Hashr: 22-24]

 

Po kështu edhe Fjala e Allahut të Madhëruar në lavdërimin e Vetes së Tij: “Gjithë lavdërimet dhe falenderimet janë për Allahun, Zotin e botëve. I Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti. I Vetmi Zotërues e Gjithëgjykues i Ditës së Llogarisë.” [El Fatiha: 2-4]

Ndërsa ne muslimanëve, Allahu i Madhëruar na është drejtuar me këto fjalë: “Vërtet që ky populli juaj është një i vetëm (i një Feje) dhe Unë jam Zoti juaj, ndaj vetëm Mua më adhuroni!” [El Enbija: 92]

 

Ndërsa në suren el Muminun thotë: “Dhe Unë jam Zoti juaj, ndaj më kini frikë vetëm Mua!” [El Muminun: 52]

 

Po kështu edhe Fjala e Allahut për rrëzimin e supozimit të ekzistencës së një zoti tjetër përveç Allahut, apo të ndonjë të adhuruari tjetër në qiej apo në tokë: “Sikur në ato të dyja (qiej e tokë) të ekzistonin zotëra të tjera përveç Allahut, padyshim që ato të dyja do të shkatërroheshin. I Lartësuar dhe i Pastër është Allahu, Zoti i Arshit, nga çfarë i mveshin Atij.” [El Enbija: 22]

 

2. Njoftimi i mëse njëqind e njëzet e katër mijë pejgamberëve e të dërguarëve të Allahut për ekzistencën e Allahut të Madhëruar, për të qenurit e Tij Zot të gjithçkaje që ekziston, për krijimin e Tij dhe Komandimin e Tij në të, për Emrat dhe Atributet e Tij. Allahu i Madhëruar i ka folur çdonjërit prej të dërguarve apo lajmëtarëve, ose ka dërguar tek ai të dërguar (engjëll), ose i ka frymëzuar atij në zemër e mendje, gjë nga e cila bindet qartë se ajo është Fjalë e Allahut dhe shpallje e Tij tek ai.

 

Sigurisht që njoftimi i një numri kaq të madh prej krijesave më të zgjedhura dhe më të mirëve të gjithë njerëzimit, njoftimi i këtyre është absurde të mohohet nga mendja njerëzore ashtu si dhe është absurde gjithashtu marrëveshja e të gjithë atyre që të gënjejnë e mashtrojnë, si dhe të njoftojnë për diçka që ata nuk e dinë e nuk e kanë vërtetuar, duke e thënë prerë se ajo është e vërtetë dhe e saktë. E si mund të ketë qenë diçka e atillë prej tyre kur ata janë prej njerëzve më të mirë, më të pastër në shpirt, më të plotë në të mendje e të gjykuar dhe më të sinqertit në fjalë?!

 

3. Besimi i biliona njerëzve dhe bindja e tyre për ekzistencën e Zotit të Lartëmadhëruar, adhurimi dhe bindja ndaj Tij e tyre është argument i gjallë për këtë. Si të mos jetë kështu kur zakoni njerëzor është që ata e besojnë një person të vetëm apo dy kur njoftojnë për diçka, aq më tepër nëse do të ishte një grup i madh njoftuesish, apo i gjithë populli, apo një numër i paimagjinuar njerëzish?! Shoqëruar kjo me dëshminë e mendjes dhe natyrshmërisë njerëzore për saktësinë e asaj në të cilën ata kanë besuar, kanë njoftuar, kanë adhuruar dhe janë afruar tek Allahu me të.

 

4. Njoftimi i miliona dijetarëve të mëdhenj për ekzistencën e Allahut, për Emrat dhe Atributet e Tij, për të qenurit e Tij i vetmi Zot dhe Hyjni, për Fuqinë e Mundësinë e Tij për çdo gjë. E se për këtë shkak, ata e kanë adhuruar dhe i janë bindur Atij, kanë dashur dhe urrejtur për hir të Tij.

 

Argumentet nga logjika e shëndoshë:

 

1. Ekzistenca e gjithë këtyre botëve (specieve të gjallesave) të shumëllojshme e të ndryshme dëshmon për ekzistencën e Krijuesit të tyre dhe se Ai është Allahu i Madhëruar, pasi që nuk ka ndonjë tjetër që të ketë pretenduar se ai është krijuesi i të gjitha këtyre botëve, përveç Allahut të Madhëruar.

 

Po kështu, mendja njerëzore e konsideron absurde ekzistencën e diçkaje pa qenë dikush që ta ketë bërë atë. Madje ajo refuzon edhe ekzistencën e gjësë më të vogël pa autorin e saj, si ekzistenca e bukës pa bukëbërësin e saj, apo një vend i shtruar pa qenë dikush që ta ketë shtruar atë. Atëherë si është çështja me gjithë këto botë të mëdha e të përkryera prej qiellit dhe çfarë ai përfshin prej orbitave, diellit, hënës e planeteve; të gjitha me përmasa të ndryshme, me largësi e lëvizje të ndryshme nga njëra-tjetra, si dhe prej tokës e çfarë Allahu ka krijuar në të prej njerëzve, xhinëve dhe kafshëve me të gjitha llojet e speciet e tyre, si dhe me ndryshimin e ngjyrave e gjuhëve të tyre, apo dallimin në kapacitetin e të kuptuarit të tyre dhe veçoritë e aftësitë e tyre.

 

Po kështu edhe ato që ka futur në tokë prej xeherorëve të ngjyrave e dobive të ndryshme, apo lumenjve që rrjedhin nëpër tokë dhe rrethimin e dheut të saj me ujin e detërave e oqeanëve. Apo ato që mbijnë në të prej bimëve e pemëve me fryte, shije, aromë, dobi e veçori të ndryshme.

 

2. Ekzistenca e Fjalës së Allahut të Lartësuar para duarve tona dhe të cilën ne e lexojmë, meditojmë në të dhe i perceptojmë domethëniet e tij, është një argument i qartë për ekzistencën e Allahut të Lartësuar, pasi që është absurde të ekzistojë fjalë pa pasur folës të saj, dhe as thënie pa thënës të saj.

 

Kështu që Fjala e Allahut të Madhëruar argumenton për ekzistencën e Tij, e veçanërisht kur Fjala e Allahut ka përfshirë kushtetutat më të palëkundura e të përsora që ka njohur ndonjëherë njerëzimi, ligji më i përsosur i cili ka realizuar interesa të mëdha për njerëzimin. Ashtu si ka përfshirë gjithashtu edhe teoritë shkencore më të vërteta dhe shumë prej çështjeve të botës së fshehtë dhe ngjarjeve prehistorike, duke qenë i sinqertë në të gjitha këto. Me gjithë kalimin e kohës, asnjë prej ligjeve të tij nuk ka dalë i pavlefshëm dhe i padobishëm, pavarësisht nga ndryshimi i kohës dhe vendit. As nuk është hedhur poshtë ndonjë prej teorive shkencore që gjenden në të, e as nuk ka dalë ndryshe nga njoftimet e tij për të fshehtën. Po ashtu, nuk ka mundur të guxojë askush prej historianëve që të përdhosë ndonjë prej historive të përmendura në Kuran, apo të përgënjeshtrojë e refuzojë ndonjë prej ngjarjeve historike të përmendura në të.

 

Fjalë të atillë, të urtë e të vërtetë, është absurde që mendja njerëzore t’ia adresojë dikujt prej njerëzve, pasi që ajo është mbi mundësitë e aftësitë njerëzore dhe mbi kapacitetit të njohurive të tyre.

Përderisa rrëzohet pretendimi se ai (Kurani) është prej fjalëve të njerëzve, atëherë ai është Fjalë e Krijuesit të njerëzve dhe ai është argument për ekzistencën e Allahut të Madhëruar, për Dijen, Fuqinë dhe Urtësinë e Tij absolute.

 

3. Ekzistenca e këtij sistemi të përsosur të ekspozuar në ligjet universale të krijimit dhe formimit të gjithësisë, shpikja dhe zhvillimi i të gjitha krijesave të gjalla në këtë ekzistencë. Të gjitha ato janë të nënshtruara para këtyre ligjeve të caktuara nga Allahu dhe të kufizuara me to, pa pasur mundësi të dalin nga ato në asnjë rast.

Kështu për shembull, njeriu në fillim të krijimit të tij është një pikë uji në vezoren e nënës së tij, pastaj kalon nëpër disa faza të çuditëshme, në të cilat nuk mund të ndërhyjë veçse Allahu i Madhëruar, dhe më pas ai del njeri i përkryer. Kjo, në fazën e krijimit dhe formimit të tij, ndërsa e njëjta gjë thuhet edhe kur ai rritet e zhvillohet, që në foshnjëri e fëmijëri, rini e fuqi, thyerje në moshë e pleqëri.

 

Këto ligje të përgjithshme që janë tek njeriu dhe kafsha, janë të njëjtat tek pemët e bimët, në orbitat e larta dhe trupat qiellorë. Të gjitha ato i nënshtrohen ligjeve të lidhura me to, nga të cilat nuk mund të dalin e të devijojnë. E nëse ndodh që ato të devijojnë nga rruga e tyre, apo ndonjë prej sistemeve diellore të dalë nga orbita e tij, atëherë e gjithë bota do të mbaronte dhe jetës së kësaj bote do t’i vinte fundi.

Me argumente të tilla logjike e Hyjnore, muslimani beson në Allahun e Madhëruar, në të qenurit e Tij Zot i çdo gjëje, i Adhuruari i merituar i të mëhershmëve e i të mëvonëshmëve.

 

Mbi këto baza të besimit dhe bindjes ndërtohet jeta e muslimanit në të gjitha aspektet e saj.

 

 

 

2. Besimi në Engjëjt e Allahut

 

 

 

Muslimani beson në engjëjt e Allahut dhe se ata janë prej krijesave më të ndershme të Tij, robër të respektuar nga robët e Tij, të cilët Allahu i ka krijuar nga drita, ashtu si ka krijuar njeriun nga balta e pjekur dhe xhinët nga flaka e zjarrit. Allahu i Madhëruar i ka ngarkuar ata me detyra të cilat ata i kryejnë ato pa asnjë diskutim, por me bindje të plotë. Disa prej tyre janë ruajtës të robëve të Allahut (prej njerëzve) dhe shkrues të punëve të tyre. Disa janë të ngarkuar me xhenetin dhe begatitë e tij, e disa të tjerë me zjarrin dhe dënimin e tij. Të tjerë bëjnë tesbih (Madhërojnë Allahun) ditë e natë, pa pushuar.

 

Muslimani beson gjithashtu se Allahu i Lartësuar ka bërë previligjime në mesin e tyre; prej tyre ka engjëj më të afërm të Allahut, si Xhibrili, Mikalili dhe Israfili, ndërsa të tjerët janë më pak të afërm se këta.

 

Muslimani i beson këto ngase allahu i Lartësuar e ka udhëzuar atë, së pari dhe duke u bazuar në argumentet Hyjnore dhe logjike të mëposhtme:

 

 

 

Argumentet nga tekstet Hyjnore:

 

 

 

1. Urdhëri i Allahut të Lartësuar që të besohet në ta dhe njoftimi i Tij për ekzistencën e tyre, në Fjalën e Tij: “Kushdo që e mohon Allahun, engjëjt e Tij, Librat e Tij, të Dërguarit e Tij dhe Ditën e Fundit, ai ka humbur në një humbje të largët.” [En Nisa: 136].

 

Dhe në Fjalën e Allahut: “Kushdo që është armik i Allahut, i engjëjve të Tij, i Xhibrilit dhe Mikailit, atëherë ta dinë se Allahu është armik i mohuesve (mosbesimtarëve).” [El Bekare: 98].

 

“Mesihu (Isai) kurrë nuk do ta përbuzte të ishte rob i Allahut, as edhe engjëjt që janë më pranë Allahut.” [En Nisa: 172].

 

“Atë ditë, tetë engjëj do të mbartin lart Arshin e Zotit tënd.” [El Hakkah: 17].

 

“Dhe Ne s’kemi vënë tjetër roje të Zjarrit veçse engjëj.” [El Mudethir: 31].

 

“Edhe melekët do të hyjnë tek ata nga çdo portë (e xhenetit duke u thënë): Selamun alejkum, nga që ju keni duruar. Vërtet e shkëlqyer është shtëpia e fundit.” [Er Rad: 23-24].

 

“Dhe (kujto) kur Zoti yt i tha engjëjve: “Me të vërtetë që Unë do të vendos në tokë një zëvendësues (që pasojnë brez pas brezi, njerëzimi).” Ata thanë: “A do të vendosësh atje ata të cilët bëjnë zullume e do të derdhin gjak, ndërsa ne të madhërojmë Ty me lavdërime e falenderime, dhe të shenjtërojmë Ty?” Ai u tha: “S’ka dyshim se Unë di atë që ju nuk e dini.” [El Bekare: 30].

 

 

 

2. Njoftimi i të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për engjëjt, në lutjen e tij kur ngrihej për të falur namaz natën: “O Zoti im! Zoti i Xhibrilit, Mikailit dhe Israfilit! Shpikësi pa shembull të mëparshëm i qiejve dhe tokës! Gjithënjohësi i të fshehtës dhe i të shfaqurës! Ti që do të gjykosh mes robëve të Ty, për atë që ata kundërshtoheshin! Më udhëzo mua në të drejtën e asaj për të cilën ka kundërshtim nga e vërteta, me Lejen Tënde! Ti udhëzon kë të duash në rrugë të drejtë.”[1]

 

Po kështu në fjalën e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Në Shtëpinë e Banuar (mbi Kaben në qiell) hyjnë çdo ditë shtatëdhjetë mij engjëj dhe nuk kthehen më aty.”[2]

 

“Në ditën e Xhuma, në secilën prej dyerve të xhamisë qëndrojnë engjëj të cilët shënojnë emrat e atyre që hyjnë me radhë. Kur të ulet imami (në minber), ata i mbyllim defterat dhe shkojnë të dëgjojnë përkujtimin ( e Allahut).”[3]

 

“Ndonjëherë, engjëlli më vjen në formën e një burri dhe më flet, e unë e pervetësoj atë që thotë.”[4]

 

“Juve u vijnë engjëj të cilët pasojnë njëri-tjetrin natën dhe ditën (engjëj për natën dhe engjëj për ditën).”[5]

 

“Allahu i ka krijuar engjëjt nga drita, xhinët nga fjaka e zjarrit dhe Ademin nga ajo që u ka përshkruar.”[6]

 

 

 

3. Shikimi i shumë prej sahabeve engjëjt në luftën e Bedrit, dhe po kështu shikimi i tyre në grup Xhibrilin, besnikun e Shpalljes, më shumë se një herë. Kjo ngase ai ndonjëherë vinte në formën e një burri dhe ata e shihnin atë. Më i njohur për këtë është hadithi i transmetuar nga Umer ibën el Hatab (Allahu qoftë i kënaqur me të!), në të cilin thuhet se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “A e dini se kush ishte ky që pyeti? –Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri, -thanë ata. –Ky ishte Xhibrili. Erdhi t’iu mësojë çështjet e fesë tuaj.”[7]

 

 

 

4. Besimi i mijëra miliona besimtarëve, pasues të pejgamberëve në të gjitha kohët dhe vendet, në ekzistencën e engjëjve dhe besimi i tyre në atë që kanë njoftuar për ta pejgamberët, pa pikë dyshimi e dileme.

 

 

 

Argumentet logjike:

 

 

 

1. Logjika e shëndoshë nuk e konsideron gjë absurde dhe nuk e mohon ekzistencën e engjëjve, pasi që logjika nuk mohon e refuzon veçse atë nga e cila rrjedh bashkim ndërmjet dy të kundërtave, si të ekzistuarit e diçkaje dhe të mosekzistuarit e saj në të njëjtën kohë, ose bashkim ndërmjet dy kundërthënieve, si të ekzistuarit e dritës dhe errësirës së bashku. Ndërsa besimi në engjëjt e Allahut nuk sjell kurrë përfundime të atilla.

 

 

 

2. Nëse prej gjërave të pranuara unanimisht nga të gjithë njerëzit që kanë mendje (logjikë) është se gjurmët e diçkaje argumentojnë për ekzistencën e saj, atëherë edhe për engjëjt ka gjurmë të shumta të cilat argumentojnë për ekzistencën e tyre. Prej këtyre gjurmëve është:

 

Së pari: Arritja e Shpalljes te Pejgamberët dhe të Dërguarit e Allahut, pasi që në shumicën e rasteve, Shpallja u arrinte atyre nëpërmjet Shpirtit besnik, Xhibrilit –alejhis selam-, engjëllit të ngarkuar me Shpalljen. Kjo është gjurmë e qartë dhe e pamohueshme, e cila pohon dhe forcon ekzistencën e engjëjve.

 

Së dyti: Vdekja e njerëzve me marjen e shpirtit të tyre është gjurmë e qartë argumentuese për ekzistimin e engjëllit të vdekjes dhe ndihmësve të tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj: Meleku i vdekjes i cili është ngarkuar për ju, do t’ua marrë shpirtrat, pastaj ju do të ktheheni te Zoti juaj.” [Es Sexhde: 11].

 

Së treti: Ruajtja e njerëzve nga dëmi dhe sherri i xhinëve dhe djajve gjatë gjithë jetës së tij, në një kohë kur ai jeton mes atyre dyve dhe ata e shohin ndërsa ai nuk i sheh, ata munden ta dëmtojnë atë, ndërsa ai nuk mundet t’i dëmtojë ata, madje as të largojë sherrin e tyre, të gjitha këto janë argument për ekzistencën e ruajtësve të njeriut të cilët e ruajnë dhe e mbrojnë atë. Allahu i Lartësuar thotë: “Për çdo njeri ka melekë (rojë) të përhershëm para dhe mbrapa tij. Ata e ruajnë atë me Urdhërin e Allahut.” [Er Rad: 11].

 

 

 

3. Mosshikimi e diçkaje për shkak të dobësisë së të parit, apo për shkak të mospërgatitjes së plotë për shikimin e saj, nuk e mohon ekzistencën e saj, pasi që ekzistojnë gjëra të shumta materiale dhe në botën e dukshme, të cilat syri i njeriut nuk i kapte dot më parë, ndërsa sot ato mund të shihen qartë me anë të dylbive apo teleskopëve.

 

 

 

[1] E transmeton Muslimi (1/534).

 

[2] Origjina e këtij hadithi gjendet në dy Sahihat e Buhariut dhe Muslimit.

 

[3] E transmeton Buhariu (4/136).

 

[4] E transmeton Buhariu.

 

[5] E transmeton Buhariu (1/145).

 

[6] E transmeton Muslimi (4/2294).

 

[7] E transmeton Muslimi (1/38).

 

_____________________________________

 

 

 

 

 

3.  Besimi në Librat e Allahut

 

 

 

Muslimani beson në të gjitha Librat e zbritur nga Allahu i Madhëruar, si dhe në fletushkat e dhëna disa prej Pejgamberëve të Tij. Ai beson se ato janë Fjalë e Allahut, të cilën ua ka shpallur Pejgamberëve të Tij me qëllim që ata të komunikojnë nga Ai Ligjin dhe Fenë e Tij. Më të mëdhenjtë prej këtyre librave janë: Katër Librat: “Kurani i Ndershëm”, i cili i është zbritur të Dërguarit tonë, Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), “Teurati”, i cili i ka zbritur të Dërguarit të Allahut, Musa (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), “Zeburi”, i cili i ka zbritur të Dërguarit të Allahut, Daud (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe “Inxhili”, i cili i ka zbritur të Dërguarit të Allahut, Isa (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Muslimani beson gjithashtu se Kurani i Ndershëm është më Madhështori prej këtyre librave, dominues mbi to dhe abrogues (shfuqizues) i të gjitha ligjeve dhe dispozitave të tyre (Librave të tjerë). Për këtë dëshmojnë argumentet nga tekstet Hyjnore dhe nga logjika e shëndoshë.

 

 

 

Argumentet nga tekstet Hyjnore:

 

 

 

1. Urdhëri i Allahut të Madhëruar për të besuar në to, në Fjalën e Tij: “O ju që keni besuar! Besoni në Allahun, në të Dërguarin e Tij, në Librin që i ka zbritur të Dërguarit të Tij dhe në Librin që ka zbritur më parë.” [En Nisa: 136].

 

 

 

2. Njoftimi i Allahut të Madhëruar për këtë, në Fjalën e Tij: “Allahu është Ai përveç të Cilit nuk të adhuruar tjetër (me të drejtë). I Përjetshmi, Mbajtësi dhe Mbrojtësi i gjithçkaje që ekziston. Është Ai i Cili ta ka zbritur ty Librin (Kuranin) me të vërtetën, duke vërtetuar çfarë ka zbritur para tij. Dhe Ai e ka zbritur Teuratin dhe Inxhilin, kohë më parë, si udhëheqje për njerëzimin. Dhe Ai zbriti edhe Kriterin (e gjykimit mes të mirës dhe të keqes – Kuranin).” [Al Imran: 2-4].

 

Dhe në Fjalën e Tij: “Dhe Ne të kemi zbritur ty Librin (Kuranin) me të vërtetën, duke vërtetuar Librat e parë që patën ardhur para tij, dhe i besueshëm në shkallën më të lartë dhe dëshmues për ta (Librat e parë).” [El Maide: 48].

 

Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe Daudit i kemi pas dhënë Zeburin.” [En Nisa: 163].

 

Dhe thotë: “Sigurisht që ky (Kurani) është zbritje nga Zoti i botëve. Me të cilin ka zbritur Shpirti Besnik (Xhibrili). Në zemrën tënde (O Muhamed!), me qëllim që ti të jesh prej këshilluesëve. (I zbritur) Në gjuhën e qartë arabe. Dhe me të vërtetë që ai (Kurani dhe zbritja e tij Muhamedit) është njoftuar në Librat e zbritur popujve të mëparshëm.” [Esh Shuara: 192-196].

 

Allahu i Madhëruar thotë: “Me të vërtetë që kjo është edhe në shkrimet (fletushkat) e para. Në shkrimet e Ibrahimit dhe të Musait.” [El Eala: 18-19].

 

 

 

3. Njoftimi i të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për to në hadithe të shumta. Prej këtyre haditheve është edhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Qëndrimi juaj në këtë botë, në krahasim me popujt që kanë qenë para jush, është sa koha ndërmjet namazit të ikindisë dhe perëndimit të diellit. Ithtarëve të Teuratit iu dha Teurati dhe ata punuan me të deri në mesditë, pastaj ata nuk mundën më. Atyre u është dhënë shpërblimi nga një kirat (njësi matëse e madhe). Pastaj ithtarëve të Inxhilit iu dha Inxhili dhe ata punuan me të deri sa u fal namazi i ikindisë, pastaj nuk mundën më dhe atyre ju dha shpërblimi nga një kirat. Pastaj iu dha juve Kurani dhe ju punuat me të deri sa perëndoi dielli dhe iu dha shpërblimi nga dy kirat. Ithtarët e Librave të mëparshëm thanë: Këta punuan më pak se ne dhe morën shpërblim më të madh se ne?! Ndërsa Allahu tha: A iu kam bërë ndopak padrejtësi në të drejtën tuaj? –Jo, -thanë ata (do të thonë). –Allahu tha: Kjo është Mirësia Ime dhe Unë ia jap atë kujt të dua.”[1]

 

 

 

Dhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Daudit –alejhis selam- iu bë i lehtë leximi (këndimi i Zeburit) dhe ai urdhëronte që të shalonin kafshët e tij, ndërsa vetë lexonte (nga Zeburi apo Teurati) para se të shaloheshin ato. Dhe ai nuk hante veçse nga puna e duarve të tij.”[2]

 

 

 

Dhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Nuk ka smirë (të lejuar) veç për dy njerëz: Një burrë të cilit Allahu i ka dhënë Kuranin (e ka mësuar atë) dhe ai e lexon atë gjatë natës dhe gjatë ditës…”[3]

 

 

 

Dhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Unë kam lënë te ju atë, me të cilin nëse kapeni, nuk keni për të humbur kurrë pas meje: Librin e Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Tij.”[4]

 

 

 

Dhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Mos i besoni ithtarëve të Librave të mëparshëm dhe as mos i përgënjeshtroni ata, por thoni: Ne besuam në atë që ka zbritur ten e dhe në atë që ka zbritur te ju. Zoti ynë dhe Zoti juaj është Një dhe ne i jemi dorëzuar vetëm Atij.”[5]

 

 

 

4. Besimi miliona dijetarëve, njerëzve të urtë e besimtarëve në çdo kohë e vend, si dhe besimi i tyre i prerë se Allahu i Lartësuar ka zbritur Libra të cilat ua ka shpallur të Dërguarëve, njerëzve më të zgjedhur nga krijesat e Tij dhe ka vendosur në to atë që donte prej Atributeve të Tij, lajmeve të Tij nga bota e fshehtë e Tij, sqarimit të dispozitave dhe Fesë së Tij dhe premtimet e kërcënimet e Tij.

 

 

 

Argumentet nga logjika e shëndoshë:

 

 

 

1. Dobësia e njeriut dhe nevoja e tij e padiskutueshme për Zotin e tij, në rregullimin e trupit dhe shpirtit të tij, rezulton në zbritjen e Librave të cilat përmbajnë ligjet dhe dispozitat që i japin njeriut përsosmërinë e tij, si dhe të gjitha kërkesat e jetës së tij; në këtë botë dhe në botën tjetër.

 

 

 

2. Përderisa Pejgamberët janë ndërmjetësa mes Allahut të Madhëruar, krijuesit dhe robëve të Tij të krijuar nga Ai, dhe ata kanë qenë njerëz si të gjithë njerëzit, jetojnë për një kohë të caktuar, pastaj vdesin. E nëse mesazhet e tyre nuk do të ishin të shënuara në libra të posaçëm, atëherë ato do të humbnin me vdekjen e tyre, ndërsa njerëzit pas tyre do të ngelnin pa Mesazh Hyjnor, dhe synimi kryesor nga Shpallja dhe Mesazhi Hyjnor do të humbte. Kështu që, kjo gjëndje kërkonte patjetër zbritjen e Librave Hyjnore, pa pikë dyshimi a dileme.

 

 

 

3. Sikur Lajmëtari, thirrësi për tek Allahu të mos kishte libër të marrë nga Zoti i tij, në të cilin të ishte shënuar ligji, udhëzimi dhe e mira, atëherë njerëzit do ta kishin të lehtë përgënjeshtrimin e tij dhe refuzimin e mesazhit të tij.

 

Kështu që kjo gjendje rezulton në zbritjen e domosdoshme të Librave Hyjnor, me qëllim që njerëzve t’u ngrihet argumenti dhe të mos kenë justifikim para Allahut.

 

 

 

[1] E transmeton Buhariu (1/146).

 

[2] E transmeton Buhariu (4/194).

 

[3] E transmeton Buhariu (9/189).

 

[4] E transmeton El Hakim, në “El Mustedrak” (1/93). Hadithi është i saktë.

 

[5] E transmeton Buhariu (3/237).

 

_______________________________________________

 

 

 

4. Besimi në të Dërguarit e Allahut

 

 

 

Muslimani beson se Allahu i Madhëruar ka zgjedhur prej njerëzve të Dërguar, të cilëve u ka shpallur atyre Sheriatin e Tij dhe mori besën e tyre për komunikimin e tij, me qëllim që mos mbesë justifikim për njerëzit para Atij në Ditën e Kijametit. Allahu i ka dërguar ata me prova të qarta dhe i ka ndihmuar ata me mrekullira. Vargun e tyre, Allahu e filloi me Nuhun (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe e vulosi me Muhamedin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).

 

Megjithëse ata kanë qenë njerëz, që u ndodh ashtu siç ndodh me njerëzit; hanë e pinë, sëmuren e shërohen, harrojnë dhe kujtohen, jetojnë dhe vdesin, megjithatë ata janë krijesat e Allahut më të përsosura, më të mirat pa asnjë përjashtim. Besimi i robit nuk plotësohet kurrë nëse ai nuk beson në të gjithë ata, përgjithësisht dhe veçanërisht. Për këtë bazohemi në argumentet nga tekstet Hyjnore dhe nga logjika e shëndoshë, si vijon:

 

 

 

Argumentet nga tekstet Hyjnore:

 

1. Njoftimi i Allahut të Madhëruar për të Dërguarit e Tij, për Shpalljet dhe Mesazhet e tyre, në Fjalën e Tij: “Vërtet që Ne kemi dërguar në çdo popull të Dërguar (që t’u komunikojë atyre): ‘Adhuroni vetëm Allahun dhe qëndroni larg tagutit (çdo gjëje që adhurohet përveç Allahut)!” [En Nahl: 36].

 

Dhe në Fjalën e Allahut të Madhëruar: “Allahu zgjedh të dërguar prej engjëjve dhe prej njerëzve. Allahu është Gjithëdëgjues, Gjithëshikues.” [El Haxh: 75].

 

Dhe në Fjalën e Allahut: “Me të vërtetë që Ne të kemi shpallur ty ashtu si i kemi shpallur edhe Nuhut dhe Pejgamberëve të tjerë pas tij. Po kështu, Ne i kemi shpallur Ibrahimit, Ismailit, Ishakut, Jakubit, Esbatëve (bijve të Jakubit), Isait, Ejubit, Junusit, Harunit dhe Sulejmanit. Ndërsa Daudit i kemi dhënë Zeburin. Ka pasur edhe të Dërguar të tjerë më parë të cilët Ne t’i kemi përmendur, por ka pasur edhe të tjerë të cilët nuk t’i kemi përmendur, dhe Musait Allahu i foli drejtpërdrejtë me fjalë. Të Dërguar përgëzues dhe paralajmërues, në mënyrë që njerëzimi të mos ketë më arsye për t’u shfajësuar tek Allahu pas të Dërguarve. Dhe Allahu është kurdoherë i Gjithëfuqishëm, më i Urti Gjithëgjykues.” [En Nisa: 163-165].

 

Allahu i Madhëruar thotë: “Padyshim që Ne i kemi dërguar të Dërguarit tonë me prova të qarta dhe bashkë me ta kemi zbritur Libër dhe Peshore (Drejtësi) me qëllim që njerëzimi të përmbajë drejtësinë.” [El Hadid: 25].

 

Dhe thotë: “(Kujto) Edhe Ejubin kur ai i thirri Zotit të tij: “Vërtet që më ka kapur mjerimi dhe Ti je më Mëshiruesi i mëshiruesve.” [El Enbija: 83].

 

Dhe thotë: “Ne nuk kemi dërguar para teje ndonjë të dërguar, veçse ata hanin ushqim dhe ecnin nëpër tregje.” [El Furkan: 20].

 

Allahu i Lartësuar thotë: “Ne e kemi dërguar Musain me nëntë prova të qarta. Pyetini atëherë Beni Israilët, kur ai shkoi tek ata.” [El Isra: 101].

 

Dhe thotë: “Dhe (përkujto) kur Ne morëm nga Pejgamberët besën e tyre, dhe prej teje, edhe prej Nuhut, Ibrahimit, Musait dhe Isait birit të Merjemes. Ne morëm prej tyre besë të fortë. Që Ai (Allahu) t’i pyesë të besueshmit (Pejgamberët e Tij) për të vërtetën e tyre (Mesazhin). Dhe Ai ka përgatitur për mosbesimtarët dënim të dhimbshëm.” [El Ahzab: 7].

 

 

 

2. Njoftimi i të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për veten e tij dhe për vëllezërit e tij prej të Dërguarëve e Pejgamberëve, në fjalën e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Allahu nuk ka dërguar ndonjë Pejgamber, veçse ai e ka paralajmëruar popullin e tij për atë me një sy të verbër dhe gënjeshtar (për Dexhalin).”[1]

 

Dhe në fjalën e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Mos bëni dallim ndërmjet Pejgamberëve.”[2]

 

Po kështu edhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), kur atë e pyeti Ebu Dheri për numrin e të Dërguarëve dhe Pejgamberëve: “Numri i tyre është njëqind e njëzet mij, prej të cilëve treqind e trembëdhjetë kanë qenë të Dërguar (Rasul).”[3]

 

I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) gjithashtu ka thënë: “Pasha Atë, në Dorën e të Cilit është shpirti im! Sikur Musa të ishte gjallë, ai nuk do të bënte tjetër veçse të më pasonte se mua.”[4]

 

Dhe ka thënë: “Ai është Ibrahimi”, kur dikush i tha: O krijesa më e mirë! Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e tha këtë nga thjeshtësia e tij.

 

Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) gjithashtu ka thënë: “Askujt nuk i takon të thotë: Unë jam më i mirë se Junus ibën Meta.”[5]

 

Po kështu edhe kur ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) njoftoi për ta në natën e Israsë – ngritjes nga Meka në Kuds pastaj në qiell- dhe se ata u mblodhën atje në Xhaminë e Kudsit dhe ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) u fal imam i tyre. Po kështu, ai tregoi se në qiell kishte parë Jahjan, Isanë, Jusufin, Idrisin, Harunin, Musën dhe Ibrahimin. Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tregoi për ta dhe për gjendjen në të cilën ata ishin.

 

Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) gjithashtu ka thënë: “Vërtet që Pejgamberi i Allahut, Daudi hante nga puna e duarve të tij.”[6]

 

 

 

3. Besimi i biliona njerëzve prej muslimanëve dhe të tjerëve prej ithtarëve të Librave të mëparshëm, çifutë e të krishterë, në të Dërguarit e Allahut, si dhe bindja e tyre e prerë në Mesazhet e tyre dhe se ata janë krijesat më të përsosura dhe të zgjedhura nga Allahu i Madhëruar.

 

 

 

Argumentet nga logjika e shëndoshë:

 

 

 

1. Fakti që Allahu i Madhëruar është Zot i çdo gjëje, Krijues dhe Komandues i tyre, dhe se Ai është i Gjithëmëshirshëm; këto bëjnë të domosdoshme dërgimin e të Dërguarve nga Ai te krijesat e Tij, me qëllim që ata t’i njohin ata me Zotin e tyre dhe t’i udhëzojnë ata drejt përsosmërisë njerëzore dhe lumturisë në të dyja botët.

 

 

 

2. Fakti që Allahu i Madhëruar i ka krijuar të gjitha krijesat e Tij me qëllim që ata të adhurojnë vetëm Atë, pasi që Ai ka thënë: “Unë nuk i kam krijuar xhinët dhe njerëzit për tjetër, veçse të më adhurojnë vetëm Mua.” [Edh Dharijat: 56].

 

Kjo rezulton në zgjedhjen e të Dërguarve dhe dërgimin e tyre tek njerëzit me qëllim që ata t’u mësojnë njerëzve si ta adhurojnë Zotin e tyre dhe t’i binden Atij, pasi që ky është edhe misioni e qëllimi për të cilin Ai i ka krijuar ata.

 

 

 

3. Fakti që shpërblimi dhe dënimi janë pasojë e gjurmëve të bindjes dhe gjynahut në shpirt, duke e pastruar apo ndotur atë, rezulton në dërgimin e të Dërguarve dhe të Pejgamberëve, me qëllim që njerëzit të mos thonë në Ditën e Kijametit: “O Zoti ynë! Ne nuk e dinim si të bindeshim Ty, që të mund të të bindeshim dhe as nuk e dinim ndalesën Tënde, që të mund t’i largoheshim asaj. Ndërsa sot, nuk ka padrejtësi tek Ti, ndaj mos na dëno ne! …”

 

Në këtë rast, ata do të kishin justifikim para Allahut të Madhëruar, kështu që kjo gjendje bën të domosdoshme dërgimin e të Dërguarve, me qëllim që të pritet justifikimi për krijesat. Allahu i Madhëruar thotë: “Të Dërguar përgëzues dhe paralajmërues, në mënyrë që njerëzimi të mos ketë më arsye për t’u shfajësuar tek Allahu pas të Dërguarve. Dhe Allahu është kurdoherë i Gjithëfuqishëm, më i Urti Gjithëgjykues.” [En Nisa: 165].

 

[1] E transmeton Buhariu (9/148).

 

[2] E transmeton Buhariu (4/194) dhe Muslimi (42).

 

[3] Pjesë e një hadithi të cilin e transmeton Ibën Hibani në “Sahihun” e tij.

 

[4] E transmeton imam Ahmedi (3/387).

 

[5] E transmeton Ahmedi dhe ai gjendet në dy “Sahihat”; nga transmetimi i Ebu Hurejrës.

 

[6] E transmeton Buhariu (3/74).

 

_________________________________________

 

 

 

5.  Besimi në Ditën e Gjykimit

 

 

 

Muslimani beson se kjo jetë ka një orë të caktuar në të cilën ajo mbaron, dhe një ditë të fundit, pas së cilës nuk ka ditë tjetër. Pastaj vjen jeta e dytë, dita tjetër e botës tjetër, ku Allahu i Madhëruar i ringjall të gjitha krijesat e Tij dhe i bashkon të gjithë ata për t’i marrë në llogari. Pastaj Ai shpërblen vepërmirët me mirësi të përhershme në xhenet, dhe vepërkeqët me dënim përçmues në zjarr.

 

Muslimani beson se këtë (kijametin) e paraprijnë disa shenja, si dalja e Dexhalit, Jexhuxhët dhe Mexhuxhët, zbritja e Isait (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), dalja e kafshës që flet, lindja e diellit nga perëndimi e tij, etj. Pastaj i fryhet Surit fryrja e shuarjes dhe shkatërrimit të gjithçkaje, dhe më pas fryrja e ringjalljes, ngritjes dhe qëndrimit para Zotit të botëve. Pastaj gjithësecilit do t’i jepen librat e veprave; dikush e merr librin e tij nga ana e djathtë, e dikush tjetër nga ana e majtë. Aty vendoset peshorja, fillon llogaria, shtrihet ura e Siratit dhe ky qëndrim i vështirë përfundon me vendosjen e banorëve të xhenetit në xhenet dhe banorëve të zjarrit në zjarr.

 

Për këtë bazohemi në argumentet nga tekstet Hyjnore dhe nga logjika e shëndoshë, si vijon:

 

 

 

Argumentet nga tekstet Hyjnore:

 

 

 

1. Për çfarë u tha më lart ka njoftuar Allahu i Madhëruar, në Librin e Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Gjithçka gjendet në të (tokë) do të shuhet. Ndërsa do të mbetet përgjithmonë Fytyra e Zotit tënd gjithë Madhështi e Lavdi.” [Er Rrahman: 27-28]. Dhe thotë: “Dhe Ne nuk i kemi siguruar ndonjë qënie njerëzore para teje (o Muhamed) pavdekësinë, atëherë përderisa ti do të vdesësh, a mos ata do të jetojnë përgjithmonë. Por gjithësecili do ta shijojë vdekjen dhe Ne do t’ju provojmë ju me të keqen dhe me të mirën dhe te Ne ju do të ktheheni.” [El Enbija: 34-35].

 

Allahu i Madhëruar gjithashtu thotë: “Ata të cilët mohuan pretenduan se nuk do të ringjallen. Thuaj: Po, për Zotin tim! Ju do të ringjalleni dhe pastaj do të njoftoheni me atë që keni punuar. Kjo është shumë e lehtë për Allahun.” [Et Tegabun: 7].

 

Dhe thotë: “A nuk mendojnë ata se do të ringjallen (për llogari), në një Ditë të Madhe? Ditën kur njerëzimi do të qëndrojë para Zotit të botëve?” [El Mutafifin: 4-6].

 

“Dhe paralajmëro për ditën e grumbullimit, për të cilën nuk ka pikë dyshimi, kur një pjesë do të jenë në kopshtet e xhenetit dhe një pjesë në zjarrin flakërues të xhehenemit.” [Esh Shura: 7].

 

“Kur toka të dridhet me tronditjen e madhe. Dhe kur toka të nxjerë jashtë barrën e saj. Dhe njeriu do të thërrasë: “Çfarë ka ajo?” Atë ditë ajo do të shpallë njoftimet e saj, sepse Zoti yt e ka frymëzuar atë. Atë ditë njerëzimi do të paraqiten të veçuar në grupe që t’u tregohen veprat e tyre. Kësisoj, kushdo që bën mirësi sa një thërrmijë qoftë, ai do ta shohë atë. Dhe kushdo që bën keq sa një thërrmijë qoftë, do ta shohë atë.” [Ez Zelzele: 1-8].

 

“A mos po presin që t’iu vijnë engjëjt, ose të vijë Zoti yt, apo ndonjë nga Shenjat e Zotit tënd?! Por atë ditë që do të vijnë vërtet disa nga Shenjat e Zotit tënd, atë ditë askujt nuk do t’i bëjë dobi besimi nëse nuk ka besuar që më parë, apo që nuk ka punuar mirë nga besimi i tij.” [El Enam: 158].

 

“Dhe kur fjala (e ndëshkimit) të përmbushet kundër tyre, Ne do t’u nxjerim atyre një kafshë nga toka, e cila do t’u flasë atyre, sepse njerëzit nuk besuan me bindje në provat Tona.” [En Neml: 82].

 

“Derisa, kur Jexhuxhët dhe Mexhuxhët të lihen të lirë dhe të kacavirren nga çdo bregore e kodër. Dhe premtimi i vërtetë t’i afrohet përmbushjes. Pastaj (pas ringjalljes) do t’i shohësh sytë e mosbesimtarëve zgurdulluar e të shastisur në tmerr.” [El Enbija: 96-97].

 

“Dhe kur biri i Merjemes sillet si shembull, kur ç’të shohësh! Populli yt çirret me të madhe (duke u zgërdhirë me këtë shembull). Dhe thonë: “A janë zotat tanë më të mirë, apo ai (Isai)?” Ata ta sollën ty këtë shembull veçse për kundërthënie. (Po!) Por ata vërtet që janë popull grindavec. Ai (Isai) nuk qe veçse një rob. Ne i dhuaruam Mirësinë Tonë atij dhe Ne e bëmë atë shembull për Beni Israilët. Dhe po të kishim dashur Ne, atëherë Ne do të kishim bërë t’ju zëvendësonin engjëjt në tokë (do t’ju shuanim). Dhe ai (Isai) do të jetë shenjë njohëse për Orën (Kijametin). Kështu që, mos kini asnjë dyshim për të (Kijametin) dhe më ndiqni Mua (Allahun), kjo është Rruga e Drejtë.” [Ez Zuhruf: 57-61].

 

“Dhe do t’i fryhet Surit dhe gjithkush që është në qiej dhe gjithkush që është në tokë do të shokohen (shuhen), përveç atij që do Allahu. Pastaj do t’i fryhet për herë të dytë dhe ja! Kur t’i shohësh, ata të gjithë të ngritur shikojnë (e presin). Dhe toka (e mahsherit) do të ndriçojë nga Drita e Zotit të saj, Libri do të vendoset i hapur, Pejgamberët dhe dëshmuesit do të sillen përpara dhe do të gjykohet mes tyre (krijesave) me drejtësi, dhe atyre nuk do t’u bëhet asnjë padrejtësi. Çdonjëri do të shpërblehet plotësisht për atë që ka punuar; dhe Ai është më në Dijeni për çfarë ata bëjnë.” [Ez Zumer- 68-70].

 

“Kur t’i fryhet Surit me një të fryrë (fryrja e parë). Dhe kur toka dhe mallet të shkulen nga vendet e tyre dhe të shkatërrohen me një goditje shkatërruese. Atëherë, atë ditë do të ngjasë Ngjarja e Madhe. Qielli do të çahet, pasi atë ditë ai do të jetë i dobët dhe i copëtuar. Dhe engjëjt do të jenë në anët e tij; dhe tetë engjëj atë ditë do të mbartin lart Arshin e Zotit tënd. Atë ditë ju do të silleni në gjykim, asnjë sekret nuk do të fshihet. Pastaj, sa për atë të cilit do t’i jepet libri i veprave nga e djathta e tij, do të thotë: “Ja! Merreni dhe lexoni librin tim! Me të vërtetë që besova se do ta takoj llogarinë time.” Kështu ai do të jetë në jetë të kënaqësisë, në Xhenetin e lartë, në të cilin frutat janë në degët e ulura dhe mu ndër duar. Hani dhe pini në qetësi për atë që ju dërguar (vepruat) para jush në ditët e shkuara!

 

Por sa për atë të cilit do t’i jepet libri i tij nga e majta e tij, do të thotë: “Sa do të doja të mos më ishte dhënë libri im! Asnjëherë nuk e kam ditur si ka qenë llogaria ime! Ah! Sikur ajo (vdekja) të kishte qenë fundi im! Pasuria s’më bëri aspak dobi mua. Fuqia ime dhe shpjegimet (për t’u mbrojtur) më kanë ikur!” (Do të thuhet): Kapeni atë dhe lidheni në pranga, pastaj hidheni në zjarrin flakërues. Pastaj lidheni atë me zinxhir të gjatë shtatëdhjetë kutë. Vërtet që ai asnjëherë nuk besoi në Allahun, më Madhështorin. As nuk dha e nuk nxiti për të ushqyer të varfrit. Kështu që asnjë shok nuk ka ai këtu në këtë ditë.” [El Hakkah: 13-35].

 

“Kësisoj, për Zotin tënd! Me të vërtetë, Ne do t’i grumbullojmë të gjithë ata së bashku dhe shejtanët (e tyre bashkë me ta), pastaj Ne do t’i sjellim ata përreth xhehenemit të ulur në gjunjë. Pastaj sigurisht Ne do të tërheqim zvarrë nga çdo grup të gjithë ata që kanë qenë arrogantët më kokëfortë ndaj të Gjithëmëshirshmit. Pastaj sigurisht Ne i dimë më mirë ata që janë më të merituarit për t’u djegur në të. Nuk ka asnjë prej jush që të mos kalojë mbi të (mbi xhehenem); kjo është me Zotin tënd një vendim i cili duhet të përmbushet. Pastaj Ne do t’i shpëtojmë ata që e patën frikë Allahun dhe qenë të përkushtuar e të bindur ndaj Tij, ndërsa keqbërësit e zullumqarët do t’i lëmë atje (në xhehenem) të poshtëruar në gjunjë.” [Merjem: 68-72].

 

 

 

2. Njoftimi i të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për këtë në shumë hadithe të tij. Prej tyre po përmendim fjalën e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Nuk ka për t’u bërë Kijameti derisa dikush të kalojë pranë varrit të dikujt tjetër e të thotë: “Ah! Sikur të isha unë në vend të tij!”[1]

 

I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) gjithashtu thotë: “Nuk ka për t’u bërë Kijameti, deri sa të shfaqen dhjetë shenja: Një fundosje (e tokës) në lindje, një në perëndim dhe një në Gadishullin Arabik, Tymi, Dexhali, Kafsha e tokës (që del nga toka dhe flet), Jexhuxhët dhe Maxhuxhët, lindja e diellit nga perëndimi i tij, një zjarr që del nga periferia e Adenit dhe që i largon njerëzit dhe zbritja e Isait, birit të Merjemes.”[2]

 

“Tek populli im do të dalë Dexhali dhe do të qëndrojë dyzet (ditë por jo të gjitha si tonat tani). Atëherë Allahu dërgon Isain, birin e Merjemes, i cili i ngjan Urveh ibën Mesudit. Ai (Isai) do ta kërkojë dhe do ta vrasë atë. Pastaj njerëzit do të jetojnë shtatë vjet pa pasur armiqësi mes dy vetëve. Pastaj Allahu do të dërgojë një erë të ftohtë nga ana e Shamit dhe nuk ka për të mbetur mbi faqen e dheut asnjë që ka pasur hajër (mirësi) apo besim në zemrën e tij qoftë sa një grimcë, veçse ajo erë do ta vdesë atë. Madje edhe sikur ndokush prej jush të hyjë në brendësi të ndonjë mali, ajo erë do të hyjë në të dhe do ta vdesë atë. Pastaj do të mbesin krijesat më të këqija, të cilët nuk veprojnë dhe as e njohin të mirën dhe nuk ndalojnë nga e keqja. Djalli u vjen atyre në formën e një njeriu dhe u thotë: A nuk po më përgjigjeni? –E për çfarë na urdhëron? – Atëherë ai i urdhëron ata që të adhurojnë idhujt. Në atë kohë ata do të kenë furnizim të mirë dhe jetë të mirë. Pastaj i fryhet Surit dhe çdokush që e dëgjon atë, i vë veshin dhe herë e ngre qafën e herë e ul. I pari që do ta dëgjojë atë është një burrë i cili rregullon stallën e deveve të tij. –Pastaj njerëzit vdesin. Pastaj Allahu dërgon një shi të butë, nga i cili mbijnë trupat e njerëzve. Pastaj i fryhet Surit për herë të dytë dhe të gjithë ata do të jenë të ngritur dhe vështrojnë (e presin llogarinë). Pastaj thuhet: O ju njerëz! Ejani te Zoti juaj. Jo, por ndalini ata, sepse ata do të merren në llogari. -Pastaj thuhet: Nxirni prej tyre ata të zjarrit. –Thonë (engjëjt): Sa prej tyre? –Nga çdo një mij njerëz, nxirni (për në zjarr) nëntëqind e nëntëdhjetë e nëntë njerëz.

 

Kjo është ajo ditë e cila i bën fëmijët me thinja dhe kjo është dita në të cilën do të zbulohet Kërciri (i Allahut të Madhëruar).”[3]

 

 

 

I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) thotë: “Kijameti nuk ka për t’u bërë veçse mbi njerëzit më të këqinj.”[4]

 

Dhe ka thënë: “Ndërmjet dy fryrjeve të Surit janë dyzet (ditë a diçka tjetër), pastaj Allahu do të zbresë shi nga qielli dhe ata do të mbijnë ashtu si mbin bari. Çdo pjesë e trupit të njeriut tretet, me përjashtim të një eshtre të vetme e cila është pjesa e fundit e shtyllës kurrizore në vendin e bishtit. Pikërisht prej tij do të formohen krijesat në Ditën e Kijametit.”[5]

 

“O ju njerëz! Ju do të ringjalleni te Zoti juaj të zbathur, të zhveshur dhe të pa bërë synet. A e dini që krijesa e parë që do të vishet atë ditë është Ibrahimi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!)? Atë ditë do të sjellin disa burra nga populli im të cilët do t’i tërheqin nga e majta, ndërsa unë them: O Zot! Ata janë shokët e mi! –Allahu thotë: Ti nuk e di çfarë kanë vepruar pas teje.”[6]

 

Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) thotë: “Asnjë rob nuk ka për të lëvizur këmbë në ditën e Kijametit, derisa të pyetet për katër gjëra: Për jetën e tij se ku e kaloi, për dijen e tij se çfarë punoi me të, për pasurinë e tij se nga e fitoi dhe ku e shpenzoi, dhe për trupin e tij se ku e konsumoi?”[7]

 

“Hauzi im (në xhenet) është i gjatë sa ecja një muaj. Uji i tij është më i bardhë se qumështi, aroma e tij është më e mirë se e miskut dhe bardhakët e tij janë sa yjet e qiellit. Kushdo që pi nga ai, nuk etet më kurrë.”[8]

 

Po kështu edhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) drejtuar Aishes (Allahu qoftë i kënaqur me të!), kur ajo kujtoi zjarrin e xhehenemit dhe qau: “Përse qan?” – Përkujtova zjarrin dhe më erdhi për të qarë, -pastaj vazhdoi: Po ju a do t’i kujtoni familjet (bashkëshortet) tuaja në ditën e Kijametit? –Në tre vende, askush nuk kujton askënd: (1) Tek peshorja, deri sa të mësosh nëse e peshon lehtë apo rëndë, (2) kur të fluturojnë librat, deri sa të mësosh nëse e merr librin me të djathtën apo me të majtën, apo nga pas shpine dhe (3) kur të kalosh urën e Siratit, kur ajo të vendoset mbi xhehenem, deri sa ta kalosh atë.”[9]

 

I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) gjithashtu ka thënë: “Secili Pejgamber ka pasur të drejtën e një lutjeje për popullin e tij dhe të gjithë ata e kanë bërë atë, ndërsa unë e kam ruajtur lutjen time për ndërmjetësimin për popullin tim.”

 

 

 

3. Besimi i miliona Pejgamberëve, të Dërguarëve, dijetarëve, vepërmirëve e të urtëve prej robëve të Allahut, në Ditën e Kijametit me çdo gjë që ka ardhur në tekstet Hyjnore për të, si dhe bindja e tyre e prerë për këtë, është argument i qartë për ekzistencën e saj.

 

 

 

Argumentet nga logjika e shëndoshë:

 

 

 

1. Fuqia e plotë e Allahut për rikthimin e krijesave pas zhdukjes së tyre, pasi që rikthimi i tyre nuk është më i vështirë se krijimi dhe shpikja e tyre pa shembull të mëparshëm.

 

 

 

2. Nuk ka ndonjë gjë që mendja nuk e pranon, për sa i përket ringjalljes dhe shpërblimit sipas veprave, pasi që mendja nuk refuzon veçse gjërat absurde, si bashkimi ndërmjet dy të kundërtave, apo takimi i dy kundërthënieve, ndërsa ringjallja dhe shpërblimi nuk janë të kësaj natyre.

 

 

 

3. Urtësia e qartë e Allahut të Madhëruar, në komandimin e krijesave të tij, e cila është e dukshme në çdo shfaqje e fushë të jetës, si dhe dukuritë e tyre, të gjitha këto e bëjnë absurde mosekzistencën e ringjalljes së krijesave pas vdekjes së tyre, si dhe mbarimin e jetës së parë dhe shpërblimin sipas veprave të mira e të këqia.

 

 

 

4. Ekzistenca e jetës në këtë botë dhe çfarë gjendet në të prej mirësisë e mjerimit, është dëshmuese për ekzistencën e botës tjetër në një botë tjetër, në të cilën do të ketë drejtësi, mirësi, përsosmëri, lumturi e vuajtje shumë herë më të mëdha e më të shumta, saqë kjo botë e çfarë gjendet në të prej lumturisë e mjerimit, nuk përbën as një kështjellë prej kështjellave të mëdha apo një kopësht prej kopshteve të pasura, në një copëz letre të vogël.

 

 

 

Besimi në dënimin e varrit dhe mirësinë në të

 

 

 

Muslimani beson se dënimi i varrit dhe kënaqësia në të, si dhe pyetja e dy engjëjve në të, të gjitha këto janë të vërteta dhe hak. Për këtë dëshmojnë argumentet nga tekstet Hyjnore dhe nga logjika e shëndoshë, si në vijim:

 

 

 

Argumente nga tekstet Hyjnore:

 

 

 

1. Njoftimi i Allahut për këtë gjë në Librin e Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe sikur t’i shihje engjëjt kur u marrin shpirtin atyre që nuk besojnë, si i godasin në fytyrë dhe kurriz, duke u thënë: “Shijoni dënimin e zjarrit që flakëron.” Gjithë kjo nga ajo që kanë sjellë duart tuaja përpara jush. Me të vërtetë që Allahu nuk është i padrejtë ndaj robëve të Vet.” [El Enfal: 50-51].

 

“Dhe sikur t’i shihje zullumqarët (mosbesimtarët, keqbërësit) kur janë duke dhënë shpirt, ndërsa engjëjt zgjasin duart e tyre duke u thënë: “Dorëzoni shpirtrat tuaj! Këtë ditë ju do të shpërbleheni me mundimin poshtërues për shkak të atyre që thatë kundër Allahut duke shpifur krejt tjetër nga e vërteta, dhe ju gjithnjë i mohuat provat e Tij me përbuzje e kryeneçësi.” Dhe në të vërtetë ju erdhët te Ne të vetëm, ashtu siç ju krijuam për herë të parë. Ju i latë pas gjithçka që Ne ju kishim dhuruar. Ne nuk poi  shohim me ju ndërmjetësit tuaj të cilët ju i pohonit si shokë përkrah Allahut. Tani të gjitha lidhjet tuaja me ta janë prerë dhe gjithçka që ju e quanit tuajën tashmë është shuar.” [El Enam: 93-94].

 

“Ne do t’i ndëshkojmë ata dy herë dhe pas kësaj do të sillen përsëri në dënim të madh.” [Et Teube: 101].

 

“Ata do t’i ballafaqohen zjarrit mëngjes e mbrëmje dhe ditën kur do të vendoset Ora (Kijameti, do t’u thuhet engjëjve): Futeni popullin e Faraonit në ndëshkimin më të rreptë!” [Gafir: 93-94].

 

“Allahu do t’i forcojë në qëndrueshmëri me fjalën e qëndrueshme ata që kanë besuar, në këtë botë dhe në botën tjetër. Ndërsa zullumqarët, Allahu i humb. Dhe Allahu vepron atë që dëshiron.” [Ibrahim: 27].

 

 

 

2. Njoftimi i të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për dënimin e varrit dhe kënaqësinë në të, në fjalën e tij: “Kur njeriu të vendoset në varrin e tij dhe shokët t’i kthejnë shpinën atij –dhe ai e dëgjon trokitjen e sandaleve të tyre kur largohen -, atij i vijnë dy engjëj. Ata i thonë atij: Çfarë thoshe për këtë burrë –për Muhamedin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!)-? –Besimtari do të thotë: ‘Unë dëshmoj se ai është robi i Allahut dhe i Dërguari i Tij.’ Atëherë atij i thuhet: Vështro tek vendi yt në zjarr! Allahu ta ka ndërruar atë me një vend në xhenet. Dhe ai i sheh që të dy ato vende. Ndërsa hipokriti dhe mosbesimtari, kura ata t’i thonë: Çfarë thoshe për këtë burrë?, këta do të thonë: Nuk e di! Thosha ashtu si thoshin njerëzit. –Atëherë këtij do ti thuhet: As nuk e dite dhe as nuk e pasove. Pastaj ai goditet me çekiçë prej hekuri, një goditje të vetme, ndërsa ai do të bërtasë një të bërtitur të cilën do ta dëgjojnë të gjithë, përveç dy të rëndëve (njerëzit dhe xhinët).”[10]

 

“Kur dikush prej jush të vdesë, atij i shfaqet vendi i tij i qëndrimit të përjetshëm mëngjes e mbrëmje; nëse ai është prej banorëve të xhenetit, do t’i shfaqet vendi në xhenet me banorët e xhenetit, e nëse është prej banorëve të zjarrit, do t’i shfaqet vendi i tij në zjarr me banorët e zjarrit. Atij i thuhet: Ky është vendi yt, deri sa të të ringjallë Allahu në Ditën e Gjykimit.”[11]

 

Po kështu fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) kur bënte lutje (në teshehud): “O Zoti im! Unë kërkoj mbrojtje prej Teje nga dënimi i varrit, nga dënimi i zjarrit, nga sprova e jetës dhe e vdekjes dhe nga sprova e Mesihu Dexhalit!”[12]

 

Po kështu edhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) kur ai kaloi pranë dy varreve dhe tha: “Këta të dy po dënohen, dhe jo për ndonjë gjë të madhe!” –Pastaj tha: “Po, po! (dënohen për diçka të madhe). Njëri prej tyre ecte lartë e poshtë me thashetheme, ndërsa tjetri nuk ruhej nga urina e tij (nga sytë e njerëzve dhe nga spërkitja).”[13]

 

 

 

3. Besimi i biliona dijetarëve, vepërmirëve dhe besimtarëve nga populli i Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), si dhe nga popujt e tjerë të mëparshëm, në dënimin e varrit dhe kënaqësinë në të, dhe çdo gjë që është transmetuar në lidhje me të.

 

 

 

Argumentet nga logjika e shëndoshë:

 

 

 

1. Besimi i njeriut në Allahun, engjëjt e Tij dhe në Ditën e Gjykimit, bën të detyrueshme besimin në dënimin e varrit, kënaqësinë në të dhe çdo gjë që ndodh atje, pasi që të gjitha këto janë nga gjërat e fshehta, kështu që kush beson një pjesë të tyre (për të cilat ka njoftuar Allahu), ai logjikisht është i detyruar të besojë edhe pjesën tjetër.

 

 

 

2. Dënimi apo kënaqësia e varrit dhe ç’ka ndodh në të prej pyetjes së dy engjëjve, nuk është diçka që logjika ta refuzojë apo ta konsiderojë si absurde. Përkundrazi, logjika e shëndoshë e aprovon dhe dëshmon për të.

 

 

 

3. Njeriu mund të shohë ëndërra të cilat e gëzojnë dhe ai kënaqet me to për shkak të ndikimit të tyre në shpirtin e tij, saqë kur ai zgjohet, do të mërzitej përse u zgjua. Ashtu si dhe mund të shohë ëndërra të cilat e mërzisin dhe e bëjnë të vuajë, saqë kur zgjohet, ai e falenderon atë që e zgjoi nëse e ka zgjuar dikush. Kjo kënaqësi apo vuajtje në gjum, është diçka që ndodh vërtetë me shpirtin dhe ai ndikohet nga ato, megjithëse kjo është diçka e paprekshme dhe e padukshme për ne, por atë nuk e mohon askush. Atëherë si mund të mohohet dënimi i varrit apo kënaqësia e tij, ndërkohë që të dyja këto janë të ngjashme?!

 

 

 

[1] E transmeton Buhariu (9/73), Muslimi (4/2231).

 

[2] E transmeton Muslimi (4/2236).

 

[3] E transmeton Muslimi (4/2258).

 

[4] E transmeton Muslimi (4/2268).

 

[5] E transmeton Muslimi (4/2270).

 

[6] E transmeton Ahmedi (1/253).

 

[7] E transmeton Tirmidhiu (4/529).

 

[8] E transmeton Buhariu (8/149), Muslimi (4/1793).

 

[9] E transmeton Ebu Daud (5/116).

 

[10] E transmeton Buhariu (2/123).

 

[11] E transmeton Buhariu (8/134).

 

[12] E transmeton Buhariu (1/211).

 

[13] E transmeton Buhariu (1/65).

 

___________________________________________

 

 

 

6. Besimi në Paracaktimin e Allahut dhe përmbushjen e tij

 

 

 

Muslimani beson në paracaktimin e Allahut dhe përmbushjen e atij paracaktimi, në Urtësinë dhe Dëshirën e Tij, dhe se asgjë në gjithësi, madje as veprat e lira të njeriut nuk ndodhin veçse pas Dijes gjithëpërfshirëse të Allahut dhe paracaktimit të Tij. Muslimani beson se Allahu i Madhëruar është i Drejtë në Paracaktimin e Tij dhe në përmbushjen e atij paracaktimi, i Urtë në komandimin dhe sistemimin e Tij dhe se Urtësia e Tij ndjek Dëshirën e Tij. Ajo që Ai ka dashur, ka ekzistuar dhe ajo që ai nuk ka dashur, nuk ekziston. Nuk ka ndryshim e as fuqi veçse me Allahun e Madhëruar.

 

Këto bazohen në argumentet nga tekstet Hyjnore dhe nga logjika e shëndoshë, si në vijim:

 

 

 

Argumentet nga tekstet Hyjnore:

 

 

 

1.  Njoftimi i Allahut të Madhëruar për këto, në Librin e Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Me të vërtetë që Ne e kemi krijuar çdo gjë me Kader (Paracaktimi Hyjnor).” [El Kamer: 49].

 

“Dhe s’ka asgjë që Ne të mos i kemi për të thesaret e pashtershëm dhe Ne nuk e dërgojmë atë veçse në masë të drejtë e të ditur (nga Ne).” [El Hixhr: 21].

 

“Asnjë fatkeqësi nuk bie në tokë ose mbi ju që të mos jetë e shkruar në Librin (El Leuhu el Mahfudh), para se Ne ta sjellim atë në zbatim. Sigurisht që kjo është e lehtë për Allahun.” [El Hadid: 22].

 

“Asnjë fatkeqësi nuk mund të bjerë veçse me Lejen e Allahut.” [Et Tegabun: 11].

 

“Dhe çdo njeriu, Ne ja kemi lidhur veprat e tij fortë pas qafës së tij…” [El Isra: 13].

 

“Thuaj: “Kurrë nuk do të na ndodh gjë neve, përveç asaj që Allahu ka përcaktuar për ne. Ai është Ndihmuesi ynë dhe tek Allahu të mbështeten plotësisht besimtarët.” [Et Teube: 51].

 

“Dhe vetëm tek Ai janë çelësat e të fshehtës, askush nuk i di përveç Atij. Ai di gjithçka në tokë e në det; nuk ka asnjë grimcë në errësirën e tokës, asgjë të njomë ose të thatë që të mos jetë shkruar në Libër të qartë (El Leuhu el Mahfudh).” [El Enam: 59].

 

“E ju nuk mund të dëshironi, vetëm nëse dëshiron Allahu.” [Et Tekvir: 29].

 

“Padyshim se ata për të cilët ka paraprirë mirësia nga Ne, do të jenë të larguar larg prej andej (nga xhehenemi).” [El Enbija: 101].

 

“Do të ishte më mirë për ty, që kur hyre në kopështin tënd, të thoshe: “Masha Allahu la kuvete il-la bilah” –Ajo që dëshiron Allahu bëhet dhe nuk ka fuqi veçse me Allahun.” [El Kehf: 39].

 

“Kurrë nuk do të ishim udhëzuar, sikur të mos na kishte udhëzuar Allahu.” [El Araf: 43].

 

 

 

2. Njoftimi i të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për Paracaktimin e Allahut dhe përmbushjen e tij, në shumë hadithe. Prej tyre po përmendim fjalën e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Gjithkush nga ju fillon të krijohet në barkun e nënës së tij duke u mbledhur në të për dyzet ditë si lëng i ngjizur (nga bashkimi i vezëve mashkullore me ato femërore), pastaj bëhet gjak i mpiksur po për kaq kohë (dyzet ditë), pastaj bëhet copë mishi për të njëjtën kohë. Pastaj tek ai dërgohet një melek (engjëll) i cili fryn shpirtin në të dhe urdhërohet të shkruajë katër gjëra: rrizkun e tij, exhelin (kohën e vdekjes) së tij, punën e tij dhe nëse do të jetë fatkeq apo fatmirë. Betohem në Atë, përveç të Cilit nuk ka të adhuruar tjetër! Ndokush prej jush do të punojë punë të banorëve të xhenetit, deri sa të mos jetë ndërmjet tij dhe tij veçse një parakrah, por atij i paraprin Libri (i shkruar që më parë tek Allahu) dhe ai punon punë të banorëve të zjarrit, kështu që hyn në të. Dhe vërtet që ndokush prej jush do të punojë punë të banorëve të zjarrit, deri sa të mos jetë ndërmjet tij dhe tij veçse një parakrah, por atij i paraprin Libri dhe ai vepron punë të banorëve të xhenetit, dhe hyn në të.”[1]  

 

Po kështu fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) drejtuar Ibën Abasit (Allahu qoftë i kënaqur me të!): “O djalosh! Unë do të të mësoj ty disa fjalë: Ruaje Allahun që të të ruajë ty! Ruaje Allahun dh eke për ta gjetur përpara (në ndihmën tënde). Kur të kërkosh, kërko nga Allahu dhe kur të kërkosh ndihmë, kërkoje nga Allahu. Dhe dije se sikur i gjithë populli të bashkohet që të të sjellin ndonjë dobi, ata nuk kanë për të të bërë dobi veçse me atë që Allahu e ka shkruar për ty. E nëse do të bashkoheshin që të të dëmtonin me ndonjë gjë, ata nuk do të mund të të dëmtonin veçse me atë që Allahu e ka shkruar kundër teje. Lapsat tashmë janë ngritur dhe letrat janë tharë.”[2]

 

“Gjëja e parë që Allahu ka krijuar është lapsi. Pastaj Ai i tha atij: Shkruaj! –Çfarë të shkruaj, o Zot? –tha lapsi. –Shruaj përcaktimet e çdo gjëje deri sa të bëhet Kijameti.”[3]

 

“Ademi dhe Musa po polemizonin. Musa tha: “O Adem! Ti je babai ynë dhe ti na zmbrapse e na nxore nga xheneti.” Ademi tha: “Ti je Musai, të cilin Allahu e ka veçuar me të Folurin e Tij dhe i ka shkruar Teuratin me Dorën e Tij, a po më kritikon për një gjë të cilën Allahu e ka paracaktuar për mua, dyzet vjet para se të më krijonte?!” Kështu, Ademi fitoi mbi Musën, në polemikë.”[4]

 

Po kështu edhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) në përkufizimin e imanit (besimit): “(Imani është) Të besosh në Allahun, në engjëjt e Tij, në Librat e Tij, në të Dërguarit e Tij, në Ditën e Fundit dhe të besosh në Paracaktimin e Allahut, qoftë për të mirë apo për të keq.”[5]

 

“Punoni, sepse gjithësecilit i lehtësohet ajo për të cilën është krijuar.”[6]

 

“Zotimi nuk e kthen paracaktimin.”[7]

 

Po kështu edhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) drejtuar Abdullah ibën Kajsit: “O Abdullah ibën Kajs! A të të mësoj një fjalë e cila është prej thesarëve të xhenetit? (Ajo është): “La haule ue la kuvete il-la bilah – Nuk ka ndryshim e fuqi veçse me Allahun”[8]

 

Po kështu edhe fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) drejtuar atij që tha: “Çfarë të dojë Allahu dhe çfarë të duash ti”: “Thuaj: “Çfarë të dojë Allahu, vetëm Ai.”[9]

 

 

 

3. Besimi i qindra milionëve nga populli i Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), prej dijetarëve, të urtëve, të mirëve etj, në Paracaktimin e Allahut të Lartëmadhëruar dhe në përmbushjen e atij paracaktimi, në Urtësinë e Allahut dhe në Vullnetin e Tij, dhe se çdo gjë paraprihet nga dija dhe paracaktimi i Tij i hershëm. Besimi i tyre se në sundimin e Tij nuk mund të hyjë veçse ajo që Ai dëshiron (që ta krijojë e pastaj të ekzistojë), dhe se ajo që Ai ka dashur, është bërë, ndërsa ajo që Ai nuk ka dashur, nuk ka ekzistuar kurrë. Si dhe besimi i tyre se lapsi ka shkruar çdo gjë që do të ndodhë deri në Ditën e Kijametit. Të gjitha këto janë argument i qartë për vërtetësinë e Paracaktimit të Allahut dhe përmbushjen e atij paracaktimi.

 

 

 

Argumentet nga logjika e shëndoshë:

 

 

 

1. Mendja e njeriut nuk konsideron absurde asgjë në lidhje me paracaktimin e Allahut dhe përmbushjen e tij, as Vullnetin e Allahut, Urtësinë e Tij, Dëshirën dhe komandimin e Tij. Madje logjika e konsideron të domosdoshme të gjithë këtë dhe e vulos atë, pasi që dukuria e tyre është mëse e qartë dhe e dukshme në këtë gjithësi.

 

 

 

2. Besimi në Allahun e Madhëruar dhe në Fuqinë e Tij absolute, rezulton në besimin në paracaktimin dhe përmbushjen e tij, në Urtësinë dhe Vullnetin e Tij.

 

 

 

3. Përderisa inxhinjeri i ndërtimit e hedh projektin e ndërtesës që kërkon të ndërtojë, në një letër të vogël dhe përcakton kohën që do të duhet për ta përmbushur atë plan, pastaj punon për zbatimin e tij. Pastaj, menjëherë me mbarimin e afatit të përcaktuar, kështjella e vizatuar në letër, del dhe shfaqet në ekzistencë, në përputhje me vizatimin e inxhinjerit në letër, pa lënë mangut asgjë dhe pa shtuar në të. Atëherë si mund të mohohet që Allahu t’i ketë shkruar përcaktimet e të gjithë ekzistencës deri në ditën e Kijametit?! Dhe më pas, nga Fuqia dhe Dija e Tij absolute, këto përcaktime realizohen në përputhje me atë që Allahu ka paracaktuar, në sasi e cilësi, në kohë e në vend, duke ditur se Allahu i Madhëruar është i Gjithëfuqishëm për gjithçka?!

 

 

 

[1] E transmeton Muslimi (4/2036).

 

[2] E transmeton Tirmidhiu (2516).

 

[3] E transmeton Ahmedi (5/317) dhe Ebu Daudi (4700).

 

[4] E transmeton Muslimi (4/2042).

 

[5] E transmeton Muslimi (1/37).

 

[6] E transmeton Muslimi (4/2040).

 

[7] E transmeton Muslimi (3/1261).

 

[8] E transmeton Buhariu (5/170) dhe Muslimi (4/2077).

 

[9] E transmeton Ahmedi (1/214, 282) dhe Ibën Maxheh (2117).

 

______________________________________________

 

Shkëputur nga libri “Minhaxhu el Muslim”

Autor: Ebu Bekër Xhabir el Xhezairi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rruga e Ehli Sunetit dhe Xhematit – Ibën Uthejmin

 

 

 

Rruga Ehli Sunetit dhe Xhematit

 

I dijetarit të Madh, Muhamed ibën Salih el Uthejmin

 

 

 

Falënderimet i takojnë vetëm Allahut. Vetëm Atë falënderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë, prej Tij kërkojmë falje dhe tek Ai pendohemi. I kërkojmë mbrojtje Allahut nga e keqja e veteve tona dhe nga punët tona të këqija.

 

Atë të cilin e udhëzon Allahu, nuk ka kush e humb dhe atë të cilin e humb Allahu, nuk ka kush e udhëzon.

 

 

 

Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Allahut, Një e të Pashoq dhe dëshmoj se Muhamedi është robi i Allahut dhe i Dërguari i Tij. Allahu i Lartësuar e dërgoi atë para ndodhjes së kijametit, përgëzues dhe qortues, thirrës për tek Allahu me Lejen e Tij dhe pishtar ndriçues. Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e komunikoi mesazhin, e përmbushi amanetin, e këshilloi popullin dhe luftoi në Rrugën e Allahut me një xhihadi dhe përpjekje të vërtetë. Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen e tij, shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që i pasojnë ata deri në Ditën e Gjykimit!

 

 

 

Allahu i Madhëruar thotë: “O njerëz! Jini të bindur (dhe mbushni detyrimet) ndaj Zotit tuaj, i Cili ju krijoi ju prej një veteje (Ademit) dhe nga ajo Ai krijoi palën (bashkëshorten) e saj, dhe nga ata të dy Ai krijoi burra dhe gra të shumtë. Dhe kijeni frikë Allahun nëpërmjet të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella, dhe mos i ndërprisni marrëdhëniet me barkun tuaj (të afërmit). Sigurisht që Allahu është kurdoherë Gjithëvëzhgues përmbi ju.” [En Nisa, 1].

 

 

 

Dhe thotë: “O ju që keni besuar! Plotësoni detyrimin ndaj Allahut dhe kijeni frikë Atë dhe flisni (gjithnjë) të vërtetën. Ai do t’ju drejtojë ju tek veprat e mira e të drejta dhe do t’ju falë juve gjynahet tuaja. Dhe kushdo që i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij (Muhammedit a.s.), me të vërtetë që ka arritur fitoren më të madhe (do të pranohet në Xhennetin e Begatshëm).” [El Ahzab, 70-71].

 

 

 

Cilët janë pasuesit e Sunetit dhe Xhematit

 

dhe sqarimi i rrugës së tyre

 

 

 

Ehli Suneti, apo pasuesit e Sunetit dhe të xhematit janë ata të cilët i ka udhëzuar Allahu i Madhëruar në ato gjëra ku ka kundërshtim prej të vërtetës, me Lejen e Tij dhe Allahu udhëzon cilin të dojë në rrugën e drejtë.

 

 

 

Të gjithë ne e dimë se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) është dërguar me udhëzimin dhe Fenë e vërtetë. Me udhëzimin në të cilin nuk ekziston humbje dhe me Fenë e vërtetë në të cilën nuk ekziston lajthitje. Në këtë rrugë të pastër e të drejtë kanë qëndruar njerëzit në kohën e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), po kështu edhe gjatë gjithë kohës së zëvendësve të tij (Hulefave) të drejtë.

 

 

 

Por pas kësaj, umeti u përça në grupe të shumta e të ndryshme, sa që u bënë shtatëdhjetë e tre grupe, që të gjitha ato (do të hyjnë) në zjarr përveç njërit grup, ai i cili vazhdon të qëndrojë në atë që ka qenë i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe shokët e tij.

 

 

 

Kështu që themi: ky grup është grupi i Ehli Sunetit dhe Xhematit, dhe ky përshkrim i tyre nuk ka nevojë për sqarim e shpjegim se ata janë ata që janë në rrugën e vërtetë, pasi që ata janë pasuesit e Sunetit, të kapur fortë për të (sunetin) dhe pasuesit e xhematit (grupit, kolektivit), të bashkuar rreth tij. Ndërsa grupet e tjera përveç tyre nuk i gjen veçse larg Sunetit, aq sa kanë shpikur në Fenë e Allahut të Madhëruar. Nuk gjen grup tjetër përveç grupit të Ehli Sunetit dhe Xhematit, veçse të përçarë e të shpërndarë në idetë dhe besimet e tyre.

 

 

 

Ndërsa Allahu i Madhëruar i ka thënë të Dërguarit të Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Vërtet ata që e ndajnë fenë e tyre dhe shpërndahen në sekte e grupe (të çfarëdo lloji qofshin), ti (O Muhammed) nuk ke aspak të bësh me ta. Puna e tyre është vetëm me Allahun i Cili paskësaj do t’u tregojë atyre çfarë ata vepronin.” [El Enam, 159].

 

 

 

Kështu që nuk është nevoja ta zgjasim me përkufizimin e Ehli Sunetit dhe Xhematit, pasi vetë ky emërtim tregon qartë për domethënien e tij dhe se ata janë të kapurit për Sunetin, të bashkuarit rreth tij.

 

Ndaj po i përmbledhim fjalët në pikat kryesore të mëposhtme:

 

 

 

Së pari: Sqarimi i rrugës së Ehli Sunetit dhe Xhematit në lidhje me Emrat dhe Atributet Allahut të Madhëruar, shoqëruar me shembuj sqarues të kësaj rruge.

 

 

 

Rruga e pasuesve të Sunetit dhe Xhematit në Emrat dhe Atributet e Allahut është se atë që është pohuar në Librin e Allahut dhe në Sunetin e saktë të të Dërguarit të Allahut J prej Emrave dhe Atributeve të Allahut, ata e konsiderojnë të vërtetë dhe se me to është për qëllim domethënia e drejtpërdrejtë e tyre, pa qenë nevoja për devijimin e devijuesve, pasi që devijimi i tyre është ndërtuar mbi të kuptuarit e tyre të gabuar, ose mbi qëllim të gabuar. Ata mendojnë se të pohuarit e atyre teksteve, apo të atyre Emrave dhe Atributeve ashtu si janë në kuptimin e drejtpërdrejtë, kjo sipas tyre është pohim i ngjashmërisë dhe shembullit. Për këtë shkak ata shkuan te devijimi i fjalës nga domethënia e saj.

 

 

 

Disa prej tyre mund të jenë edhe nga ata të cilët nuk e kanë perceptuar kështu këtë, por kanë pasur qëllim të keq për përçarjen e popullit musliman në grupe e parti të ndryshme.

 

 

 

Ndërsa pasuesit e Sunetit dhe të xhematit besojnë se të gjitha ato me të cilat Allahu ka quajtur dhe ka cilësuar Veten e Tij në Librin e Tij apo në gjuhën e të Dërguarit të Tij J, të gjitha ato janë të vërteta në realitetin dhe domethënien e tyre të drejtpërdrejtë, pa pasur nevojë për shtrembërimin e shtrembëruesve, madje ato janë shumë larg atij perceptimi të tyre.

 

 

 

Por duhet pasur parasysh se nga ato nuk mund të kuptohet diçka që nuk i takon Allahut të Madhëruar, prej atributeve të mangëta apo të ngjashme me ato të krijesave.

 

 

 

Me këtë rrugë optimale (më të favorshme) ata shpëtojnë nga rrëshqitja e të devijuarit në Emrat dhe Atributet e Allahut.

 

Ata nuk pohojnë për Allahun veçse atë që Ai Vetë e ka pohuar për Veten e Tij, ose që e ka pohuar për Të i Dërguari i Tij J, pa shtuar asgjë mbi këtë dhe as pa hequr prej saj.

 

 

 

Për këtë shkak, rruga dhe drejtimi i tyre në lidhje me këtë është se Emrat dhe Atributet e Allahut janë që nuk pranojnë diskutim apo futje të logjikës në to; askush nuk mund ta emërtojë apo ta cilësojë Allahun me diçka që Ai nuk e ka emërtuar apo cilësuar Veten e Tij. Përndryshe çdo njeri mund të thoshte: “Prej emrave të Allahut është edhe filan emër”, apo “filan emër nuk është prej emrave të Allahut”. Apo mund të thotë: “Prej cilësive të Allahut është edhe filan cilësi”, apo “filan cilësi nuk është prej cilësive të Allahut”, pa pasur asnjë lloj argumenti.

 

 

 

Sigurisht që ky ka shpifur për Allahun pa pasur dije, ndërsa Allahu i Lartësuar ka thënë: “Thuaj: “(Por në të vërtetë) gjërat që i ka ndaluar Zoti im janë El-Fahisha (gjynahet e mëdha, çdo lloj afrimi me gratë jashtë martesës etj) që kryhen hapur ose fshehur, gjynahet (e tjera të çdo lloji), shtypja pa të drejtë, vënia shok Allahut në adhurim, gjë për të cilën Ai nuk ka dhënë asnjë të drejtë e asnjë provë, si dhe përfolja për Allahun për gjëra për të cilat ju nuk keni asnjë dijeni.” [El A’raf, 33].

 

Gjithashtu ka thënë: “Dhe mos ndiq (O njeri! Mos fol, mos bëj) atë gjë për të cilën s’ke dijeni. Me të vërtetë që të dëgjuarit, të shikuarit dhe zemra, secila prej tyre do të pyetet (nga Allahu në Ditën e Llogarisë).” [El Isra, 36].

 

 

 

Prej rrugës së tyre në lidhje me Emrat e Allahut të Madhëruar është se në qoftë se ai Emër me të cilin Allahu ka quajtur Veten e Tij është prej emrave veprorë, ata besojnë se nga kushtet e plotësimit të besimit në të është:

 

 

 

1. Të besuarit se ai është një nga Emrat e bukur të Allahut të Madhëruar.

 

 

 

2. Të besuarit në atë që argumenton ai emër prej atributit përkatës.

 

 

 

3. Të besuarit në ndikimin e atij emri, i cili është ai atribut i domethënies së tij.

 

 

 

Për këtë po marrim një shembull: Emri “Gjithëdëgjuesi”, sipas rrugës së Ehli Sunetit dhe Xhematit duhet pohuar ky emër nga Emrat e Allahut dhe me të duhet të lutet Allahu e të adhurohet. Kështu p.sh. thuhet: “Adhuroi Gjithëdëgjuesin”, dhe thuhet: “O Gjithëdëgjues! O i Gjithëditur!”, e të ngjashme me këto, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe të Allahut janë gjithë Emrat më të Bukur, kështu që luteni Atë me ta…” [El Araf, 180].

 

 

 

Po kështu duhet të pohosh atë që argumenton ky emër prej atributit (domethënies) të tij i cili është të dëgjuarit. Pra pohojmë për Allahun të dëgjuar të përgjithshëm dhe gjithpërfshirës, asgjë dhe asnjë lloj zëri nuk i shpëton Atij edhe nëse është i dobët.

 

Si dhe pohojmë gjithashtu ndikimin e këtij atributi, d.m.th. se Allahu i Madhëruar dëgjon gjithçka.

 

 

 

Dhe kështu ne përfitojmë shumë nga emrat e Allahut, pasi që prej këtyre tre gjërave që i pohuam për emrin vepror rezulton se ne duhet ta adhurojmë Allahun e Madhëruar me të dhe kështu vërtetojmë Fjalën e Allahut: “Dhe të Allahut janë gjithë Emrat më të Bukur, kështu që luteni Atë me ta…” [El Araf, 180].

 

 

 

Nëse ti beson se Allahu dëgjon, atëherë nuk ke për të folur një gjë të cilën Allahu e urren nga ti dhe nuk ke për të folur veçse atë që ai pëlqen nga ti, sepse ti e di se çfarë do lloj fjale që të thuash, me apo nën zë, Allahu i Madhëruar e dëgjon atë dhe ka për të njoftuar ty me atë që ke thënë, në ditën e Kiametit, dhe do të të kërkojë llogari për të sipas Urtësisë së Tij në mënyrën e llogarisë së atyre të cilët Ai i merr në llogari.

 

 

 

Pra, rregulli për këtë tek pasuesit e Sunetit dhe Xhematit është se në qoftë se një emër i caktuar nga emrat e Allahut është vepror, atëherë të besuarit në të nuk mund të plotësohet veçse me këto tre gjëra:

 

1. Të besojmë se ai është nga emrat e Allahut dhe ta pohojmë atë për emër të Allahut.

 

2. Të besojmë në atributin që ai argumenton.

 

3. Të besojmë në ndikimin që rezulton nga ai atribut.

 

Me këtë plotësohet besimi në emrat veprorë të Allahut të Lartëmadhëruar.

 

 

 

E në qoftë se emri është jovepror (jokalimtar), ata e pohojnë këtë për emër nga emrat e Allahut, e quajnë Allahun me të, e drejtohen me të në lutje, si dhe pohojnë atributin absolut dhe të përshtatshëm që ai argumenton, por këtu nuk ka ndikim rezultues, pasi që ai emër është përfituar nga një rrënjë, cilësia e së cilës nuk është veprore (kalimtare), kështu që nuk ka ndikim.

 

 

 

Të marrim një shembull: “I Përjetshëm”, i cili është një nga emrat e Allahut të Madhëruar dhe ne e pohojmë atë për emër të Allahut dhe i drejtohemi Allahut me të në lutje, duke thënë: “O i Përjetshëm, o Mbajtës i gjithçkaje!”

 

Po kështu besojmë në atributin e domethënies së tij, i cili është Jeta absolute, e cila përfshin të gjitha cilësitë absolute që gjenden te i Përjetshmi, prej dijes, fuqisë, dëgjimit, shikimit, të folurit e të tjera.

 

 

 

Kështu që themi: Nëse një emër nga emrat e Allahut është jokalimtar, atëherë vërtetimi i besimit në të arrihet me dy gjëra:

 

1. Të pohuarit e tij për emër të Allahut.

 

2. Të pohuarit e atributit që ai argumenton, në formën absolute ashtu si i takon Allahut të Madhëruar.

 

 

 

Ndërsa në lidhje me atributet e Allahut, ne nuk e cilësojmë Allahun veçse me atë që Ai e ka cilësuar Veten e Tij, qoftë ajo cilësi e përmendur më vete dhe jo domethënia e një emri, apo domethënia e një prej emrave të Allahut.

 

 

 

Detyra jonë është të besojmë në këtë cilësi në realitetin e saj. Të marrim një shembull: Allahu i Madhëruar ka pohuar për Veten e Tij se Ai qëndroi mbi Arsh, dhe Ai na ka folur neve me Kuranin e zbritur në gjuhën e qartë arabe, dhe të gjithë ata të cilët kanë njohuri për gjuhën arabe e dinë shumë mirë domethënien e fjalës “Isteva” në gjuhën arabe. Për këtë arsye, kur imam Maliku (Allahu e mëshiroftë!) u pyet për domethënien e Fjalës së Allahut: “I Gjithëmëshirshmi (Allah) Isteva (u ngrit lartë dhe qëndroi mbi) Arsh (Fronin e Tij Madhështor, vërtet ashtu siç i shkon Madhështisë së Tij).” [Ta Ha, 5].

 

 

 

U pyet: Si qëndroi? Ai tha: “Të qëndruarit është i njohur (domethënia e tij), forma është e panjohur, besimi në të është vaxhib (i detyrueshëm) dhe pyetja për të është bidat.”

 

 

 

Kjo është shprehja e njohur nga imam Maliku, ndërsa në një shprehje tjetër transmetohet se ai tha: “Të qëndruarit nuk i është i panjohur, forma e tij nuk është që e kap logjika, të besuarit në të është vaxhib dhe të pyeturit për të është bidat.”

 

 

 

Kjo shprehja e dytë është më e përpiktë se e para, pasi që shprehja “forma e tij nuk është që e kap logjika” argumenton se n.q.s. mungojnë të dy argumentet, ai nga sheriati dhe ai logjik, atëherë nuk mund të flitet për të.

 

Ky atribut i Allahut nuk ka ardhur gjithashtu emër nga emrat e Tij nga i cili të jetë përfituar. Pra nuk ka ardhur si emër i Allahut fjala “Mustevi” (Qëndrues), por ne themi: Allahu qëndroi mbi Arsh dhe besojmë në këtë atribut ashtu si i shkon Madhështisë së Allahut dhe e dimë se domethënia e fjalës “Isteva” është të ngriturit. Pra ai është i ngritur i veçantë në lidhje me Arshin dhe jo të ngriturit e përgjithshëm mbi të gjitha krijesat. Për këtë shkak, në Fjalën e Allahut: “U ngrit dhe qëndroi mbi Arsh” [El Araf, 54], themi: U ngrit dhe qëndroi në atë mënyrë që i shkon Madhështisë së Tij, dhe jo si të ngriturit dhe të qëndruarit e njeriut mbi deve apo mbi karrige për shembull. Kjo sepse të qëndruarit e njeriut mbi deve apo mbi karrige ka nevojë patjetër për vendin mbi të cilin qëndron, ndërsa të qëndruarit e Allahut të Lartëmadhëruar nuk është i qëndruar i nevojshëm për gjë, përkundrazi Allahu i Madhëruar nuk ka nevojë për asgjë, por çdo gjë ka nevojë për Allahun.

 

 

 

Ndërsa ai që pretendon se Allahu ka nevojë për Arshin që ta mbajë Atë, ai e ka ofenduar Zotin e tij të Madhëruar, sepse Allahu nuk ka nevojë për asgjë nga krijesat e Tij, por të gjitha ato kanë nevojë për Të.

 

 

 

Po kështu edhe të zbriturit në qiellin e kësaj dynjaje në kohën kur mbet edhe një e treta e natës, ne e besojmë këtë si të zbritur të vërtetë, por që i shkon Madhështisë së Allahut dhe nuk i përngjet zbritjes së krijesave. Prej këtu themi se besimtari duhet të jetë larg asaj që mund të hedh shejtani në mendjen e tij, gjë e cila është shtrembërimi i teksteve për shkak të kësaj që shejtani hedh në zemrat e njerëzve – e ai është përfytyrimi i formës së ndonjë prej atributeve të Allahut, apo përfytyrimi i vetë Qënies së Allahut të Madhëruar.

 

 

 

Dije pra se nuk lejohet kurrë që të përfytyrohet forma e Qënies së Allahut, apo forma e ndonjë prej cilësive të Tij.

 

 

 

Dhe dije se n.q.s. ti e përfytyron Atë, ose përpiqesh ta përfytyrosh, atëherë do të biesh në një prej dy të ndaluarave:

 

 

 

1. Ose në shtrembërim dhe mohim.

 

 

 

2. Ose në krahasim dhe përngjasim.

 

 

 

Ndaj, o vëllezër, ju nuk duhet kurrë që të përfytyroni ndonjë apo diçka prej cilësive të Allahut të Madhëruar. Nuk them të mos e pohoni domethënien e tyre që duhet pohuar, por formën e asaj cilësie e atributi nuk mund ta përfytyrosh kurrë, pasi që as nuk ke me çfarë ta krahasosh atë përfytyrim.

 

 

 

Nuk është kurrë e mundur që të përfytyrohen atributet e Allahut të Madhëruar, as me përcaktim dhe as me fjalë, ndaj ti duhet t’i shmangesh kësaj, përndryshe je duke u përpjekur të arrish në diçka që është absurde të arrihet te ajo, madje kështu është frikë të futesh në diçka të rrezikshme nga e cila nuk mund të dalësh dot më, por do të ndjekësh rrugën e përngjasimit dhe mohimit.

 

 

 

Kjo sepse Allahun e Madhëruar nuk mundet askush ta përfytyrojë në ndonjë formë të caktuar, pasi që nëse dikush e bën këtë, ai ka ndërhyrë në diçka për të cilën nuk ka dije, ndërsa Allahu i Madhëruar ka thënë: “Dhe mos ndiq (O njeri! Mos fol, mos bëj) atë gjë për të cilën s’ke dijeni.” [El Isra, 36].

 

 

 

Edhe nëse e përfytyron duke e krahasuar me diçka tjetër, atëherë i ke bërë Allahut shembull dhe të ngjashëm me Të, ndërsa Allahu thotë: “Asgjë nuk i përngjet Atij dhe Ai është Gjithëdëgjuesi, Gjithëshikuesi.” [Esh Shura, 11].

 

 

 

Me këtë na bëhet e qartë se kushdo që i mohon atributet e Allahut, ai e ka bërë këtë pasi që së pari i ka përfytyruar ato, pastaj thonë se nga ky përfytyrim rezulton ngjasimi me krijesat, pastaj e shtrembëruan domethënien e tyre.

 

 

 

Ndaj ne themi: Cdo mohues dhe refuzues i atributeve të Allahut, ai është prej atyre që i ka ngjasuar ato (me të krijesave) dhe ngjasimi i tij i ka paraprirë mohimit që ai bën. Ai i ka ngjasuar ato së pari, pastaj i ka mohuar, e sikur ai t’a kishte vlerësuar Allahun ashtu si i takon dhe të mos i ishte ballafaquar përfytyrimit të atributeve të Tij, ai nuk do të kishte shkuar në këtë refuzim dhe mohim të tyre.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rruga e Ehli Sunetit në adhurimin

 

e Allahut të Madhëruar

 

 

 

Rruga e tyre është se ata e adhurojnë Allahun për Allahun, me Allahun dhe në Allah.

 

 

 

Fakti se ata e adhurojnë Allahun për Allahun, me këtë është për qëllim sinqeriteti, d.m.th. se ata e bëjnë adhurimin e tyre vetëm për Allahun e Madhëruar dhe nuk kërkojnë me adhurimin e tyre veçse Zotin e tyre, dhe nuk afrohen tek askush tjetër veç Tij.

 

 

 

Ata vetë kërkojnë mënyrë e rrugë për të drejtë hyrje e afrimi tek Zoti i tyre (Allahu), secili prej tyre do të dëshironte të jetë më i afërti dhe ata vetë shpresojnë për Mëshirën e Tij dhe kanë frikë Ndëshkimin e Tij.

 

 

 

Ata nuk e adhurojnë Allahun për t’i parë filani e fisteku, as për t’u madhëruar në mesin e njerëzve, as për t’u quajtur me epitetin „adhurues“.

 

 

 

Por ata e adhurojnë Allahun për Allahun.

 

 

 

Ndërsa fakti se ata e adhurojnë Allahun me Allahun, d.m.th. të ndihmuar nga Allahu e adhurojnë Allahun. Ata nuk mund të mburren me veten e tyre, apo të mendojnë se janë të pavaruar nga Allahu në adhurimin e tyre.

 

 

 

Përkundrazi, ata vërtetojnë Fjalën e Allahut të Madhëruar që thotë: „Vetëm Ty të adhurojmë dhe vetëm Ty të mbështetemi e të kërkojmë ndihmë.“ (El Fatiha, 5).

 

 

 

Domethënia e fjalës: “Vetëm Ty të adhurojmë”, d.m.th. adhurojnë Allahun për Allahun (me sinqeritet).

 

 

 

Dhe fjala „dhe vetëm Ty të mbështetemi e të kërkojmë ndihmë“, d.m.th. e adhurojnë Allahun me Allahun, d.m.th. i kërkojnë ndihmë Atij për adhurimin e Tij, të Lartëmadhëruarit.

 

 

 

Dhe fakti se ata e adhurojnë Allahun në Allah, d.m.th. në Fenë e Allahut, në Fenë që Allahu ka zbritur dhe ka ligjësuar në gjuhën e Pejgamberëve të Tij.

 

 

 

Dhe ata (Pejgamberët), si dhe pasuesit e Sunetit dhe Xhematit nga ky ymet (ymeti i Muhamedit alejhis selam) e adhurojnë Allahun me atë që Allahu ka vënë Ligj në gjuhën e të Dërguarit të Tij (salallahu alejhi ue selem), pa shtuar dhe pa hequr asgjë nga kjo.

 

 

 

Pra, ata e adhurojnë Allahun në Allah, në Sheriatin e Tij, në Fenë e Tij. Pa dalë nga kjo, qoftë duke shtuar apo duke hequr nga ajo.

 

 

 

Ndaj edhe adhurimi i tyre është adhurimi i vërtetë dhe i pastër nga ndotësitë e shirkut dhe bidatit, pasi që kushdo që synon dikë tjetër me adhurimin e tij, ai i ka bërë shok Allahut, dhe kushdo që e adhuron Allahun me diçka tjetër nga ajo që Ai ka ligjëruar, ai ka bërë bidat (risi) në Fenë e Allahut, ndërsa Allahu i Madhëruar thotë: „Dhe ata nuk u urdhëruan për tjetër, pos asaj që duheshin të adhuronin vetëm Allahun dhe të mos adhuronin tjetër përveç a përkrah Tij, të adhuronin Atë me besim të vërtetë e me përkushtim të plotë, edhe të kryenin faljen e detyruar të namazit (Ikametus-salat) e të jepnin Zekatin: dhe kjo është feja e drejtë, e vërtetë.“ (El Bejjine, 5).

 

 

 

Pra adhurimi i tyre është vetëm për Allahu, në Fenë e Allahut, pa shpikur diçka që ua zbukurojnë epshet e tyre, dhe nuk them diçka që ua zbukurojnë mendjet e tyre, sepse mendja e shëndoshë nuk mund të zbukurojë diçka që del nga sheriati i Allahut, sepse zbatimi i sheriatit të Allahut nuk bie ndesh me logjikën e shëndoshë.

 

 

 

Ndaj, për ata të cilët e përgënjeshtronin të Dërguarin e Tij, Allahu thotë: “Por përkundrazi. Shumica e tyre nuk kuptojnë.“ (El Ankebut, 63).

 

 

 

Sikur ta adhuronim Allahun me atë që na pëlqen neve dhe sipas asaj që dëshirojmë, do të ishim ndarë në grupe dhe parti ku secili do të quante të mirë diçka dhe do ta adhuronte Allahun me të, dhe atëherë nuk do të na përshtatej cilësimi që na ka bërë Allahu i Madhëruar në Fjalën e Tij: “Dhe me të vërtetë që kjo feja juaj është një fe (Islami); dhe Unë jam Zoti juaj; kështu pra, m’u frikësoni (vetëm) Mua.” [El Muminun, 52].

 

 

 

Të vështrojmë pak tek ata të cilët e adhurojnë Allahun me bidate (risi) për të cilat Allahu nuk ka dhënë lejë dhe as nuk ka zbritur ndonjë argument, se si ata janë ndarë në grupe dhe quajnë njëri-tjetrin kafir dhe të prishur.

 

 

 

Ata janë muslimanë dhe një pjesë e njerëzve kanë quajtur kafir pjesën tjetër për disa çështje të cilat nuk e nxjerin njeriun në kufër, por epshi i ka shurdhuar dhe i ka verbuar sytë e tyre.

 

 

 

Ne themi: Nëse ecim në këtë rrugë, që të mos e adhurojmë Allahun veçse me atë që Ai e ka bërë fe, atëherë do të jemi një ymet i vetëm. Pra nëse e adhurojmë Allahun e Madhëruar me sheriatin dhe udhëzimin e Tij, jo sipas dëshirave dhe epsheve tona, atëherë do të ishim një popull i vetëm. Sheriati i Allahut është rruga e drejtë dhe jo epshi.

 

 

 

Kështu që, sikur dikush nga pasuesit e bidatit të shpikte një rrugë në akide (në lidhje me bindjen) ose në lidhje me veprat, qoftë ajo fjalë apo vepër, pastaj të thotë se kjo është diçka e mirë, dhe Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) thotë: “Kushdo që hap një rrugë të mirë (bëhet shembull) në Islam, ai ka shpërblimin e saj dhe të atij që vepron me të deri në ditën e Kiametit.”[1]

 

 

 

Ne i themi këtij thjesht fare: Kjo e mirë që ti e pohon se qëndron në këtë bidat, a ka qenë e fshehur dhe Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) nuk e dinte, apo kjo ishte e njohur tek ai por ai e fshehu atë dhe askush prej të parëve nuk e zbuloi atë, që dija për të të jetë ruajtur për ty?!

 

 

 

Përgjigja është: Nëse thotë: “e para”, kjo shtë sherr, dhe nëse thotë: “e dyta”, kjo është edhe më sherr dhe më e madhe.

 

 

 

Nëse thotë: Pejgamberi nuk e dinte të mirën e këtij bidati, ndaj edhe nuk e ligjëroi atë.

 

 

 

Themi: Ti e ke fyer të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) me diçka shumë të madhe, përderisa thua se ai nuk di në fenë e Allahut dhe Sheriatin e Tij.

 

 

 

E nëse thotë se ai (salallahu alejhi ue selem) e dinte por e fshehu atë dhe nuk ia tregoi krijesave.

 

 

 

I themi atij: Kjo është edhe më e rëndë dhe më e hidhur, sepse ti e ke cilësuar të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem), i cili është i besueshmi i ndershëm, e ke cilësuar atë me tradhti dhe mosbujari me dijen e tij, gjë e cila është edhe më e keqe se të cilësuarit e tij me mosbujari në pasurinë e tij, megjithëse ai (salallahu alejhi ue selem) ka qenë më bujari i njerëzve.

 

 

 

Këtu ekziston edhe një e keqe e cila mund të jetë supozim i tretë, se Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) e dinte dhe e kumtoi atë, por ajo nuk na ka arritur neve.

 

 

 

Në këtë rast themi: Atëherë ke fyer Fjalën e Allahut, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Vërtet Ne, jemi Ne që e kemi zbritur Përkujtimin (Kur’anin) dhe padyshim që Ne do të jemi Gjithëruajtës të tij.” [El Hixhr, 9]. Dhe nëse humb një nga ligjet e Përkujtimit, kjo do të thotë se Allahu nuk e ka ruajtur atë, por ka neglizhuar në ruajtjen e tij aq sa ka humbur prej këtij sheriati, për shkak të së cilit ka zbritur këtë Përkujtim!

 

 

 

Sidoqoftë, çdo njeri që shpik ndonjë mënyrë për t’u afruar te Zoti i tij, qoftë ajo akide apo vepër, e shprehur apo e vepruar, ai është i humbur, sepse i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Çdo bidat është humbje.” Dhe kjo fjalë është e përgjithëshme dhe gjithëpërfshirësi, nuk përjashtohet asgjë prej saj, sepse çdo bidat në fenë e Allahut është humbje dhe në të nuk ka asnjë të vërtetë. Allahu i Madhëruar thotë: ” Kështu, pas së vërtetës, ç’gjë tjetër mund të ketë përveçse të gabuarës? Si atëherë keni humbur (nga e vërteta drejt mohimit)?” [Junus, 32].

 

 

 

Pastaj themi: Hadithi nuk bën fjalë për çdo bidat, por thotë: “Kushdo që hap një rrugë (bëhet shembull) në Islam …”, dhe ajo që del jashtë sheriatit të Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), nuk është nga Islami, por ai ka thënë: “Kushdo që hap në Islam një rrugë të mirë (bëhet shembull i mirë)…”, kështu që mësojmë se kjo rrugë duhet patjetër të jetë nga ato që ka aprovuar Islami, përndryshe nuk është rrugë në Islam.

 

 

 

Dhe kushdo që e di shkakun e thënies së këtij hadithi të sipërpërmendur, e di se me këtë “rrugë” është për qëllim parakalimi i të tjerëve në kryerjen e një vepre të mirë (të lënë në harresë), apo garimi në praktikimin e një suneti për t’ja kaluar njerëzve të tjerë (që nuk e dinë apo është harruar).

 

 

 

Kjo, sepse shkaku i thënies së këtij hadithi është i njohur; Një grup njerëzish erdhën tek Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem). Ata ishin të varfër dhe Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) i nxiti muslimanët që t’i jepnin lëmoshë atyre. Një burrë prej ensarëve solli një torbë e cila ia lodhi dorën nga pesha dhe e vendosi para Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), e ai tha: “Kushdo që hap një rrugë të mirë (bëhet shembull) në Islam, ai ka shpërblimin e saj dhe të atyre që do punojnë me të (që do e pasojnë).”

 

 

 

Kështu na bëhet e qartë se fjala “kush hap”, nuk do të thotë “kush shpik diçka të paqenë më parë”, por është për qëllim ai që e vepron i pari atë, ai është prijës i të tjerëve në atë gjë dhe shembull i mirë. Kështu që ai do të ketë shpërblimin e saj dhe të atyre që do e veprojnë atë, deri në ditën e Kiametit.

 

 

 

Dhe kësaj nuk i përballen ato mjete të shpikura të cilat të çojnë në gjërat e lejuara, sepse kjo, edhe nëse belbëzojnë me të bidatçinjtë dhe i mbështesin bidatet e tyre në të, por ata nuk kanë pjesë në të, vetëm nëse shkruajtësi në ujë të ketë pjesë nga shkronjat e mbetura në të!!

 

 

 

Them: Disa njerëz i quajnë të mira disa bidate që ata kanë shpikur në fenë e Allahut dhe nga të cilat rezulton detyrimisht ajo që thamë më sipër, duke u argumentuar me mjetet e shipkura për arritjen e qëllimeve të mira. Për këtë ata argumentohen me historinë e grumbullimit të Kuranit dhe të bashkimin e tij në një libër të vetëm. Po kështu me ndërtimin e qendrave të dijes dhe gjëra të tjera prej mjeteve dhe jo qëllimeve, sepse ka dallim mes diçkaje që është mjet për arritjen e një qëllimi të mirë dhe të ligjshëm në fe, i cili nuk mund të arrihet veçse me anë të këtij mjeti. Dhe sigurisht që ky mjet ripërtërihet dhe ndryshon me përtëritjen dhe ndryshimin e kohës.

 

 

 

Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe bëni gati kundër tyre gjithë fuqitë që keni…” [El Enfal, 60].

 

 

 

Përgatitja e fuqisë në kohën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem) ka qenë tjetër nga kjo e kohës sonë. Nëse ne shpikim diçka të caktuar me të cilën arrijmë përgatitjen e fuqisë (ushtarake), kjo risi në këtë rast është shpikje mjeti dhe jo shpikje qëllimi me të cilin afrohesh tek Allahu i Madhëruar.

 

 

 

Pra kjo është shpikje mjeti dhe sipas rregullave të aprovuara nga dijetarët, mjetet marrin gjykimin e qëllimeve.

 

 

 

Me këtë na bëhet e qartë se belbëzimi i atyre që shpikin bidate në fenë e Allahut, duke argumentuar me gjëra të tilla, ata nuk kanë asnjë farë argumenti në këtë, sepse të gjitha që kanë ndodhur (në kohën e sahabeve) kanë qenë mjete për arritjen e disa qëllimeve të mira.

 

 

 

Kështu, mbledhja e Kuranit në një libër të vetëm dhe gjëra të ngjashme me këtë, të gjitha këto janë mjete për qëllime të lejuara në vetvete. Pra njeriu duhet të bëjë dallim mes mjetit dhe qëllimit. Ajo që ka qenë qëllim në vetvete është bërë e ligjshme nga i Dërguari i Allahut (salallahu me atë që Allahu i shpalli atij prej Librit madhështor dhe sunetit të pastër.

 

 

 

Shyqyr Zotit, kemi një ajet në Librin e Allahut, të cilin ne e lexojmë, dhe ai ajet është: “Këtë ditë Unë e përsosa fenë tuaj për ju, plotësova Mirësinë Time mbi ju dhe zgjodha për ju Islamin fe.” [El Maide, 3].

 

 

 

E sikur të kishte diçka që e plotësonte fenë në gjërat e shpikura, ajo do të ishte ligjëruar, sqaruar, kumtuar dhe ruajtur, por në to (risitë) nuk ka asgjë që të jetë plotësuese e fesë, përkundrazi ato janë cënuese të fesë së Allahut.

 

 

 

Dikush mund të thotë: Në këto gjërat e reja ne gjejmë emocion fetar, butësim të zemrës dhe bashkim të njerëzve.

 

 

 

Ne i themi: Allahu i Madhëruar ka njoftuar për shejtanin se ai ka thënë: “Pastaj do t’u afrohem atyre përballë dhe pas shpine, nga e djathta dhe nga e majta…” El Araf, 17]. Shejtani i zbukuron ato (bidatet) në zemrën e njeriut për ta larguar atë nga ajo për të cilën ai është krijuar prej adhurimit të Allahut, të cilin Ai e ka ligjëruar, dhe kështu njeriu përulet nëpërmjet ndikimit të shejtanit, i cili e pengon dhe e largon atë nga feja e vërtetë.

 

 

 

Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) ka njoftuar se shejtani lëviz tek biri Ademit si lëvizja e gjakut, madje para kësaj, në Kuran thuhet: “Vërtet që ai nuk ka aspak fuqi mbi ata që besojnë e që mbështeten vetëm te Zoti i tyre. Fuqia e tij (shejtanit) është vetëm përmbi ata të cilët i binden dhe e ndjekin atë (shejtanin) dhe mbi ata të cilët i vënë shokë Atij. [En Nahl, 99-100].

 

 

 

Pra Allahu i ka dhënë shejtanit fuqi mbi atë që e miqëson shejtanin dhe i vë shok Allahut, d.m.th: i bën shok Allahut me anë të shejtanit. Dhe çdokush qe merr dikë për ta pasuar në ndonjë bidat, në fenë e Allahut, ai i ka bërë shirk Allahut dhe e ka bërë të pasuarin shok të Allahut të Madhëruar në gjykim.

 

 

 

Allahu i Madhëruar nuk ka shok në gjykimin e sheriatit apo në gjykimin në caktim. Allahu i Madhëruar thotë: “Urdhëri e gjykimi nuk është për kënd tjetër, përveç Allahut. Ai ka urdhëruar që ju të mos adhuroni tjetër veçse Atë, kjo është feja e drejtë dhe e vërtetë, por shumica e njerëzve nuk e dinë.” [Jusuf, 40].

 

 

 

Jam përqendruar në këtë pikë me qëllim që ta dinë ata të cilët shpikin gjëra të reja (në fe) se ata nuk kanë asnjë argument e provë për atë që kanë shpikur.

 

 

 

Dhe dije, Allahu të mëshiroftë, se nuk ka rrugë tjetër për të mbërritur tek Allahu i Madhëruar dhe në banesën e nderimit të Tij, përveç rrugës që e ka vendosur vetë Ai, në gjuhën e të Dërguarit të Tij (salallahu alejhi ue selem).

 

 

 

“… ndërsa për Allahun është më i Larti Shembull dhe Ai është i Gjithëfuqishmi, më i Urti Gjithëgjykues.” [En Nahl, 60].

 

 

 

Sikur ndonjë prej mbretërve të hapte një portë për të hyrë tek ai dhe të thoshte: “Kushdo që dëshiron të arrijë tek unë, të hyjë nga kjo derë.”

 

 

 

Si do të mendonit ju për atë që shkon tek ndonjë derë tjetër, a ka për të arritur te mbreti? Siqgurisht që jo.

 

 

 

Dhe Mbreti Madhështor, Mbreti i mbretërve dhe Krijuesi i krijesave ka vendosur një rrugë që të shpie tek Ai dhe me të cilën kanë ardhur të Dërguarit e Tij, në krye dhe vula e të cilëve është Muhamedi (sallahu alejhi ue selem), pas dërgimit të së cilit, askush nuk mund ta arrijë lumturinë veçse nga rruga e tij (salallahu alejhi ue selem).

 

 

 

E vërteta është ndjekja e Pejgamberit (sallahu alejhi ue selem) dhe nga edukata me Pejgamberin (sallahu alejhi ue selem) është që të ndjekim atë rrugë që ka ndjekur ai, të lemë atë që ka lënë dhe të mos paraprijmë para tij duke thënë në fenë e tij diçka që ai nuk e ka thënë, apo të shpikim diç që ai nuk e ka ligjëruar.

 

 

 

A është prej dashurisë për Pejgamberin (sallahut alejhi ue selem) dhe prej madhërimit të tij që të shpikim diçka në fenë e tij, për të cilën ai thotë: “Cdo bidat është në humbje”? Dhe gjithashtu thotë: “Kushdo që vepron një vepër e cila nuk është sipas çështjes (rrugës) sonë, ajo është e refuzuar.?

 

 

 

A është kjo gjë nga dashuria për Pejgamberin, që të bësh të ligjshme në fenë e Allahut diçka që Ai nuk e ka bërë të ligjshme?!

 

 

 

Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj (O Muhamed): Nëse jeni që e doni Allahun, atëherë më ndiqni mua që t’ju dojë Allahu dhe t’ju falë gjynahet tuaja.” [Al Imran, 31].

 

 

 

————————————

 

[1] Pjesë nga hadithi të cilin e transmeton Muslimi, Kap. i Dijes.

 

 

 

Rruga e Ehli Sunetit dhe Xhematit në lidhje me të drejtën e Pejgamberit

 

salallahu alejhi ue selem

 

 

 

Është mëse e ditur se Islami i dikujt nuk mund të plotësohet veçse duke dëshmuar shehadetin se nuk të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Allahu dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut. Por kjo dëshmi nuk mund të vërtetohet veçse me tre gjëra:

 

 

 

Me bindje në zemër.

 

 

 

Shprehje me gjuhë.

 

 

 

Dhe veprim me gjymtyrë.

 

 

 

Ndaj, munafikët, kur shkonin te Pejgamberi (alejhi selam) i thoshin: “Dëshmojmë se ti je i Dërguari i Allahut”, ndërsa Allahu i Madhëruar thotë për ta: “Por Allahu dëshmon se munafikët janë me të vërtetë gënjeshtarë.” [El Munafikun, 1].

 

 

 

Përse? –Sepse kjo dëshmi e tyre ka humbur shtyllën më të madhe të saj, bindjen. Këta thonë me gjuhët e tyre atë që nuk e besojnë në zemrat e tyre.

 

 

 

Kështu që kush thotë se dëshmon se Muhamedi është i Dërguari i Allahut, por zemra e tij është e zbrazët nga kjo dëshmi, ai nuk e ka plotësuar dëshminë se Muhamedi është i Dërguari i Allahut.

 

 

 

Po kështu edhe ai që e beson këtë dëshmi, por nuk e shpreh me gjuhën e tij, ai nuk e ka vërtetuar këtë dëshmi.

 

 

 

Dhe po ashtu ai që e thotë atë (dëshmi) por nuk e ndjek Pejgamberin në sheriatin e tij, ai nuk e ka vërtetuar dëshminë se Muhamedi është i Dërguari i Allahut. E si mund ta kundërshtosh Pejgamberin kur beson se ai është i Dërguari i Zotit të botëve dhe se sheriati (ligji) i Allahut është ligji me të cilin ai ka ardhur?!

 

 

 

Atëherë si mund të thuash që dëshmon se Muhamedi është i Dërguari i Allahut, dhe ta vërtetosh atë plotësisht?

 

 

 

Prandaj, ne besojmë se kushdo që e kundërshton Allahun dhe të Dërguarin e Tij, ai nuk e ka vërtetuar dëshminë se Muhamedi është i Dërguari i Allahut.

 

 

 

Nuk them që nuk e dëshmon këtë gjë, por nuk e vërteton atë plotësisht dhe e ka të mangut atë në varësi të kundërshtimit që ai i bën atij.

 

 

 

Pra, rruga e Ehli Sunetit dhe Xhematit në lidhje me të drejtën (hakun) e Pejgamberit (salallahu alejhi ue alihi ue selem) është të dëshmuarit me zemrat e tyre, me gjuhët dhe me veprat e tyre se ai është i Dërguari i Allahut.

 

 

 

Po kështu që ta duan atë me dashuri nderimi dhe madhërimi, dashuri që buron nga dashuria për Allahun e Madhëruar.

 

 

 

Dhe nuk e duan atë me dashuri adhurimi, sepse me sheriatin e Pejgamberit alejhi selam adhurohet Allahu, dhe nuk adhurohet Pejgamberi alejhi selam.

 

 

 

Ata (Ehli Suneti) e duan Pejgamberin alejhi selam sepse ai është i Dërguari i Zotit të botëve, dhe dashuria e tyre për të është rrjedhojë e dashurisë për Allahun e Madhëruar. Sikur Allahu të mos e kishte dërguar (zbritur shpalljen) Muhamed ibën Abdullah el Kurashi, ai do të ishte vetëm një nga burrat e fisit Kurejsh dhe nuk do ta meritonte këtë gradë dhe vend që ka merituar me shpalljen.

 

 

 

Pra, ne e duam dhe e madhërojmë atë (salallahu alejhi ue selem), sepse ne e duam Allahun dhe e madhërojmë Atë, dhe ngaqë ai është i Dërguari i Allahut dhe sepse Allahu ka udhëzuar ymetin musliman me anë të tij, prandaj ne e duam atë.

 

 

 

Pejgamberi alejhi selam është i dashur te pasuesit e Sunetit dhe Xhematit sepse ai është i Dërguari i Zotit të botëve, dhe nuk ka dyshim se ai është njeriu më i denjë, madje krijesa më e denjë dhe më e merituar për mbartjen e kësaj shpallje madhështore, paqja dhe salavatet e Allahut qofshin mbi të!

 

 

 

Gjithashtu ata e madhërojnë Pejgamberin (salallahu alejhi ue selem) ashtu si i takon dhe besojnë se ai është krijesa më e nderuar tek Allahu i Madhëruar.

 

 

 

Por megjithë këtë, ata nuk e ngrenë atë më tepër se vendi që i ka dhënë Allahu atij. Ata thonë: Ai (Muhamedi) është robi i Allahut, madje ai është robi më adhurues prej të gjithë njerëzve, i cili e adhuron Allahun më shumë se të gjithë, sa që falej deri sa i ënjteshin këmbët. Dhe kur i thuhej se përse vepronte kështu, kur atij i ishin falur të gjitha gjynahet e mëparshme dhe të mëvonshme, ai thoshte: “A të mos dua që të jem rob shumë falënderues?”

 

 

 

E kush mund të jetë ai që e përsos adhurimin për Allahun ashtu si Pejgamberi alejhi selam, i cili thoshte: “Betohem në Allahun! Unë jam më i devotshmi prej jush ndaj Allahut dhe më i dituri për atë që i ruhem.”

 

 

 

Padyshim se ai (salallahu alejhi ue selem) është robi me adhurim më të madh për Allahun dhe më i denjë për plotësimin dhe përsosmërinë e adhurimit, paqja dhe salavatet e Allahut qofshin mbi të! Prandaj, kur ai foli për qepën dhe hurdhrën, muslimanët menduan se ato ishin haram, por ai (alejhi selam) tha: “O njerëz! Unë nuk kam të drejtë të bëj të ndaluar atë që Allahu e ka lejuar.”

 

 

 

Vëreni këtë edukatë me Allahun e Madhëruar. Kështu është adhurimi, prandaj ata (ehli suneti) thonë: I Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) është rob nga robët e Allahut dhe ai është njeriu më i plotë në adhurimin e tij për Allahun.

 

 

 

Ata besojnë gjithashtu se i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) nuk e di të fshehtën, përveç asaj që i ka treguar Allahu i Madhëruar. Ai nuk ka në dorë për veten e tij as ndonjë të mirë dhe as të keqe, dhe as për të tjerët, dhe Allahu e urdhëroi atë që t’ua komunikonte këtë gjë popullit, duke thënë: “Thuaj (O Muhammed): “Unë nuk ju them se unë kam Thesaret e Allahut, as edhe që e di Gajbin (të fshehtën, të panjohurën); nuk ju them as edhe se unë jam melek.” [El Enam, 50].

 

 

 

Cili është misioni i tij atëherë? Ai është: “Unë nuk ndjek veçse atë që më shpallet.”

 

 

 

Dhe kush pretendon se Pejgamberi (alejhi selam) di diçka nga e fshehta, përveç asaj që i ka treguar Allahu, ai është kafir (mohues, përgënjeshtrues) i Allahut dhe të Dërguarit të Tij, sepse ai përgënjeshtron Allahun dhe të Dërguarin e Tij.

 

 

 

Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) u urdhërua që të thoshte dhe tha një fjalë e cila lexohet deri në ditën e Kiametit: “Thuaj (O Muhammed): “Unë nuk ju them se unë kam Thesaret e Allahut, as edhe që e di Gajbin (të fshehtën, të panjohurën); nuk ju them as edhe se unë jam melek.” [El Enam, 50].

 

 

 

Me rastin e këtij ajeti të nderuar, dëshiroj të them: Ndonjëherë njoftimet e Kuranit të Lartë paraqiten me fjalën “Thuaj”, dhe çdo gjë që fillon me këtë fjalë, domethënia e saj është se Allahu i Madhëruar kujdeset për të me përkujdesje të veçantë, përndryshe Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) është urdhëruar që ta thotë (ta komunikojë) të gjithë Kuranin: “O ti Pejgamber! Shpalle atë që të zbritet nga Zoti yt.” [El Maide, 67].

 

 

 

Por ajo që veçohet me fjalën “Thuaj”, në të ka përkujdesje të veçantë, ndaj edhe meriton të fillohet me urdhërin për shpalljen e saj në mënyrë të posaçme, siç është ajeti i mësipërm, dhe si ai edhe ajeti në lidhje me dispozitat: “Thuaju besimtarëve që të ulin shikimin (nga të vështruarit e gjërave të ndaluara)…” [En Nur, 30]. “Thuaju edhe besimtareve të ulin shikimin (nga të vështruarit e gjërave të ndaluara)…” [En Nur, 31].

 

 

 

Shembujt për këtë janë të shumtë në Kuranin e Lartë. Pra Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) nuk di nga e fshehta veçse atë që i ka treguar Allahu i Madhëruar, dhe ai nuk ka në dorë për veten e tij as dëm dhe as dobi, madje as për të tjerët: “Thuaj: “Nuk është në fuqinë time t’ju sjell dëm ose t’ju bie në Rrugën e Drejtë.” [El Xhin, 21]. “Thuaj: “Askush nuk mund të më mbrojë mua nga Ndëshkimi i Allahut (po të isha që nuk i bindem Atij) dhe nuk do të gjeja mbështetje përveçse tek Ai.” [El Xhin, 22].

 

 

 

D.m.th. sikur Allahu të dëshironte diçka për mua, askush nuk do të më mbronte nga ai dhe unë nuk do të gjeja strehim tjetër veçse tek Ai.

 

 

 

Ata (Pasuesit e Sunetit) besojnë se Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) është njeri dhe nuk ka në dorë asgjë nga çështjet hyjnore (në krijimin dhe lëvizjen e kozmosit). Ai nuk e di të fshehtën veçse në kufijtë që i ka treguar Allahu, madje ndonjëherë ai (salallahu alejhi ue selem) frenohet në disa çështje prej dispozitave të sheriatit, duke pritur që ti vinte shpallja. Madje ndodhte që të thoshte një fjalë dhe më pas ajo t’i përballej përjashtimit apo edhe kritikës nga Allahu i Madhëruar.

 

 

 

Një herë Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) u pyet nëse të rënurit dëshmor i fshinte të gjitha gjynahet apo jo, dhe ai tha: “Po.” Më vonë tha: “Ku është pyetësi? –Dhe i tha: “Përveç borxhit. Më njoftoi për këtë Xhibrili para pak çastesh.”

 

 

 

Ndonjëherë Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) merrte vendim me përpjekjen e tij, por i vinte shpallja nga Allahu i Madhëruar dhe e njoftonte se e mira është në këtë dhe në atë gjë, ndryshe nga ajo që ai kishte zgjedhur.

 

 

 

Pra, Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) është rob adhurues i Allahut të Madhëruar dhe nuk posedon asgjë nga cilësitë hyjnore.

 

 

 

Ky është besimi i Ehli Sunetit dhe Xhematit në lidhje me të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem).

 

 

 

Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit besojnë gjithashtu se i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) është njeri dhe ka veçoritë fizike të njerëzve; ai (salallahu alejhi ue selem) fle, ha, pi, sëmuret, ndjen dhimbje, mërzitet, kënaqet, nxehet dhe vdes (salallahu alejhi ue selem): “Sigurisht që ti (O Muhammed) do të vdesësh dhe padyshim që edhe ata do të vdesin. Pastaj Ditën e Ringjalljes, para Zotit tuaj ju do të haheni e do të kundërshtoheni mes njëri-tjetrit.” [Ez Zumer, 30, 31].

 

 

 

“Muhammedi nuk është tjetër veçse i Dërguar. Tashmë shumë të Dërguar kanë kaluar para tij. Në qoftë se ai vdes ose vritet, atëherë a do të ktheheshit menjëherë prapa (si mosbesimtarë)? Dhe ai që kthehet përsëri prapa, as dëmin më të vogël nuk i shkakton Allahut. Dhe Allahu do t’i shpërblejë falënderuesit.” [Al Imran, 144].

 

 

 

Nuk ka dyshim se i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka vdekur fizikisht dhe shpirti i tij është ndarë nga trupi i tij. Familja dhe shokët e tij vepruan me të ashtu si veprojnë edhe me të vdekurit e tjerë, me përjashtim se ai (salallahu alejhi ue selem) nuk u zhvesh kur iu la xhenazeja, dhe gjithashtu është e njohur se xhenazeja nuk iu fal me xhemat, por njerëzit ia falnin xhenazenë një nga një, pasi që ai (salallahu alejhi ue selem) ishte imami.

 

 

 

Dhe kush pretendon se ai (salallahu alejhi ue selem) është i gjallë në varrin e tij dhe jeton jetë fizike dhe jo atë të varrezave, dhe se ai falet dhe agjëron e bën haxh, apo se ai (salallahu alejhi ue selem) i di ato që thotë dhe vepron populli i tij, ky ka thënë fjalë të pabazuar në dije.

 

 

 

Vepra e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem) është ndërprerë me vdekjen e tij, siç ka thënë vetë ai (salallahu alejhi ue selem): “Kur vdes njeriu, atij i ndërprehen të gjitha veprat, përveç tre gjërave: sadakasë së vazhdueshme, dijes nga e cila përfitohet dhe djalit të mirë që lutet për të.”

 

 

 

Pra vepra që ai (salallahu alejhi ue selem) e bënte me gjymtyrët e tij është ndërprerë me vdekjen e tij (salallahu alejhi ue selem), por nuk ka dyshim se çdo lloj dije që ne e kemi mësuar nga sheriati i Allahut të Madhëruar, ka qenë me anë të tij (salallahu alejhi ue selem), kështu që ai (salallahu alejhi ue selem) përfiton nga të gjitha këto njohuri dhe dije që ne mësojmë pas vdekjes së tij (salallahu alejhi ue selem).

 

 

 

Po kështu edhe veprat e mira që ne i kryejmë janë nga udhëzimi i tij (salallahu alejhi ue selem), kështu që ai ka shpërblim njësoj se ai që i vepron ato.

 

 

 

Rruga e Ehli Sunetit dhe Xhematit

 

në lidhje me të drejtën e Sahabeve (Allahu qoftë i kënaqur me ta!)

 

 

 

Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit ia dedikojnë sahabeve (shokëve të Pejgamberit) meritën e tyre dhe se ata janë brezi më i mirë, bazuar në dëshminë e vetë Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), i cili ka thënë në hadithin e transmetuar nga Imran ibën Husajn: “Brezi më i mirë është brezi im, pastaj ata që vijnë pas tyre, pastaj ata që vijnë pas tyre dhe pastaj ata që vijnë pas tyre.”

 

 

 

Pra sahabet pa dyshim që janë më të mirët e ymetit musliman, por vetë ata janë me grada dhe dikush është më i mirë se tjetri.

 

 

 

Allahu i Madhëruar thotë: “Nuk janë njësoj ndërmjet jush ata që shpenzuan dhe luftuan para çlirimit (të Mekës). Të tillët janë në gradë më të lartë se ata që shpenzuan dhe luftuan më pas. Por për të gjithë Allahu ka premtuar të mira dhe Allahu është i Mirënjohur për gjithçka që ju punoni.” [El Hadid, 10].

 

 

 

“Nuk janë të barabartë prej besimtarëve ata që rrinë në shtëpitë e tyre, përveç atyre që janë të pamundur, me ata që përpiqen dhe luftojnë për Çështjen e Allahut me pasurinë e tyre dhe me jetën e tyre. Allahu i ka parapëlqyer në shkallë më të lartë ata që përpiqen dhe luftojnë me pasurinë e tyre dhe me jetën e tyre përmbi ata që rrinë në shtëpitë e tyre. Për secilin Allahu ka premtuar mirësi (Xhennet), por Allahu ka parapëlqyer ata që përpiqen dhe luftojnë përmbi ata që rrinë në shtëpi me një shpërblim të madh.” [En Nisa, 95].

 

 

 

Por këto grada dhe këto merita, duhet ta dimë mirë se secili prej tyre ka gradën e tij të përgjithshme (si sahabij) dhe gradën e tij të veçantë për të; d.m.th. se dikush prej tyre mund të jetë më i mirë se dikush tjetër në përgjithësi dhe në vështrim të gjerë, ndërkohë që ai tjetri mund të ketë një veçori në të cilën është më i mirë se ai i pari (i cili është më i mirë se ky në përgjithësi).

 

 

 

Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit thonë: Më të mirët e sahabeve janë katër Hulefat, dhe më i miri prej tyre është Ebu Bekri, pastaj Umeri, pastaj Uthmani dhe pastaj Aliu. Ata i radhisin ata në meritë sipas radhitjes së tyre në Hilafet. Por fakti se Ebu Bekri është më i miri i sahabeve, nuk do të thotë se ndonjë prej sahabeve të mos dallohet nga Ebu Bekri me ndonjë virtyt të veçantë.

 

 

 

Ali ibën Ebi Talib mund të ketë ndonjë virtyt që nuk e ka Ebu Bekri, po kështu edhe Umeri mund të ketë një virtyt që nuk e ka Ebu Bekri, dhe po kështu Uthmani, por fjala është për meritën dhe gradën e përgjithshme. Kjo sepse gradët e sahabeve ndryshojnë nga njëri-tjetri dhe për këtë janë bashkuar unanimisht Ehli Suneti dhe Xhemati. Për këtë argumenton vetë Kurani dhe Suneti gjithashtu.

 

 

 

Halid ibën el Velid dhe Abdurrahman ibën Auf po polemizonin për një çështje dhe Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) i tha Halidit: “Mos i shani shokët e mi! Betohem në Atë, në Dorën e të Cilit është shpirti im! Sikur ndokush prej jush të shpenzonte (jepte sadaka) sa mali i Uhudit me ar, nuk do të arrinte as sa dy grushtat e duarve të tyre dhe as gjysmën e tyre.”

 

 

 

Po kështu, Ehli Suneti dhe Xhemati thonë: Disa prej sahabeve kanë disa virtyte që nuk i kanë të tjerët dhe ne duhet t’u japim secilit prej tyre vendin që i takon. Nëse sahabiu është nga familja e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), siç është Ali ibën Ebi Talib, Hamza, Abasi, Ibën Abasi, e të tjerë, ne e duam atë më shumë se sahabet e tjerë për shkak të afrimitetit të tij nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem), dhe jo nga këndvështrimi i përgjithshëm. Ne duhet t’i japim atij hakun që i takon për shkak të afrimitetit të tij nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem), por kjo nuk do të thotë që ta privilegjojmë atë me privilegjim të përgjithshëm mbi ata që kanë qenë të hershëm në Islam dhe kanë vend në të më shumë se ky i cili është i afërm i Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem). Kjo sepse gradët dhe meritat janë cilësi me të cilat një njeri dallohet nga një tjetër.

 

 

 

Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit nuk e teprojnë në lidhje me familjen e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem) –Al el bejt-, ashtu siç e kanë tepruar Rafiditë dhe as nuk fshehin armiqësi kundër tyre, siç bëjnë Nasibitë. Por ata janë të mesëm midis këtyre dy kulmeve. Ua dedikojnë atyre (Al el bejt) të drejtat e tyre për shkak të afrimitetit nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem), por nuk i kalojnë kufijtë e tyre që u takojnë.

 

 

 

Rruga e Ehli Sunetit dhe Xhematit

 

në lidhje me të drejtën e evlijave dhe imamëve (dijetarëve)

 

 

 

Imamët (dijetarët) e sheriatit Islam, shyqyr Zotit, janë imamë të njohur, të cilët ymeti i ka lavdëruar dhe i ka pohuar meritat e tyre, por ata nuk besojnë se ata janë të pagabueshëm. Në besimin e Ehli Sunetit dhe Xhematit nuk ka asnjë njeri të ruajtur nga gabimi (të pagabueshëm), as të ruajtur nga mundësia e të aprovuarit e ndonjë gabimi, përveç Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), i cili është i ruajtur nga të aprovuarit e ndonjë gabimi (që sheh apo dëgjon). Ndërsa të tjerët, sado që të arrijë dija dhe imamllëku i tyre, nuk janë kurrë të pagabueshëm.

 

 

 

Të gjithë gabojnë dhe të gjithëve u miret nga fjala e tyre por edhe u lihet, përveç Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), për bindjen ndaj të cilit na ka urdhëruar Allahu i Madhëruar, që t’i bindemi në të gjitha rastet pa përjashtim.

 

 

 

Ata (Ehli Suneti) thonë: Nuk ka dyshim se në këtë ymet ka imamë (dijetarë) dhe evlija (njerëz të dashur të Allahut, besimtarë dhe të devotshëm), por me këtë nuk kemi për qëllim që të pohojmë pagabueshmërinë e ndokujt prej tyre dhe as të pohojmë se ndokush prej tyre e di të fshehtën apo që vepron në kozmos.

 

 

 

Ata gjithashtu nuk e quajnë “uelij” atë njeri i cili i thotë vetes së tij se është “uelij”, apo që sjell pretendime të paqena me qëllim që të tërheqë njerëzit nga vetja e tij (t’i bëjë për vete).

 

 

 

Ata thonë se “uelij” është ai, të cilin e ka përshkruar Allahu në Fjalën e Tij: “Nuk ka fare dyshim! Me të vërtetë për Eulijatë e Allahut (të përkushtuarit, besimtarët e vërtetë që i dorëzohen plotësisht Allahut) as frikë nuk do të ketë mbi ta, as nuk do të pikëllohen. Të cilët besuan (në Njësinë e Allahut, në Islam) dhe që gjithnjë e patën frikë Allahun.” [Junus, 62-63].

 

 

 

Këta janë eulijatë: ata të cilët besojnë dhe kanë frikë Allahun e janë të devotshëm. Besimi është Akidja, ndërsa devotshmëria është vepra, qoftë ajo fjalë apo punë.

 

 

 

Shejhu i Islamit, Ibën Tejmije (Allahu e mëshiroftë!), ka nxjerë një shprehje të bukur nga ky ajet, ku thotë: “Kush është besimtar i devotshëm, ai është uelij i Allahut.”

 

 

 

Ky është “uelij” i vërtetë dhe jo ai që kërkon të bëjë njerëzit për vete, që mbledh farefisin (pasuesit e tij) dhe u thotë se unë bëj kështu e kështu, ndërsa ai ndihmohet nga shejtanët për njohjen e diçkaje të fshehur. Pastaj njerëzit verbohen dhe habiten nga ajo që ai thotë, dhe thonë: Ky është uelij.

 

 

 

Por nuk është kështu sepse uilajeti arrihet me pasimin e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), me besimin dhe devotshmërinë e muslimanit. Nëse dikush është besimtar i devotshëm, ai është uelij.

 

 

 

Por megjithatë, nuk është kusht që çdo ueliu Allahu ti japë “keramet” –mrekulli apo shenjë-. Madje ka shumë eulija që nuk kanë keramete, sepse zakonisht kerameti vjen si ndihmues i të vërtetës që ajo të triumfojë, apo që të mposhtë një të kotë, dhe nuk vjen për të ngritur një person të veçantë.

 

 

 

Pra nuk është e domosdoshme që çdo uelij të ketë keramet. Ndodh që një uelij të jetojë dhe të vdesë pa i ardhur asnjë keramet, ose t’i vijnë keramete të njëpasnjëshme, dhe siç kanë thënë dijetarët: çdo keramet që i vjen një ueliji, është argument për vërtetësinë e Pejgamberit që ai pason.

 

 

 

Dhe nuk them “Mu’xhize” –mrekulli-, sepse më saktë është që të quhet shenjë, apo provë, sepse kjo është shprehja e përdorur në Kuran.

 

 

 

“Shenja” është më përfshirëse se “mrekullia”, sepse e para është shenjë për vërtetësinë e asaj me të cilën ka ardhur Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem), ndërsa e dyta është mund të dalë edhe nga dora e ndonjë magjistari apo e ndonjë njeriu të fortë i cili bën diçka që të tjerët sfidohen dhe nuk mund ta bëjnë. Por të shprehurit e kësaj me “shenjë” është më përfshirës dhe më i përpiktë, dhe kjo është shprehja e Kuranit. Pra që ti quajmë mrekullitë shenja, kjo është më e sakta.

 

 

 

Ekzistojnë disa njerëz në këtë ymet, që siç kemi dëgjuar, pretendojnë se janë eulija, por ai që e sheh gjendjen e tyre, i gjen ata shumë larg nga të qenurit eulija dhe se ata nuk kanë fare pjesë në të, por ata kanë shejtanër të cilët i ndihmojnë këta në gjërat që dëshirojnë dhe me këtë gjë ata mashtrojnë njerëzit e thjeshtë.

 

 

 

Rruga e Ehli Sunetit dhe Xhematit

 

në përmirësimin e shoqërisë

 

 

 

Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit besojnë se shoqëria Islame nuk mund të jetë e plotë dhe e shëndoshë veçse në të zbatuarit dhe të ecurit me sheriatin e Allahut të Madhëruar. Për këtë shkak ata besojnë në rregullin e të urdhëruarit për mirë dhe ndalimit nga e keqja. E mira është gjithçka që e ka lejuar Sheriati dhe e ka aprovuar atë, ndërsa e keqja është çdo gjë që Sheriati e ka mohuar dhe ndaluar.

 

 

 

Pra ata shohin se shoqëria muslimane nuk mund të përmirësohet veçse duke urdhëruar për mirë dhe ndaluar nga e keqja, pasi që sikur ta humbim këtë element, do të ndodhte përçarje, siç e ka përmendur këtë Fjala e Allahut të Madhëruar: “Le të dalë nga ju një grup njerëzish të përkushtuar që të ftojnë njerëzit te mirësia, të urdhërojnë El-Ma’ruf (të njohurën, Islamin dhe gjithë ç’përmban ai) dhe të ndalojnë El-Munker (mosbesimn, mohimin, besimin në shumë perëndi). Dhe me këta (njerëz) janë ata që janë të fituarit. Dhe mos u bëni si ata të cilët u përçanë dhe u ndanë mes tyre pasi u patën ardhur prova të qarta. Dhe mu për këta do të ketë ndëshkim të madh.” [Al Imran, 104-105].

 

 

 

Por për fat të keq, ky element ka humbur në këtë kohë apo thuajse ka humbur, sepse rrallë gjen njeri që të urdhërojë për mirë dhe të ndalojë nga e keqja, as brenda një zone të vogël.

 

 

 

Dhe nëse njerëzit lihen kështu, që secili të veprojë atë që do, kanë për t’u përçarë, e nëse urdhërojnë njëri-tjetrin për mirë dhe ndalojnë nga e keqja, ata do të bëhen një grusht i vetëm.

 

 

 

Por nuk është kusht që diçka që ti e sheh të mirë, ta shohë si të tillë edhe dikush tjetër, përveç gjërave në të cilat nuk ka vend për diskutim, ndërsa për gjërat në të cilat ka diskutim; ku unë mund të mendoj se kjo gjë është e mirë ndërsa dikush tjetër mendon ndryshe, në këtë rast vendkthimi është Libri i Allahut dhe Suneti i Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem): “Dhe nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje, drejtohuni Allahut (Fjalës së Tij – Kur’anit) dhe të Dërguarit të Tij (Sunnetit të Muhammedit a.s.), nëse besoni në Allahun dhe në Ditën e Fundit. Kjo është më e mirë dhe më e përshtatshme për përcaktimin e fundit.” [En Nisa, 59].

 

 

 

Por rruga e Ehli Sunetit dhe Xhematit në këtë temë të rëndësishme, me të cilën ky ymet është veçuar nga popujt e tjerë, është se ata e shohin urdhërimin për mirë dhe ndalimin nga e keqja prej elementëve rregulluese të shoqërisë muslimane, megjithëse kjo ka nevojë për disa gjëra:

 

 

 

Së pari: Duhet që njeriu (urdhëruesi për mirë) të jetë i ditur për gjykimin e diçkaje, d.m.th. ta dijë se kjo është e mirë dhe kjo e keqe. Por ama që të vijë me injorancë dhe të urdhërojë për diçka që ai mendon se është e mirë, por që në fakt nuk është e tillë, atëherë dëmi i tij është më i madh se dobia e tij.

 

 

 

Ndaj sikur të imagjinonim një njeri i cili është edukuar në një shoqëri e cila beson se një bidat i caktuar është diçka e mirë, dhe më pas ky shkon në një shoqëri tjetër e cila nuk e bën atë bidat. Pastaj ky të ngrihet dhe t’i kritikojë ata për mosveprimin e atij bidati, dhe t’i urdhërojë ata që ta bëjnë atë, kjo gjë është gabim.

 

 

 

Ti nuk duhet të urdhërosh për ndonjë gjë veçse pasi ta dish me siguri se ajo është e mirë në sheriatin e Allahut dhe jo sipas bindjes tënde dhe ambjentit ku je rritur.

 

 

 

Pra duhet patjetër që të njihet gjykimi për një vepër dhe se ajo është vërtet e mirë, pastaj të urdhërosh për kryerjen e saj. Po kështu është edhe me të keqen.

 

 

 

Së dyti: Duhet patjetër të dish se kjo e mirë është lënë pa u kryer dhe kjo e keqe e caktuar është kryer. E sa njerëz ka që urdhërojnë dikë për një të mirë të caktuar, pastaj sheh se ai e bën atë, dhe kështu ai bëhet barrë për tjetrin, madje mund t’i ulë autoritetin në mesin e njerëzve.

 

 

 

Kur shohim udhëzimin e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), gjejmë se kjo është rruga e tij.

 

 

 

Një burrë hyri në xhami në ditën e xhuma ndërkohë që Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) po mbante hutben. Ai u ul dhe Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) i tha: “A u fale?” –”Jo”, -tha ai. –”Atëherë ngrihu dhe fal dy rekate!”

 

 

 

Falja e dy rekateve kur hyn në xhami është diçka e mirë padyshim, por megjithatë Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) nuk e urdhëroi atë menjëherë, para se të dinte që ai nuk i kishte falur ato.

 

 

 

Ti mund të urdhërosh dikë për kryerjen e diçkaje, pastaj sheh se ai e ka kryer atë, dhe kështu shkakton nxitim dhe pamaturi, gjë e cila të ul vlerën. Prandaj pyete dhe sigurohu që nuk e ka bërë, pastaj urdhëroje atë.

 

 

 

Po kështu edhe me gjynahet, dikush mund të ndalojë një person tjetër nga një gjë për të cilën ky mendon se është e keqe, ndërkohë që ajo nuk është e keqe.

 

 

 

Për shembull: Ti sheh një burrë që të falet ulur dhe e ndalon atë nga kjo gjë, duke i thënë se nuk të lejohet të falesh ulur. Ky nuk është veprim i saktë, prandaj pyet një herë përse falet ulur, pasi që ai mund të ketë arsye dhe ti nuk e di, dhe kështu nxiton dhe kjo është ulje e vlerës tënde.

 

 

 

Kjo është gjithashtu diçka e domosdoshme: që të dish gjykimin e sheriatit për diçka dhe të njohësh gjithashtu gjendjen e atij që urdhëron apo ndalon, me qëllim që të jesh i sigurtë për atë që bën.

 

 

 

Së treti: Të mos shkaktohet e keqe më e madhe se dobia kur ti vepron një të mirë, përndryshe, nëse me kryerjen e të mirës shkaktohet dëm më i madh se dobia e asaj vepre, atëherë shtyrja e së keqes është më parësore se tërheqja e së mirës.

 

 

 

Por edhe kjo fjalë e njohur e cila është rregull bazë për të cilin ka argumantuar Kurani, nuk duhet marrë shapllon (prerë, në të gjitha rastet), d.m.th. jo çdo shtyrje e të keqes është më e mirë se tërheqja e së mirës, por kur ato janë të barabarta, atëherë shtyrja e të keqes është më parësore se tërheqja e së mirës, po kështu nëse e keqja është më e madhe, atëherë shtyrja e saj është më parësore. Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe mos i fyej ata (idhujt) që mosbesimtarët i adhurojnë përveç Allahut, që të mos e fyejnë Allahun pa të drejtë e pa asnjë dije.” [El Enam, 108].

 

 

 

Fyerja e idhujve të idhujtarëve është diçka e mirë që të gjithë e dinë dhe në të ka dobi, por nëse kjo e mirë përmban diçka më të keqe –më të keqe në shkallën krahasore por që përballë nuk ka asgjë tjetër-, atëherë ajo duhet të lihet, pasi që nëse i fyejmë idhujt e tyre, dhe këtë e bëjmë me të drejtë, atëherë ata do të fyejnë Allahun pa të drejtë dhe pa dije.

 

 

 

Kjo është një pikë ndaj të cilës duhet të jemi të vëmendshëm kur urdhërojmë për mirë dhe ndalojmë nga e keqja.

 

 

 

Ndërsa në rastin kur e keqja mbulohet nga e mira dhe e mira është më e madhe, atëherë i japim përparësi të mirës. Në këtë gjë ka diçka të madhe prej ligjeve të Allahut fetare dhe krijuese (natyrore).

 

 

 

Për shembull: shiu që bie është i dobishëm për masën e gjerë, ndërsa për dikë që sapo e ka ndërtuar mbulesën e shtëpisë, ai është i dëmshëm, por ky dëm i pakët mbulohet nga e mira e përgjithshme.

 

 

 

Po kështu edhe me ligjet fetare është njësoj si me ligjet natyrore, dhe kjo është diçka për të cilën duhet të jemi të kujdesshëm; se ndoshta nuk mund të jetë prej dobisë që të ndalojmë nga kjo e keqe, për shkak se ai përmban dëm më të madh se dobia që ka, por duhet të matemi mirë deri sa të plotësohen gjërat.

 

 

 

Për këtë shkak, sheriati Islam ka ardhur me shkallëzim në ligjshmëri, me qëllim që njerëzit ta pranonin pak nga pak.

 

 

 

Po kështu edhe me të keqen, ne duhet që të synojnë kurimin e njerëzve deri sa të arrihet qëllimi. Këto janë tre çështje:

 

 

 

    Dija për gjykimin e asaj çështje.

 

    Dija për gjendjen e atij që urdhëron apo ndalon.

 

    Kryerja e të mirës të mos shkaktojë të keqe me dëm më të madh.

 

 

 

Fjala e Ehli Sunetit dhe Xhematit

 

në lidhje me Imanin

 

 

 

Esenca e Imanit tek pasuesit e sunetit dhe xhematit është: “Bindja e zemrës, fjala e gjuhës dhe vepra e gjymtyrëve.”

 

 

 

Për këtë ata argumentojnë me fjalën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem): “Besimi është shtatëdhjetë e disa degë (gradë). Më e larta e tyre është fjala “la ilahe il-lallah” dhe më e ulta është largimi i një pengese nga rruga. Edhe besimi është një degë e besimit.”

 

 

 

Fjala është fjala që thotë gjuha: “la ilahe il-lallah”, vepra e gjyntyrëve është largimi i pengesës nga rruga dhe turpi është nga punët e zemrës.

 

 

 

Ndërsa bindjen e zemrës e gjejmë në fjalën e tij (salallahu alejhi ue selem): “Besimi është që të besosh në Allahun, në engjëjt e Tij, Librat e Tij, Pejgamberët e Tij, ditën e Fudit dhe kaderin për mirë apo për keq.”

 

 

 

Ata (ehli suneti) gjithashtu thonë: Besimi shtohet dhe pakësohet. Vetë Kurani ka argumentuar për shtimin e besimit, dhe logjika e domosdoshme rezulton se çdo gjë që shtohet, edhe pakësohet gjithashtu, pasi që nuk mund të imagjinohet shtim pa pasur kundrejt tij pakësim.

 

 

 

Allahu i Madhëruar thotë: “…dhe që besimtarët të shtojnë besimin…” [El Muddethir, 31].

 

 

 

“Dhe sa herë zbret ndonjë Sure (pjesë Kur’ani), disa prej tyre (hipokritëve) thonë: “Cilit prej jush iu shtua besimi?” Sa për ata që besojnë, ajo e ka shtuar besimin e tyre dhe ndjejnë kënaqësi.” [Et Teube, 124].

 

 

 

Për këtë nuk ka dyshim, dhe kur ne themi se besimi është fjalë dhe vepër, nuk ka dyshim se fjalët kanë dallim nga njëra tjetra; nuk është njësoj ai që thotë një herë: “subhanallah, uel hamdu lilah, ue Allahu ekber”, me atë që e përsërit këtë më shumë herë.

 

 

 

Po kështu themi se besimi i cili është bindja e zemrës, ndryshon në forcë dhe dobësi, ndaj Ibrahimi (alejhi selam) ka thënë: “Kujto edhe Ibrahimin kur ai tha: “Zoti im! Më shfaq mua se si Ti i ngjall të vdekurit.” Allahu iu përgjigj: “A nuk beson?” Ibrahimi i tha: “Po, besoj, por dua të më qetësohet zemra (e të kem besim të fortë).” [El Bekare, 260]. Pra, njoftimi nuk është njësoj si të shikuarit me sytë e tu dhe të qenurit prezent.

 

 

 

Një burrë merr vesh një lajm nga një burrë i vetëm, dhe tek ky ngel diçka nga ky lajm. Nëse vjen një burrë i dytë dhe e njofton për të njëjtin lajm, atij i forcohet besimi dhe nëse vjen një i tretë, i forcohet edhe më shumë, e kështu…

 

 

 

Prandaj, ne themi se besimi shtohet dhe pakësohet edhe në vetë bindjen e zemrës. Kjo është diçka që e di çdo njeri në vetveten e tij.

 

 

 

Ndërsa ai i cili e mohon shtimin dhe pakësimin e besimit, ai kundërshton edhe sheriatin edhe realitetin.

 

 

 

Pra, besimi shtohet dhe pakësohet (shtohet me bindje dhe devotshmëri, dhe pakësohet me gjynahe dhe ligësi).

 

 

 

 

 

 

 

Me këtë u plotësua ajo që dëshironim të thonim, dhe lusim Allahun të na japë sukses!

 

 

 

Paqja dhe salavatet e Allahut qofshin mbi Pejgamberin tonë, Muhamedin, mbi familjet dhe shokët e tij!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DEVOTSHMËRIA, POROSIA E ALLAHUT PËR TË PARËT DHE TË FUNDIT

 

 

 

S’kam hasur në Kuran e as në Sunetin e Pejgamberit, sal-allahu alejhi ue selem, cilësi apo karakteristikë të dalluar, që i është dhënë aq rëndësi, aq respekt dhe pozitë të lartë, si devotshmëria.

 

Çka është devotshmëria?

 

Devotshmëria është mbrojtja e nefsit prej çdo të papëlqyer apo të keqe që mund ta godet. Ky është kuptimi i saj në aspektin gjuhësor. Thotë Ibën Rexheb el Hanbeli: “Baza e devotshmërisë, është që robi të vendos parambrojte mes tij dhe mes asaj që i frikohet dhe i ruhet”.

 

Në aspektin terminologjik fetar, devotshmëria e ka kuptimin e njëjtë s’i në atë gjuhësor, vetëm se i shtohet një realitetet i çmuar, e ai është se: Allahu, azze ue xhel, është ai që e meriton t’i frikohemi, t’i ruhemi dhe të largohemi dënimit të Tij, për shkak se në Dorën e Tij  janë çelësat e të gjitha çështjeve dhe me ato vepron s’i dëshiron, pa e pyetur askënd. Prandaj, droja prej Allahut, azze ue xhel, dhe ruajtja prej dënimit të Tij, janë fshehtësia e kënaqësisë së kësaj bote dhe botës tjetër.

 

Me këtë kuptim, Allahu i porositi të gjithë robërit e Tij me devotshmëri: “Ne i kemi porositur ata që u është shpallur Libri para jush dhe juve:“Frikësojuni Allahut!”. (Nisa, 131)

 

Porosia e devotshmërisë në Kuran reflektohet dhe pasqyrohet në dy pamje kryesore:

 

Në pamjen e parë devotshmëria i shtohet emrit të Allahut azze ue xhel, dhe atëherë merr kuptimin: frikohuni prej zemërimit dhe hidhërimit të Allahut, se këto janë shkak i dënimit tuaj në botë dhe Ahiret. Allahu, azze ue xhel, thotë: “Allahu ju paralajmëron që t’i ruheni Vetes së Tij”. (Ali Imran, 28 dhe 30) dhe “Vetëm Ai është i Denjë për t’u pasur frikë”. (Mudethir, 56)

 

Pra, vetëm Ai, azze ue xhel, është që e meriton t’i frikohemi, ta respektojmë, dhe të madhërohet në gjokset e robërve, dhe pastaj Të adhurohet dhe T’i nënshtrohemi.

 

Në pamjen e dytë devotshmëria i atribuohet dënimit të Allahut, vendit të tij dhe kohës së tij, siç thotë Allahu, azze ue xhel: “dhe ruajuni zjarrit, i cili është përgatitur për jobesimtarët”. (Ali Imran, 131), “Ruajuni zjarrit, lëndë djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët dhe që është përgatitur për të ndëshkuar mohuesit.” (Bekare, 24), dhe “Frikësojuni Ditës kur askush nuk do të mund të bëjë asgjë për askënd” (Bekare, 48 dhe 123), dhe “Dhe ruajuni asaj Dite që do të ktheheni tek Allahu, kur çdokujt do t’i jepet ajo që ka fituar dhe askujt nuk do t’i bëhet padrejtësi”. (Bekare, 281)

 

Shihet qartë se ekziston një lidhje e ngushtë mes dy pamjeve.

 

Në hijen e këtyre kuptimeve erdhën edhe porositë e Pejgamberit, sal-allahu alejhi ue selem, për shokët e tij në lidhje me devotshmërinë. I përsëriste në raste të ndryshme, që tregon madhështinë dhe vlerën e këtyre porosive, veçanërisht kur ishte porosi lamtumirëse për shokët e tij dhe krejt Umetin. Në ditën e Haxhit Lamtumirës, kur Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, i këshilloi njerëzit, ata i thanë: Na duket sikur se është këshillë e fundit, andaj na porosit. Tha: “Ju porosis për frikërespekt, dëgjueshmëri dhe nënshtrim”.

 

Këshilla e Pejgamberit, sal-allahu alejhi ue selem, për secilin që kërkonte prej tij këshillë, ishte devotshmëria. Kështu e porositi edhe Ebu Dher’rin, radijallahu anhu “Të porosis me devotshmëri ndaj Allahut, se ajo është koka e çdo çështjeje”. ( Ibni Hibani ).

 

Me të njëjtën këshillë e porositi Ebu Seid el Hudriun, radijallahu anhu, të cilit i tha: “Të porosis me devotshmëri ndaj Allahut, se ajo është koka e çdo sendi”, dhe në një transmetim tjetër: “Të obligoj me devotshmëri ndaj Allahut, sepse ajo është përmbledhësi i gjitha të mirave”.

 

Të parët tanë prej sahabëve, tabi’inëve dhe ato që vazhduan me mirësi rrugën e tyre në çdo shekull, e kuptuan vlerën e madhe të kësaj porosie dhe filluan t’i porosisin dhe këshillojnë ata që vinin pas tyre me të njëjtën porosi.

 

Ebu Bekri, radijallahu anhu, e fillonte hutben e tij, duke thënë: “Ju porosis me devotshmëri ndaj Allahut”. Kur iu afrua vdekja, dhe kërkoi prej Omerit , radijallahu anhu, ta zëvendëson në post, çështjen e parë që e porositi ishte: “O Omer, bëhu i devotshëm ndaj Allahut”.

 

Kjo ishte porosia e katër halifeve dhe atyre që e pasuan rrugën e tyre prej dijetarëve të selefit.

 

Kjo porosi e fiton pozitën e lartë në mesin e porosive, ngase është nëna e porosive. Të gjitha porositë tjera janë shpjegim i hollësishëm i saj. S’ka porosi të mirë e që të mos jetë e përfshirë në devotshmërinë, duke filluar prej porosisë në njësimin e Allahut dhe realizimin e sinqeritetit, e duke mbaruar me porosinë e largimit të çdo të keqe prej rruge.

 

Argument tjetër që aludon në rëndësinë e devotshmërisë, është se ajo është lutja më e madhe në Kuran, e ajo është fjala e Allahut, azze ue xhel, në fund të sures Fatiha, ku thotë: ” Udhëzona në rrugën e drejtë!” (Fatiha, 6)

 

Përgjigja e saj erdhi në fillimin e sures Bekare: “Ky është Libri në të cilin nuk ka dyshime. Ai është udhërrëfyes për të devotshmit”. (Bekare, 2) Kjo do të thotë se ky Kuran udhëzon në rrugën e drejtë, por ky udhëzim është i veçantë vetëm për të devotshmit, dhe s’e fiton askush veç tyre.

 

Thëniet e dijetarëve janë unike se devotshmëria ndaj Allahut, azze ue xhel, vjen s’i rezultat i pasimit të urdhëresave, dhe largimit të ndalesave.

 

Muhamed ibën Ebi el Fet’h el Hanbeli thotë: Devotshmëria është: Largimi prej shirkut, dhe prej imoralitetit dhe mëkateve të mëdha.

 

Omer ibën Abdulaziz thotë: Devotshmëria është: Largimi prej ndalesave që i ka ndaluar Allahu dhe veprimi me atë çka e ka obliguar Allahu.

 

Disa dijetarë thonë: Ndjekja e rrugës së Pejgamberit, sal-allahu alejhi ue selem.

 

Disa të tjerë thonë: Largimi prej asaj që s’ka gjë, duke qenë i kujdesshëm prej asaj që ka gjë.

 

Disa prej tyre thonë: Të gjitha që ceken në fjalën e Allahut, azze ue xhel: “Në të vërtetë, Allahu urdhëron drejtësinë, mirësinë dhe ndihmën për të afërmit, si dhe ndalon imoralitetin, veprat e shëmtuara dhe dhunën. Ai ju këshillon, në mënyrë që ju t’ia vini veshin” (Nahl, 90).

 

Është një realitet i rëndësishëm në lidhje me devotshmërinë, dhe ky realitet theksohet dhe citohet në hadithin e Pejgamberit, sal-allahu alejhi ue selem: “Devotshmëria është këtu” , duke treguar dhe dhënë shenjë kah kraharori i tij tre herë.

 

Kjo aludon në atë se vendi i devotshmërisë ndaj Allahut është zemra. Kur frikohet zemra, frikohen gjymtyrët. Në një transmetim tjetër citohet se Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, ka thënë: “Me të vërtet Allahu s’i shikon trupat dhe pamjet e juaja, por ai i shikon zemrat e juaja”.

 

Devotshmëria e zemrës është baza e sjelljes morale të drejtë, dhe ajo është e cila disa e quajnë ndërgjegje, e cila e qorton dhe ia tërheq vërejtjen njeriut kur bie në mëkate dhe gjynahe, dhe ajo është që e nxit njeriun për vepra të mira dhe arritjen e shkallëve të përsosmërisë.

 

Prandaj, t’i frikohemi Allahut me frikërespekt të vërtetë, që të jemi prej atyre të udhëzuarve në rrugën e vërtet në dunja dhe botën tjetër, dhe të rikujtohemi se kjo porosi është porosia e Allahut azze ue xhel për ne, që e meriton ta madhërojmë.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Devotshmëria dhe rrugët e forcimit të saj

 

 

 

Shejh Abdulaziz bin Abdilah bin Baz Allahu e meshirofte.

 

Me emrin e Allahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit.

 

 

 

Falënderimet i takojnë vetëm Allahut, Zotit të botëve, e ardhmja u takon njerëzve të devotshëm, ndërsa përshëndetjet dhe nderimet ia dërgojmë të dërguarit të tij, njeriut më të zgjedhur dhe besnikut që kumtoi shpalljen, profetit, imamit dhe zotërisë tonë Muhamedit (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të), familjes së tij dhe gjithë atyre që ndjekin udhëzimin e tij deri në ditën e gjykimit.

 

Falënderoj Allahun e Madhëruar, i Cili na begatoi me këtë takim në këtë muaj të begatë me vëllezërit e mi të ndershëm që i dua për hirë të Allahut, dhe me bijtë e mi të shtrenjtë, për tu këshilluar për të vërtetën e për tu udhëzuar drejt të vërtetës. E lus Allahun që ta bëjë këtë takim të begatë, ti përmirësojë zemrat dhe punët tona, të na ruajë nga veset e shpirtrave dhe punëve tona të këqia. Gjithashtu, e lusim Atë të ndihmojë fenë dhe të lartësojë fjalën e Tij, ti japë sukses shtetit tonë në gjërat që Ai i pëlqen dhe që janë në të mirë të robërve, në të njëjtën kohë i kërkojmë Atij që tu japë sukses të gjithë udhëheqësve muslimanë kudo që janë, në gjërat që përmirësojnë robërit dhe shtetin në përqëndrim të palëkundur në sheriatin e Allahut, i cili ngjason me anijen e Nuhut. Ai që udhëzohet drejt saj, shpëton, ndërsa ai që distancohet prej saj, shkatërrohet.

 

Pas kësaj hyrje që bëra, falënderoj organizuesit e këtij takimi, dekanatin e kësaj shkolle të cilët më ftuan në këtë takim, duke e lutur Allahun që ti begatojë përpjekjet e tyre, ti ndihmojë në çdo punë të mirë e tu bëjë dobi me ta njerëzve. Vërtet, Allahu është më i miri që mund ti lutemi.

 

O ju vëllezër që u dua për hir të Allahut! Bijë të ndershëm! Pak më parë e dëgjuat titullin e kësaj ligjërate që ka të bëjë me devotshmërinë dhe mënyrat e forcimit të saj.

 

Këtë titull zgjodhi universiteti, ose më saktë dekanati i kësaj shkolle, e unë e pranova një gjë të tillë për vetë faktin se kjo është një temë madhështore, e cila meriton që ti kushtojmë rëndësi dhe të meditojmë në të, pa harruar dhe praktikimin e asaj që na kërkohet.

 

Devotshmëria o vëllezër është vetë feja e Allahut të Madhëruar, është një fjalë përmbledhëse që përmban gjithë të mirat.

 

Devotshmëria është; besimi, udhëzimi, islami, bamirësia, dobia dhe përmirësimi.

 

Feja e Allahut u quajt devotshmëri, sepse ai që udhëzohet dhe përqëndrohet në këtë fe, ruhet nga dënimi dhe zemërimi i Allahut si në këtë botë ashtu dhe në botën tjetër.

 

Devotshmëria është mjeti më i përshtatshëm për të fituar çdo të mirë në këtë botë dhe në botën tjetër, në të njëjtën kohë është mjeti që të largon nga çdo e keqe në këtë botë dhe në botën tjetër.

 

Prandaj, Allahu shpesh herë e përmend atë në librin e Tij famëlartë, gjithashtu edhe Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) në hadithet e tij.

 

Tek ajetet që përmendin devotshmërinë, janë edhe fjalët e Allahut në fillim të sures Nisa, ku thotë: “O ju njerëz, të jeni të devotshëm ndaj Zotit tuaj i Cili u krijoi nga një vete…”

 

Në këtë ajet, Allahu i Madhëruar i urdhëron të gjithë njerëzit që ti frikësohen Atij, ashtu siç është shprehur në suren Bekare, ku thotë: “O ju njërëz, adhurojeni Zotin tuaj”. Ai i urdhëron njerëzit që ta adhurojnë Atë, në të njëjtën kohë u kërkon që ti frikësohen Atij, sepse devotshmëria është adhurim ndaj Allahut ashtu siç është adhurimi devotshmëri.

 

Devotshmëria është bindja ndaj Allahut të Madhëruar dhe Profetit (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të), duke ia kushtuar adhurimin me sinqeritet vetëm Allahut dhe askujt tjetër përveç Tij, duke praktikuar urdhërat e duke lënë të ndaluarat, d.m.th. duke qëndruar në kufijtë që ka caktuar Allahu.

 

Ky pra është adhurimi ndaj Allahut dhe devotshmëria ndaj Tij, ky është besimi ku të gjitha së bashku do të thonë; islam, bamirësi, udhëzim dhe përmirësim.

 

Ai që i frikësohet Allahut është ai që e adhuron dhe e njëson Atë, është ai që përqëndrohet në rrugën e Tij, është besimtari musliman, është bamirësi, ndërsa i udhëzuari është njeriu i mirë.

 

Në një ajet tjetër, Allahu i Madhëruar thotë: “O ju njerëz, frikësojuni Allahut se me të vërtetë dridhja pranë katastrofës së kijametit është një llahtari e madhe.”

 

Në një ajet tjetër, thotë: “O ju njerëz, bëhuni të devotshëm ndaj Allahut dhe frikësojuni asaj dite kur prindi nuk mund ti bëjë dobi fëmijës së tij, e as fëmija nuk mund ti bëjë dobi asnjë send prindit të tij.”

 

Gjithashtu thotë: “O ju njerëz, vërtet Ne u krijuam prej një mashkulli dhe një femre, ju bëmë popuj e fise në mënyrë që të njiheni mes vete, e ska dyshim se tek Allahu më i ndershmi ndër ju është ai që është më i devotshmi.”

 

Në një ajet tjetër, përsëri thotë: “O ju njerëz, kujtoni begatitë që u dhuroi Allahu. A ka ndonjë që u furnizon nga qielli përpos Allahut?”

 

Gjithashtu thotë: “Përgatituni me furnizim, e furnizimi më i mirë është devotshmëria.”

 

Në këtë ajet, Allahu i Madhëruar na tregoi se përgatitja më e mirë është devotshmëria, sepse furnizimi më i mirë me të cilin njeriu takon Allahun dhe bashkëpunon me Të në këtë botë, është devotshmëria.

 

D.m.th. është përgatitja më e madhe dhe më e dobishme, për shkak se devotshmëri do të thotë bindje ndaj Allahut dhe Profetit (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të), sinqeriteti dhe vërtetësia në punë duke iu përmbajtur kufijve që ka vënë Allahu e duke iu larguar gjërave që Ai ka ndaluar, me shpresë në shpërblimin e Tij dhe me frikë nga ndëshkimi i Tij.

 

Pra, kështu realizohet devotshmëria (frikë-respekti).

 

Takua vjen nga fjala arabe uikaje, që do të thotë “pengesë”, sepse njeriu duke adhuruar Zotin e duke praktikuar urdhërat e Tij, duke qëndruar në kufijtë që Ai ka vënë, të gjitha këto bëhen pengesë që ta ruajnë këtë njeri nga dënimi dhe zemërimi i Allahut të Madhëruar, si në këtë botë ashtu dhe në botën tjetër.

 

Për shkak të devotshmërisë, Allahu ka përgatitur çdo të mirë në këtë botë dhe në botën tjetër.

 

Në një ajet, Allahu i Madhëruar thotë: “E kush i frikësohet Allahut, atij Allahu i hap rrugë dhe e furnizon prej nga nuk e kupton.”

 

Çfarë mbetet pas kësaj? “E kush i frikësohet Allahut, atij Allahu i hap rrugë…”, ky ajet përfshin të mirat e dunjasë dhe të ahiretit, pra, devotshmëria është mënyra më e mirë për tu çliruar nga vështirësitë e kësaj bote dhe të botës tjetër.

 

Duhet të dini se vështirësia më e madhe është ajo e ditës së gjykimit, ditës së madhe ku do të ndodhë gjykimi dhe shpërblimi.

 

Ai që i frikësohet Allahut, Allahu do ta shpëtojë atë nga vështirësitë e asaj dite duke e futur në radhët e njerëzve të gëzuar e të shpëtuar, pikërisht në vendin e dinjitetit (xhenetit).

 

Në një ajet tjetër, Allahu i Madhëruar thotë: “E kush i frikësohet Allahut, Ai atij do t’ia lehtësojë punët.”

 

Me këtë ajet, Allahu i Madhëruar na sqaron se devotshmëria është mjeti më i mirë për lehtësimin e punëve dhe daljen nga çdo vështirësi, si në këtë botë ashtu dhe në botën tjetër. Nuk mund të harrohet dhe furnizimi andej nga ai nuk e pret, e këtu është për qëllim furnizimi në këtë botë dhe në botën tjetër.

 

Rizku më i mirë që ndodhet në botën tjetër, është të fitosh xhenetin dhe të shpëtosh nga zjarri.

 

Allahu i Madhëruar duke treguar për rëndësinë e devotshmërisë, thotë: “E kush e ka frikë Allahun, Ai atij ia shlyen të këqiat  dhe ia shton shpërblimin.”

 

Kur një i devotshëm triumfon duke dalë nga vështirësitë, e duke u furnizuar nga nuk e pret, shtoja kësaj dhe lehtësimin e punëve, shlyerjes së mëkateve dhe shtimit të shpërblimit, atëherë më tregoni çfarë mbetet pas kësaj për të thënë? Nuk ka dyshim se ai ka arritur çdo të mirë.

 

Tek shtimi i shpërblimit që sapo u përmend, në ajet është për qëllim hyrja në xhenet dhe shpëtimi nga zjarri.

 

Allahu i Madhëruar u ka premtuar të devotshmëve lloj-lloj mirësish, dhe na ka treguar në shumë ajete se kjo devotshmëri do ti shpierë ata në vendin e krenarisë dhe dinjitetit, i cili është xheneti.

 

Në suren Hixhr, Allahu i Madhëruar thotë: “Vërtet, të devotshmit do të jenë në xhenete mes burimeve. “Hyni në to të shpëtuar dhe të siguruar.” Ne hoqëm prej zemrave të tyre çdo urrejtje, e ashtu të vëllazëruar qëndrojnë në mbështetëse përballë njëri-tjetrit. Aty nuk kanë kurrfarë lodhje dhe nuk do të nxirren kurrë prej tij (xhenetit).”

 

Ky është përfundimi i njerëzve të devotshëm: “Vërtet, të devotshmit do të jenë në xhenete mes burimeve.”

 

Do të jenë në kopshte në të cilat ndodhet çdo e mirë që shpirti e do dhe syri kënaqet me të, shtoi kësaj kënaqësie dhe përjetësinë. Në të ka dhe burime uji të cilat të bëjnë të qetësohesh, dhe shërim për atë që pi prej tyre.

 

Në xhenet janë dhe lumenjtë e rrjedhshëm, e pas gjithë këtyre të mirave u thuhet “Hyni në to të shpëtuar dhe të siguruar.”

 

(Të shpëtuar) Nga çdo e keqe siç është; sëmundja, vdekja, brengat dhe pikëllimet të cilat e lëndojnë njeriun.

 

Pra, banorët e xhenetit janë në kulmin u lumturisë, qetësisë, sigurisë dhe shëndetit.

 

Pas kësaj, Allahu i Madhëruar thotë: “(Të siguruar)  D.m.th. të siguruar nga çdo e keqe që urren njeriu, i sigurtë nga vdekja, i sigurtë në vendin ku është sepse nuk shkatërrohet asnjëherë, i siguruar nga lëndimet, siç janë; uria, etja, e shumë e shumë të tjera prej të cilave frikësohet njeriu.

 

Më pas, Allahu i Madhëruar thotë:  “Ne hoqëm prej zemrave të tyre çdo urrejtje.”

 

Mund të ndodhë që njeriu në këtë botë të ketë ndonjë zënkë me dikë tjetër, për shkak të armiqësive, padrejtësive dhe arrogancës, por në ditën e gjykimit kjo urrejtje do të hiqet nga zemrat e besimtarëve, madje do të hiqet çdo shkak që të shpie drejt smirës, urrejtjes, arrogancës dhe ngatërresave që ndodhin ndërmjet vëllezërve, të gjitha këto do të largohen dhe do të shkatërrohen.

 

Xheneti është vendi i dashurisë, harmonisë, kënaqësisë, sigurisë, bashkjetesës dhe pastërtisë shpirtërore nga çdo e keqe; “E ashtu të vëllazëruar qëndrojnë në mbështetëse përballë njëri-tjetrit”.

 

Në vendet ku qëndrojnë, janë përballë njëri-tjetrit e nuk ja kthejnë shpinën njëri-tjetrit.

 

“Aty nuk kanë kurrfarë lodhje dhe nuk do të nxirren kurrë prej tij (xhenetit).”

 

Ndërsa në suren Duhan, Allahu i Madhëruar thotë: “Vërtet të devotshmit janë në vende të qeta, janë në xhenete dhe në burime që rrjedhin, veshin rroba të mëndafshta e kadifeje të ulur përballë njëri-tjetrit. Kështu edhe i martojmë me bardhoshe symëdha (me hyri). Aty kërkojnë tu ofrohet çdo lloj peme e aty janë të sigurtë, aty nuk e përjetojnë vdekjen përveç asaj të parës në dunja. Ata i shpëtoi Allahu nga vuajtjet e xhehenemit, të gjitha këto janë dhuratë nga Zoti yt e ai është shpërblimi më i madh.”

 

Kjo është gjendja e njerëzve të devotshëm: “Vërtet, të devotshmit janë në vende të qeta.” Pra, janë në xhenet. Thuhet vend i qetë sepse nuk i kaplon vdekja, shqetësimet, problemet, lëndimet nga armiqtë dhe nuk lëndohet me gjëra që e lëndojnë njeriun.

 

Më pas, këtë fjalë Allahu e sqaroi duke thënë:  “Janë në xhenete dhe në burime që rrjedhin, veshin rroba të mëndafshta e kadifeje të ulur përballë njëri-tjetrit. Kështu edhe i martojmë me bardhoshe symëdha (me hyri). Aty kërkojnë tu ofrohet çdo lloj peme e aty janë të sigurtë.”

 

Vendi ku qëndrojnë është i sigurtë, gjithashtu edhe ata janë të sigurtë, pra vendi është i sigurtë sepse nuk mund të  prishet apo të ketë difekt. Përveç kësaj, ata janë të sigururar nga çdo lëndim, siç është; vdekja, sëmundja dhe pikëllimi, pra nga çdo gjë që mund ta lëndojë njeriun.

 

Gjithashtu, janë të ruajtur nga lëndimet e pasngrënies, sepse njeriu pas ngrënies mund të lëndohet nga tejngopja, apo nga vetë ushqimi i cili mund të mos jetë i përshtatshëm, apo nga ndonjë gjë që ka rënë në ushqim që e dëmton atë, pra, këto lëndime nuk ekzistojnë tek banorët e xhenetit.

 

Ata hanë, pinë dhe gëzojnë me gjëra të ndryshme, janë të sigurtë nga çdo lëndim që mund tu kanoset.

 

Janë të sigurtë nga çdo lëndim, prandaj nuk lëndohen në ushqim, pirje apo veshje. Gjithashtu, nuk lëndohen në vendin ku qëndrojnë dhe banojnë, d.m.th. janë të sigurtë nga çdo e keqe.

 

Pas kësaj, Allahu i Madhëruar thotë: “Aty nuk e përjetojnë vdekjen…”. Janë të gjallë përjetësisht, nuk vdesin dhe nuk lëvizin nga ai vend, në kundërshtim me jetën e kësaj bote në të cilën ekziston vdekja dhe lëvizja nga një vend në një vend tjetër. Njeriu mund të largohet nga vendbanimi i tij, mund ti prishet shtëpia, apo mund ti duket një shtëpi tjetër më e mirë se ajo ku ndodhet, mund ti dalin shkaqe të ndryshme që ta detyrojnë të braktisë shtëpinë në të cilën ndodhet.

 

Ndërsa banorët e xhenetit janë në vende të përhershme, sepse ato janë të pajisura me gjithë të mirat dhe janë të përsosura, gjë e cila nuk i detyron ata të shpërngulen nga një vend në tjetrin.

 

Gjithashtu, ata nuk vdesin kurrë. Për këtë Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) në një hadith të saktë të transmetuar nga Muslimi, thotë: Kur të hyjnë banorët e xhenetit në xhenet, do të thërrasë një thirrës nga ana e Allahut të Madhëruar, e do të thotë: “O banorët e xhenetit, ajo që u jepet është që të jetoni përjetësisht e të mos vdisni asnjëherë, të jeni të shëndetshëm e të mos u kaplojë sëmundja asnjëherë, të jeni gjithmonë të rinj e të mos plakeni asnjëherë, gjithmonë të jeni të kënaqur dhe të mos pikëlloheni asnjëherë.

 

Kështu do thuhet ditën e gjykimit kur të hyjnë në xhenet.

 

Në suren Dharijat, Allahu i Madhëruar thotë: “Të devotshmit janë në kopshte dhe burime, të kënaqur me atë që u ka dhuruar Zoti i tyre, ata edhe më parë ishin vepërmirë.”

 

Të kënaqur sepse shfrytëzojnë mirësitë e Zotit që ua dhuroi, por pse ndodh e gjithë kjo?

 

E fituan këtë mirësi sepse në jetën e kësaj bote ishin vepërmirë, ishin të drejtuar në bindjen ndaj Allahut.

 

Pas kësaj, Allahu tregon disa nga veprat që ata bënin në këtë botë, duke thënë: “Ata ishin që natën flinin pak, dhe në kohën e agimit kërkonin falje për mëkatet e tyre. Dhe në pasurinë e tyre kishin caktuar të drejtë për lypësin dhe për të ngratin.”

 

Në grupin e veprave që bënin, përmendi namazin e natës dhe kërkimin e faljes në fund të natës.

 

Disa nga të parët tanë të mirë, kanë thënë: Ata e zgjasnin namazin deri para mëngjesit, e pas kësaj uleshin dhe kërkonin falje.

 

Pra, namaz nate i shoqëruar me qëndrim të gjatë në këmbë, me dua, me lutje, e më pas me kërkim falje i mbyllnin punët e tyre, pendoheshin tek Allahu sikur të ishin kriminela apo të ishin neglizhentë ndaj adhurimeve. E bënin këtë sepse nuk donin ti shihnin punët e tyre si të mëdha, apo të bëheshin mendjemëdhenj.

 

Edhe pse ata punonin dhe mundoheshin shumë në këtë botë, sërish kërkonin falje pandërprerë nga frika e dënimit, nga frika se mos u ktheheshin punët mbrapsht.

 

Duke treguar për këta njerëz, në suren Muminun Allahu i Madhëruar thotë: “Vërtet, ata që ndaj Madhërisë së Zotit të tyre kanë frikë, ata të cilët u besojnë argumenteve të Zotit të tyre, dhe ata të cilët nuk i përshkruajnë shok Zotit të tyre. Dhe ata të cilët japin nga ajo që kanë (punojnë dhe veprojnë gjërat që u kërkohen), e përsëri zemrat e tyre i kanë të frikësuara (punojnë dhe nuk mburren e as nuk përmendin gjërat që punuan, por përkundrazi, ata punojnë dhe bëjnë adhurime, e zemrat e tyre përsëri janë të frikësuara se mos ndoshta këto punë u kthehen mbrapsht, për shkak të ndonjë neglizhence apo mangësie, apo si rrjedhojë e ndonjë gabimi që mund të kenë bërë, pa harruar dhe mundin për të bërë adhurime), sepse e dinë se një ditë do të kthehen tek Allahu.”

 

Besimi se një ditë do të kthehen tek Zoti i tyre, e se Ai do ti shpërblejë për veprat që kanë bërë, i nxiti ata të frikësoheshin për veprat e tyre se mos nuk janë të sinqerta për hirë të Tij, apo ngase nuk i kanë arritur kushtet e pranimit tek Allahu.

 

Çfarë u solli këtyre njerëzve ky pranim dhe kjo frikë, për mospranimin e punëve të tyre?

 

Allahu i Madhëruar, pas kësaj thotë: “Të tillët janë duke nxituar drejt të mirave dhe të parët do ti arrijnë ato.”

 

Për shkak të frikë-respektit, ndrojtjes dhe besimit të tyre të plotë, ata nxituan drejt punëve të mira, nxituan drejt të mirave dhe të parët i arritën ato.

 

Nxituan duke vënë përpara sinqeritetin, besimin dhe frikë-respektin, duke i arritur ato që deshën.

 

Ndërsa në suren Tur, Allahu i Madhëruar thotë: “Të devotshmit janë në kopshte e në begati, të kënaqur me atë që u dha Zoti i tyre dhe që i ruajti nga vuajtja e xhehenemit.”

 

Pra, të devotshmit janë në xhenete dhe në begati.

 

Në suren Kalem, Allahu i Madhëruar thotë: “Është e sigurtë se për të devotshmit do të ketë kopshte të begatshme tek Zoti i tyre.”

 

Gjithashtu, në suren Murselat thotë: “Nuk ka dyshim se të devotshmit do të jenë nën hije dhe pranë burimeve, aty kanë pemë çfarë të dëshirojnë.”

 

Pra, Allahu i Madhëruar ka përgatitur çdo të mirë mbi devotshmërinë, këtë e ka bërë me devotshmërinë e jo me farefisin, pasuritë, apo me vendet e tyre të punës, e as me ato gjëra të cilat i konsiderojnë të mëdha, e as dhënia pas kësaj bote.

 

Pak më parë përmendëm se si Allahu tregoi në suren Huxhurat, se lidhjet farefisnore nuk i afrojnë njerëzit tek Allahu.

 

Për këtë, Allahu i Madhëruar thotë: “O ju njerëz, vërtet Ne u krijuam prej një mashkulli dhe një femre, u bëmë popuj e fise që të njiheni ndërmjet veti.” Nuk tha që të mburreni, gjithashtu nuk tha që të fitoni xhenetin, por tha “që të njiheni ndërmjet veti.” Pas kësaj, tha: “E nuk ka dyshim se më i ndershmi në mesin tuaj është më i devotshmi.”

 

Pra, ndershmëria nuk është me pasuri apo me farefis, gjithashtu nuk arrihet me pozitë në mesin e njerëzve apo me punësimet joshëse etj.

 

Ndershëmria e vërtetë arrihet me devotshmëri; “E nuk ka dyshim se më i ndershmi në mesin tuaj është më i devotshmi.”

 

Në një hadith të saktë, thuhet se një herë kur Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) ishte i ulur tek njerëzit, aty pranë kaloi një njeri që konsiderohej nga njerëzit e ndershëm dhe me famë. Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) në këtë rast iu drejtua të pranishmëve duke u thënë: Çfarë mendimi keni për këtë person? Thanë: Ky është nga njerëzit e ndershëm dhe me pozitë, nëse kërkon të martohet e meriton që ta martojnë, e nëse ndërmjetëson ti pranohet ndërmjetësimi, dhe kur të flasë ti dëgjohet fjala. Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) kur i dëgjoi këto fjalë, heshti. Aty kaloi një njeri i varfër musliman, d.m.th. i devotshëm. Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) i pyeti të pranishmit: Çfarë mendoni për këtë njeri? I thanë: Ky është njëri nga të varfërit e muslimanëve. Nëse kërkon të martohet meriton të mos e martojnë, nëse ndërmjetëson të mos i pranohet ndërmjetësimi, dhe kur të flasë të mos i dëgjohen fjlaët.

 

Pas kësaj, Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) tha: Ky që patë tani, është më i mirë se ai edhe sikur toka të jetë e mbushur me njerëz të atillë.

 

Pse i tha këto fjalë? Sepse ndryshimi është vetëm me devotshmëri dhe besim. I pari ishte nga njerëzit e ndershëm, por nuk ishte i devotshëm, ndërsa i dyti ishte nga të varfërit e muslimanëve, por ishte nga të devotshmit e tyre. Prandaj dhe Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) tha për të: Është më i mirë se ai edhe sikur toka të jetë e mbushur me njerëz të atillë.

 

Kjo na tregon rëndësinë e devotshmërisë dhe adhurimit, të cilat janë e vetmja peshore matëse tek Allahu i Madhëruar, e nuk ekziston peshojë tjetër përpos kësaj që thamë.

 

Peshorja tek Allahu është që të jesh i devotshëm, i bindur ndaj Allahut, i përqëndruar në fenë tënde, tu largohesh ndalesave që ti ka ndaluar Allahu, të qëndrosh e të mos i kalosh kufijtë e Allahut.

 

Kjo devotshmëri forcohet, plotësohet dhe përqëndrohet me vazhdueshmërinë e robit nën frikën ndaj Allahut, përkujdesit të tij ndaj urdhërave të Allahut, largimit nga ndalesat e Allahut,  dhe qëndrimit të tij në kufijtë që ka caktuar Allahu.

 

Sa më shumë ti ruajë njeriu këto që thamë, devotshmëria e tij ndaj Allahut bëhet më e plotë. Në të kundërtën, sa herë që ti rrëshqasë këmba në ndonjë gjë e cila e hidhëron Allahun, devotshmëria pakësohet dhe dobësohet.

 

Ky pra është udhëzimi dhe besimi, siç ka thënë ehli suneti dhe xhemati; besimi është fjalë dhe vepër, shtohet dhe pakësohet, shtohet me adhurime dhe pakësohet me gabime.

 

Të njëjtat fjalë thuhen edhe për devotshmërinë; ajo është fjalë dhe punë, shtohet dhe pakësohet, sepse devotshmëria është vetë besimi.

 

Në disa shprehje të tjera të ehli sunetit, thuhet; besimi është fjalë, punë dhe akide (besim).

 

Me fjalë të tjera: Besimi është të shprehurit me gjuhë, punë me gjymtyrë, dhe besim me zemër. Të gjitha këto janë terma të ehli sunetit.

 

Prandaj; besimi, devotshmëria, udhëzimi, islami, bamirësia dhe përmirësimi, të gjitha këto janë fjalë dhe vepra, fjalë të zemrës dhe të gjuhës. Gjithashtu, janë punë të zemrës dhe të gjymtyrëve.

 

Me adhurime forcohet dhe pastrohet besimi, devotshmëria plotësohet derisa të arrijë majat më të larta, ndërsa çdo gabim e pakëson besimin dhe devotshmërinë sipas shtimit dhe pakësimit të mëkateve.

 

Sipas zellit dhe përpjekjes së besimtarit, në devotshmërinë ndaj Allahut e qëndrimit të tij në kufijtë që ka caktuar Allahu, ndrojtja që të mos e kaplojë hidhërimi i Tij dhe duke pasur gjithmonë parasysh mbikqyrjen e Allahut, në këtë mënyrë plotësohet devotshmëria dhe besimi i tij, plotësohet islami, bamirësia dhe udhëzimi i tij.

 

Në të kundërtën, sa herë që bie në ndonjë kundërshtim, qoftë në fjalë apo në vepër, patjetër që besimi do të pakësohet ndërsa devotshmëria do të dobësohet, gjithashtu edhe bamirësia pakësohet sipas gradës së kundërshtimit që ai bën.

 

Madje, kur shpeshtohen dhe shumohen kundërshtimet ndaj Allahut, arrin puna deri sa mbetet një pjesë shumë e vogël nga ky besim.

 

Më e keqe se kjo, është kur bie në ndonjë kundërshtim që e largon besimin përfundimisht, siç është; praktikimi i njërës nga gjërat që e prishin dhe e shkatërrojnë islamin e njeriut.

 

Prandaj, nëse ky njeri praktikon një vepër që konsiderohet shkatërruese prej shkatërrueseve të Islamit, në këtë rast besimi dhe devotshmëria largohen përfundimisht nga ky njeri, duke u kthyer në një dezertor që shijon përjetësisht zjarrin e xhehenemit, nëse ai vdes në këtë gjendje.

 

Nga kjo që thamë, çdo nxënës dije e kupton rrezikshmërinë e kësaj çështjeje, gjithashtu kupton se një problemi të tillë duhet ti kushtojmë shumë vëmendje.

 

Duhet të kuptojmë, se kjo dunja është vendi i punës dhe i konkurencës ndërmjet të vërtetës dhe të kotës, është vendi i rreziqeve.

 

Në një hadith të saktë, Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) thotë: Nxitoni në punë të mira, sepse do tu vijnë sprova që ngjasojnë me pjesët e errëta të natës. Në një version tjetër, thotë: Vraponi në punë të mira, sepse do tu vijnë sprova si pjesët e errëta të natës, derisa njeriu gdhihet musliman e ngryset jomusliman e mohues, ose ngryset besimtar dhe gdhihet jobesimtar e mohues. Do e shesë fenë e tij me nje plaçkë të kësaj bote.

 

Kështu transmetohet hadithi nga i dërguari i Allahut (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të).

 

Sa besimtarë u gdhinë e u ngrysën jobesimtarë! Sa besimtarë u ngrysën e u gdhinë jobesimtarë! Nuk ka fuqi e as forcë përveç në Allahun e Madhëruar!

 

Pse ndodh kjo? Për disa arsye, siç është; sharja e Allahut apo e Profetit (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të), shpifja për fenë dhe librin e Allahut, tallja me fenë e Allahut të Madhëruar, apo tallja me xhenetin, zjarrin, namazin, agjërimin, zekatin, haxhin, apo me gjëra të tjera.

 

Si përfundim, nëse bie në këto gabime ai konsiderohet i dalë nga feja duke iu bërë të lejuara gjaku dhe pasuria, me përjashtim nëse ai pendohet dhe kthehet.

 

Në gjërat që të largojnë përfundimisht nga feja e Allahut, është mohimi i detyrave që u ka caktuar Allahu njerëzve, detyrat e njohura në fe, p.sh. të mohojë domosdoshmërinë e dy  dëshmive, apo të mohojë njësimin dhe pastrimin e fesë për Allahun duke thënë; nuk është problem të adhurohen idhujt e statujat në vend të Allahut, duke përfunduar kështu në shirk të madh.

 

Të mohojë besimin në Profetin (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të), ose të shprehet duke thënë; ky profet nuk është dërguar për të gjithë njerëzit por vetëm për arabët, siç shprehen disa çifut dhe të krishterë të huaj.

 

Konsiderohet i dalë nga feja edhe atëherë kur mohon domosdoshmërinë e faljes së namazit, apo dhënies së zekatit, agjërimin dhe haxhin kur janë mundësitë. Apo të mohojë lejimin e xhihadit, ndalimin e zinasë, alkolit, mosrespektit ndaj prindërve, ndërprerjen e lidhjeve farefisnore, e shumë të tjera ku mohimi i njërës prej tyre është dezertim nga Islami. Pra, njëra nga këto çështje e çrrënjos besimin nga rrënjët e tij. Të njëjtën gjë bën dhe me devotshmërinë duke e çrrënjosur atë, ndërsa ai që i bën këto mohime mbetet mohues dezertor, i lejohet gjaku dhe pasuria, Allahu na ruajtë të gjithëve.

 

Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) në një hadith të tij thotë: Kush ndërron fenë e tij, vriteni.

 

Pra, çështja është e rrezikshme, në këtë botë besimtarit i del si detyrë që të ketë kujdes e gjithmonë duhet ta shoqërojë frika nga Allahu i Madhëruar. Duhet të jetë i përëndruar në rrugën e drejtë duke ruajtur fenë e tij.

 

Nga gjërat që të nxjerrin nga feja është dhe lënia e namazit me qëllim, edhe nëse e pranon domosdoshmërinë e tij e thotë se namazi është obligim, por nuk e fal atë dhe nuk e vret mendjen.

 

Në çështjen që po cekim kanë rënë në kundërshtim dijetarët, një grup prej tyre kanë thënë; konsiderohet dezertor mohues edhe nëse e pranon domosdoshmërinë e tij.

 

Një pjesë tjetër kanë thënë; nuk kosiderohet dezertor derisa të mohojë domosdoshmërinë e faljes së tij, por përsëri ka rënë në kufër të vogël e jo në atë të madhin, shtoi kësaj se gjynahu që ka bërë është më i madh se imoraliteti dhe pirja e alkolit, apo të ngjashmet me to.

 

Mendimi i saktë është se; ai konsiderohet mohues edhe nëse nuk e mohon domosdoshmërinë e faljes së tij, është kufër i madh që të nxjerr nga Islami.

 

E themi këtë duke u mbështetur në shumë argumente, siç është fjala e Profetit (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) të cilën e transmeton imam Ahmedi dhe autorët e suneneve. Transmetohet nga Burejdete se Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) ka thënë: Marrëveshja ndërmjet nesh dhe atyre ka lidhje me namazin. Ai që e lë dhe nuk e falë atë, ai konsiderohet i dalë nga feja.

 

Gjithashtu, është fjala e Profetit (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) të cilën e tranmeton Muslimi nga Xhabiri se Profeti (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të) ka thënë: Ndërmjet burrit, kufrit dhe shirkut, qëndron lënia e namazit.

 

Këto dy hadithe dhe shumë argumente të tjera, janë argument i ngritur nga Allahu për çdo individ që e lë namazin, edhe nëse nuk e mohon domosdoshmërinë e faljes së tij. Këtë që thamë e ka shprehur edhe Abdullah bin Shekijk el Ukajli me sahabë të tjerë, se lënia e namazit është kufër. Prandaj, na del detyrë që të kemi kujdes dhe të këshillojmë për këtë namaz, ta ruajmë atë pa harruar dhe këshillimin që të jemi të përqëndruar në fenë e Allahut. Të mos i ndahemi devotshmërisë dhe gjërave që e forcojnë atë, siç është bindja ndaj Allahut dhe Profetit të Tij (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të).

 

Duhet pasur kujdes nga mëkatet dhe nga gjërat që e pakësojnë dhe dobësojnë këtë devotshmëri, siç janë gjynahet etj.

 

Lus Allahun e Madhëruar me emrat e Tij të bukur dhe atributet e Tij të larta, të na japë sukses të gjithëve në gjërat që e gëzojnë Atë! Gjithashtu, e lus Atë që të na mundësojë përqëndrim të mirëfilltë në fenë e Tij dhe të na mundësojë të gjithëve ta përmendim, ta falenderojmë dhe ta adhurojmë në mënyrën më të mirë. Të na japë sukses në bindjen ndaj Tij dhe ndaj të dërguarit (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të), të na bëjë nga ata që lidhen ngushtë me devotshmërinë ndaj Tij deri në momentin kur ta takojmë Atë. Vërtet, Allahu është Bamirës dhe Fisnik. Së fundi, përshëndetjet dhe nderimet më të përzemërta ia dërgojmë robit dhe të dërguarit të Tij, Muhamedit (paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të), familjes, shokëve të tij dhe gjithë atyre që e ndjekin.

 

Allahu e shpërbleftë shejhun tonë të ndershëm me shpërblimet më të mira, e për fjalët që tha lusim Allahun t’ia vendosë në peshoret e punëve të mira.

 

Lusim Allahun që këto fjalë të na bëjnë dobi, vërtet Allahu i dëgjon lutjet dhe i pranon ato.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

AKIDJA E SELEFEVE DHE DIJETAREVE TE HADITHIT

 

 

 

Autor : Ismail iben Abdurrahman es Sabuni

 

 

 

HYRJE

 

Falënderimet i takojnë vetëm Allahut. Vetëm Atë falenderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë dhe falje të gjynaheve tona. I kërkojmë mbrojtje Allahut prej të keqes së veteve (shpirtrave) dhe punëve tona! Atë të cilin e udhëzon Allahu, nuk ka kush e humb dhe atë të cilin humb Allahu, nuk ka kush e udhëzon.

 

Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij.

 

 

 

Po paraqes para duarve të lexuesëve dhe vëllezërve të mi muslimanë këtë libërth të përshtatur në gjuhën shqipe, me qëllim që t’u vij atyre sadopak në ndihmë për njohjen e besimit të saktë dhe të vërtetë të Islamit.

 

 

 

Vëzhguesi në terrenin e sotëm, në mesin e muslimanëve gjen një përzierje dhe ngatërrim të së vërtetës me të pavërtetën, të dijes me injorancën dhe të Sunetit me bidatin. Kjo për shkaqe të shumta ndër të cilat mund të përmendim mungesën e literaturës së saktë dhe të nevojshme në këtë temë (temën e Akides).

 

 

 

Libri që keni në duar është një përmbledhje e shkurtuar e bazave të Akides së Selefëve tanë të mirë dhe dijetarëve të Hadithit të të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) të cilin e ka shkruar një prej dijetarëve të mëdhenj të Islamit në shekullin e katërt dhe të pestë të hixhretit, imam es Sabuni.

 

 

 

Ky libër ka fituar besimin dhe përgëzimin e shumë prej dijetarëve të Ehli Sunetit të cilët e kanë parë dhe lexuar atë dhe ai konsiderohet si një nga burimet bazë të Akides së Ehli Sunetit dhe Dijetarëve të Hadithit, bashkë me disa libra të tjerë madhështorë të cilët do të përmenden gjatë librit dhe për të cilat lus Allahun që të shohin dritën në gjuhën shqipe, edhe pse janë disi voluminoze!

 

 

 

Siç e thamë më lart, libri është shumë i përmbledhur dhe autori është përpjekur të paraqesë në të, ç’të mundë prej bindjeve të Ehli Sunetit duke treguar edhe transmetuesit dhe përcjellësit e fjalëve, në mënyrë që të jetë sa më i përpiktë.

 

Studiuesi dhe recensuesi i librit, Dr. Nasir ibën Abdurrahman el Xhedij, është përpjekur të nxjerrë çdo transmetim prej burimit në të cilin gjendet dhe gjithashtu ka përmendur një biografi të përmbledhur për të gjithë transmetuesit që ka përmendur autori, por unë nuk i kam përmendur të gjitha ato biografi për t’iu ruajtur zgjatjes dhe daljes nga tema.

 

 

 

Ky libër, edhe pse me përmasa të vogla, është i domosdoshëm për të gjithë muslimanët, për të përparuarin në dije dhe për fillestarin në të, ndonëse për atë të përparuarin është më i përshtatshëm.

 

 

 

Nëse njihet e vërteta atëherë është e lehtë njohja e të kotës dhe dallimi i saj, sepse çdo gjë që e kundërshton të Vërtetën dhe bie ndesh me të, ajo është e kotë.

 

Po ashtu, nëse njihen ndjekësit e së Vërtetës, atëherë është e lehtë që të njihen ndjekësit e të kotës.

 

 

 

Lus Allahu e Madhëruar që të na drejtojë në të Drejtën dhe të Vërtetën, dhe të na bashkojë në Xhenet me të Dërguarin e Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) sahabet e ndershëm dhe ndjekësit e gjurmëve të tyre deri në Ditën e Kijametit!

 

BIOGRAFIA E AUTORIT

 

Koha në të cilën ai ka jetuar

 

Së pari: Gjendja politike e asaj kohe

 

 

 

Autori, Ebu Uthman es Sabuni ka jetuar në çerekun e fundit të shekullit të katërt dhe në gjysmën e parë të shekullit të pestë të hixhretit. Pikërisht ndërmjet viteve (373-449 h.).

 

Ai ishte bashkëkohës i tre prej prijësave (halifëve) të shtetit Abasit. I pari i tyre ka qenë prijësi Et Taiu Lilah Ebu Bekër Abdulkerim ibën el Mutiju Lilah, i cili qëndroi në pushtet nga viti 363 h. deri sa u hoq në vitin 381 h.

 

 

 

I dyti ishte prijësi El Kadiru Bilah ebu el Abas Ahmed ibën Is’hak ibën Xheafer, i cili e mori pushtetin në vitin 381 h. dhe qëndroi në të derisa ndërroi jetë, në vitin 422 h.

 

Ndërsa prijësi i tretë ishte El Kaimu Biemrilah Ebu Xheafer Abdullah ibën el Kadiru Bilah, i cili e mori pushtetin pas vdekjes së të atit, në vitin 422 h. dhe qëndroi në pushtet derisa ndërroi jetë, në vitin 467 h.

 

 

 

Në këtë periudhë, fuqia e prijësave Abasitë u dobësua dhe pushteti ra në duart e të tjerëve.

 

 

 

Vendet e Horasanit, prej të cilave ishte edhe Nisaburi, vendi në të cilin jetoi autori, u sunduan nga prijësa të ndryshëm, njëri pas tjetrit. Në fillim, pushteti ishte në duart e Es Samanije, më pas në duart e Beni Subuktikin dhe më pas në duart e Beni Sulxhuk.

 

Kështu që, vendet e Horasanit ishin të pastabilizuara dhe gjendja politike e tyre ishte tranzicionale, gjë e cila padyshim ka pasur ndikim negativ te njerëzit e asaj kohe.

 

Së dyti: Gjendja ideologjike dhe shkencore e asaj kohe

 

 

 

Kjo periudhë kohore shquhet për ekzistencën e një numri të konsideruar grupesh e sektesh të ndryshme, të cilat ishin në kundërshtim me drejtimin e Ehli Sunetit (pasuesëve të sunetit), si dhe për ekzistencën e disa figurave të shquara në shkencat dhe kulturat e ndryshme.

 

 

 

Es Sujuti ka përcjellë nga imam Dhehebiu se ai ka thënë për kohën e halifes El Kadiru Bilah: “Në këtë periudhë është shfaqur edhe koka e esharive: Ebu Is’hak el Isfrajini[1] , koka e muetezilive: gjykatësi Abdulxhebar[2], koka e rafidive: Esh shejh el muktedir apo Esh shejh el Mufid, koka e keramitave: Muhamed ibën el Hejsam, koka e hafizave të shquar: Ebul Hasen el Hamami, koka e muHadithinëve: hafiz Abdulgani ibën Seid, koka e sufive: Ebu Abdurrahman es Selmi, koka e poetëve: Ebu Umer ibën Deraxh dhe koka e mbretërve: sulltan Mahmud ibën Subuktikin.”[3]

 

 

 

Më pas Sujuti shtoi: “Këtyre u shtohet koka e zindikëve (të dalëve nga Feja): El Hakim Biemrilah, koka e gjuhëtarëve: El Xheuheri, koka e gramatikanëve: Ibën Xhina, koka e elokuentëve: El Bedij, koka e predikuesëve: Ibën Nebata, koka e komentatorëve: Ebu el Kasim ibën Habib en Nisaburi, etj.”

 

Padyshim se përhapja e këtyre grupeve dhe thirrja e kokave të tyre në to, ka pasur ndikim të rrezikshëm në shoqërinë e asaj kohe.

 

 

 

Prej fitneve (trazirave) që ndodhën në atë kohë për shkak të këtyre grupeve, ka qenë fitneja që ndodhi ndërmjet rafidive dhe pasuesëve të Sunetit në Bagdad, në vitin 398 h. Fitne në të cilën shejhu Ebu Hamid el Isfrajini[4] iu afrua vdekjes. Por kur lajmi i shkoi halifes El Kadiru Bilah, ai dërgoi forcat e tij për t’u ardhur në ndihmë pasuesëve të Sunetit dhe rafiditë u thyen.

 

Më pas, në vitin 422 h. këto fitne ndërmjet pasuesëve të Sunetit dhe rafidive u përtërinë dhe u shtuan, por pasuesit e Sunetit u bashkuan dhe vranë shumë prej tyre.

 

 

 

Prijësat abasitë, në këtë periudhë, ishin të kapur për rrugën e Ehli Sunetit. Lexo fjalën e Hatib el Bagdadit për halifen abasit, El Kadiru Bilah: “Ai posedonte moral, fe, namaz të gjatë nate, bamirësi e bujari, me të cilat u shqua dhe u bë i njohur te të gjithë, shtoi këtyre edhe drejtimin e mirë dhe besimin e saktë. Ai shkroi një libër në fushën e Usulu fikhut, në të cilin përmendte vlerat e sahabeve, sipas metodës së dijetarëve të Hadithit. Në atë libër, nën temën për vlerat e Umer ibën Abdulaziz, ai përmend kufrin -daljen nga Feja- të muetezilive dhe të atyre që thonë se Kurani është i krijuar. Ai libër lexohej çdo të xhuma në tubimin e dijetarëve të Hadithit, në xhaminë El Mehdi. Gjatë leximit të tij prezentonin edhe njerëzit dhe e dëgjonin atë.”[5]

 

 

 

Sigurisht që numri i madh i figurave të shquara në atë kohë, tregon zhvillimin e fushës akademike e shkencore, saqë edhe shumica e halifëve dhe princave të asaj kohe posedonin sasi të konsiderueshme dijeje e njohurie, nga më të shquarit e të cilëve ka qenë El Kadiru Bilah. Ata i donin dijetarët dhe i madhëronin ata, gjë e cila ndikoi ndjeshëm në zhvillimin e lëvizjes akademike e shkencore.

 

 

 

Ky ishte një vështrim i shpejtë dhe i shkurtër në gjendjen ideologjike e shkencore të asaj kohe, ku siç e pamë, veçoria më e shquar e saj ishte ekzistenca e një numri të konsiderueshëm grupesh e sektesh të ndryshme, të cilat padyshim që do të përhapnin idetë e tyre në shoqëri. Për këtë shkak, gjejmë se dijetarët e Sunetit të asaj kohe kanë shkruar libra të shumtë për sqarimin dhe qartësimin e bindjes së pasuesëve të Sunetit, siç ka bërë edhe imam Es Sabuni (Allahu e mëshiroftë!). Disa të tjerë kanë shkruar libra ku i kundërpërgjigjen atyre grupeve të humbura e të devijuara, si dhe rrëzojnë dilemat dhe gjërat e dyshimta që ata hedhin në popull.

 

 

 

Prejardhja e autorit

 

 

 

Emri i tij është Ebu Uthman Ismail ibën Abdurrahman ibën Ahmed ibën Ismail ibën Ibrahim ibën Amir ibën Abid es Sabuni En Nijsaburi, hafiz, muhadith, fakih, i titulluar si dijetar i Islamit.

 

Fjala “Es Sabuni” është marrë nga punimi i sapunit, siç thotë Es Semaani në librin “Prejardhjet”: “Në Nisabur ka qenë një shtëpi e madhe për prodhimin e sapunit dhe ndoshta ndonjë prej gjyshërve të tij ka pas punuar në të, kështu i është mveshur kjo kunjë.”

 

Jeta e tij

 

 

 

Ka lindur në Bushenxh, në zonat e Huratit (Sixhistan) në mesin e muajit Xhemadul Ahira, në vitin 373 hixhri.

 

Abdulgafir el Farisi thotë: Babai i tij, Abdurrahman Ebu Nasr, ka qenë prej predikuesëve të mëdhenj të Nisaburit dhe u ndoq e u vra për shkak të fanatizmit dhe medh’hebit të tij. Kështu që i biri i tij, Ismaili zuri vendin e tij dhe u ul në karrigen e tij që në moshën dhjetë vjeç dhe të gjithë imamët e kohës së tij prezentonin tubimet e tij.

 

Edukimin e tij dhe përgatitjen e kushteve për kërkimin e dijes, e mori përsipër imam Ebu Tajjib Sehl ibën Muhamed es Saluki, i cili merrte pjesë në tubimet e tij dhe e lavdëronte atë.

 

 

 

Tubimet e tij i prezentonin gjithashtu dijetarë të mëdhenj si Ebu Is’hak el Isfrajini, imam Ebu Bekër ibën Furik, etj. Ata habiteshin me zgjuarsinë dhe mprehtësinë e tij, me bukurinë e formimit të shprehjeve në të dyja gjuhët, arabisht dhe persisht, dhe me mësimin përmendësh të Haditheve, cilësi të cilat u rritën bashkë me të dhe me të cilat arriti atë vend të lartë.

 

 

 

Gjatë gjithë kohës së tij, ai ishte i zënë me adhurime e punë të mira. Arriti majat në urtësi e formim të përgjithshëm.

 

Njihej për namazin e tij në formën më të mirë, faljen shumë natën dhe dlirësinë e tij, saqë merrej për shembull.[6]

 

 

 

Abdulgafir e përshkruan atë kështu: “Ai ishte imam, dijetar i Islamit, predikues, mufessir (komentator i Kur’anit), dijetar Hadithi dhe këshillues, i cili i bashkoi njerëzit e kohës së tij në rrugën e tij. I këshilloi muslimanët në tubimet e dijes shtatëdhjetë vjet radhazi. Priu njerëzit në namaz (imam) dhe mbajti hutbe në xhaminë e madhe në Nisabur, afro njëzet vjet.”[7]

 

 

 

Gjithashtu, ai thotë: “Ka qenë më i vullnetshëm se të gjithë dijetarët e kohës së tij në dëgjimin e Haditheve, në mbajtjen përmendësh të tyre dhe në përhapjen e dijes dhe librave të tij. Ka qenë më i shumti në grumbullimin e Haditheve dhe nxitjen në dëgjimin e tyre nëpër tubime. Hadithet i ka mbledhur në Nisabur, Serahas, Furat, Sham, Hixhaz e nëpër male. Ka pasur lidhje me shumë vende dhe numri i njerëzve që kanë marrë prej tij është shumë i madh.

 

Imam Sabuni (Allahu e mëshiroftë!) ka qenë respektues i Hadithit dhe i kushtonte vëmendje të madhe zinxhirit të transmetuesëve.

 

Familja e tij

 

 

 

Ebu Uthman es Sabuni ka pasur dy djem. I pari, Abdullahi, i cili vdiq gjatë rrugës për në Haxh, në kohën kur babai i tij ishte ende gjallë.

 

Ndërsa i dyti, Abdurrahmani, i cili e mori dijen dhe Hadithin prej babait të tij, në Nisabur dhe më pas u bë gjykatës në Azerbaxhan.

 

Edhe pse kunja e imam Sabunit është Ebu Uthman, nuk i kam gjetur ndonjë djalë me këtë emër në librat e biografive.

 

 

 

Ai ka pasur një vëlla, i cili quhej Is’hak ibën Abdurrahman Es Sabuni. Ai ka qenë këshillues e predikues dhe shpeshherë zëvendësonte vëllanë e tij nëpër tubime.

 

Nga të gjitha këto arrijmë në përfundimin se familja e Ismail Sabunit, ka qenë familje e dijes, urtësisë dhe udhëzimit.

 

Imam Sabuni e ka marrë dijen prej shumë dijetarëve të njohur dhe ka pasur gjithashtu shumë nxënës. Veprat e shkrimet e tij janë gjithashtu të shumta.

 

Akideja e Sabunit dhe medhhebi i tij

 

 

 

Imam Sabuni është pasues i mendimit të dijetarëve të Hadithit prej Selefëve të mirë, kështu që akideja e tij është selefije.

 

Argumenti më i qartë për këtë është libri që kemi në duar, në fillim të të cilit ai ka shprehur se do të mbledhë në të, disa tema në bazat e akides, sipas bindjes së Selefëve, prej të cilave ai shpreson të ketë dobi.

 

 

 

Në fund të këtij libri, autori ka përmendur disa prej dijetarëve të mëdhenj të Hadithit dhe Sunetit, të cilët janë shembull për tu ndjekur dhe të cilët besojnë atë që ai e ka pohuar në librin e tij, pastaj thotë:

 

 

 

“Dhe unë, fal mirësisë së Allahut të Lartësuar, pasoj gjurmët e tyre, ndriçohem me dritën e tyre dhe këshilloj vëllezërit dhe shokët e mi që të mos rrëshqasin nga rruga e tyre, e të mos ndjekin fjalë të tjera përveç fjalëve të tyre…Deri në fund të fjalës së tij.

 

Ndërsa medhhebi i autorit në fikh, sipas asaj që kam kuptuar unë (studiuesi), është se medh’hebi i tij është Shafii, duke u bazuar në argumentet e mëposhtme:

 

 

 

1- Gjetja e biografisë së tij në librat biografike të shafiive dhe në asnjë medh’heb tjetër.

 

 

 

2- Pohimi i kësaj fjale prej dijetarit Ibën Amad el Hanbeli.

 

 

 

3- Vetë autori, kur paraqiti në këtë libër të tij një numër dijetarësh sipas rrugës së të cilëve ai shkonte, përmendi në krye të tyre imam Shafiun dhe e lavdëronte e fliste mirë për të.

 

 

 

Dijetarët e mëdhenj kanë folur për të fjalët më të mira dhe kanë pohuar se ai është imam, hafiz, njohës i mirë i Hadithit e tefsirit, si dhe shkencave të tyre, njohës i letërsisë dhe i shumë shkencave të tjera.

 

Ebu Bekër el Bejheki, dijetar bashkëkohor i tij, ka thënë për të: “Ai është me të vërtetë imam i muslimanëve dhe sinqerisht, dijetar i Islamit. Njerëzit e kohës së tij kanë qenë të nënshtruar para lartësisë së tij në fe, sovranitet, bindje të sakta, dije të madhe dhe pasim të rrugës së selefëve.”[8]

 

 

 

Ebu Uthman es Sabuni ka vdekur në Nisabur, në kohën e ikindisë, ditën e enjte, 3 Muharrem, të vitit katërqind e dyzetë e nëntë sipas hixhretit, pas një sëmundjeje.

 

Vlerësimi i librit

 

 

 

Libri i imam Sabunit është një prej librave që kanë kontribuar në pasurimin e bibliotekës Islame për sqarimin e Akides së ithtarëve të Sunetit dhe Xhematit, si dhe për qartësimin e bazave të Fesë, mbi të cilat kanë ndërtuar bindjen e tyre imamët e parë të selefëve tanë të mirë, unanimisht. Disa prej tyre, autori i ka përmendur në fund të këtij libri.

 

 

 

Autori, Ebu Uthman es Sabuni, në këtë libër ka ndjekur metodën e saktë në parashtrimin e atyre bazave, pasiqë ai nuk mjaftohet me miratimin e një baze pa e përmendur edhe argumentin e saj. Gjithashtu, shumicën e Haditheve dhe fjalëve të sahabeve e tabiinëve, ai i transmeton me sened (zinxhir transmetuesish), sipas metodës së dijetarëve të Hadithit.

 

 

 

Ky libër konsiderohet një prej burimeve mbi të cilat mbështeten dijetarët për miratimin e Akides së Selefëve. Prej shembujve për këtë është edhe shejhu i Islamit, Ibën Tejmije dhe Ibën el Kajim, të cilët kanë marrë prej tij.

 

 

 

Eshtë e njohur se për sqarimin e Akides së Ehli Sunetit janë shkruar libra të shumtë, prej të cilave koha na ka ruajtur disa, por ky libër dallohet për përmbledhjen e tij dhe moszgjatjen, megjithëse ai i ka përfshirë thuajse të gjitha çështjet e përgjithshme të Akides.

 

 

 

Prej kritikave që mund t’i bëhen autorit të librit (Allahu e mëshiroftë!) është se në disa çështje, ai ka argumentuar me Hadithe të dobëta, duke qenë se në ato çështje ka pasur Hadithe të sakta e të mjaftueshme, pa qenë nevoja të përmenden Hadithet e dobëta. Siç është për shembull, përmendja e transmetimit të Ebu Hazimit në çështjen e zbritjes së Allahut në qiellin e dynjasë, apo përmendja e Hadithit të gjatë të Muhamed ibën Keab el Kuradhi.

 

 

 

__________________________________________

 

 

 

[1] Ai është Ibrahim ibën Muhamed ibën Ibrahim ibën Mehran Ebu Is’hak el Isfrajini, mutekelim (skolastik, teolog), dijetar në usul fikh dhe në fikh. Dijetar i banorëve të Horasanit. Ka qenë i besueshëm dhe i fortë në Hadith. I vullnetshëm në adhurim dhe i përkushtuar në të. Bejhakiu ka përcjellë shumë Hadithe nga ai. Ai ka zhvilluar edhe disa dialoge me mutezilitë. Ka vdekur në vitin 418 h. në Nisabur. [Tabekat esh shafiije el kubra: 3/111].

 

 

 

[2] Ai është Abdulxhebar ibën Ahmed ibën Abdulxhebar Ebu el Hasen el Hemdhani, shejhu i mutezilive në kohën e tij dhe autor i shumë shkrimeve. U emërua gjykatës në Er Rij dhe vdiq në vitin 415 h. [Historia e Bagdadit: 11/113].

 

 

 

[3] Shkëputur nga libri “Historia e halifëve”, i Sujutit.

 

 

 

[4] Ai është Ahmed ibën Muhamed ibën Ahmed el Isfrajini, shejh i shafiive në Bagdad. Ka qenë dijetar i fikhut dhe imam i madh. Ka vdekur në vitin 406 h. [Sijeru ealamu en nubela: 17/194, El bidajetu ue nihaje: 2/12].

 

 

 

[5] “Historia e Bagdadit” (4/37, 38).

 

 

 

[6] Marrë nga libri “Tabakat esh shafiije el kubra” e Ibën es Subki.

 

 

 

[7] Nga libri “Tehdhib tarih Dimashk”

 

 

 

[8] Marrë nga libri “Tabakat esh shafiije el kubra”.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Teksti i librit

 

بسم الله الرحمن الرحيم

 

O Zot! Lehtëso dhe ndihmo me Mirësinë dhe Mëshirën Tënde!

 

Zinxhiri i transmetuesëve të librit

 

 

 

Autori thotë: Na ka treguar kryegjykatësi i Damaskut, Nidhamudin Umer ibën Ibrahim ibën Muhamed Muflih es Salihi el Hanbeli, gojarisht: Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah Muhamed ibën Abdullah ibën Ahmed ibën Muhib el Makdisi: Na kanë treguar dy dijetarët, Xhemaludin Abdurrahman ibën Ahmed ibën Umer ibën Sheker dhe Ebu Abdullah Muhamed ibën Muhib Abdullah ibën Ahmed ibën Muhamed, që të dy nga Makdisi.

 

 

 

I pari thotë: Na ka treguar Ismail ibën Ahmed ibën el Husejn ibën Muhamed el Iraki dhe ne dëgjonim: Na ka treguar Ebu Fet’h Abdullah ibën Ahmed el Harki.

 

 

 

Ndërsa i dyti thotë: Na ka treguar Ahmed ibën Abdu ed Daim.

 

 

 

Na ka treguar gjithashtu Taxhudin Muhamed ibën Hafidh Imadudin Ismail ibën Muhamed ibën Berdes el Ba’li…

 

 

 

Dhe na ka treguar kryegjykatësi Izuddin Abdurrahim ibën Muhamed ibën el Furat el Hanefi, gojarisht: Na ka treguar Muhamed ibën Halife ibën Muhamed ibën Khalef el Munebxhi: Na ka treguar Xhemal Abdurrahman ibën Ahmed ibën Umer ibën Sheker se autori (es Sabuni) ka thënë:

 

Shkaku i shkruajtjes së librit [1]

 

 

 

“Falenderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe përfundimi i mirë qoftë për besimtarët e devotshëm, ndërsa Paqja dhe Mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, familjen dhe të gjithë shokët e tij.

 

 

 

Në kohën kur hyra në Amid të Tarbistanit (vend ne Iran, në jug të detit Kaspik) dhe në vendet e Xhilanit, në drejtim të Shtëpisë së Shenjtë (Kabes), si dhe për të vizituar varrin e të Dërguarit të Allahut[2] (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), disa vëllezër në Fe më kërkuan që t’u mbledh disa tema në bazat e Fesë, pas të cilave janë kapur ata që kanë kaluar prej imamëve të mëdhenj, dijetarëve të muslimanëve dhe selefëve të mirë. Ato baza me të cilat u udhëzuan dhe thirrën njerëzit në çdo kohë, si dhe gjërat që i kundërshtojnë dhe i mohojnë këto baza, prej të cilave u larguan të gjithë besimtarët e sinqertë e të devotshëm.

 

 

 

Baza, në rrugën e të cilave ata lidhnin miqësi dhe shpallnin urrejtje, quanin bidatçi dhe e nxirrnin nga Feja këdo që besonte diçka tjetër përveç atyre.[3]

 

 

 

Atëherë unë iu mbështeta Allahut të Lartësuar dhe shkrova në këtë libër atë që munda, në mënyrë të shkurtuar e të përmbledhur, duke shpresuar që të përfitojnë prej tij të zotët e mendjes e të shikimit.

 

 

 

Allahu është Ai që jep sukses dhe vendosmëria në Rrugën e Drejtë e të Saktë nuk arrihet vetëm se me mirësinë e Allahut dhe Mëshirën e Tij!

 

Pohimi i Cilësive të Allahut të Lartësuar

 

 

 

Duke shpresuar suksesin nga Allahu i Lartësuar them: Dijetarët e Hadithit[4] (Allahu i ruajtë të gjallët dhe i mëshiroftë të vdekurit prej tyre!) dëshmojnë se Allahu i Lartësuar është Një dhe se Muhamedi është Lajmëtar dhe i Dërguar i Allahut (nebij dhe resul). Ata e njohin Zotin e tyre me ato cilësi të cilat janë shprehur në Shpalljen dhe Librin e Tij, apo për të cilat ka dëshmuar i Dërguari i Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), në Hadithet e sakta që na janë përcjellë prej njerëzve të drejtë e të besueshëm nga ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).

 

 

 

Ata pohojnë për Allahun e Lartësuar çdo gjë që Ai e ka pohuar për Veten e Tij, në Librin e Tij apo në gjuhën e të Dërguarit të Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe nuk besojnë se Cilësitë e Allahut i përngjasojnë cilësive të krijesave të Tij.

 

 

 

Ata thonë: Allahu e ka krijuar Ademin (alejhi selam) me Dy Duart e Tij, siç e ka shprehur këtë në Fjalën e Tij:

 

 

 

“(Allahu) i tha: O Iblis! Ç’të ndaloi ty që të mos i biesh në sexhde atij, të cilin Unë e krijova me Dy Duart e Mia?” [Sad: 75].

 

 

 

Ata nuk e ndryshojnë fjalën nga domethënia e saj, duke thënë (p.sh.) se Dy Duart e Allahut janë dy mirësitë e Tij, apo dy Fuqitë e Tij, ashtu siç kanë bërë mu’tezilitë[5]dhe xhehmijet[6] (Allahu i shkatërroftë!), as nuk i përshkruajnë ato të Dyja (Duart e Allahut) me ndonjë formë dhe as nuk i krahasojnë Ato me duart e krijesave, siç i krahasojnë mushebbihitë[7] (Allahu i fëlliqtë!).

 

 

 

Ndërsa pasuesit e Sunetit[8], Allahu i ka ruajtur nga tahrifi[9] (ndryshimi i domethënies së fjalës), nga tashbihi (krahasimi) dhe nga tekjifi (përshkrimi e përshtatja), si dhe u ka dhënë atyre njohuri e kuptim nga Mirësia e Tij.

 

 

 

Ata ndoqën rrugën e Njësimit dhe pastrimit të Allahut (nga ajo që nuk i përshtatet) dhe u larguan nga ta’tili (heqja dhe zhveshja e Allahut prej atyre cilësive) dhe nga teshbihu (krahasimi), duke ndjekur Fjalën e Allahut të Lartësuar:

 

 

 

“Asgjë nuk i përngjet Atij dhe Ai është Gjithëdëgjuesi, Gjithëshikuesi.” [Esh Shura: 11].

 

 

 

Po ashtu, Kurani i ka përmendur Dy Duart e Allahut të Lartësuar, si në Fjalën e Allahut:

 

 

 

“(Allahu) i tha: O Iblis! Ç’të ndaloi ty që të mos i biesh në sexhde atij të cilin Unë e krijova me Dy Duart e Mia?” [Sad: 75].

 

 

 

Gjithashtu i ka përmendur në Fjalën e Allahut:

 

 

 

“Përkundrazi, të Dyja Duart e Tij janë të shtrira. Ai shpenzon nga Begatitë e Tij siç do Ai.” [El Maide: 64].

 

 

 

Gjithashtu, janë transmetuar Hadithe të sakta nga i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), të cilat përmendin Dorën e Allahut, siç është Hadithi i dialogut ndërmjet Musait dhe Ademit (alejhima selam) kur Musai i tha:

 

 

 

“Allahu të ka krijuar ty me Dorën e Tij dhe ka urdhëruar engjëjt që të bëjnë ty sexhde…”[10]

 

 

 

Apo siç është Hadithi Kudsi, ku Allahu i Lartësuar thotë:

 

 

 

“…Unë nuk i barazoj ata të mirët prej pasardhësve të atij që krijova me Dy Duart e Mia, me atë që i thashë bëhu dhe ai u bë (engjëjt).”[11]

 

 

 

Dhe Hadithi:

 

 

 

“Allahu e ka krijuar Firdeusin me Dorën e Tij.”[12]

 

 

 

Po kështu, ata (pasuesit e Sunetit) thonë për të gjitha Cilësitë e Allahut të cilat i ka përmendur Kurani dhe Hadithet e sakta, si p.sh. Dëgjimi i Allahut, Shikimi dhe Syri i Tij, Fytyra e Tij, Dija, fuqia dhe plotfuqishmëria për çdo gjë, krenaria dhe madhështia, dëshira dhe vullneti, të folurit e Allahut dhe Fjala e Tij, pëlqimi dhe pakënaqësia e Tij, dashuria dhe urrejtja, gëzimi dhe qeshja e Tij, e të tjera Cilësi të Allahut të Lartësuar. Ata i besojnë këto pa i krahasuar me ato të krijesave, por duke qëndruar në kufijtë të cilat i ka vënë Allahu dhe i Dërguari i Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), pa shtuar mbi ato, pa i përshkruar, pa i krahasuar me ato të krijesave, pa e shtrembëruar kuptimin apo shprehjen e tyre, pa i ndërruar me diçka tjetër, pa e zhveshur fjalën nga kuptimi i saj i njohur dhe i përdorur në gjuhën arabe, duke e shpjeguar atë me ndonjë komentim të paqënë e të refuzuar.

 

 

 

Por ata ndjekin kuptimin e drejtpërdrejtë të këtyre ajeteve apo Haditheve dhe e lënë dijen e hollësishme të tyre tek Allahu i Lartësuar, duke pohuar që shpjegimin e të Vërtetës (formën, mënyrën etj.) së tyre, nuk e di kush përveç Allahut, ashtu si na ka treguar Allahu i Lartësuar për dijetarët e vërtetë, në Fjalën e Tij:

 

 

 

“Dhe ata që janë plotësisht të vendosur në dije, thonë: Ne besojmë në të (Kuranin); i tëri (Ajete të qarta e të paqarta) është nga Zoti ynë. Dhe nuk marrin mësim veçse ata që janë të brumosur me mendje të shëndoshë.” [Al Imran: 7].

 

 

 

 

 

Kurani i Lartë është zbritur nga Allahu dhe nuk është i krijuar

 

 

 

Dijetarët e Hadithit dëshmojnë dhe besojnë se Kurani është Fjala e Allahut, Libri i Tij, Shpallja e Tij, ajo që Allahu ka zbritur dhe nuk është i krijuar. Ndërsa ai që thotë se Kurani është i krijuar dhe ka bindje për këtë, ai është kafir (i dalë nga Feja).

 

 

 

Kurani, i cili është Fjalë e Allahut dhe Shpallje prej Tij, është ai Kuran me të cilin ka zbritur Xhibrili te i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), në gjuhën arabe dhe që është përgëzues e qortues për popullin që sheh.

 

 

 

Allahu i Lartësuar thotë:

 

 

 

“Dhe sigurisht që ky (Kurani) është shpallje nga Zoti i gjithësisë, me të cilin ka zbritur Shpirti i besueshëm (Xhibrili) në zemrën tënde (O Muhamed) që të mund të jesh prej këshilluesëve. Ai është zbritur në gjuhën e qartë arabe.” [Esh Shuara: 192-195].

 

 

 

Ai është Kurani, të cilin Muhamedi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ia komunikoi popullit të tij, ashtu siç u urdhërua në Fjalën e Allahut të Lartësuar:

 

 

 

“O ti i Dërguar (Muhamed)! Shpalle mesazhin i cili të është zbritur ty nga Zoti yt!…” [El Maide: 67].

 

 

 

Kështu, ajo që ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) u shpalli atyre me urdhërin e Allahut, ishte Fjala e Allahut të Lartësuar për të cilën i Dërguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“A më pengoni mua që të shpall Fjalën e Zotit tim?!”[13]

 

 

 

Është ai Kuran, i cili ruhet në gjokse (përmendësh), lexohet me gjuhë dhe shkruhet në letër. I gjithë ai është Fjalë e Allahut të Lartësuar dhe nuk është i krijuar. Ndërsa ai që pretendon se Kurani është i krijuar, ai e ka mohuar Zotin e Lartësuar.

 

 

 

Autori thotë: Kam dëgjuar El Hakim Ebu Abdullah, të thotë: Kam dëgjuar Ebu el Uelid Hasan ibën Muhamed të thotë: Kam dëgjuar imam Ebu Bekr Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh të thotë:

 

 

 

“Kurani është Fjalë e Allahut dhe nuk është i krijuar, ndërsa ai që thotë se Kurani është i krijuar, e ka mohuar Allahun e Lartësuar (është kafir) dhe nuk i pranohet shehadeti, nuk vizitohet kur është i sëmurë, nuk i falet xhenazeja dhe nuk varroset në varrezat e muslimanëve. Atij i jepet afat tri ditë që të pendohet e nëse nuk e bën, atëherë i pritet koka.”[14]

 

 

 

 

 

Shqiptimi i Kuranit

 

 

 

Shejh Ebu Bekër el Ismaili el Xhurxhani, në broshurën e tij të cilën ia dërgoi banorëve të Xhilanit, shkruante:

 

 

 

“Kush thotë se të shqiptuarit e Kuranit është i krijuar dhe ai ka për qëllim vetë Kuranin, ai ka thënë se Kurani është i krijuar.”

 

 

 

Ibën Mehdi et Taberi në librin “Akideja” të cilin e shkroi për banorët e atyre vendeve (të Taberisë), thotë:

 

 

 

“Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit kanë bindjen se Kurani është Fjalë e Allahut të Lartëmadhëruar, shpallja e Tij, ajo që Ai ka zbritur, Urdhëri dhe ndalesa e Tij, dhe nuk është i krijuar. Ndërsa kush thotë se ai është i krijuar, ai e ka mohuar Allahun e Lartësuar. Kurani është i ruajtur në gjokset tona, lexohet me gjuhët tona dhe është i shkruar në letër. Ai është Fjalë me të cilën Allahu i Lartësuar ka folur, ndërsa kush thotë: Kurani me të shqiptuarin tim është i krijuar, ose se shqiptimi im i Kuranit është i krijuar, ai është injorant, i humbur dhe mohues i Allahut të Lartësuar.”

 

 

 

E përmenda këtë pjesë nga libri i Ibën Mehdiut për shkak të përkrahjes sime të tij në të, sepse ai ka pasuar selefët prej dijetarëve të Hadithit në atë që ka thënë edhe pse ai ka qenë i zhytur në shkencën e oratorisë e filozofisë dhe shkrimet e tij në to janë të shumta, por këtë temë ai e ktheu te të zotët e saj dhe e mori atë prej tyre.

 

 

 

Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah: Kam lexuar një shkrim të Ebu Amër el Mustemli të thoshte: Kam dëgjuar Ebu Uthman Seid ibën Ishkab të thotë: Kam pyetur Is’hak ibën Ibrahim për të shqiptuarit e Kuranit dhe ai tha:

 

 

 

“Kjo gjë nuk duhet të diskutohet. Kurani është Fjalë e Allahut dhe nuk është i krijuar.”

 

 

 

Ibën Xherir et Taberi, në librin “El Itikad” të cilin e ka veçuar për këtë temë, thotë:

 

 

 

“Përsa i përket të shqiptuarit e Kuranit prej njerëzve, nuk ka ndonjë gjurmë prej sahabëve apo tabiinëve, përveç asaj që ka ardhur nga ai, fjala e të cilit ka qënë e mjaftueshme dhe bindëse; në pasimin e të cilit është e vërteta dhe udhëzimi; fjala e të cilit vihet në vendin e imamëve të parë të këtij umeti: Ebu Abdullah Ahmed ibën Hanbel (Allahu e mëshiroftë!).

 

 

 

Ebu Ismail et Tirmidhi më ka thënë se ka dëgjuar Ebu Abdullah Ahmed ibën Hanbel (Allahu e mëshiroftë!) të thotë:

 

 

 

“Çështja e të shqiptuarit e Kuranit është prej xhehmive, ndërsa Allahu thotë:

 

 

 

“…atëherë siguroi atij strehim me qëllim që ai të dëgjojë Fjalën e Allahut…” [Et Teube: 6].

 

 

 

Prej kujt do ta dëgjojë atë? (a nuk do ta dëgjojë prej gojës së njeriut dhe megjithatë Allahu ka thënë: që të dëgjojë Fjalën e Allahut?!).”

 

 

 

Pastaj tha (Tirmidhiu): Kam dëgjuar një grup prej shokëve tanë, emrat e të cilëve nuk më kujtohen, se kanë thënë për imam Ahmedin (Allahu e mëshiroftë!), se ai thoshte:

 

 

 

“Kush thotë se shqiptimi im i Kuranit është i krijuar, ai është xhehmij, kurse ai që thotë se shqiptimi im i Kuranit nuk është i krijuar, ai është bidatçi (sepse këtë shprehje nuk e kanë thënë të parët).”

 

 

 

Muhamed ibën Xherir thotë:

 

 

 

“Nuk na lejohet të themi në këtë temë fjalë tjetër përveç fjalës së tij (imam Ahmedit), sepse nuk kemi paraardhës që të ketë thënë gjë tjetër përveç atij. Aq më tepër, kur ajo që ai ka thënë, është e mjaftueshme dhe bindëse, dhe se ai është imami që duhet të pasohet, mëshira dhe kënaqësia e Allahut qofshin mbi të!”

 

 

 

Këto ishin fjalët e Muhamed ibën Xheririt, të cilat i kam marrë nga libri i tij “El I’tikad”.

 

 

 

Them (autori): Muhamed ibën Xheriri e ka pastruar veten e tij me këtë temë të librit të tij, nga e gjithë ajo që i është mveshur dhe me të cilën është akuzuar se gjoja ka dalë nga rruga e Sunetit dhe ka anuar nga bidati.

 

 

 

Përsa i përket asaj që ka treguar për Ahmedin (Allahu e mëshiroftë!), se të folurit në shqiptimin e Kuranit është prej xhehmive, këtë fjalë ai e ka thënë vërtetë dhe kjo për arsye se Xhehmiu[15] dhe pasuesit e tij qenë të parët, të cilët thanë se Kurani është i krijuar dhe qenë ata që folën për shqiptimin e Kuranit, duke arritur gradualisht në thënien se Kurani është i krijuar, por në atë kohë (në kohën e imam Ahmedit) kishin frikë prej pasuesëve të sunetit që ta shprehin hapur këtë fjalë, kështu që folën për shqiptimin e Kuranit, duke pasur për qëllim se ai me shqiptimin tonë është i krijuar. Për këtë shkak, imam Ahmedi i quajti ata me emrin xhehmije.

 

 

 

Transmetohet gjithashtu se imam Ahmedi ka thënë: “Çështja e shqiptimit është më e keqe se ajo e xhehmijes.”

 

 

 

Ndërsa ajo që ka treguar Muhamed ibën Xheriri për imam Ahmedin, se ai ka thënë: “Kush thotë se shqiptimi im i Kuranit është i krijuar, ai është bidatçi”, ka pasur për qëllim me këtë se të parët prej Ehli Sunetit nuk e kanë zënë me gojë çështjen e shqiptimit të Kuranit dhe as që kanë pasur nevojë të hynë në të, por kjo fjalë është shpikur nga ata që kërkojnë të zhyten në gjëra që nuk u takojnë dhe nga mendjelehtët të cilët shpikën gjëra të paqëna dhe i kaluan kufijtë e ndalesave dhe të fjalëve të ulëta, duke u futur në atë që nuk janë futur të parët prej dijetarëve të Islamit. Për këtë shkak ka thënë imam Ahmedi, se kjo fjalë është bidat dhe se ai që pason sunetin duhet të largohet prej saj, mos ta shprehë atë dhe as ndonjë fjalë të ngjashme me të prej bidateve, por të qëndrojë te ajo që kanë thënë selefët prej dijetarëve që duhen ndjekur dhe të thonë: “Kurani është Fjalë e Allahut dhe nuk është i krijuar”, pa shtuar gjë tjetër mbi këtë fjalë!

 

 

 

Na ka treguar hafiz El Hakim Ebu Abdullah, se Ebu Bekër Muhamed ibën Abdullah El Xherahi u ka thënë (atij dhe atyre që ishin me të) në Merv (qyteti më i njohur në Horasan), se Jahja ibën Sasuvejh ka thënë: Abdulkerim es Sukeri ka thënë: Më ka treguar Uehb ibën Zumah se Ali el Bashani ka thënë: Kam dëgjuar Abdullah ibën el Mubarek të thotë:

 

 

 

“Kush mohon një gërmë të vetme të Kuranit, ka mohuar të gjithë Kuranin dhe kush thotë se unë nuk e besoj këtë “lam” (shkronjën “lam”), ai ka dalë nga Feja.”[16]

 

 

 

___________________________________________

 

 

 

[1] Temën në fakt e ka vendosur studiuesi i librit.

 

 

 

[2] Ka për qëllim udhëtimin për në xhaminë e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), pasiqë disa dijetarë e quajnë atë udhëtim, udhëtim për të vizituar varrin. Dijetari i Islamit, Ibën Tejmije (Allahu e mëshiroftë!) thotë se disa dijetarë e quajnë udhëtimin për t’u falur në xhaminë e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), udhëtim për tek varri i tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe thonë: Vizita e varrit të tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) është vepër e pëlqyeshme. Por qëllimi i tyre është udhëtimi për në xhaminë e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe të vepruarit atje adhurimet e ligjërueshme, si përshëndetja me selam të Dërguarin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), bërja lutje për të dhe lavdërimi i tij. [Mexhmuul fetava: 27/246, të përmbledhur].

 

 

 

Ndërsa të udhëtuarit thjeshtë për tek varri i tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), është e paligjëruar.

 

 

 

[3] Kjo shprehje nuk është e përshtatshme sepse jo çdokush që beson diçka që e kundërshton Sunetin del nga feja.

 

 

 

[4] Dijetarët e Hadithit janë të kapurit për Librin e Allahut të Lartësuar dhe ndjekësit e rrugës së të Dërguarit të Tij, Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Esh Shehristani në librin “El milel uen nihal” thotë: “Janë quajtur ithtarë të Hadithit sepse ata kujdeseshin për gjetjen e Haditheve dhe të transmetimeve që vinin nga të parët, pastaj nxirrnin ligjet e dispozitat në mënyrë të drejtpërdrejtë nga tekstet e tyre, duke mos u kthyer te kijasi (shëmbëlltyra e çështjeve me njëra-tjetrën) apo te logjika e tyre, vetëm në rast se nuk gjenin Hadith apo fjalë të Sahabeve. Sipas kësaj domethënieje, ata janë ndryshe nga pasuesit e logjikës dhe e të kuptuarit të tyre.

 

 

 

Dijetari i Islamit, Ibën Tejmije (Allahu e mëshiroftë!), në sqarimin e asaj që është për qëllim me shprehjen “Ehlul Hadith” thotë: “Me shprehjen “Ehlul Hadith”, ne nuk kemi për qëllim thjesht ata që mjaftohen me të dëgjuarit e tij, të shkruarit apo të transmetuarit e tij, por kemi për qëllim me këtë shprehje të gjithë ata të cilët garojnë në mësimin e Haditheve përmendësh, i njohin dhe i kuptojnë ato me perceptim gjithpërfshirës; të drejtpërdrejtë apo të tërthortë.” …=

 

 

 

=… Më pas tregon diçka nga vlera e tyre, duke thënë: “Veçoria më e afërt tek ata, është dashuria për Kuranin dhe Hadithin, kërkimi për gjetjen e tyre dhe të domethënies së tyre, si dhe të vepruarit sipas asaj që mësojnë prej tyre. Për këtë shkak, fukahatë –juristët-, të cilët janë dijetarë të Hadithit, e njohin të Dërguarin e Allahut më mirë se fukahatë e tjerë. Po kështu edhe prijësit prej tyre, e njohin politikën profetike më mirë se të tjerët, dhe populli i thjeshtë prej tyre, ka më shumë të drejtë se të tjerët në dashurinë e të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). [Mexhmuul fetava: 4/95].

 

 

 

Në një vend tjetër thotë: “Ehlul Hadith” janë selefët e tre brezave të parë dhe të gjithë ata që ndjekin rrugën e tyre.” [Mexhmuul fetava: 6/355].

 

 

 

[5] Mutezilitë janë një prej grupeve të humbura, të cilët janë shfaqur në kohën kur Vasil ibën Atai nxori bidatin e tij, duke thënë se Fasiku-ai që bën harame të mëdha- është në një vend të mesëm midis kufrit dhe imanit (mosbesimit dhe besimit) dhe për këtë shkak, Hasen el Basriu e largoi atë nga mësimet e tij. Atëherë ai u veçua në një prej cepave të xhamisë së Basras dhe atij iu bashkua shoku i tij, Amër ibën Ubejd ibën Bab. Atëherë njerëzit thanë se ata të dy u veçuan (itezela) nga fjala e popullit, ndërsa pasuesit e tyre i quajtën që atë ditë me termin “mu’tezili”.

 

 

 

Ky emërtim përfshin një numër të madh grupesh të cilat i bashkojnë me njëra-tjetrën në bidatin e tyre disa çështje prej të cilave po përmendim: Mohimi i cilësive të përhershme të Allahut të Lartësuar, mohimi i të shikuarit Allahun me sy (në Ditën e Kijametit), thënia se Fjala e Allahut është e krijuar, thënia se njerëzit i krijojnë vetë punët e tyre dhe se Allahu nuk ka dorë e caktim në to (prej këtu janë quajtur “kaderije”), thënia se fasiku është në një vend të mesëm midis dy vendeve, etj.

 

 

 

[6] Xhehmijet janë pasuesit e Xhehëm ibën Safvan. Bidati i tij është shfaqur në Tirmidh. Atë e vrau Selem ibën Ahvez el Mazini në Merva, nga fundi i sundimit të Beni Umejjes.

 

 

 

Ai u bashkangjitet mu’tezilive në mohimin e cilësive të përhershme të Allahut, mohimin e shikimit te Ai dhe se Fjala e Allahut është e krijuar.

 

 

 

Por ai ka shtuar edhe disa fjalë të tjera, si: Thënia e tij se nuk lejohet që Allahu të cilësohet me një cilësi, me të cilën mund të cilësohet edhe njeriu, sepse sipas tyre, kjo do të thotë ta krahasosh Allahun me krijesat. Kështu, ai mohoi të qënurit e Allahut i Gjallë e i Ditur dhe pohoi se Ai është i Mundshëm, Veprues dhe Krijues. Ai thotë gjithashtu se njeriu është i detyruar në veprat e tij dhe nuk ka të drejtë të zgjedhë e të veprojë dhe se Xheneti e Xhehenemi do të shuhen e do të kenë fund.

 

 

 

Spas tij, Imani është njohja e Allahut dhe se ai është njëlloj te të gjithë besimtarët (nuk shtohet e nuk pakësohet). [Marrë nga libri “El Milel uen nihal” i Shehristanit (Allahu e mëshiroftë!)].

 

 

 

[7]Mushebbihitë janë ata që e krahasojnë Allahun me krijesat e Tij. Krahasimi është dy llojesh: I pari është krahasimi i krijesave me Krijuesin, siç kanë krahasuar të krishterët Isain me Allahun, apo siç kanë krahasuar idhujtarët idhujt e tyre me Allahun.

 

 

 

 

 

Lloji i dytë i krahasimit është krahasimi i Krijuesit me krijesat e Tij, siç është fjala e mushebbihive se Allahu ka Dorë dhe ajo është si dora jonë, apo se Ai dëgjon si ne (I Lartë është Allahu ngo ajo që i përshkruajnë). [Et tenbihat es senije ala el akide el vasitije: f. 13].

 

 

 

El Bagdadi përmend se mushebbihitë, ata të llojit të dytë të krahasimit, janë dy grupe: njëri krahason Qënien e Allahut me atë të krijesave dhe tjetri krahason Cilësitë e Allahut me ato të krijesave. [El ferku bejnel firak: f.214].

 

 

 

[8] “Pasuesit e Sunetit” janë të kapurit për rrugën e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe shokëve të tij. Imam Ibën Tejmije, në librin “El Akide el Uasitije”, duke sqaruar rrugën e pasuesëve të Sunetit thotë: Prej Rrugës së Ehli Sunetit dhe Xhematit është pasimi i gjurmëve të të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), në kuptimin e drejtpërdrejtë apo të tërthortë të tyre, si dhe pasimi i i rrugës së emigruesëve të parë dhe ensarëve (ndihmuesëve të tyre në Medine). Ata janë pasuesit e amanetit të të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), i cili ka thënë: “Kapuni për Sunetin (rrugën) time dhe rrugën e halifëve të drejtë e të drejtëudhëzuar që do jenë pas meje! Kapuni për të dhe shtrëngojeni fortë me dhëmballë!”. Ata e dinë se fjala më e vërtetë është Fjala e Allahut dhe se udha më e mirë, është ajo e Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ata i japin epërsi Fjalës së Allahut mbi fjalën e çdokujt prej njerëzve dhe udhës së Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) mbi udhën e çdokujt tjetër. Për këtë shkak janë quajtur “Ehlul Kitabi ues Suneh.” Mbaroi fjala e Ibën Tejmijes (Allahu e mëshiroftë!).

 

 

 

[9] Ibnul Kajjim (Allahu e mëshiroftë), në librin “Muhtesar es sauaik elmurseleh”, thotë: “Tahrifi (shtrembërimi) është dy llojesh: Shtrembërim i vetë shprehjes dhe shtrembërim i kuptimit të asaj shprehjeje. Shtrembërimi i shprehjes është të ndërruarit e saj me një tjetër, duke shtuar a hequr një shkronjë, apo duke ndryshuar një shenjë e cila ndikon në analizën e fjalisë, apo që nuk ndikon në analizën e fjalisë por që e ndryshon shprehjen. Këto janë katër lloje në të cilat u zhytën Xhehmijet dhe Rafiditë. Ata i ndryshuan shprehjet e Haditheve (duke shpifur Hadithe të paqëna) por nuk mundën ta bëjnë këtë me shprehjet e Kuranit edhe pse rafiditë, në fakt, kanë ndryshuar shumë prej shprehjeve të Kur’anit dhe thonë se Ehli Suneti e kanë ndryshuar atë nga origjina e tij. Ata pretendojnë se kanë Kuran të ndryshëm nga ky që njohin muslimanët dhe se atë e kanë trashëguar nga Sahabet.

 

 

 

Ndërsa shtrembërimi i kuptimit të fjalës, është fusha në të cilën u hapën më së shumti dhe e quajtën atë ta’vil (shpjegim me gjëra të tjera, komentim). Por ky emërtim është diçka e keqe dhe e re të cilën nuk e ka njohur gjuha arabe dhe me të është për qëllim shtrembërimi i kuptimit të fjalës nga origjina dhe e vërteta e saj, dhe dhënia kuptim tjetër asaj fjale, sipas përafërsisë kuptimore të fjalëve…”

 

 

 

[10] Transmetimi i këtij Hadithi do të vijë më pas.

 

 

 

[11] Këtë Hadith e ka nxjerrë Bejhakiu në librin “El Esmau ues Sifat” dhe Ed Dujlemi në librin “El Firdeus”, nga Xhabir ibën Abdullah (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!).

 

 

 

E ka transmetuar gjithashtu, Taberani në “El Kebijr” nga Ibën Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!).

 

 

 

Në fillim të këtij Hadithi thuhet: “Engjëjt thanë: O Zoti ynë! Ti i ke dhënë bijëve të Ademit dunjanë në të cilën ata hanë e pinë, u hipin kafshëve e vishen me rroba të mira, ndërsa ne të adhurojmë Ty dhe nuk hamë e pimë dhe as luajmë. Ashtu si u ke dhënë atyre dunjanë, na e jep neve botën tjetër! Allahu tha: Nuk ua jap…”

 

 

 

[12] E ka nxjerrë Darakutni dhe Bejhakiu, nga Harith ibën Nofel. Hadithi i plotë është: “Allahu i Madhëruar ka krijuar tre gjëra me Dorën e Tij: Ka krijuar Ademin me Dorën e Tij, ka shkruar Teuratin me Dorën e Tij dhe ka mbjellë Firdeusin me Dorën e Tij.”

 

 

 

 

 

[13] E ka nxjerrë Ebu Daudi, Tirmidhiu, Ibën Maxheh, Hakim, Ed Darimi, Ahmedi. E ka saktësuar Hakimi dhe Dhehebiu. Hadithi i plotë është: “I Dërguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) shkonte te njerëzit kur bënin haxhin (para Islamit) dhe u thoshte: “A ka ndonjë që të më marrë te populli i tij, sepse kurejshët më penguan që të shpall Fjalën e Zotit tim?”

 

 

 

[14] Këtë fjalë e ka përmendur Dhehebiu, në librin “Sijeru ealami en nubela”.

 

 

 

[15] Ai është El Xhehëm ibën Safuan Ebu Mihraz es Samerkandi për të cilin Dhehebiu thotë: “Ai është i humbur, bidatçi dhe koka e xhehmive. Është vrarë në kohën e tabiinëve të vegjël dhe nuk di të jetë transmetuar gjë prej tij, por ai ka mbjellë një sherr shumë të madh.”

 

 

 

Ndërsa El Bagdadi thotë: “Prej veprave të këqia të Xhehmit ishte se ai ngrinte krye mbi udhëheqësit dhe ka dalë bashkë me Shurejh ibën el Harith, kundra Nasër ibën Sejar.” [Mizanu el itidal: 1/426, El ferku bejnel firak: f. 200].

 

 

 

[16] Këtë fjalë të Ibën el Mubarek e ka përmendur gjithashtu Ibën Tejmije (Allahu e mëshiroftë!), me tekst të njëjtë, por pa zinxhir transmetuesish, duke e transportuar nga libri “El fusul fil usul” i Ebu Hasen el Kerhit. [Mexhmuul fetava: 4/182].

 

 

 

Qëndrimi i Allahut mbi Arshin e Tij

 

 

 

Dijetarët e Hadithit besojnë dhe dëshmojnë se Allahu i Madhëruar është mbi shtatë qiejt e Tij, mbi Arshin e Tij, siç e ka thënë këtë në Librin e Tij, në Fjalën e Tij, në suren El-A’raf:

 

 

 

“Padyshim që Zoti juaj është Allahu, i Cili krijoi qiejt dhe tokën në gjashtë ditë dhe pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh (Fronin e Tij Madhështor ashtu siç i shkon Madhështisë së Tij).” [El A’raf: 54].

 

 

 

Dhe në suren Junus:

 

 

 

“Padyshim që Zoti juaj është Allahu, i Cili krijoi qiejt dhe tokën në gjashtë ditë, pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh (Fronin e Tij Madhështor ashtu siç i shkon Madhështisë së Tij). Ai sistemon e zotëron çështjet për çdo gjë. Asnjë ndëmjetësues nuk mund të kërkojë të flasë (për të ndërmjetësuar tek Ai), veçse pas Lejes së Tij…” [Junus: 3].

 

 

 

Në suren Er Rad:

 

 

 

“Allahu është Ai, i Cili ngriti qiejt pa shtylla që ti shihni, pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh…” [Er Rad: 2].

 

 

 

Në suren El Furkan:

 

 

 

“Pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh. I Gjithëmëshirshmi! Kështu pra, pyete Atë (O Muhamed, për Cilësitë e larta të Tij etj.), sepse Ai është i Njohur për gjithçka.” [El Furkan: 59].

 

 

 

Në suren Es Sexhde:

 

 

 

“Pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh (Fronin e Tij Madhështor ashtu siç i shkon Madhështisë së Tij).” [Es Sexhde: 3].

 

 

 

Në suren Ta-ha:

 

 

 

“I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5].

 

 

 

Gjithashtu, Allahu i Lartësuar na ka treguar për Faraonin e mallkuar, se ai i tha Hamanit:

 

 

 

“O Haman! Ndërto për mua një kullë që të mund t’i arrij rrugët. Rrugët e qiejve dhe të mund të shoh Zotin e Musait, por unë me të vërtetë që e quaj atë gënjeshtar…” [Gafir: 36-37].

 

 

 

Faraoni nuk e tha këtë, veçse pasi dëgjoi Musain (alejhis selam) të thotë se Zoti i tij është në qiell. A nuk e sheh fjalën e Faraonit: “por unë me të vërtetë që e quaj atë gënjeshtar”, d.m.th. e quaj gënjeshtar për fjalën e tij se në qiell ka Zot.

 

 

 

Prej këtu, të gjithë dijetarët e umetit dhe imamët e mëdhenj prej selefëve (Allahu i mëshiroftë!) nuk janë kundërshtuar kurrë në fjalën se Allahu është mbi Arshin e Tij dhe se Arshi i Tij është mbi shtatë qiejt e Tij.

 

 

 

Ata (dijetarët e Hadithit dhe pasuesit e sunetit) pohojnë e konfirmojnë në këtë çështje, atë që ka pohuar Allahu i Lartësuar, besojnë në të dhe e besojnë lajmin e Zotit të tyre. Ata thonë ashtu si ka thënë Allahu për qëndrimin e Tij mbi Arshin e Tij, duke e marrë atë nga kuptimi i drejtpërdrejtë i fjalëve dhe duke ia lënë Allahut dijen dhe njohurinë e të vërtetës (natyrës) së tij (qëndrimit mbi Arsh dhe çdo Cilësije të Allahut). Ata thonë:

 

 

 

“Ne besojmë në të (Kuranin); i tëri (Ajete të qarta e të paqarta) është nga Zoti ynë. Por nuk marrin mësim veçse ata që janë të brumosur me mendje të shëndoshë.” [Al Imran: 7].

 

 

 

Kështu ka thënë Allahu për të vendosurit plotësisht në dije, se ata e thonë këtë fjalë dhe Allahu ua pëlqen këtë atyre e i lavdëron ata.

 

 

 

(Autori thotë): Na ka treguar Ebu Hasen Abdurrahman ibën Ibrahim ibën Muhamed ibën Jahja el Mizki, se Muhamed ibën Daud ibën Sulejman ez Zahi u ka thënë: Më ka treguar Ali ibën Muhamed ibën Ubejd Ebu el Hasen, se Ebu Jahja ibën Kisbeh el Uerak ka thënë: Na ka thënë Muhamed ibën Eshras el Uerak Ebu Kenane, se Ebu Mugirah el Hanefi ka thënë: Na ka thënë Kuratu ibën Halid, se Hasenit i ka thënë babai i tij, se Umu Selemeh (gruaja e të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), nëna e besimtarëve), për fjalën e Allahut të Lartësuar: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5], ka thënë:

 

 

 

“El Istiua (ngritja dhe qëndrimi mbi diçka) nuk është e panjohur (në gjuhën arabe), përshkrimin e tij nuk e kap mendja (në lidhje me qëndrimin e Allahut mbi Arsh), pohimi i tij është prej besimit, ndërsa mohimi i tij është kufër (mosbesim).”[1]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Hasen ibën ebi Is’hak el Mizki ibën el Mizki, se Ahmed ibën Hadër Ebu el Hasen esh Shafii ka thënë: Na ka thënë Shadhani, se Ibën Mahled ibën Jezid el Kuhustani ka thënë: Xheafer ibën Mejmun ka thënë: Është pyetur Malik ibën Enes për Fjalën e Allahut: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5]. Si qëndroi? Ai tha:

 

 

 

“Istivaja (ngritja dhe qëndrimi mbi diçka) nuk është i panjohur (në gjuhën arabe), përshkrimin e tij nuk e kap mendja, besimi në të është obligim, ndërsa pyetja për të është bidat. Por unë nuk të shoh ty, veçse të humbur.” Pastaj urdhëroi që të nxirrej nga tubimi i tij.[2]

 

 

 

Na ka treguar Muhamed el Muhlidi el Adël, se Ebu Bekër Abdullah ibën Muhamed el Isfraini ka thënë: Na ka thënë Ebu el Husejn Ali ibën el Hasen, se Selemeh ibën Shebib ka thënë: Na ka thënë Mehdi ibën Xheafer ibën Mejmun er Ramli, se Xheafer ibën Abdullah ka thënë:

 

 

 

Erdhi një burrë te Malik ibën Enes dhe e pyeti për Fjalën e Allahut: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5]. Si qëndroi? Xheaferi thotë: Nuk e kisha parë të nxehej ndonjëherë në atë mënyrë që u nxeh prej fjalës së tij, saqë e mbuluan djersët nga nxehja dhe qëndroi pa folur me shikimin në tokë. Njerëzit po prisnin se çdo të ndodhte dhe pasiqë ajo nxehje dhe skuqje e madhe u largua prej imam Malikut (Allahu e mëshiroftë!), ai tha:

 

 

 

“Përshkrimin e tij nuk e kap mendja, Istivaja nuk është e panjohur, besimi në të është vaxhib, ndërsa pyetja për të është bidat. Por unë kam frikë se ti je i humbur.” Pastaj urdhëroi që të nxirrej jashtë.[3]

 

 

 

Të njëjtin Hadith ma ka treguar edhe gjyshi im, Ebu Hamid Ahmed ibën Ismail, se gjyshi i babait tim, Ebu Abdullah Muhamed ibën Udej ibën Hamdauejh es Sabuni ka thënë: Na ka thënë Muhamed ibën Ahmed ibën Ebi Aun en Nesevi, se Selemeh ibën Shebib ka thënë: Na ka thënë Mehdi ibën Xheafer er Ramli, se Xheafer ibën Abdullah ka thënë:

 

 

 

Një burrë erdhi te Malik ibën Enes dhe i tha: O Ebu Abdullah (kunja e imam Malikut)! Në Kuran thuhet: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5]. Si qëndroi?

 

 

 

Thotë (Xheaferi): Nuk e kisha parë të nxehej ndonjëherë në atë mënyrë që u nxeh prej fjalës së tij…Pastaj përmendi njësoj si Hadithi i mësipërm.

 

 

 

Është pyetur Ebu Ali el Husejn ibën el Fadël el Bexheli, për Istivanë me pyetjen: Si qëndroi mbi Arshin e Tij?

 

 

 

Ai tha: “Ne nuk dimë nga e fshehta veçse atë që na është treguar, ndërsa Allahu i Lartëmadhëruar na ka treguar se Ai qëndroi mbi Arshin e Tij, por nuk na ka treguar se si ka qëndruar.”

 

 

 

Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah (el Hakim en Nisaburi), se Ebu Bekër Muhamed ibën Daud Ez Zahid ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën Abdurrahman es Sami, se Abdullah ibën Ahmed Shebbuvejh el Muruzi i ka thënë: Kam dëgjuar Ali ibën el Hasen ibën Shekik të thotë: Kam dëgjuar Abdullah ibën Mubarek të thotë:

 

 

 

“Ne e njohim Zotin tonë që është mbi shtatë qiejt, qëndruar mbi Arshin e Tij, i ndarë nga krijesat e Tij dhe nuk themi siç thonë xhehmitë, se: Ai është këtu e atje -duke bërë me shenjë nga toka.”[4]

 

 

 

El Hakim Ebu Abdullah, në librin “Historia”, të cilin e ka mbledhur për banorët e Nisaburit dhe në librin “Njohja e Hadithit” të cilat ai i ka mbledhur dhe nuk e ka paraprirë kush në to, thotë: Kam dëgjuar Ebu Xheafer Muhamed ibën Salih ibën Hani të thotë: Kam dëgjuar Ebu Bekër Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejme të thotë:

 

 

 

“Kush nuk thotë, se Allahu i Madhëruar është mbi Arshin e Tij, qëndruar mbi shtatë qiejt, ai është kafir –mohues i Zotit të tij- dhe gjaku i tij është i lejuar. Atij i jepet rasti për t’u penduar dhe nëse nuk pendohet, atëherë i pritet koka dhe i hidhet në plehra, ashtu që të mos dëmtohen muslimanët nga era e keqe e kufomës së tij. Pasuria e tij bëhet si plaçka e luftës dhe atë nuk e trashëgon askush prej muslimanëve (të afërmëve të tij muslimanë), sepse muslimani nuk e trashëgon jomuslimanin, siç ka thënë i Dërguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) “Muslimani nuk e trashëgon kafirin dhe as kafiri muslimanin.”[5]

 

 

 

Imami ynë, Ebu Abdullah Muhamed ibën Idris esh Shafii (Allahu e mëshiroftë!), në librin e tij “El Mebsut”, në çështjen e lirimit të një robëreshe besimtare prej atij që ka bërë një gjynah, për faljen e të cilit duhet të lirosh një rob, pasiqë mosbesimtarja nuk vlen për këtë lloj pendimi, ai argumentoi me Hadithin e Muavije ibën Hakim, i cili donte të lironte një robëreshë të zezë dhe pyeti të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për të. Atëherë i Dërguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e provokoi atë robëreshën duke i thënë: “Kush jam unë?” Ajo bëri me shenjë nga ai dhe pastaj nga qielli, d.m.th: “Ti je i Dërguari i Allahut që është në qiell.” Atëherë i Dërguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha:

 

 

 

“Liroje atë, sepse ajo është besimtare.”[6]

 

 

 

Kështu, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), gjykoi se ajo është muslimane dhe besimtare, për shkak të pohimit të saj se Allahu është në qiell dhe se ajo e njihte Zotin e saj me cilësinë e të qenurit lart dhe mbi krijesat e Tij.

 

 

 

Imam Shafiu (Allahu e mëshiroftë!) argumentoi me këtë Hadith për tu provuar kundërshtarëve të tij, të cilët thonë se në kefare lejohet të lirosh një robereshë mosbesimtare, se ajo duhet të jetë besimtare. Ai nuk argumentoi me këtë Hadith, vetëm për shkak se vetë ai beson se Allahu i Lartësuar është mbi krijesat e Tij, mbi shtatë qiejt, mbi Arshin e Tij. Ashtu siç është edhe bindja dhe besimi i muslimanëve të Ehli Sunetit dhe Xhematit, të parët dhe të mëvonshmit prej tyre. Kjo, sepse imam Shafiu (Allahu e mëshiroftë!) nuk transmetonte ndonjë Hadith të saktë dhe pastaj të mos e besonte atë dhe të mos vepronte sipas tij.

 

 

 

Na ka treguar El Hakim Ebu Abdullah (Allahu e mëshiroftë!), se imam Ebu el Uelid Hasan ibën Muhamed, dijetari i fikhut ka thënë: Ibrahim ibën Mahmud na ka thënë: Kam dëgjuar Rabij ibën Sulejman të thotë: Kam dëgjuar Shafiun të thotë:

 

 

 

“Nëse shihni që unë kam thënë ndonjë fjalë nga vetja ime, por ndonjë Hadith i saktë i të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e kundërshton atë, atëherë dijeni se mendja ime më ka pas ikur (në atë çështje).”

 

 

 

El Hakimi (Allahu e mëshiroftë) thotë: Kam dëgjuar Ebu el Uelid, më shumë se një herë, të thotë: Më kanë treguar se Zeaferani ka thënë: Një ditë, Shafiu (Allahu e mëshiroftë!) transmetoi një Hadith dhe dikush prej të pranishmëve tha: O Ebu Abdullah! A e beson këtë Hadith dhe a gjykon sipas tij? Ai tha:

 

 

 

“Mos më sheh gjë në ndonjë marrëveshje apo më sheh në kishë?! Apo mos sheh gjë të kem veshur uniformë të mosbesimtarëve?! Unë jam ky që më sheh. Ulur në një xhami të muslimanëve, veshur me veshjen e tyre dhe drejtuar kibles së tyre. A mundet atëherë, që të transmetoj një Hadith nga i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e të mos gjykoj sipas tij?!”[7]

 

 

 

Ebu Uthmani thotë: Dallimi ndërmjet pasuesëve të Sunetit dhe pasuesëve të bidatit, është se pasuesit e bidatit nëse dëgjojnë një Hadith që flet për Cilësitë e Allahut, e kthejnë mbrapsht atë dhe nuk e pranojnë, ose /…/[8], pastaj e sqarojnë atë me sqarime të atilla, pas të cilave fshihet heqja e Hadithit që nga rrënjët dhe rrëzimi i /…/[9], me mendjet dhe gjykimet e tyre, duke e ditur plotësisht dhe me bindje të plotë se thënia e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka për qëllim atë që ka thënë në kuptimin e drejtpërdrejtë të saj, sepse ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e njeh Zotin e Tij më mirë se çdokush tjetër dhe nuk thotë për Të veçse të vërtetën, të sinqertën dhe atë që i shpallet.

 

 

 

Allahu i Lartësuar thotë:

 

 

 

“Ai nuk flet nga dëshira (mendja) e tij, por Ai (Kurani dhe Suneti) është vetëm shpallje që i frymëzohet.” [En Nexhm: 3-4].

 

 

 

Zuhriu, prijësi i prijësave të dijes, si dhe dijetarë të tjerë të umetit musliman (Allahu i mëshiroftë!), thonë:

 

 

 

“Detyra e Allahut është sqarimi, detyra e të Dërguarit është komunikimi, ndërsa detyra jonë është pranimi dhe dorëzimi.”[10]

 

 

 

Junus ibën Abdusamed ibën Meakal transmeton nga babai i tij, se Xhead ibën Dirhem[11] erdhi te Uehb ibën Munebih që ta pyesë për Cilësitë e Allahut të Lartësuar dhe ai iu përgjigj:

 

 

 

“Mjerë ti o Xhead! Kam disi përshtypjen se ti je prej të shkatërruarëve. O Xhead! Nëse neve nuk do të na kishte njoftuar Allahu në Librin e Tij se Ai ka Dorë, Sy e Fytyrë, atëherë ne nuk do ta thonim këtë gjë. Kështu që ki frikë Allahun!” Nuk zgjati shumë dhe Xheadi u vra e u kryqëzua.[12]

 

 

 

Halid ibën Abdullah el Kisri[13], në ditën e kurban bajramit, mbajti hytbe në Basra dhe në fund të saj tha:

 

 

 

“Shkoni nëpër shtëpitë tuaja dhe prini kurbanet tuaja, në të cilat Allahu iu dhëntë bereqet! Ndërsa unë do të bëj kurban sot Xhead ibën Dirhemin, i cili thotë se Allahu nuk e ka marrë Ibrahimin si Halil (të dashur) dhe se nuk i ka folur Musait me Fjalën e Tij. I Pastër dhe i Lartësuar është Allahu nga ajo që thotë Xheadi, shumë e shumë i Lartë!

 

 

 

Pastaj zbriti nga minberi dhe e theri me dorën e tij, pastaj urdhëroi që ta kryqëzojnë.”[14]

 

 

 

[1] Këtë fjalë të saj e ka nxjerrë imam El Lalkai në librin e tij: “Shpjegim i bazave të besimit të Ehli Sunetit dhe Xhematit”: 3/397.

 

 

 

Dijetari i Islamit Ibën Tejmije, pasiqë përmendi përgjigjen e imam Malikut të cilën ia ktheu atij që e pyeti se si qëndroi Allahu mbi Arsh? Ai tha (Ibën Tejmije): Kjo përgjigje është transmetuar edhe nga Umu Selemeh (Allahu qoftë i kënaqur prej saj!) meukuf (si fjalë e vetë asaj) dhe merfuan (nga fjala e të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), por zinxhiri i transmetuesëve të tij nuk është i besueshëm dhe nuk mund të mbështetesh te ai.” [“Mexhmul fetaua” i shejhul Islam, Ibën Tejmije: 5/365].

 

 

 

[2] Do të vijë më pas nxjerrja dhe rruga e transmetimit të këtij Hadithi, por me zinxhir tjetër, ndërsa këtë rrugë nuk e kam gjetur në ndonjë vend. (Fjala e verifikuesit të librit).

 

 

 

[3] Historinë e imam Malikut me atë që e pyeti atë, e ka nxjerrë imam Ebu Seid ed Darimi, Ebu el Kasim el Lalkai, Ebu Naimi, Bejhakiu dhe Dhehebiu.

 

 

 

[4] Këtë fjalë të Ibën Mubarekut e ka nxjerrë imam Ahmedi në librin “Es sunneh”, Buhariu dhe Dhehebiu. Ibnul Kajim, për këtë fjalë të ibën Mubarekut thotë: Këtë fjalë ai e ka thënë me të vërtetë dhe kjo është e saktë, si të ishte e transmetuar me teuatur- numër të madh transmetuesish.

 

 

 

[5] Këtë Hadith e ka nxjerrë Buhariu dhe Muslimi.

 

 

 

[6] Këtë Hadith, me këtë shprehje e ka nxjerrë Ebu Daudi, imam Ahmedi dhe Ibën Huzejme nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!).

 

 

 

Ndërsa Muslimi e ka nxjerrë nga Hadithi i Muavije ibën Hakem, me shprehjen: “I Dërguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i tha asaj: “Ku është Allahu? Ajo tha: Në qiell. Ai tha: Kush jam unë? Ajo tha: Ti je i Dërguari i Allahut…” Kjo është edhe shprehja që ka ardhur në librin “El Um” të imam Shafiut (Allahu e mëshiroftë!).

 

 

 

[7] E ka transmetuar Ebu Nuajmi në librin “Hiljetul eulija” me shprehje të përafërt me këtë.

 

 

 

[8] Verifikuesi i dorëshkrimit thotë se këtu është një fjalë që nuk kuptohet.

 

 

 

[9] Verifikuesi thotë: Këtu është një fjalë e pakuptueshme dhe pas saj, thuajse një rresht i plotë i bardhë (i pa shkruar).

 

 

 

[10] Burimi i kësaj shprehjeje do të vijë më pas.

 

 

 

[11] Ai është Xhead ibën Dirhem prej fisit Beni Mirvan. Ka jetuar një kohë në Damask deri sa shfaqi thënien se Kurani është i krijuar. Njerëzit e Beni Umejjes e ndoqën atë, por ai u arratis për në Kufa. Aty takoi El Xhehëm ibën Safvan, i cili mori prej tij këtë fjalë (për krijimin e Kuranit). Atë e vrau Halid ibën el Kisri në Kufa, ditën e kurban bajramit në vitin 118 h.

 

 

 

[12] Këtë e ka përmendur Ibën Kethiri në librin “El Bidaje uen Nihaje” të marrë nga libri “Et Tarih” i Ibën Asakir. Gjendet gjithashtu në librin “Sijeru Ealamu En Nubela” të Dhehebiut.

 

 

 

[13] Ai është Halid ibën Abdullah ibën Bexhelij el Kisri ed Dimashki, princi i Mekës në kohën e Uelijd ibën Abdulmelik, pastaj Sulejmanit. Kur erdhi në pushtet Hishami, e ngarkoi atë veli të irakienëve (në Kufa dhe Basra). Ka qenë bamirës dhe predikues orator. E kanë akuzuar për zendekah (fshehje të kufrit dhe shfaqje të tij hera-herës). E kanë torturuar dhe e kanë vrarë në vitin 126 h. [Marrë nga “Sijeru Ealamu en-nubela”, “El Bidaje uen Nihaje” etj].

 

 

 

[14] E transmeton Buhariu në librin “Krijimi i punëve të njerëzve”: f. 29, Darimiu në librin “Kundërpërgjigja ndaj xhehmive”: f. 258, El Axhurri në librin “Esh Sheria”: f. 97, El Lalikai: 2/319, etj.

 

 

 

Zbritja e Allahut të Lartëmadhëruar,

 

Ardhja dhe Afrimi i Tij

 

 

 

Dijetarët e Hadithit pohojnë se Allahu i Lartësuar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë, pa e krahasuar Zbritjen e Tij me zbritjen e krijesave, pa e përngjasuar dhe pa e përfytyruar, por pohojnë atë që ka pohuar i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe nuk e tejkalojnë atë. Ata e marrin atë që thotë lajmi i saktë (Kurani apo Suneti) në lidhje me Cilësitë e Allahut, në kuptimin e drejtpërdrejtë të tyre, ndërsa njohjen e plotë të formës dhe të vërtetës së tyre, ata ia lënë Allahut të Madhëruar, në dijen e Tij gjithpërfshirëse.

 

 

 

Ata pohojnë gjithashtu atë që ka zbritur Allahu i Lartësuar, në Librin e Tij, për Ardhjen e Allahut dhe Afrimin e Tij tek krijesat e Tij, siç thotë në Fjalën e Tij:

 

 

 

“A mos presin atëherë për ndonjë gjë tjetër veçse t’u vijë Allahu në hijen e reve dhe melekët?” [El Bekare: 210].

 

 

 

Gjithshtu thotë:

 

 

 

“Dhe vjen Zoti yt e melekët radhë-radhë.” [El Fexhr: 22].

 

 

 

Kam lexuar në një letër të Ebu Bekër El Ismaili, të cilën ia dërgonte banorëve të Xhijlanit dhe thoshte: Allahu i Lartësuar zbret në qiellin e dynjasë, siç thuhet në Hadithin e saktë të të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe në Fjalën e Allahut të Lartësuar që thotë:

 

 

 

“A mos presin atëherë për ndonjë gjë tjetër veçse t’u vijë Allahu në hijen e reve dhe melekët?” [El Bekare: 210].

 

 

 

Dhe në Fjalën e Allahut:

 

 

 

“Dhe vjen Zoti yt me melekët radhë-radhë.” [El Fexhr: 22].

 

 

 

Ne besojmë në të gjitha këto ashtu siç kanë ardhur, pa i përshkruar ato, sepse nëse Allahu do të kishte dashur të na e sqaronte formën e tyre, atëherë do ta kishte bërë këtë dhe atëherë ne do të qëndronim te ajo që do të thoshte Ai. Ne nuk bëjmë si ai që përngjason (Cilësitë e Allahut me ato të krijesave) sepse jemi të urdhëruar për këtë në Fjalën e Allahut të Lartësuar, i Cili thotë:

 

 

 

“Është Ai i Cili të ka zbritur ty (O Muhamed!) Librin. Në të ka Vargje plotësisht të qarta të cilat janë themelet e Librit (urdhërat dhe ndalesat) dhe Vargje të tjera jo krejt të qarta (për t’u kuptuar nga njerëzit). Kështu, sa për ata, në zemrat e të cilëve ka largim nga e vërteta, ata ndjekin atë që nuk është plotësisht e qartë, duke kërkuar fitneh (trazira etj.) dhe duke kërkuar për kuptimet e fshehta, por askush nuk i di kuptimet e fshehta përveç Allahut. Dhe ata që janë plotësisht të vendosur në dije, thonë: Ne besojmë në të; i tëri (ajetet e qarta e të paqarta) është nga Zoti ynë. Por nuk marrin mësim, veçse ata që janë të brumosur me mendje të shëndoshë.” [Al Imran: 7].

 

 

 

Na ka treguar Ebu Bekër ibën Zekerija Esh Shejbani, se ka dëgjuar Ebu Hamid ibën esh Sharki të thotë: Kam dëgjuar Hamdan As Selmij dhe Ebu Daud El Haffaf të thonë: Kemi dëgjuar Is’hak ibën Ibrahim el Handhali të thotë: Më ka thënë princ Abdullah ibën Tahir: O Ebu Jakub! Në lidhje me Hadithin që ti tregon prej të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “Zoti ynë zbret ç’do natë në qiellin e dynjasë.”[1] Si zbret Allahu? Thotë: Thashë: Allahu e forcoftë princin! Nuk thuhet për Allahun “Si?”. Por Ai zbret pa ndonjë mënyrë që njohim ne![2]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Jakub Is’hak ibën Ibrahim, i drejti, se gjykatës Mahbub ibën Abdurrahman u ka thënë: Më ka treguar gjyshi im, Ebu Bekër Muhamed ibën Ahmed ibën Mahbub, se Ahmed ibën Hamavejh ka thënë: Na ka treguar Ebu Abdurrahman El Atekij, se Muhamed ibën Selam u ka thënë: Pyeta Abdullah ibën el Mubarek për zbritjen e Allahut në natën e mezit të muajit Shaban dhe Abdullahi tha: O ti i pafuqishëm! Ai zbret çdo natë (dhe jo vetëm në mes të Shabanit). Një prej të pranishmëve tha: O Ebu Abdurrahman! Si zbret Allahu? A nuk ngel bosh ai vend atëherë? Abdullahi tha:

 

 

 

“Zbret si të dojë.”[3]

 

 

 

Në një transmetim tjetër të kësaj historie thuhet se Abdullah ibën Mubarek i tha atij burrit: “Nëse të vjen një Hadith nga i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), nënshtroju atij!”

 

 

 

Kam dëgjuar hafiz El Hakim Ebu Abdullah të thotë: Kam dëgjuar Ebu Zekerija Jahja ibën Muhamed el Anberi të thotë: Kam dëgjuar Ibrahim ibën ebi Talib të thotë: Kam dëgjuar Ahmed ibën Seid ibën Ibrahim Ebu Abdullah er Rabati të thotë:

 

 

 

“Kam prezentuar një tubim të princit Abdullah ibën Tahir, në të cilin prezentoi edhe Is’hak ibën Ibrahim –d.m.th. ibën Rahavejh- i cili u pyet për Hadithin e zbritjes, nëse është i saktë apo jo?

 

 

 

– Ai tha: Po.

 

 

 

– Atëherë një oficer i Abdullahit i tha atij: O Ebu Jakub! A pretendon se Allahu zbret çdo natë?

 

 

 

– Ai tha: Po.

 

 

 

– Oficeri tha: Atëherë si zbret?

 

 

 

– Is’haku i tha atij: Poho që Allahu është lart (beso që Allahu qëndron mbi Arshin e tij që është mbi shtatë qiejt!) dhe atëherë do të të përshkruaj se si zbret!

 

 

 

– Ai tha: E pohoj që Allahu është lart.

 

 

 

– Atëherë Is’haku tha: Allahu i Lartësuar thotë:

 

 

 

“Dhe vjen Zoti yt me melekët radhë-radhë.” [El Fexhr: 22].

 

 

 

– Princi Abdullah tha: O Ebu Jakub! Por kjo është në Ditën e Kijametit?

 

 

 

– Is’haku tha: Allahu e forcoftë princin! Atëherë çfarë e pengon Atë që vjen në Ditën e Kijametit, të vijë edhe sot?!”

 

 

 

Hadithi i zbritjes së Allahut çdo natë në qiellin e dynjasë, është Hadith i rënë dakord unanimisht për saktësinë e tij. Ai gjendet në dy Sahihat e Buhariut dhe Muslimit nga transmetimi i Malik ibën Enesit, nga Zuhriu, nga El Agurri dhe Ebu Selemeh; nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!).

 

 

 

Na ka treguar Ebu Ali Zahir ibën Ahmed, se Ebu Is’hak Ibrahim ibën Abdusamed ka thënë: Na ka treguar Ebu Musab, se Maliki u ka treguar…

 

 

 

(ح)[4] Dhe na ka treguar Ebu Bekër ibën Zekerija, se Ebu Hatim Mekij ibën Abdan ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën Jahja, ka thënë: Prej atyre që kam lexuar në prani të ibën Nafiut është Hadithi që transmeton Mutavifi nga Maliku…

 

 

 

(ح) Dhe na ka treguar Ebu Bekër ibën Zekerija: Më ka treguar Ebu el Kasim Ubejdullah ibën Ibrahim ibën Bakuvejh: Na ka treguar Jahja ibën Muhamed: Na ka treguar Jahja ibën Jahja, ka thënë: Kam lexuar në prani të Malikut: Nga ibën Shihab ez Zuhrij: Nga Ebi Abdullah el Agurri dhe Ebi Selemeh: Nga Ebu Hurejra (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Zoti ynë i Lartëmadhëruar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë, në një të tretën e fundit të saj (natës) dhe thotë: A ka ndonjë që më lutet, ashtuqë Unë t’i përgjigjem atij? A ka ndonjë që kërkon prej Meje, ashtuqë Unë t’i jap atij? A ka ndonjë që më kërkon falje Mua, ashtuqë Unë ta fal atë?”[5]

 

 

 

Ky Hadith ka rrugë të shumta nga Ebi Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!):

 

 

 

Atë e ka transmetuar gjithashtu El Euzai: Nga Jahja ibën ebi Kethir: Nga Ebi Selemeh: Nga Ebi Hurejra.[6]

 

 

 

(ح) E ka transmetuar gjithashtu Jezid ibën Harun dhe dijetarë të tjerë nga Muhamed ibën Amër: Nga Ebi Selemeh: Nga Ebi Hurejra.[7]

 

 

 

E ka transmetuar gjithashtu Maliku, nga ez Zuhri: Nga El Earaxh: Nga Ebi Hurejra.[8]

 

 

 

E transmeton gjithashtu Maliku nga Ez Zuhri: Nga Seid ibën el Musejjib: Nga Ebi Hurejra.

 

 

 

Dhe e transmeton Ubejdullah ibën Umer: Nga Seid ibën Ebi Seid el Makberi: Nga Ebi Hurejra.

 

 

 

Dhe Abdul Eala ibën ebi el Mesavir dhe Beshir ibën Sulejman: Nga Ebi Hazim: Nga Ebi Hurejra.

 

 

 

Ky Hadith është transmetuar gjithashtu nga rrugë tjetër përveç Ebu Hurejrës (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!):

 

 

 

Atë e ka transmetuar Nafi’ ibën Xhubejr ibën Mat’am: Nga babai i tij.[9]

 

 

 

Dhe Musa ibën Ukbeh: Nga Is’hak ibën Jahja: Nga Ubadetu ibën As Samit.[10]

 

 

 

Dhe Abdurrahman ibën Keab ibën Malik: Nga Xhabir ibën Abdullah.[11]

 

 

 

Dhe Ubejdilah ibën Rafi’: Nga Ali ibën Ebi Talib.[12]

 

 

 

Dhe Sheriku: Nga Ebi Is’hak: Nga Ebi el Ahvas: Nga Abdullah ibën Mes’ud.[13]

 

 

 

Dhe Muhamed ibën Keab: Nga Fadaletu ibën Ubejd: Nga Ebi Darda.[14]

 

 

 

Dhe Ebu Zubejri: Nga Xhabiri.[15]

 

 

 

Dhe Seid ibën Xhubejr: Nga Ibën Abasi.[16]

 

 

 

Dhe nga nëna e besimtarëve Aisha dhe Umu Selemeh (Allahu qoftë i kënaqur prej tyre!).[17]

 

 

 

Të gjitha këto rrugë janë të nxjerra me zinxhirin e transmetuesëve të tyre në librin tonë të madh të njohur me emrin “El Intisar” (Triumfi).[18]

 

 

 

Në transmetimin e El Euzait thuhet: Nga Jahja ibën Ebi Kethir: Nga Ebi Selemeh: Nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), transmetohet se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Kur kalon gjysma e natës apo një e treta e saj, Allahu zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: A ka ndonjë kërkues, që t’i jepet? A ka ndonjë lutës, që ti dëgjohet lutja e tij? A ka ndonjë kërkues faljeje, që t’i falet atij? Derisa të shpërthejë drita e mëngjesit.”[19]

 

 

 

Ndërsa në transmetimin e Seid ibën Merxhaneh: Nga Ebi Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), ka ardhur një shtesë nga fundi i Hadithit, që thotë:

 

 

 

“Pastaj shtrin Duart e Tij dhe thotë: Kush është ai që më jep borxh (jep lëmoshë, falet etj.), nga i cili nuk varfërohet dhe as nuk i bëhet padrejtësi?”[20]

 

 

 

Në transmetimin e Ebi Hazim: Nga Ebi Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) ka ardhur se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Allahu zbret në qiellin e dynjasë, në një të tretën e fundit të natës dhe thërret: A ka ndonjë që kërkon, ashtu që t’i jap atij? A ka ndonjë që kërkon falje, që t’ia fal atij? Nuk ngel gjë me shpirt veçse e di (e dëgjon) këtë, përveç dy botëve të njerëzve dhe xhinëve! Kjo është në kohën kur këndojnë gjelat, pëllasin gomerët dhe lehin qentë.”[21]

 

 

 

Në transmetimin e Musa ibën Ukbeh: Nga Is’hak ibën Jahja: Nga Ubadeh ibën As Samit, gjendet një shtesë e mirë.

 

 

 

Atë shtesë na e ka treguar Ebu Jeala Hamzah ibën Abdul Aziz El Mehlebi: Ka treguar Abdullah ibën Muhamed er Razi: Ka treguar Ebu Uthman Muhamed ibën Uthman ibën Ebi Suejd: Na ka thënë Abdurrahman (ka për qëllim Ibnul Mubarek): Na ka treguar Fudajl ibën Sulejman: Nga Musa ibën Ukbeh: Nga Is’hak ibën Jahja: Nga Ubadeh ibën As Samit (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), se ka thënë: I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Allahu i Lartëmadhëruar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë, në kohën kur ka ngelur edhe një e treta e natës dhe thotë: A nuk ka ndonjë prej robërve të Mi, të më lutet, ashtu që t’i përgjigjem lutjes së tij? A nuk ka ndonjë që i ka bërë padrejtësi vetvetes, të më lutet ashtu që t’ia fal atij? A nuk ka ndonjë që i është penguar rrisku, të më lutet, ashtu që t’a furnizoj atë? A nuk ka ndonjë që i është bërë padrejtësi, të më kujtojë Mua, ashtu që t’a ndihmoj atë? A nuk ka ndonjë që vuan, të më lutet, ashtu që t’ia heq vuajtjen e tij?

 

 

 

Vazhdon kështu deri sa të dalë drita, pastaj ngrihet në Kursijin e Tij.”[22]

 

 

 

Po ashtu, ky Hadith gjendet në transmetimin e Ebi ez Zubejr: Nga Xhabiri, nëpërmjet rrugës së Merzuk Ebi Bekër, të cilin e ka nxjerrë Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejme, të shkurtuar.

 

 

 

Dhe nëpërmjet rrugës së Ejubit, nga Ebi ez Zubejr: Nga Xhabiri, të cilin e ka nxjerrë el Hasen ibën Sufjan në Musnedin e tij.

 

 

 

Ndërsa nëpërmjet rrugës së Hisham ed Dustuvai: Nga Ebi Zubejr: Nga Xhabiri, transmetohet se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Natën e Arafatit, Allahu zbret në qiellin e dynjasë dhe mburret me banorët e tokës te banorët e qiellit duke thënë: Shihini robërit e Mi të pakrehur e të pluhurosur, që presin kurban! Ata kanë ardhur prej çdo vendi (të afërm e të largët) duke shpresuar që Unë t’i mëshiroj ata, duke qenë se ata nuk e kanë parë dënimin Tim. Nuk është parë ditë në të cilën lirohen njerëzit nga Zjarri më shumë se në ditën e Arafatit.”[23]

 

 

 

Hisham ed Dustuvai transmeton nga Jahja ibën Ebi Kethir: Nga Hilal ibën Ebi Mejmuneh: Nga Atai ibën Jesar: Nga Rufaah el Xhuhenij, se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Kur kalon një e treta e natës, ose gjysma apo dy të tretat e saj, Allahu zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: Tani nuk pyes ndonjë tjetër për robërit e Mi. Kush është ai që më kërkon falje, ashtuqë t’ia fal atij? Kush më kërkon diçka, ashtuqë t’ia jap atë? Deri sa shpërthen drita.”[24]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Muhamed el Muhlidi: Më ka treguar Ebu Abas As Seraxh: Na ka terguar Muhamed ibën Jahja: Na ka treguar Ubejdilah ibën Musa: Nga Israil (ibën Junus): Nga Ebi Is’hak: Nga Ebi Muslim el Agurri, se ka thënë: Ebu Seidi dhe Ebu Hurejra kanë dalë dëshmitarë të të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe unë dal dëshmitar i tyre, se ata të dy kanë dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) të thotë:

 

 

 

“Allahu pret sa të kalojë një e treta e parë e natës, pastaj zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: A ka ndonjë mëkatar? A ka ndonjë që kërkon falje? A ka ndonjë që më kërkon (diçka)? A ka ndonjë që më lutet? Deri sa të lindë dielli.”[25]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Muhamed el Muhlidi: Na ka treguar Ebu el Abas eth Thekafi: Na ka treguar el Hasen ibën es Sabah: Na ka treguar Shebabeh ibën Suvar: Nga Junus ibën Ebi Is’hak: Nga Ebi Muslim el Aguri se ka thënë: Dal dëshmitar për Ebi Seidin dhe Ebi Hurejrën, se ata të dy kanë thënë: Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

” Allahu pret deri sa të vijë një e treta e natës, pastaj zbret te ky qiell dhe urdhëron dyert e tij që të hapen. Pastaj thotë: A ka ndonjë që më kërkon, ashtu që t’i jap atij? A ka ndonjë që më lutet, ashtu që t’i përgjigjem lutjes së tij? A ka ndonjë që më kërkon falje, ashtu që t’ia fal atij? A ka ndonjë që është zënë ngushtë, ashtu që t’a ç’liroj atë? A ka ndonjë që më kërkon ndihmë, ashtu që t’a ndihmoj atë? Vazhdon në këtë gjëndje derisa të dalë drita, në çdo natë të dynjasë.[26]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Muhamed ibën el Muhlidi: Na ka treguar Ebu el Abas –eth Thekafi-: Na ka treguar Muxhahid ibën Musa dhe Fadël ibën Sehël: Na ka treguar Jezid ibën Harun: Na ka treguar Sheriku: Nga Ebi Is’hak: Nga el Aguri, se ai ka dëshmuar për Ebu Hurejrën dhe Ebu Seidin, se ata kanë dëshmuar për të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), se ai ka thënë:

 

 

 

“Kur vjen një e treta e natës, I Lartëmadhëruari zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: A ka ndonjë që kërkon falje, ashtu që t’i falet atij? A ka ndonjë që kërkon, ashtu që t’i jepet ajo? A ka ndonjë që kërkon të pendohet, ashtu që t’i pranohet pendimi?”[27]

 

 

 

Na ka treguar shejh Ebu Mensur ibën Himshad: Na ka treguar Ebu Ali Ismail ibën Muhamed es Sifar në Bagdad: Na ka treguar Ebu Mensur er Ramadi: Na ka treguar Abdurrazaku: Më ka treguar Meamar: Nga Suhejl ibën Ebi Salih: Nga babai i tij: Nga Ebi Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Allahu i Lartësuar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë dhe thotë: Unë jam Mbreti! Unë jam Mbreti! Unë jam Mbreti! Kush është ai që më kërkon, ashtu që t’i jap? Kush është ai që më lutet, ashtu që t’i përgjigjem lutjes së tij? Kush është ai që më kërkon falje, ashtu që ta fal atë? Vazhdon kështu, deri sa të dalë drita e mëngjesit.”[28]

 

 

 

Kam dëgjuar profesor Ebu Mensur, menjëherë pasi na e diktoi këtë Hadith, të thotë: Është pyetur Ebu Hanife për këtë Hadith (se si zbret?) dhe ai tha: “Zbret pa ndonjë formë (që njohim).”[29]

 

 

 

Dikush tjetër ka thënë: Zbret ashtu si i përket Madhështisë së Tij, pa ndonjë formë dhe pa i ngjarë Zbritja e Tij, zbritjes së krijesave të Tij, të cilat mbushin një vend dhe lënë bosh një tjetër (kur zbresin nga një vend në tjetrin), sepse Ai, i Lartëmadhëruari është i Pastër dhe i Lartë nga të qënurit e Cilësive të Tij, si ato të krijesave. Ashtu si edhe është i Pastër nga të qënurit e Vetes (Qënies) së Tij, si ajo e krijesave.

 

 

 

Kështu, Ardhja e Tij, Afrimi i tij dhe Zbritja e Tij, bëhet në formën dhe mënyrën e cila i përshtatet Cilësive të Madhështisë së Tij, duke mos i përngjarë atyre të krijesave dhe pa pyetur “Si?”.[30]

 

 

 

Imam Ebu Bekër Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh, në librin e tij “Teuhidi” thotë: Tema e njoftimeve (Haditheve) me zinxhir të saktë transmetuesish, të cilat i kanë transmetuar dijetarët e Hixhazit dhe Irakut, në lidhje me zbritjen e Allahut në qiellin e dynjasë, në çdo natë, pa përshkruar mënyrën e zbritjes, por duke e miratuar zbritjen. (Thotë): Ne dëshmojmë me dëshminë e atij që pohon me gjuhën e tij, që beson me zemrën e tij dhe që është i bindur për atë që thuhet në këto njoftime (Hadithe) për zbritjen (e Allahut në qiellin e dynjasë), duke mos e përshkruar mënyrën e saj (zbritjes), sepse i Dërguari ynë, Muhamedi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) nuk na e ka përshkruar mënyrën e zbritjes së Krijuesit tonë në qiellin e dynjasë, por na ka mësuar se Ai zbret. Dhe sigurisht që Allahu i Lartësuar e ka ngarkuar të Dërguarin e Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), që t’u sqarojë muslimanëve çdo gjë që ata kanë nevojë ta dinë prej çështjeve të Fesë së tyre.

 

 

 

Ne besojmë atë që thuhet në këto lajme për zbritjen (e Allahut) pa e përshkruar atë me ndonjë mënyrë apo formë të caktuar, sepse i Dërguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) nuk na e ka përshkruar neve mënyrën e zbritjes.”[31]

 

 

 

Na ka treguar hafiz el Hakim ibën Ebu Abdullah: Na ka treguar Ebu Muhamed es Sajdelani: Na ka treguar Ali ibën el Husejn ibën el Xhundi: Na ka treguar Ahmed ibën Salih El Misri: Na ka treguar Ibën Vehbi: Më ka treguar Mahrame ibën Bekir: Nga babai i tij…

 

 

 

(ح) Na ka treguar gjithashtu el Hakim: Na ka treguar Muhamed ibën Jakub el Esam: Na ka treguar Ibrahim Ibën Munkidh: Na ka treguar ibën Vehbi: Nga Mahrameh ibën Bekir, se babai i tij ka thënë: Kam dëgjuar Muhamed ibën el Munkedir të thotë se ka dëgjuar Umu Selemen, gruan e të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) të thotë:

 

 

 

“Nuk ka ditë më të mirë se ajo ditë në të cilën Allahu zbret në qiellin e dynjasë!” Thanë: E cila është ajo ditë? Tha: “Dita e Arafatit.”[32]

 

 

 

Aisha (Allahu qoftë i kënaqur prej saj!) tregon se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Allahu i Lartësuar zbret në mes të muajit Shaban, në qiellin e dynjasë. Zbret natën deri në fund të ditës tjetër dhe shpëton nga Zjarri aq muslimanë sa qime ka këlyshi i qenit, cakton se kush do të bëjë Haxhin, zbret rrizqet e vitit dhe nuk lë askënd pa falur përveç ndonjë idhujtari, ndonjë që ka prerë lidhjet farefisnore, ndonjë që nuk respekton prindërit dhe ndonjë që transporton fjalët.”[33]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Tahir ibën Huzejmeh: Më ka treguar gjyshi im, imami (Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh): Na ka treguar El Hasen ibën Muhamed ez Zeaferani: Na ka treguar Ismail ibën Uljeh: Nga Hisham ibën Ed Dustuvai…

 

 

 

(ح) Imami (Muhamed ibën Is’hak) ka thënë: Dhe na ka treguar ez Zeaferani: Na ka treguar Abdullah ibën Bekër es Sehmi: Na ka treguar Hisham ed Dustuvai.

 

 

 

Na ka treguar gjithashtu ez Zeaferani: Na ka treguar Jezid –ibën Harun-: Më ka treguar ed Dustuvai…

 

 

 

(ح) Dhe na ka treguar Muhamed ibën Abdullah ibën Mejmun, në Skenderi: Na ka treguar El Uelid, nga el Euzai.

 

 

 

Të gjithë këta transmetojnë nga Jahja ibën Ebi Kethir: Nga Ata’ ibën Jesar: Më ka treguar Rufaah ibën Urabeh el Xhuhenij…

 

 

 

(ح) Imami thotë: Na ka treguar gjithashtu Ebu Hashim Zijad ibën Ejub: Na ka treguar Mubeshir ibën Ismail el Halebi: Nga El Euzai: Më ka treguar Jahja ibën Ebi Kethir: Më ka treguar Hilal ibën Ebi Mejmuneh: Nga Atai ibën Jesar: Më ka treguar Rufaah ibën Urabeh el Xhuhenij, ka thënë:

 

 

 

U kthyem nga Meka (në Medine) me të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe njerëzit filluan ti marrin atij leje (për të shkuar te familjet e tyre). Ai po u jepte leje atyre, pastaj tha:

 

 

 

“Çfarë e gjeti pemën që u plasarit! A është ai që ndjek të Dërguarin e Allahut, më i urrejtur tek ju, se ai tjetri (që nuk e ndjek)?!”

 

 

 

Pas kësaj nuk shihje njeri që të mos qante, ndërsa Ebu Bekër es Sidiku (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) tha: Ai që të kërkon leje pas kësaj fjale është i pamend.

 

 

 

Atëherë, i Dërguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) u ngrit, falenderoi Allahun dhe e Lavdëroi Atë, pastaj u betua ashtu si betohej gjithnjë:

 

 

 

“Pasha Atë në Dorën e të Cilit është shpirti im! Dëshmoj te Allahu se nuk ka ndonjë prej jush që beson Allahun dhe Ditën e Fundit, si dhe nuk e tepron (por është i mesëm në shpenzime e çdo gjë), veçse do të futet në Xhenet. Zoti im më ka premtuar se do të fusë në Xhenet, prej popullit tim, shtatëdhjetë mijë pa llogari dhe pa dënim, ndërsa unë shpresoj që të mos hyni në të, derisa të zotoheni dhe ta mbani zotimin! Atëherë edhe gratë e pasardhësit tuaj të cilët punojnë të mira, vendbanimet tuaja do të jenë në Xhenet.”

 

 

 

Pastaj ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha:

 

 

 

“Kur kalon mesi i natës (apo ka thënë: një e treta e saj), Allahu zbret në qiellin e dunjasë dhe thotë: Nuk pyes për robërit e Mi tjetërkënd; Kush është ai që më kërkon, ashtu që t’i jap? Kush është ai që më lutet, ashtu që t’i përgjigjem lutjes së tij? Kush është ai që më kërkon falje, ashtu që ta fal atë? (Vazhdon kështu) Deri sa të shpërthejë drita.”[34]

 

 

 

Kjo është shprehja e transmetimit të El Uelid.

 

 

 

[1] Këtë Hadith, autori do ta përmendë të plotë më pas.

 

 

 

[2] Këtë histori e ka nxjerrë Ebu Ismail el Heravi në librin “Përçmimi i filozofisë dhe pasuesëve të saj” dhe Bejhakiu në librin “Emrat dhe Cilësitë e Allahut”.

 

 

 

[3] E ka nxjerrë Bejhakiu, në librin “Emrat dhe Cilësitë e Allahut”.

 

 

 

[4] Gërma (ح) tek dijetarët e Hadithit është inecial që do të thotë se ky Hadith ka ardhur me disa rrugë të cilat bashkohen te transmetuesi që është para kësaj shenje.

 

 

 

[5] E transmeton Buhariu në kapitullin e “Et Tehexhud”, Mulimi në kapitullin “Namazi i natës” e të tjerë; nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!).

 

 

 

[6] Përmendja e kësaj rruge do të vijë së shpejti.

 

 

 

[7] Këtë rrugë transmetimi e ka nxjerrë imam Ahmedi në Musnedin e tij, Ed Darimi dhe Darakutni.

 

 

 

[8] Darakutni ka nxjerrë në kapitullin e “Zbritjes” shumë rrugë nga Ebu Hurejra, por jo këtë rrugë nga el Earaxh, apo nga Seid ibën Musejjib, siç thotë autori.

 

 

 

[9] Këtë rrugë e ka nxjerrë imam Ahmedi në Musnedin e tij.

 

 

 

[10] Përmendja e kësaj rruge do të vijë së afërmi.

 

 

 

[11] Këtë rrugë e ka nxjerrë Darakutni në kapitullin e Zbritjes.

 

 

 

[12] Këtë rrugë e ka nxjerrë Ed Darimi në “As Sunen”, Darakutni në kapitullin e Zbritjes dhe el Lalikai në “Sqarimi i bazave të Akides së Ehli Sunetit dhe Xhematit”.

 

 

 

[13] Nuk kam gjetur kënd ta ketë nxjerrë këtë rrugë nga Abdullah ibën Mesudi (radiallahu anhu), por e ka nxjerrë nga ai me rrugë tjetër, imam Ahmedi në Musnedin e tij dhe el Lalikai, në Bazat e Akides së Ehli Sunetit.

 

 

 

[14] Këtë rrugë e ka nxjerrë ed Darimi, Ibën Huzejme, Darakutni dhe Ebu Kasim el Lalikai.

 

 

 

[15] Kjo rrugë do të përmendet së shpejti.

 

 

 

[16] Këtë rrugë nga Ibën Abasi (meukuf), e ka nxjerrë Ibën Ebi Asim, në librin “As Suneh”, ed Darimi dhe el Lalikai.

 

 

 

[17] Përmendja e këtyre dy rrugëve do të vijë së shpejti .

 

 

 

[18] Këtë libër të autorit nuk e kam gjetur as të botuar dhe as si dorëshkrim.

 

 

 

[19] E transmeton Muslimi në Sahihun e tij, kapitulli “Namazi i natës”.

 

 

 

[20] E transmeton Muslimi në Sahihun e tij, kapitulli “Namazi i natës”.

 

 

 

[21] Fillimin e Hadithit deri te fjala (…që t’ia fal atij?) e ka nxjerrë imam Ahmedi në Musned, ed Darimi dhe el Axhurri: Nga Nafi’ ibën Xhubejr ibën Mat’am: Nga babai i tij; por pa shtesën: (në një të tretën e fundit të natës).

 

 

 

Ndërsa pjesës së fundit të Hadithit (nuk ngel gjë me shpirt…) deri në fund, nuk i kam gjetur rrugë transmetimi.

 

 

 

[22] E ka nxjerrë el Axhurri, por pa fjalinë (pastaj ngrihet në Kursijin e Tij). E ka përmendur gjithashtu el Hejthemi dhe ka thënë: E ka transmetuar et Taberani në “El Kebir” dhe në “El Eusat”, dhe ka thënë: Jahja ibën Is’hak nuk ka dëgjuar gjë nga Ubadeh dhe prej tij nuk ka transmetuar veçse Musa ibën Ukbeh. Ndërsa transmetuesit e tjerë të Hadithit janë transmetues të dy Sahijhave të Buhariut dhe Muslimit.

 

 

 

[23] E ka nxjerrë Ibën Hibbani në Sahihun e tij.

 

 

 

[24] E ka nxjerrë Ibën Maxheh, ed Darimi, el Axhurri, Ibën Huzejme etj.

 

 

 

[25] E transmeton Muslimi, me shprehjen (deri sa të shpërthejë mëngjesi) dhe pa përmendur shprehjen (A ka ndonjë mëkatar?). E transmeton gjithashtu Ahmedi duke e theksuar fjalën (A ka ndonjë mëkatar) dhe duke shtuar (A ka ndonjë që do të pendohet?).

 

 

 

[26] E transmeton ed Darakutni në librin “Zbritja”, por në fund të tij shtohet (Pastaj ngjitet në qiell).

 

 

 

[27] E transmeton Muslimi dhe el Axhurri.

 

 

 

[28] E transmeton Muslimi.

 

 

 

[29] Është marrë kjo fjalë e Ebu Hanifes (Allahu e mëshiroftë!), në librin “Sherh el Fikh el Ekber” të vetë atij.

 

 

 

[30] Këtë fjalë e ka përmendur Bejhakiu në librin “El Esmai ues Sifatu” dhe thotë: E kam lexuar këtë fjalë me shkrimin e vetë autorit në librin “Ed Deavat”, por unë (recensori dhe studiuesi) këtë libër nuk e kam gjetur.

 

 

 

[31] Marrë nga libri “Teuhidi dhe pohimi i Cilësive të Allahut të Madhëruar” i Ibën Huzejmes.

 

 

 

[32] E ka nxjerrë Ed Darimi, Darakutni dhe el Lalikai.

 

 

 

[33] Fillimin e këtij Hadithi e transmeton Tirmidhiu, Ibën Maxheh, Ahmedi, Darakutni dhe El Lalikai. Ndërsa pjesën tjetër të Hadithit, që nga fjala (…deri në fund të ditës tjetër) e deri në fund, nuk e kam gjetur në mesin e këtyre transmetimeve (të burimeve të lartëpërmendur).

 

 

 

[34] E ka nxjerrë Ibën Huzejmeh në librin “Teuhidi”, Imam Ahmedi në “Musned”, Et Tajalisi në “Musned”, Darakutni në librin e Zbritjes.

 

 

 

E ka nxjerrë gjithashtu El Axhurri, në librin “Esh Sheri’ah”, por të shkurtuar.

 

 

 

Cilësitë e Allahut të Lartësuar

 

nuk i përngjajnë atyre të krijesave

 

Dijetari i Islamit[1] thotë: Them:

 

 

 

Përderisa njoftimi (Hadithi) i Zbritjes është i saktë nga i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), atëherë pasuesit e Sunetit e pohuan atë, e pranuan dhe e aprovuan atë, ashtu si ka thënë i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ata kanë besuar se Zbritja e Allahut nuk është e ngjashme me atë të krijesave të Tij dhe nuk kanë kërkuar për mënyrën e saj, sepse nuk ka absolutisht rrugë për ta njohur atë.

 

 

 

Ata e njohën, e aprovuan dhe besuan se Cilësitë e Allahut të Madhëruar nuk i ngjajnë cilësive të krijesave, ashtu si dhe Qënia e Lartë e Tij, nuk i ngjan qënies së krijesave.

 

 

 

I Lartë është Allahu nga ajo që thonë krahasuesit dhe refuzuesit (e Cilësive të Tij), shumë, shumë i Lartë! Dhe i mallkoftë ata me mallkim të madh!

 

 

 

Kam lexuar në një shkrim të Ebi Abdullah ibën Ebi Hafs el Buhari[2], i cili ka qenë dijetari i Buharës në kohën e tij, pa e tepruar. Ky Ebu Hafsa ka qenë prej nxënësve të mëdhenj të Muhamed ibën Hasen Shejbanit[3]. Ebu Abdullahi, kam për qëllim Ibën Ebi Hafs, thotë: Abdullah ibën Uthman, Abdani, shejhu i Mervit, thotë: Kam dëgjuar Muhamed ibën Hasen Esh Shejbani të thotë: Ka thënë Hamad ibën Ebi Hanife (i biri i Ebu Hanifes): U themi të tillëve si këta (ka për qëllim refuzuesit e Cilësive si xhehmijet etj.):

 

 

 

A e keni lexuar Fjalën e Allahut:

 

 

 

“Dhe vjen Zoti yt me melekët radhë-radhë.” [El Fexhr: 22].

 

 

 

Dhe Fjalën e Allahut:

 

 

 

“A mos presin atëherë për ndonjë gjë tjetër veçse t’u vijë Allahu në hijen e reve dhe melekët?” [El Bekare: 210].

 

 

 

A vjen Zoti ynë ashtu si ka thënë, apo jo? Dhe a vijnë melekët radhë-radhë, apo jo?

 

 

 

Ata thonë: Sa për melekët, ata vijnë radhë-radhë, ndërsa për Allahun, ne nuk e dimë se çfarë është për qëllim me ajetin dhe nuk e dimë se si vjen!

 

 

 

U themi atyre: Ne nuk iu kemi ngarkuar ju që të mësoni se si vjen, por iu ngarkojmë juve të besoni se Ai vjen. Nëse ndokush do të refuzonte ardhjen e melekëve radhë-radhë, çfarë do të ishte për ju?

 

 

 

Ata thonë: Ai është kafir dhe përgënjeshtrues.

 

 

 

Atëherë u themi: Po ashtu, edhe ai që refuzon se Allahu i Madhëruar vjen, është kafir, përgënjeshtrues.

 

 

 

Gjithashtu Ebu Abdullah ibën Ebi Hafs në librin e tij[4] thotë: Ibrahim ibën el Eshath ka thënë: Kam dëgjuar El Fudajl ibën Ijad të thotë:

 

 

 

“Nëse xhehmiu (refuzuesi i Cilësive të Allahut) të thotë: Unë nuk besoj te ai Zot që del dhe e lë bosh vendin i Tij, atëherë ti thuaji: Unë besoj në Atë Zot që bën ç’të dojë!”[5]

 

 

 

Pasimi i Sunetit dhe lënia e bidatit

 

 

 

Jezid ibën Harun, në tubimin e tij ka transmetuar një Hadith për ëndërrat, të Ismail ibën Ebi Halid: Nga Kajs ibën Ebi Hazim: Nga Xherir ibën Abdullah (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Ju do t’a shihni Zotin tuaj, ashtu siç shihni hënën kur është e plotë”[6]

 

 

 

– Një burrë prej të pranishmëve i tha atij: O Ebu Halid! Cili është kuptimi i këtij Hadithi?

 

 

 

– Ai u nxeh dhe ktheu kurrizin, pastaj tha: “Ti i ngjan shumë Sabigut[7] dhe ke nevojë për atë që u bë me të. Mjer ti! E kush mund t’a dijë se si do të bëhet kjo! Dhe kujt i lejohet që ta tejkalojë këtë fjalë me të cilën ka ardhur Hadithi, apo të flasë për të me fjalë nga vetja e tij, përveç atij që i ka ikur mendja dhe që e nënçmon Fenë e tij?

 

 

 

Kur dëgjoni thënien e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), atëherë pasojeni atë dhe mos shtoni mbi të. Nëse ju do ta ndiqni atë dhe nuk do ta diskutoni, atëherë do të shpëtoni, por nëse nuk e bëni këtë, atëherë do të shkatërroheni.”

 

 

 

Ndërsa historia e Sabigut, në të cilën Jezid ibën Haruni i tha pyetësit: “Ti i ngjan shumë Sabigut dhe ke nevojë për atë që u bë me të!”, atë e transmeton Jahja ibën Seid: Nga Seid ibën el Musejjib, se Sabig et Temimi vjen te prijësi i besimtarëve, Umer ibën El Hattab (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) dhe i thotë: O prijësi i besimtarëve! Më trego për ajetin: “Betohem për erërat që shpërndajnë pluhur!” [Dharijat: 1].

 

 

 

– Umeri tha: Ato janë erërat, dhe nëse unë nuk do ta kisha dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ta thoshte këtë, atëherë nuk do ta thoja.

 

 

 

– Ai tha: Më trego për ajetin: “Betohem për ato që mbartin peshë të rëndë uji!” [Dharijat: 2].

 

 

 

– Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) tha: Ato janë retë, dhe nëse unë nuk do ta kisha dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ta thoshte këtë, nuk do ta thoja.

 

 

 

– Ai tha: Më trego për ajetin: “Betohem për shpërndarësit e shiut me Urdhërin e Allahut!” [Dharijat: 4].

 

 

 

– Umeri tha: Ata janë melekët, por nëse unë nuk do ta kisha dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ta thoshte këtë, nuk do ta thoja.

 

 

 

– Ai tha: Më trego për ajetin: “Betohem për ato që notojnë lehtë e qetë!” [Dharijat: 3].

 

 

 

– Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) tha: Ato janë anijet, dhe nëse unë nuk do ta kisha dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ta thoshte këtë, nuk do ta thoja.

 

 

 

– Pastaj Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) urdhëroi që të rrihej me kamzhik njëqind goditje dhe e la në një shtëpi derisa iu mbyllën plagët, pastaj e mori përsëri dhe e goditi njëqind kamzhiqe të tjera, pastaj e dërgoi me një karvan të vogël te Ebu Musa el Eshari (në Irak) të cilit i shkroi: Mos e lejo atë që të përziehet me njerëzit!

 

 

 

Vazhdoi kështu disa kohë, derisa erdhi te Ebi Musa dhe u betua shumë herë se ai nuk ka më në veten e tij ato mendime që kishte më parë.

 

 

 

Atëherë Ebu Musa i shkroi Umerit (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) për çështjen e tij dhe ai i ktheu përgjigje: Them se vërtet e ka thënë me sinqeritet, kështu që lëre të lirë të përziehet me njerëzit!”[8]

 

 

 

Transmeton Hamad ibën Zejd: Nga Kutën ibën Keab: Kam dëgjuar një burrë prej beni Ixhël të cilit i thonë Fulan Halid ibën Zur’ah, të tregojë për babanë e tij të ketë thënë:

 

 

 

“E kam parë Sabig ibën Asel në Basra, sikur të ishte deve e zgjebosur, i afrohej grupimeve të ndryshme të njerëzve dhe sa herë që ulej te ndonjë grup që nuk e njihnin, atëherë njerëzit e një grupi tjetër u thoshin: Për të është dhënë urdhëri i prerë (për mos t’iu afruar) i prijësit të besimtarëve.”[9]

 

 

 

Ka transmetuar gjithashtu Hamad ibën Zejd: Nga Jezid ibën Hazim: Nga Sulejman ibën Jesar, se një burrë prej fisit beni Temim, të cilit i thonë Sabig, erdhi në Medine dhe me vete kishte disa libra. Ai filloi të pyeste për ajetet e shumëkuptimta (jo plotëisht të qarta) të Kuranit. Këtë gjë e merr vesh Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) dhe dërgoi që ta sjellin te ai, pastaj bëri gati disa thupra me gunga prej hurme. Kur ai hyn te Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) ky i thotë atij: Kush je ti?

 

 

 

– Ai tha: Unë jam robi i Allahut, Sabigu.

 

 

 

– Umeri tha: Ndërsa unë jam robi i Allahut, Umeri. Pastaj iu vërshua atij duke e goditur me ato thuprat, deri sa e çau atë dhe filloi t’i zbriste gjaku nëpër fytyrë.

 

 

 

– Atëherë ai tha: Mjafton kjo o prijësi i besimtarëve! Sepse unë betohem në Allahun që nuk e kam më në kokë atë që kisha më parë.”[10]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Abdurrahman Muhamed ibën el Husejn ibën Musa es Silmij: Më ka treguar dijetari i fikhut Muhamed ibën Mahmud el Mirvezi: Na ka treguar Muhamed ibën Umejr er Razi: Na ka treguar Ebu Zekerija Jahja ibën Ejub el Alaf et Texhibi, në Egjipt: Na ka treguar Junus ibën Abduleala: Na ka treguar Eshheb ibën Abdulaziz: Kam dëgjuar Malik ibën Enes të thotë: “Largojuni bidateve!”

 

 

 

– Dikush tha: O Ebu Abdullah! E çfarë janë bidatet?

 

 

 

– Ai tha: “Bidatçinjtë janë ata, të cilët flasin në Emrat dhe Cilësitë e Allahut, në Fjalën e Tij, Dijen dhe Fuqinë e Tij. Ata që nuk heshtin në atë që kanë heshtur Sahabet e Tabiinët.”[11]

 

 

 

Na ka treguar Ebu el Husejn Ahmed ibën Muhamed ibën Umer ez Zahid el Hafaf: Më ka treguar fakihu Ebu Naim Abdulmelik ibën Muhamed ibën Udej: Na ka treguar er Rabij ibën Sulejman: Kam dëgjuar Shafiun (Allahu e mëshiroftë!) të thotë:

 

 

 

“Që njeriu ta takojë Zotin e tij dhe të ketë bërë çdo lloj gjynahu përveç shirkut, është më e dashur tek unë se sa ta takojë atë me ndonjë hava (pasion apo imagjinatë të tij)!”[12]

 

 

 

Më ka treguar Ebu Tahir Muhamed ibën el Fadël: Na ka treguar Ebu Amër el Hajeri: Na ka treguar Ebu el Ez’her: Na ka treguar Kubejsah: Na ka treguar Sufjani: Nga Xheafer ibën Burkan, se ka thënë: Një burrë pyeti Umer ibën Abdulaziz, për pasimin e ndonjë dëshire a epshi?

 

 

 

– Ai tha: “Shtrëngo fenë e fëmijëve të shkollës fillore apo të beduinëve[13] dhe harro çdo gjë tjetër përveç kësaj!”

 

 

 

Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah: Na ka treguar Muhamed ibën Jezid: Kam dëgjuar Ebu Jahja el Bezar të thotë: Kam dëgjuar Abas ibën Hamzah të thotë: Kam dëgjuar Ahmed ibën Ebi el Havari të thotë: Kam dëgjuar Sufjan ibën Ujejneh të thotë:

 

 

 

“Çdo gjë me të cilën Allahu ka cilësuar Veten e Tij në Librin e Tij, komentimi i saj është ta lexosh dhe të heshtësh!”[14]

 

 

 

Na ka treguar Ebu el Husejn el Hafaf: Na ka treguar Ebu el Abas Muhamed ibën Is’hak es Seraxh: Na ka treguar Ismail ibën Ebi el Harith: Na ka treguar el Hejthem ibën Harixheh: Kam dëgjuar El Uelid ibën Muslim të thotë: Kam pyetur El Euzain, Sufjanin (Eth Theuri) dhe Malik ibën Enes për këto Hadithe që flasin për Cilësitë e Allahut dhe shikimin tek Ai në Ditën e Kijametit (prej banorëve të Xhenetit)?

 

 

 

– Ata kanë thënë:

 

 

 

“Kalojini ashtu si kanë ardhur (në kuptimin e drejtpërdrejtë), pa pyetur “Si”?”[15]

 

 

 

Imam Ez Zuhri, prijësi i imamëve dhe syri i dijetarëve në kohën e tij, ka thënë:

 

 

 

“Detyra e Allahut është sqarimi, detyra e të Dërguarit është publikimi, ndërsa detyra jonë është nënshtrimi dhe dorëzimi.”[16]

 

 

 

Nga disa prej selefëve ka ardhur fjala: “Rrënjosja e Islamit nuk qëndron veçse duke u dorëzuar plotësisht!”[17]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Tahir ibën Huzejme: Na ka treguar gjyshi im, imam Ebu Bekër Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejme: Na ka treguar Ahmed ibën Nasër: Na ka treguar Ebu Jakub el Hunejni: Na ka treguar Kethir ibën Abdullah el Muzeni: Nga babai i tij: Nga gjyshi i tij, se ka thënë: I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“Kjo Fe ka filluar e huaj (me pak njerëz) dhe do të kthehet e huaj, ashtu si ka filluar. Lum për ata të huajtë?

 

 

 

– Thanë: O i Dërguari i Allahut! Kush janë ata të huajtë?

 

 

 

– Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha: “Ata janë ata, të cilët do të ringjallin Sunetin tim pas meje dhe do t’ua mësojnë atë njerëzve.”[18]

 

 

 

Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah: Kam dëgjuar Ebu Hasen el Kerzi të thotë: Kam dëgjuar Ali ibën Abdulaziz të thotë: Kam dëgjuar Ebu Ubejd el Kasim ibën Selam të thotë:

 

 

 

“Ai që kapet për rrugën e të të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) do të jetë si ai që kap thëngjillin dhe ajo ditë është më e mirë për mua se goditja me shpatë (rënia dëshmor) në Rrugën e Allahut!”[19]

 

 

 

Transmetohet nga El Eamash: Nga Ebi ed Duha: Nga Mesruku, se ky ka thënë: Hymë te Abdullah ibën Mesudi dhe ai tha:

 

 

 

“O ju njerëz! Ai që di diçka, le ta thotë atë, ndërsa ai që nuk di, le të thotë: Allahu e di më së miri, sepse prej diturisë është që kur nuk e di diçka të thuash: Allahu e di. Allahu i Madhëruar i ka thënë të Dërguarit të Tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!):

 

 

 

“Thuaj (O Muhamed!): Unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për të (Kuranin) dhe nuk jam prej atyre që shtiren dhe trillojnë gjëra të paqëna.”[20]

 

 

 

Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah: Na ka treguar Ebu el Abas el Meakeli: Na ka treguar Ahmed ibën Abdulxhebar el Utari: Më ka treguar babai im: Më ka treguar Abdurrahman ed Dabi: Nga El Kasim ibën Urveh: Nga Muhamed ibën Keab el Kuradhi, se ky ka thënë:

 

 

 

“Hyra te Umer ibën Abdulaziz dhe po vështroja te ai me një vështrim të thellë.

 

 

 

– Ai më tha: Ti po më vështron me një shikim, me të cilin nuk më vështroje kur unë isha në Medine.

 

 

 

– I thashë: Kjo për shkak se u habita.

 

 

 

– Ai tha: Çfarë të habiti?

 

 

 

– Thashë: Ndryshimi i ngjyrës tënde (të lëkurës), dobësimi i trupit tënd dhe rënia e flokëve të tu!

 

 

 

– Ai tha: Si do të thoje nëse do të më shihje pas tri (vjetësh, ose për herë të tretë), kur unë të jem në varrin tim dhe bebja e syrit të më ketë rënë në mollëzën e faqes. Kur mishi i qafës të më rrjedhë si qelb nga goja, a nuk do të ishte mosnjohja (apo habija) jote më e fortë? Më trego një Hadith të cilin ma ke treguar një herë tjetër, nga Abdullah ibën Abasi!

 

 

 

– Thashë: Më ka treguar Abdullah ibën Abasi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), duke e ngritur Hadithin te i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) se ka thënë:

 

 

 

“Çdo gjë ka nderin e vet, ndërsa tubimet më të nderuara janë ato në të cilat kthehesh nga Kibla (namazi me xhemat). Mos u falni pas imamit të përgjumur dhe as pas atij që nuk është i pastër. Vriteni gjarpërin e akrepin edhe nëse jeni duke u falur dhe mos e mbuloni murin me rrobe (për ta zbukuruar nga mendjemadhësia)! Ai që sheh në librin e vëllait të tij (atë që ka shkruar dhe e ka personale) pa lejen e tij, ai sheh në Zjarr. A t’iu njoftoj për më të keqin tuaj?

 

 

 

– Thanë: Po, o i Dërguari i Allahut!

 

 

 

– Ai tha: “(Më i keqi prej jush) është ai i cili rreh robin e tij, pengon ndihmën e tij dhe banon i vetëm (në shtëpi).”

 

 

 

A t’iu njoftoj për më të keqin se ky?! Është ai që i urren njerëzit dhe ata e urrejnë atë!

 

 

 

A t’iu njoftoj për një më të keq se ky?! Ai që nuk pranon ndjesë, nuk pranon justifikim (shfajësim) dhe nuk fal gabim.

 

 

 

A t’iu njoftoj për një më të keq se ky?! Ai prej të cilit nuk shpresohet ndonjë e mirë dhe nuk ke siguri prej të keqes së tij.

 

 

 

Kush dëshiron të jetë më i forti i njerëzve, le të mbështetet te Allahu!

 

 

 

Kush dëshiron të jetë më i pasuri i njerëzve, le të jetë më i lidhur me atë që është në Dorë të Allahut se sa me atë që është në dorë të njerëzve!

 

 

 

Kush Dëshiron të jetë më i nderuari i njerëzve, le t’i frikësohet Allahut!

 

 

 

Isai (alejhis-selam) është ngritur para popullit të tij dhe ka thënë: O bijtë e Israilit! Mos flisni me urtësi përpara injorantëve, sepse kështu i bëni padrejtësi asaj (urtësisë) dhe mos ia ndaloni atë të zotëve të saj, sepse kështu u bëni padrejtësi atyre! Mos bëni padrejtësi dhe mos e ndihmoni zullumqarin, sepse kështu prishet simpatia për ju te Zoti juaj!

 

 

 

E gjithë çështja është tre llojesh: Çështje, drejtësia e të cilës është e qartë, kështu që ndiqeni atë! Çështje, gabimi i të cilës është i qartë, kështu që largojuni asaj! Dhe çështje në të cilën ka kundërshtim, kështu që lëreni këtë në dorë të Allahut të Madhëruar!”[21]

 

 

 

[1] Është për qëllim vetë autori dhe kjo shprehje është e shkruajtësve të librit prej dorëshkrimit, për të dalluar thënësin e fjalës.

 

 

 

[2] Ai është Buhari tjetër dhe jo ai i Sahihut. E ka shoqëruar Buhariun një kohë në kërkimin e dijes. Ka qenë thikah (i besueshëm), imam dhe zahid (asket).

 

 

 

[3] Ai është fakih Hanefi. Ka lindur në Vasit, në Irak, është në Kufa dhe pastaj ka jetuar në Bagdad. E ka dëgjuar Hadithin nga Maliku, el Euzai dhe eth Theuri. Ka shoqëruar Ebu Hanifen dhe e ka marrë fikhun prej tij. Ky është ai që e ka përhapur fikhut e Ebu Hanifes dhe ka qenë gjykatës pas Ebi Jusufit. Ka qenë imam muxhtehid dhe e ka lavdëruar imam Shafiu, Ahmedi e të tjerë.

 

 

 

[4] Këtë libër nuk e kam gjetur.

 

 

 

[5] Kjo fjalë e Fudajl ibën Ijad është përmendur në kapitullin “Krijimi i veprave të njerëzve” të imam Buhariut por pa zinxhir transmetuesish. E ka nxjerrë gjithashtu me këtë shprehje, imam El Lalikai, në librin “Sherh usuli i’tikadi ehli suneh”.

 

 

 

[6] E ka nxjerrë Buhariu dhe Hadithi i plotë është kështu: Thotë Xheriri: Ishim të ulur te i Dërguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe ai vështroi hënën e cila ishte e plotë, pastaj tha: “Ju do t’a shihni Zotin tuaj, ashtu si shihni këtë (hënën e plotë) dhe nuk do të shtypeni për t’a parë Atë…”.

 

 

 

[7] Ai është Sabig ibën Sherik për të cilin ka treguar i biri i vëllait të tij, Asel ibën Abdullah ibën Asel se Sabigu pyeste Umerin (radiallahu anhu) për fjalët e shumëkuptimshme të Kuranit dhe ai (radiallahu anhu) e rrahu me kamzhik dhe e ndaloi të përziehej me njerëzit derisa u kthye nga mendimi i tij, pastaj Umeri e lejoi të përziehej me njerëzit. Historia e tij do të vijë së shpejti.

 

 

 

[8] E ka përmendur këtë histori Ibën Asakir në librin e tij të historisë, të marrë nga hafiz Ebu Bekër el Bezar dhe ed Darakutni. Është përmendur kjo histori këtu për të treguar se si silleshin sahabet me ata që kundërshtojnë dhe refuzojnë çështjet e Fesë.

 

 

 

[9] Këtë transmetim nga Zur’ah e ka përmendur Ibën Asakir në “Et Tarijh”.

 

 

 

[10] E ka nxjerrë Ed Darimi, El Axhurri etj. Kjo histori ka edhe transmetime të tjera përveç këtyre trejave që janë përmendur, me shtesa të ndryshme.

 

 

 

[11] E ka nxjerrë Ebu Ismail el Heravi, në librin e tij “Përçmimi i filozofisë dhe ndjekësve të saj”.

 

 

 

[12] E ka nxjerrë ibën Ebi Hatim, Ebu Naim el Asbehani, el Bejhaki dhe Ibën Asakir.

 

 

 

[13] Është për qëllim këtu, që të shtrëngojë e të ndjekë natyrshmërinë dhe të largohet prej pasioneve e imagjinatave të kota.

 

 

 

[14] E ka nxjerrë Bejhakiu e të tjerë.

 

 

 

[15] E ka nxjerrë imam el Lalkai, Darakutni dhe Bejhakiu.

 

 

 

[16] Këtë fjalë të Zuhriut e ka përmendur imam Buhariu tealikan (te shënimet dhe jo te Hadithet bazë të Sahihut të tj) dhe Ebu Naimi në librin “Hiljetul Eulija”.

 

 

 

[17] Këtë fjalë e ka përmendur imam el Begavi, në librin “Sherhus Suneh” dhe imam et Tahaviu, në Akiden Tahavije. Ka mundësi që autori, në këtë transmetim të ketë për qëllim imam Tahaviun.

 

 

 

[18] Fillimin e Hadithit e ka nxjerrë imam Muslimi e të tjerë; nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu), ndërsa imam Tirmidhiu e ka nxjerrë të plotë, njësoj si autori.

 

 

 

[19] E ka nxjerrë Hatib el Bagdadi, në “Historinë e Bagdadit”.

 

 

 

[20] Suretu Sad:86. Këtë fjalë të ibën Mes’udit e transmeton Buhariu në Sahihun e tij.

 

 

 

[21] Një pjesë të këtij Hadithi e ka nxjerrë Ebu Daudi, Ibën Maxheh, El Hakim, Ahmedi. Por këtë rrugë transmetimi që ka përmendur autori nuk e kam gjetur në burimet e përmendura më lart dhe në mes të transmetuesëve të autorit ka të dobët.

 

 

 

Besimi në Ringjalljen dhe tmerret

 

e Ditës së Kijametit

 

 

 

 

 

Ithtarët e Fesë e të Sunetit besojnë në ringjalljen pas vdekjes, në Ditën e Kijametit dhe në çdo gjë me të cilën ka njoftuar Allahu i Madhëruar prej tmerreve të asaj Dite të Vërtetë. Ata besojnë se gjëndjet e njerëzve dhe të gjitha krijesave në atë Ditë do të jenë të ndryshme, në lidhje me atë që do të gjejnë e do të shohin atje në atë Ditë të tmerrshme, në marrjen e librit me të djathtën apo të majtën, në përgjigjen për pyetjet, e të gjitha tronditjet e mërzitjet që janë premtuar për në atë Ditë.

 

 

 

Ata besojnë qëndrimin e frikshëm para Siratit (Urës së mprehtë të vendosur mbi Xhehenem), peshoren, shpërndarjen e fletushkave, në të cilat janë shënuar të mirat dhe të këqiat, qofshin ato edhe sa grimca e atomit, etj.

 

 

 

Ndërmjetësimi i të Dërguarit

 

(Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!)

 

 

 

Ithtarët e Fesë e të Sunetit besojnë se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) do të ndërmjetësojë tek Allahu për ata që kanë bërë gjynahe prej popullit të Teuhidit (njësuesëve të Allahut) dhe për ata që kanë bërë gjynahe të mëdha, siç ka ardhur lajmi për këtë nga i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).

 

 

 

Na ka treguar Ebu Seid ibën Hamdun: Na ka treguar Ebu Hamid ibën esh Sherki: Na ka treguar Ahmed ibën Jusuf es Silmi: Na ka treguar Abdurrazaku: Ka treguar Meamari: Nga Thabit: Nga Enesi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!): Nga i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), se ka thënë:

 

 

 

“Ndërmjetësimi im do të jetë për ata që kanë bërë gjynahe të mëdha nga populli im.”[1]

 

 

 

Na ka treguar gjithashtu Ebu Ali Zahir ibën Ahmed: Na ka treguar Muhamed ibën el Musejjib el Argijani: Na ka treguar El Hasen ibën Urfeh: Na ka treguar Abduselam ibën Harb el Mulai: Nga Zijad ibën Hajtheme: Nga Neuman ibën Kurad: Nga Abdullah ibën Umer (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

 

 

 

“M’u dha që të zgjidhja ndërmjet ndërmjetësimit dhe hyrjes së gjysmës së popullit tim në Xhenet, ndërsa unë zgjodha ndërmjetësimin, sepse ai është më gjithëpërfshirës dhe më i mjaftueshëm. A mendoni se ai do të jetë për besimtarët e devotshëm? Jo, por ai do të jetë për mëkatarët, të përlyerit (me punë të këqia) dhe gabimtarët.”[2]

 

 

 

Na ka treguar Ebu Muhamed el Muhlidi: Na ka njoftuar Ebu El Abas es Siraxh: Na ka treguar Kutejbe ibën Seid: Na ka treguar Abdulaziz ibën Muhamed ed Deravirdi: Nga Amër ibën Ebi Amër…

 

 

 

(ح) Dhe na ka treguar Ebu Tahir ibën Huzejmeh: Na ka treguar gjyshi im, imam Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh: Na ka treguar Ali ibën Haxher: Na ka treguar Ismail ibën Xheafer: Nga Amër ibën Ebi Amër: Nga Seid ibën Ebi Seid el Makberi: Nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), se ai ka thënë:

 

 

 

– O i Dërguari i Allahut! Kush është njeriu më i lumtur me ndërmjetësimin tënd në Ditën e Kijametit?

 

 

 

– Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha:

 

 

 

“E kisha në mend që nuk do të më pyeste njeri tjetër para teje për këtë Hadith, për shkak të asaj që kam parë prej teje për kujdesin ndaj Hadithit. Njerëzit më të lumtur me ndërmjetësimin tim në Ditën e Kijametit janë ata që thonë (لا إله إلا الله) Nuk ka të adhuruar tjetër përveç Allahut, me sinqeritet nga zemra e tyre.”[3]

 

 

 

Besimi në Haudin dhe Keutherin

 

 

 

Ehli Suneti besojnë në Haudin (hauz, liqen i të Dërguarit në Xhenet), në Keutherin (lum i të Dërguarit në Xhenet), në hyrjen e një grupi prej njësuesëve të Allahut në Xhenet pa dhënë llogari, në dhënien llogari të lehtë të një pjese prej tyre dhe pastaj futen në Xhenet pa i prekur ndonjë e keqe dhe pa i ndjekur dënimi.

 

 

 

Ata besojnë në hyrjen e një grupi prej mëkatarëve të tyre në Zjarr dhe pastaj do të shpëtojnë e do të dalin prej tij, duke u bashkuar kështu me vëllezërit e tyre që kanë kaluar më parë në Xhenet, dhe nuk do të jenë përgjithmonë në Zjarr.

 

 

 

Ndërsa kufarët, mosbesimtarët do të jenë përgjithmonë në Zjarr dhe nuk do të dalin kurrë prej tij, kurse prej mëkatarëve besimtarë, Allahu nuk do të lërë askënd në të (Zjarr).